The deadly genius of drug cartels | Rodrigo Canales

Rodrigo Canales: Sự thiên tài gây chết người của những băng đảng ma tuý

Translator: Tra Nguyen Reviewer: Linh Nguyen

In December of 2010,

Vào tháng 12 năm 2010,

the city of Apatzingán

thành phố Apatzingán

in the coastal state of Michoacán, in Mexico,

ở bang ven biển Michoacán, Mexico,

awoke to gunfire.

bị đánh thức bởi những tiếng súng.

For two straight days,

Trong hai ngày liên tiếp,

the city became an open battlefield

thành phố trở thành một bãi chiến trường

between the federal forces

giữa quân đội của liên bang

and a well-organized group,

và một đội quân tinh nhuệ

presumably from the local criminal organization,

có lẽ từ tổ chức tội phạm của địa phương,

La Familia Michoacana, or the Michoacán family.

La Famillia Michoacana, hay là gia đình Michoacán.

The citizens didn't only experience incessant gunfire

Người dân đã không chỉ trải nghiệm những tiếng súng liên hồi

but also explosions

mà còn là những vụ nổ

and burning trucks used as barricades across the city,

và những chiếc xe tải bị đốt cháy để làm vật cản cho việc tiếp cận vào thành phố,

so truly like a battlefield.

vì thế mà nó thực sự giống một chiến trường.

After these two days,

Sau hai ngày này,

and during a particularly intense encounter,

và trải qua cuộc chạm trán căng thẳng,

it was presumed that the leader of La Familia Michoacana,

người ta cho rằng thủ lĩnh của La Famillia Michoacana,

Nazario Moreno, was killed.

Nazario Moreno đã bị giết.

In response to this terrifying violence,

Trong việc chịu trách nhiệm cho vụ bạo lực này,

the mayor of Apatzingán

thị trưởng của Apatzigán

decided to call the citizens to a march for peace.

quyết định kêu gọi người dân tổ chức cuộc diễu hành vì hòa bình.

The idea was to ask for a softer approach

Ý tưởng này được đề ra như một sự tiếp cận dần

to criminal activity in the state.

tới những hành động tội ác đang tồn tại trong bang.

And so, the day of the scheduled procession,

Và ngày diễu hành diễn ra như dự kiến,

thousands of people showed up.

hàng ngàn người đã tham gia.

As the mayor was preparing to deliver

Vì ngài thị trưởng đang chuẩn bị cho

the speech starting the march,

một bài phát biểu để bắt đầu buổi diễu hành,

his team noticed

đội tổ chức của ông đã nhận thấy rằng

that, while half of the participants

một nửa số người tham dự

were appropriately dressed in white,

đều mặc đồ trắng

and bearing banners asking for peace,

và đeo những tấm biển yêu cầu hoà bình,

the other half was actually marching

một nửa số còn lại diễu hành

in support of the criminal organization

ủng hộ tổ chức tội phạm

and its now-presumed-defunct leader.

và người thủ lĩnh được cho là đã chết.

Shocked, the mayor decided to step aside

Quá kinh ngạc, ngài thị trưởng đã đứng ngoài

rather than participate or lead a procession

thay vì tham gia hay điều khiển buổi diễu hành

that was ostensibly in support of organized crime.

mà điều đó rõ ràng thể hiện sự ủng hộ cho tổ chức tội phạm.

And so his team stepped aside.

Bởi thế nên đội tổ chức của ông cũng quyết định đứng ngoài.

The two marches joined together,

Hai đôi diễu hành cùng đi với nhau,

and they continued their path

và họ tiếp tục con đường của họ

towards the state capital.

thẳng tiến đến thủ đô của bang.

This story of horrific violence

Câu chuyện về vụ việc bạo lực đáng sợ này

followed by a fumbled approach

được theo đuổi bởi sự tiếp cận vụng về

by federal and local authorities as they tried

của các nhà chức trách địa phương và liên bạng vì họ đã cố

to engage civil society,

hứa hẹn hòa bình với người dân

who has been very well engaged by a criminal organization,

những người đã bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi tổ chức tội phạm

is a perfect metaphor for what's happening in Mexico today,

đó là một phép ẩn dụ hoàn hảo cho những gì đang diễn ra ở Mexico ngày nau,

where we see that our current understanding

nơi mà chúng ta nhận ra sự hiểu biết của chúng ta

of drug violence and what leads to it

về tệ nạn ma tuý và tác nhân của nó

is probably at the very least incomplete.

chưa được hoàn thiện.

If you decided to spend 30 minutes trying

Nếu bạn quyết định dành 30 phút thử

to figure out what's going on with drug violence in Mexico

tìm hiểu về những việc đang diễn ra về bạo lực và ma túy ở Mexico

by, say, just researching online,

chỉ bằng việc tìm kiếm trên mạng,

the first thing you would find out is that

điều đầu tiên bạn sẽ tìm thấy là

while the laws state that all Mexican citizens are equal,

trong khi luật phát đã đề cập là mọi công dân Mexico đều bình đẳng,

there are some that are more

thì có những người được hưởng quyền lợi nhiều hơn

and there are some that are much less equal than others,

và những người khác thì lại ít hơn,

because you will quickly find out

vì bạn sẽ nhanh chóng nhận ra rằng

that in the past six years

trong 6 năm qua

anywhere between 60 and 100,000 people

giữa 60 đến 100000 người đều có những người

have lost their lives in drug-related violence.

tử vong do tệ nạn ma tuý.

To put these numbers in perspective,

Để đặt con số này theo phần trăm tỉ lệ,

this is eight times larger than the number of casualties

nó lớn hơn gấp 8 lần con số thương vong

in the Iraq and Afghanistan wars combined.

tại trận chiến ở Iraq và Afghanistan cộng lại.

It's also shockingly close to the number of people

Đáng kinh ngạc là con số này cũng gần với số người

who have died in the Syrian civil war,

đã tử vong trong cuộc nội chiến ở Siri

which is an active civil war.

vẫn đang diễn ra.

This is happening just south of the border.

Đây là những gì đang diễn ra ở phía nam của biên giới.

Now as you're reading, however,

Hiện nay như những gì bạn đang đọc, tuy nhiên,

you will be maybe surprised that you will quickly

bạn sẽ thấy bất ngờ rằng bạn sẽ nhanh chóng

become numb to the numbers of deaths,

trở nên lạnh gáy trước số lượng người chết,

because you will see that these are sort of abstract numbers

vì bạn sẽ thấy đấy là những con số trừu tượng

of faceless, nameless dead people.

của những người chết vô danh.

Implicitly or explicitly, there is a narrative

Ngụ ý hay rõ ràng thì đây vẫn là một câu chuyện

that all the people who are dying

về những con người đang chết dần

were somehow involved in the drug trade,

bằng cách nào đó liên quan đến giao dịch ma tuý,

and we infer this because they were either tortured

và chúng tôi suy luận như vậy vì họ đã bị tra tấn

or executed in a professional manner,

hoặc xử tử một cách chuyên nghiệp

or, most likely, both.

hoặc cả hai.

And so clearly they were criminals

Và rõ ràng họ là những kẻ phạm tội

because of the way they died.

vì cái cách họ chết.

And so the narrative is that somehow these people

Và vậy nên câu chuyện này là về những gì những người này

got what they were deserved.

nhận được gì họ đáng được nhận.

They were part of the bad guys.

Họ là những người xấu.

And that creates some form of comfort

Và điều này tạo sự thoải mái

for a lot of people.

cho nhiều người.

However, while it's easier to think

Tuy nhiên, trong khi có thể nghĩ đơn giản

of us, the citizens, the police, the army,

về chúng ta, những công dân, cảnh sát, quân đội,

as the good guys, and them, the narcos,

là những người tốt, và họ, những kẻ nghiện ma tuý

the carteles, as the bad guys,

là những người xấu,

if you think about it,

nếu bạn nghĩ về điều đó,

the latter are only providing a service to the former.

những điều sau này chỉ cung cấp dịch vụ cho những cái trước đây.

Whether we like it or not,

Dù chúng ta thích hay không,

the U.S. is the largest market

Hoa Kì là thị trường lớn nhất

for illegal substances in the world,

cho những chất bất hợp pháp trên thế giới,

accounting for more than half of global demand.

phải tính đến hơn một nửa nhu cầu của toàn cầu.

It shares thousands of miles of border with Mexico

Người ta chia sẻ rằng hàng nghìn dặm biên giới với Mexico

that is its only route of access from the South,

là con đường duy nhất để tiến vào từ phía Nam,

and so, as the former dictator of Mexico, Porfirio Diaz,

và vì thế thủ tướng cũ của Mexico, Porfirio Diaz,

used to say, "Poor Mexico,

thường nói, "Mexico thật tội nghiệp

so far from God and so close to the United States."

vì quá xa cách với Chúa và quá gần Mỹ."

The U.N. estimates that there are 55 million users

Liên Hợp Quốc ước tính có 55 nghìn người sử dụng

of illegal drugs in the United States.

chất kích thích trái phép ở Mỹ.

Using very, very conservative assumptions,

Sử dụng những giả định rất báo thủ,

this yields a yearly drug market on the retail side

lợi nhuận hàng năm của thị trường ma tuý trên khía cạnh bán lẻ

of anywhere between 30 and 150 billion dollars.

ở bất cứ nơi đâu là từ 30 đến 150 tỉ đô la.

If we assume that the narcos only have access

Nếu chúng ta cho là những kẻ nghiện ma tuý chỉ có thể

to the wholesale part, which we know is false,

bán buôn, điều mà chúng ta biết là sai trái,

that still leaves you with yearly revenues

mà vẫn để lại cho bạn với doanh thu hàng năm

of anywhere between 15 billion and 60 billion dollars.

của bất cứ nơi đâu từ 15 tỉ đến 60 tỉ đô la.

To put these numbers in perspective,

Đặt những con số này theo phần trăm tỉ lệ,

Microsoft has yearly revenues of 60 billion dollars.

Microsoft có doanh thu hàng năm là 60 tỉ đô la.

And it so happens that this is a product that,

Và điều đó xảy ra khi đây là một sản phẩm mà,

because of its nature, a business model

bởi vì sự tự nhiên của nó, là một nền kinh doanh kiểu mẫu

to address this market requires you

nhắm đến thị trường này yêu cầu bạn

to guarantee to your producers

đảm bảo cho những nhà sản xuất của bạn

that their product will be reliably placed

rằng sản phẩm của họ sẽ đáng tin cậy đặt

in the markets where it is consumed.

ở thị trường mà nó sẽ được tiêu thụ.

And the only way to do this, because it's illegal,

Và cách duy nhất để làm được điều đó, bởi vì đó là hành động bất hợp pháp,

is to have absolute control of the geographic corridors

là phải chắn chắn điều khiển được những đường hành lang địa lý

that are used to transport drugs.

thường dùng để vận chuyển ma tuý.

Hence the violence.

Kể từ đây là tệ nạn.

If you look at a map of cartel influence and violence,

Nếu bạn nhìn vào bản đồ của sự ảnh hưởng phối hợp hành động chung và tệ nạn,

you will see that it almost perfectly aligns

bạn sẽ thấy đó gần như là sự sắp xếp hoàn hảo

with the most efficient routes of transportation

với những con đường vận chuyển hiệu quả

from the south to the north.

từ miền nam lên miền bắc.

The only thing that the cartels are doing

Điều duy nhất mà sự phối hợp hành động chung

is that they're trying to protect their business.

là họ đang cố gắng bảo vệ việc kinh doanh của họ.

It's not only a multi-billion dollar market,

Nó không chỉ là thị trường tỉ đô,

but it's also a complex one.

mà còn là một thị trường đầy phức tạp.

For example, the coca plant is a fragile plant

Ví dụ như, cây Coca là loại cây thân mềm

that can only grow in certain latitudes,

chỉ mọc được vùng nhất định

and so it means that a business model

và nó là một ngành kinh doanh kiểu mẫu

to address this market requires you to have

nhắm đến thị trường yêu cầu bạn phải có

decentralized, international production,

sự phân cấp, sản xuất chuẩn quốc tế,

that by the way needs to have good quality control,

mà cần phải có sự quản lý chất lượng tốt,

because people need a good high

vì mọi người có nhu cầu sử dụng những sản phẩm chất lượng cao

that is not going to kill them

mà không giết chết họ

and that is going to be delivered to them when they need it.

và sẽ được chuyển đến họ mỗi khi họ cần.

And so that means they need to secure

Và điều đó có nghĩa là họ cần đảm bảo

production and quality control in the south,

sự sản xuất và quản lý chất lượng ở miền nam,

and you need to ensure that you have

và bạn cần chắc chắn rằng bạn có

efficient and effective distribution channels

những kênh phân phối hiệu quả và có hiệu lực

in the markets where these drugs are consumed.

trên thị trường tiêu thụ ma tuý.

I urge you, but only a little bit,

Tôi khuyến khích bạn, chỉ một chút thôi

because I don't want to get you in trouble,

vì tôi không muốn bạn gặp rắc rối,

to just ask around and see how difficult it would be

hãy hỏi xung quanh và xem khó khăn thế nào sẽ xảy ra

to get whatever drug you want, wherever you want it,

khi bạn dùng bất cứ loại ma tuý nào, bất cứ nơi đâu bạn muốn,

whenever you want it, anywhere in the U.S.,

bất cứ khi nào, mọi nơi trên nước Mỹ,

and some of you may be surprised to know

và một trong số các bạn hẳn sẽ ngạc nhiên khi biết

that there are many dealers that offer a service

rằng có một số kẻ giao dịch đưa ra một dịch vụ

where if you send them a text message,

nếu bạn nhắn tin cho họ địa điểm,

they guarantee delivery of the drug

họ đảm bảo chuyển ma tuý

in 30 minutes or less.

trong vòng 30 phút hoặc thậm chí ít hơn.

Think about this for a second.

Nghĩ về điều đó một chút.

Think about the complexity

Nghĩ về sự phức tạp

of the distribution network that I just described.

của mạng lưới phân phối mà tôi vừa mô tả.

It's very difficult to reconcile this

Sẽ rất khó để hoà giải điều đó

with the image of faceless, ignorant goons

với những tên vô danh vô lương tâm

that are just shooting each other,

chỉ sát hại lẫn nhau

very difficult to reconcile.

rất khó để giảng hoà.

Now, as a business professor, and as any business professor would tell you,

Hiện nay, với tư cách là một giáo sư về kinh doanh và bất cứ vị giáo sư nào khác sẽ nói cho bạn,

an effective organization requires

một tổ chức hiệu quả yêu cầu

an integrated strategy that includes

một chiến lược tổng hợp bao gồm

a good organizational structure, good incentives,

một tổ chức có cấu trúc tốt, sự thúc đẩy cao,

a solid identity and good brand management.

nền tảng vững chắc và một bộ óc quản lý nhãn hiệu.

This leads me to the second thing that you would learn

Điều này dẫn tôi đến ý nghĩ thứ hai mà bạn sẽ học

in your 30-minute exploration of drug violence in Mexico.

được trong 30 phút khám phá về tệ nạn ma tuý ở Mexico.

Because you would quickly realize,

Vì bạn sẽ nhanh chóng nhận ra rằng,

and maybe be confused by the fact,

và có thể cảm thấy lẫn lộn về việc

that there are three organizations

rằng có ba tổ chức

that are constantly named in the articles.

liên tục được nhắc tên trong bài báo.

You will hear about Los Zetas,

Bạn sẽ nghe về băng đảng Los Zetas,

the Knights Templar, which is the new brand

băng đảng Knights Templar, đó là tên mới

for the Familia Michoacana that I spoke about at the beginning,

của Famillia Michoacana mà tôi nói ở đầu

and the Sinaloa Federation.

và băng đảng Sinaloa Federation.

You will read that Los Zetas is this assortment

Bạn sẽ đọc được rằng Los Zetas là một loại

of sociopaths that terrify the cities that they enter

của chứng rối loại nhân cách chống đối xã hội đe doạ những thành phố mà họ đi qua

and they silence the press,

và họ làm báo chí phải câm lặng

and this is somewhat true, or mostly true.

và điều này có thể đúng hoặc thực sự đúng.

But this is the result of a very careful branding

Nhưng đây là kết quả của một nhãn hiệu

and business strategy.

và kế hoạch kinh doanh cẩn thận.

You see, Los Zetas is not just

Bạn thấy đấy Los Zetas không phải chỉ là

this random assortment of individuals,

sự phân loại ngẫu nhiên của những cá thể

but was actually created by another criminal organization, the Gulf Cartel,

nhưng nó thực sự được tạo bởi một tổ chức tội phạm khác, băng đảng Gulf Cartel,

that used to control the eastern corridor of Mexico.

tổ chức này kiểm soát đường hành lang phía đông của Mexico.

When that corridor became contested, they decided

Khi đường hành lang này gây tranh cãi, họ quyết định

that they wanted to recruit

rằng họ muốn tạo thêm

a professional enforcement arm.

một đội quân thi hành chuyên nghiệp.

So they recruited Los Zetas:

Vì thế họ lập ra băng Los Zetas:

an entire unit of elite paratroopers

một đơn vị lính dù tinh nhuệ

from the Mexican Army.

từ Quân đội Mexico.

They were incredibly effective as enforcers for the Gulf Cartel,

Họ đã thể hiện rất hiệu quả với tư cách là những người thực thi cho băng Gulf Cartel,

so much so that at some point, they decided

vì vậy tại một số điểm, họ đã quyết định

to just take over the operations,

chiếm lấy tổ chức này,

which is why I ask you to never keep tigers as pets,

đó là tại sao tôi muốn nói với bạn là không bao giờ giữ hổ làm thú nuôi,

because they grow up.

vì chúng sẽ trưởng thành.

Because the Zetas organization was founded in treason,

Vì tổ chức Zetas được thành lập từ sự phản bội,

they lost some of the linkages to the production and distribution

họ mất một số đường dây để sản xuất và phân phối

in the most profitable markets like cocaine,

trên một số thị trường đầy lợi nhuận như cocain,

but what they did have,

nhưng đó là những gì họ đã có

and this is again based on their military origin,

và đây là sự lặp lại dựa trên nền tảng quân sự của họ,

was a perfectly structured chain of command

là một đội hình hoàn hảo của chỉ huy

with a very clear hierarchy

với sự phân cấp rõ ràng

and a very clear promotion path that allowed them

và một con đường thăng quan tiến chức rộng mở cho phép họ

to supervise and operate across many, many markets

giám sát và mở rộng trên nhiều thị trường

very effectively,

rất hiệu quả,

which is the essence of what a chain of command seeks to do.

mà đây là bản chất của những gì mà những người chỉ huy đang tìm kiếm.

And so because they didn't have access

Và vì họ không thể tiến vào

to the more profitable drug markets,

những thị trường ma tuý tiềm năng hơn,

this pushed them and gave them the opportunity

điều này đã thúc đẩy họ và cho họ cơ hội

to diversify into other forms of crime.

đa dạng hoá nhiều hình thức phạm tội.

That includes kidnapping, prostitution,

Phải kể đến như là bắt cóc trẻ em, mại dâm,

local drug dealing and human trafficking,

buôn bán ma tuý trong phạm vi địa phương và buôn người,

including of migrants that go from the south to the U.S.

gồm cả những người di cư từ miền Nam đến nước Mỹ.

So what they currently run is truly

Vì vậy những gì họ đang thực hiện

and quite literally a franchise business.

thực sự là một kinh doanh đặc quyền.

They focus most of their recruiting on the army,

Họ tập trung vào hầu hết vào việc tuyển dụng trong quân đội

and they very openly advertise for better salaries,

và họ quảng cáo công khai về những mức lương tốt hơn

better benefits, better promotion paths,

những quyền lợi tốt hơn, những con đường thăng tiến tốt hơn,

not to mention much better food,

nhưng không đề cập về những thực phẩm tốt hơn

than what the army can deliver.

hơn là những gì quân đội có thể vận chuyển.

The way they operate is that

Đường lối tổ chức của họ là

when they arrive in a locality,

khi họ đến một khu vực địa phương,

they let people know that they are there,

họ để mọi người biết là họ đang ở đây,

and they go to the most powerful local gang

họ đến gặp băng đảng quyền lực nhất ở khu vực đó

and they say, "I offer you

và họ nói "Tôi mời gọi anh

to be the local representative of the Zeta brand."

trở thành đại diện của địa phương của thương hiệu Zeta"

If they agree -- and you don't want to know

Nếu họ đồng ý (và tất nhiên bạn sẽ không muốn biết

what happens if they don't --

chuyện gì sẽ xảy ra nếu họ nói không)

they train them and they supervise them

họ huấn luyện và theo dõi những người đó

on how to run the most efficient criminal operation

trong việc điều hành tổ chức tội phạm hiệu quả nhất

for that town, in exchange for royalties.

cho thị trấn đó, để đổi lấy những đặc quyền nhất định.

This kind of business model obviously depends

Hình thức kinh doanh kiểu mẫu này rõ ràng phụ thuộc

entirely on having a very effective brand of fear,

hoàn toàn vào một thương hiệu hiệu quả về nỗi sợ

and so Los Zetas

và vì thế băng đảng Los Zetas

carefully stage acts of violence

cẩn thận trong những hành động bạo lực

that are spectacular in nature,

thu hút sự chú ý tự nhiên của mọi người,

especially when they arrive first in a city,

nhất là khi họ đến một thành phố,

but again, that's just a brand strategy.

nhưng lại một lần nữa, đó chỉ là kế hoạch thương hiệu.

I'm not saying they're not violent,

Tôi không nói là họ không bạo lực,

but what I am saying is that even though you will read

nhưng những gì tôi đang nói là mặc dù bạn sẽ đọc

that they are the most violent of all,

thấy họ là những kẻ bạo lực nhất,

when you count, when you do the body count,

khi bạn đếm, và bạn thực sự làm cái việc đếm xác người chết

they're actually all the same.

thì đều như nhau cả.

In contrast to them, the Knights Templar

Ngược lại, băng đảng Kights Templar

that arose in Michoacán

hoạt động ở Michoacan

emerged in reaction to the incursion

nổi lên từ việc phản đối sự xâm nhập

of the Zetas into the state of Michoacán.

của tổ chức Zeta vào bang ở Michoacán.

Michoacán is a geographically strategic state

Michoacán là một bang có vị trí địa lí chiến lược

because it has one of the largest ports in Mexico,

vì nó có một trong những cảng lớn nhất của Mexico,

and it has very direct routes to the center of Mexico,

và có đường thẳng đến trung tâm Mexico,

which then gives you direct access to the U.S.

từ đó sẽ cho bạn tiến thẳng vào Mỹ.

The Knights Templar realized very quickly

Băng đảng Knights Templar rất nhanh nhận ra rằng

that they couldn't face the Zetas on violence alone,

họ không thể đối mặt với tổ chức Zetas đơn phương

and so they developed a strategy

và do đó họ lên kế hoạch

as a social enterprise.

với tư cách là một doanh nghiệp xã hội.

They brand themselves as representative of

Họ quảng bá mình là là đại diện

and protecting of the citizens of Michoacán

và đồng thời bảo vệ cho cư dân của Michoacán

against organized crime.

chống lại tổ chức tội phạm.

Their brand of social enterprise means

Thương hiệu doanh nghiệp xã hội của họ nhắm

that they require a lot of civic engagement,

đến việc họ yêu cầu lượng lớn sự tham gia của công dân,

so they invest heavily in providing local services,

vì thế họ đầu tư mạnh vào việc cung cấp dịch vụ địa phương,

like dealing with home violence,

như xử lý bạo lực gia đình,

going after petty criminals, treating addicts,

sau đó là những vụ phạm tội nhỏ, xử lý những người bị nghiện,

and keeping drugs out of the local markets

và đưa ma tuý ra khỏi thị trường khu vực

where they are,

nơi họ ở

and, of course, protecting people

và tất nhiên bảo vệ mọi người

from other criminal organizations.

khỏi những tổ chức tội phạm khác.

Now, they kill a lot of people too,

Bây giờ thì họ cũng giết hàng loạt người,

but when they kill them,

nhưng khi họ giết người,

they provide very careful narratives and descriptions

họ cẩn thận đưa ra những câu chuyện và những chú thích

for why they did them,

cho việc tại sao họ làm vậy,

through newspaper insertions, YouTube videos,

qua đài báo, những đoạn băng trên YouTube,

and billboards that explain that the people who were killed

và những tấm biển lớn rằng những người

were killed because they represented a threat

bị giết vì họ thể hiện sự đe doạ với tư cách là một tổ chức

not to us, as an organization, of course,

không phải với chúng tôi, tất nhiên,

but to you, as citizens.

nhưng với bạn, những người công dân.

And so we're actually here to protect you.

Và chúng tôi ở đây là để bảo vệ bạn.

They, as social enterprises do,

Họ, những doanh nghiệp xã hội đó,

have created a moral and ethical code

đã tạo ra một bộ luật về luân lý và đạo đức

that they advertise around,

mà họ truyền bá khắp nơi,

and they have very strict recruiting practices.

và họ có những buổi thực hành tuyển dụng nghiêm ngặt.

And here you have the types of explanations

Và giờ bạn có thể giải thích

that they provide for some of their actions.

mà họ đưa ra để bào chữa cho hành động của họ.

They have actually retained access

Họ thực chất vẫn giữ lại quyền tiếp cận

to the profitable drug trade,

việc buôn bán ma tuý đầy lợi nhuận,

but the way they do it is, because they control all of Michoacán,

nhưng cách họ làm là, bởi vì họ kiểm soát toàn bộ Michoacán,

and they control the Port of Lázaro Cárdenas,

và họ kiểm soát cảng Lázaro Cárdenas,

they leverage that to, for example,

họ đẩy mạnh việc buôn bán, ví dụ

trade copper from Michoacán that is legally created

buôn bán đồng ở Michoacán được tạo ra về mặt pháp lý

and legally extracted

và chiết suất hợp pháp

with illegal ephedrine from China

với chất ma hoàng bất hợp pháp từ Trung Quốc

which is a critical precursor for methamphetamines

là tiền chất quan trọng của ma tuý đá

that they produce, and then they have partnerships

mà họ sản xuất, và họ có quan hệ đối tác

with larger organizations like the Sinaloa Federation

với các tổ chức lớn như Tổ chức Sinaloa Federation

that place their products in the U.S.

đặt sản phẩm của họ tại Mỹ.

Finally, the Sinaloa Federation.

Cuối cùng là tổ chức Sinaloa Federation.

When you read about them, you will often read about them

Khi bạn đọc về họ, bạn sẽ thường đọc

with an undertone of reverence and admiration,

với giọng tôn kính và ngưỡng mộ,

because they are the most integrated

vì họ là tổ chức liên hợp

and the largest of all the Mexican organizations,

và lớn nhất trong các tổ chức ở Mexico,

and, many people argue, the world.

và nhiều người phản đối thế giới.

They started as just sort of a transport organization

Họ bắt đầu là một tổ chức vận chuyện

that specialized in smuggling between the U.S.

chuyên buôn lậu giữa Mỹ

and the Mexican borders,

và đường biên giới Mexico,

but now they have grown

nhưng giờ họ phát triển

into a truly integrated multinational

trở thành một liên hợp đa quốc gia

that has partnerships in production in the south

có hoạt động đối tác về sản xuất ở phía nam

and partnerships in global distribution

và đối tác về phân phối toàn cầu

across the planet.

xuyên hành tinh.

They have cultivated a brand of professionalism,

Họ xây dựng một thương hiệu chuyên nghiệp,

business acumen and innovation.

sự nhạy bén trong kinh doanh và đổi mới.

They have designed new drug products

Họ sáng chế ra những sản phẩm ma tuý mới

and new drug processes.

và những quy trình về ma tuý mới.

They have designed narco-tunnels

Họ xây dựng đường hầm Narco

that go across the border,

xuyên qua biên giới,

and you can see that these are not

và bạn có thể nhìn thấy nó không phải

"The Shawshank Redemption" types.

là kiểu trong phim "The Shawshank Redemption".

They have invented narco-submarines and boats

Họ tạo ra những con tàu ngầm Narco và thuyền

that are not detected by radar.

không thể phát hiện bằng rada.

They have invented drones to transport drugs,

Họ phát minh ra máy bay để vận chuyển ma tuý,

catapults, you name it.

hay bạn có thể gọi nó là máy phóng.

One of the leaders of the Sinaloa Federation

Một trong những thủ lĩnh của tổ chức Sinaloa Federation

actually made it to the Forbes list.

thực sự đã được đưa vào danh sách của tạp chí Forbes.

[#701 Joaquin Guzman Loera]

[Joaquin Guzman Loera đứng thứ 701]

Like any multinational would, they have specialized

Cũng như các tổ chức đa quốc gia khác, họ chuyên về

and focused only in the most profitable part of the business,

và tập trung duy nhất vào mảng mang lại lợi nhuận nhất trong kinh doanh,

which is high-margin drugs like cocaine,

là ma tuý có trữ lượng lớn như cocain,

heroine, methamphetamines.

heroin, ma tuý đá.

Like any traditional Latin American multinational would,

Như bất kì tổ chức đa quốc gia Mỹ Latinh truyền thống nào,

the way they control their operations

cách mà họ quản lý hệ thống tổ chức

is through family ties.

là thông qua các mối quan hệ gia đình.

When they're entering a new market, they send

Khi họ thâm nhập vào một thị trường mới, họ chuyển

a family member to supervise it,

một thành viên gia đình để giám sát thị trường đó,

or, if they're partnering with a new organization,

hoặc, nếu họ hợp tác với một tổ chức mới,

they create a family tie,

họ thiết lập một mối quan hệ gia đình,

either through marriages or other types of ties.

thông qua các cuộc hôn nhân hay các mối quan hệ ràng buộc khác.

Like any other multinational would,

Giống như bất kỳ tổ chức đa quốc gia nào sẽ làm,

they protect their brand by outsourcing

họ bảo vệ thương hiệu của mình bằng cách gia công phần mềm

the more questionable parts of the business model,

phần đặt ra nhiều nghi vấn trong kinh doanh kiểu mẫu,

like for example, when they have to engage

ví dụ như, khi họ hứa hẹn

in violence against other criminal organizations,

dùng bạo lực để chống lại các tổ chức tội phạm khác,

they recruit gangs and other smaller players

họ tuyển dụng những băng đảng và những tay chơi nghiệp dư

to do the dirty work for them,

để làm những việc bẩn thỉu cho họ,

and they try to separate their operations

và họ cố để phân chia những hoạt động của họ

and their violence and be very discrete about this.

và việc bạo hành và trở nên tách rời vì việc đó.

To further strengthen their brand,

Để tiến xa hơn nữa trong việc đẩy mạnh thương hiệu của họ,

they actually have professional P.R. firms

họ có những công ty quảng bá chuyên nghiệp

that shape how the press talks about them.

sẽ làm thế nào để cánh báo chí nói về họ.

They have professional videographers on staff.

Họ có những người quay phim chuyên nghiệp trong đội ngũ nhân viên.

They have incredibly productive ties

Họ có mối quan hệ sản xuất chặt chẽ phi thường

with the security organizations

với những tổ chức an ninh

on both sides of the border.

ở cả hai phía biên giới.

And so, differences aside,

Và vì thế, để sự khác biệt sang một bên,

what these three organizations share

cái mà cả ba tổ chức chia sẻ

is on the one hand, a very clear understanding

là về một mặt, điều vô cùng dễ hiểu

that institutions cannot be imposed from the top,

là những tổ chức không thể bị áp đặt từ trên xuống dưới,

but rather they are built from the bottom up

nhưng hơn cả thế họ xây dựng từ dưới lên

one interaction at a time.

sự tương tác đồng thời.

They have created extremely coherent structures

Họ xây dựng những cấu trúc vững mạnh

that they use to show the inconsistencies

dùng để thể hiện sự chống đối

in government policies.

với những chính sách của chính phủ.

And so what I want you to remember from this talk

Và điều mà tôi muốn bạn ghi nhớ từ buổi nói chuyện này

are three things.

là ba điều.

The first one is that drug violence

Trước hết là tệ nạn ma túy

is actually the result

thực sự là hậu quả

of a huge market demand

của nhu cầu khổng lồ từ thị trường

and an institutional setup that forces

và thiết lập thể chế các lực lượng buộc

the servicing of this market to necessitate violence

các dịch vụ của thị trường này phải đòi hỏi ma tuý

to guarantee delivery routes.

để đảm bảo những tuyến đường giao hàng.

The second thing I want you to remember

Điều thứ hai tôi muốn bạn nhớ

is that these are sophisticated,

là đây là những tổ chức tinh vi

coherent organizations

điêu luyện

that are business organizations,

dưới hình thức là những tổ chức kinh doanh,

and analyzing them and treating them as such

và phân tích và coi họ như vậy

is probably a much more useful approach.

có thể là phương pháp tiếp cận hữu ích hơn nhiều,

The third thing I want you to remember

Điều cuối cùng tôi muốn bạn nhớ

is that even though we're more comfortable

là mặc dù chúng ta cảm thấy thoải mái hơn

with this idea of "them,"

với những ý tưởng của "họ",

a set of bad guys separated from us,

một nhóm những kẻ xấu tách biệt khỏi chúng ta,

we are actually accomplices to them,

chúng ta thực sự là đồng loã với họ,

either through our direct consumption

thông qua sự tiêu thụ trực tiếp của chúng ta

or through our acceptance of the inconsistency

hay sự chấp nhận của chúng ta về sự không thống nhất

between our policies of prohibition

giữa những chính sách cấm đoán

and our actual behavior of tolerance

và hành vi thực tế về sự khoan dung của chúng ta

or even encouragement of consumption.

hay sự khuyến khích tiêu thụ.

These organizations service, recruit from,

Những dịch vụ của những tố chức này, tuyển dụng,

and operate within our communities,

và điều hành trong cộng đồng của chúng ta,

so necessarily, they are much more integrated

cần thiết là, họ có nhiều liên hợp

within them than we are comfortable acknowledging.

giữa họ hơn là chúng ta cảm giác thoải mái thừa nhận.

And so to me the question is not whether

Và vì thế đối với tôi câu hỏi có hay không

these dynamics will continue the way they have.

những động lực này sẽ tiếp tục như thế.

We see that the nature of this phenomenon

Chúng ta thấy sự tự nhiên của hiện tượng này

guarantees that they will.

đảm bảo rằng họ sẽ tiếp tục.

The question is whether we are willing to continue

Câu hỏi là ta có cố gắng để tiếp tục

our support of a failed strategy

ủng hộ một chiến lược thất bại

based on our stubborn, blissful, voluntary ignorance

dựa trên vào sự thờ ơ dù ngu ngốc, sung sướng hay tự nguyện

at the cost of the deaths of thousands of our young.

trước cái giá phải trả là cái chết của hàng nghìn người trẻ như chúng ta.

Thank you.

Cám ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)