The deadly genius of drug cartels | Rodrigo Canales

Tłumaczenie: Dorota Konowrocka Korekta: Rysia Wand

In December of 2010,

W grudniu 2010 roku

the city of Apatzingán

miasto Apatzingán

in the coastal state of Michoacán, in Mexico,

na wybrzeżu Meksyku, w stanie Michoacán,

awoke to gunfire.

zbudziły strzały.

For two straight days,

Przez dwa dni

the city became an open battlefield

w mieście toczyły się walki

between the federal forces

między siłami rządowymi,

and a well-organized group,

a świetnie zorganizowaną grupą,

presumably from the local criminal organization,

prawdopodobnie lokalną mafią,

La Familia Michoacana, or the Michoacán family.

La Familia Michoacana - rodziną Michoacán.

The citizens didn't only experience incessant gunfire

Mieszkańcy znosili nieprzerwany ostrzał

but also explosions

i wybuchy.

and burning trucks used as barricades across the city,

Na barykadach płonęły ciężarówki.

so truly like a battlefield.

Prawdziwe pole bitwy.

After these two days,

Po dwóch dniach,

and during a particularly intense encounter,

podczas ostrego starcia,

it was presumed that the leader of La Familia Michoacana,

przywódca La Familia Michoacana,

Nazario Moreno, was killed.

Nazario Moreno, zginął.

In response to this terrifying violence,

W odpowiedzi na wybuch przemocy

the mayor of Apatzingán

burmistrz Apatzingán

decided to call the citizens to a march for peace.

wezwał mieszkańców na marsz dla pokoju.

The idea was to ask for a softer approach

Chciał prosić o łagodniejsze podejście

to criminal activity in the state.

do miejscowej przestępczości.

And so, the day of the scheduled procession,

W ustalonym dniu przemarszu

thousands of people showed up.

pojawiły się tysiące ludzi.

As the mayor was preparing to deliver

Kiedy burmistrz miał już wygłosić

the speech starting the march,

przemowę inaugurującą marsz,

his team noticed

jego zespół dostrzegł,

that, while half of the participants

że połowa uczestników

were appropriately dressed in white,

jest ubrana na biało

and bearing banners asking for peace,

i niesie pokojowe transparenty,

the other half was actually marching

ale druga połowa przybyła,

in support of the criminal organization

by wesprzeć organizację przestępczą

and its now-presumed-defunct leader.

i jej nieżyjącego przywódcę.

Shocked, the mayor decided to step aside

Wstrząśnięty burmistrz się wycofał,

rather than participate or lead a procession

nie chcąc uczestniczyć w marszu

that was ostensibly in support of organized crime.

otwarcie popierającym przestępczość.

And so his team stepped aside.

Wycofał się też jego zespół.

The two marches joined together,

Dwa marsze się połączyły

and they continued their path

i pomaszerowały wspólnie

towards the state capital.

w kierunku stolicy.

This story of horrific violence

Historia potwornej przemocy

followed by a fumbled approach

i nieudanego podejścia

by federal and local authorities as they tried

władz rządowych i samorządowych

to engage civil society,

do włączenia obywateli,

who has been very well engaged by a criminal organization,

których mafia zaangażowała bez trudu,

is a perfect metaphor for what's happening in Mexico today,

jest celną metaforą obecnej sytuacji Meksyku.

where we see that our current understanding

Nasze obecne rozumienie

of drug violence and what leads to it

narko-przemocy i jej przyczyn

is probably at the very least incomplete.

jest co najmniej niepełne.

If you decided to spend 30 minutes trying

Jeśli poświęcicie 30 minut,

to figure out what's going on with drug violence in Mexico

by zrozumieć narko-przemoc w Meksyku,

by, say, just researching online,

choćby szukając online,

the first thing you would find out is that

dowiecie się przede wszystkim,

while the laws state that all Mexican citizens are equal,

że choć wszyscy Meksykanie są równi wobec prawa,

there are some that are more

niektórzy są równiejsi,

and there are some that are much less equal than others,

a niektórzy mniej równi od reszty.

because you will quickly find out

Szybko się dowiecie,

that in the past six years

że w ciągu 6 ostatnich lat

anywhere between 60 and 100,000 people

od 60 do 100 tys. ludzi

have lost their lives in drug-related violence.

zginęło w wojnach narkotykowych.

To put these numbers in perspective,

Dla porównania,

this is eight times larger than the number of casualties

to 8 razy więcej ofiar, niż pochłonęły wojny

in the Iraq and Afghanistan wars combined.

w Iraku i Afganistanie.

It's also shockingly close to the number of people

Szokujące, ale podobna liczba ludzi

who have died in the Syrian civil war,

zginęła w syryjskiej wojnie domowej,

which is an active civil war.

która obecnie się toczy.

This is happening just south of the border.

To się dzieje tuż za południową granicą USA.

Now as you're reading, however,

Czytając to,

you will be maybe surprised that you will quickly

będziecie zaskoczeni, jak szybko

become numb to the numbers of deaths,

przestanie was poruszać liczba zabitych.

because you will see that these are sort of abstract numbers

Zrozumiecie, że to tylko abstrakcyjne liczby,

of faceless, nameless dead people.

anonimowe trupy.

Implicitly or explicitly, there is a narrative

Wprost lub w domyśle, mówi się nam,

that all the people who are dying

że wszyscy, którzy zginęli,

were somehow involved in the drug trade,

byli powiązani z handlem narkotykami.

and we infer this because they were either tortured

Wnioskujemy tak, bo byli albo torturowani,

or executed in a professional manner,

albo profesjonalnie zgładzeni,

or, most likely, both.

albo jedno i drugie.

And so clearly they were criminals

Najwyraźniej byli przestępcami,

because of the way they died.

skoro tak zginęli.

And so the narrative is that somehow these people

Zgodnie z tym mitem,

got what they were deserved.

ofiary dostały to, na co zasłużyły.

They were part of the bad guys.

Były po stronie zła.

And that creates some form of comfort

Przynosi to ukojenie

for a lot of people.

wielu ludziom.

However, while it's easier to think

Jednak choć łatwiej jest sądzić,

of us, the citizens, the police, the army,

że my: obywatele, policja, wojsko,

as the good guys, and them, the narcos,

jesteśmy dobrzy, a oni: handlarze,

the carteles, as the bad guys,

kartele, są źli,

if you think about it,

to w gruncie rzeczy

the latter are only providing a service to the former.

ci drudzy oddają pierwszym przysługę.

Whether we like it or not,

Czy nam się podoba, czy nie,

the U.S. is the largest market

USA to największy rynek

for illegal substances in the world,

nielegalnych substancji na świecie.

accounting for more than half of global demand.

Kreują ponad połowę globalnego popytu.

It shares thousands of miles of border with Mexico

Granica z Meksykiem ma wiele tysięcy mil;

that is its only route of access from the South,

to jedyne wrota na Południe.

and so, as the former dictator of Mexico, Porfirio Diaz,

Porfirio Diaz, były dyktator Meksyku,

used to say, "Poor Mexico,

zwykł mówić: "Biedny Meksyk,

so far from God and so close to the United States."

tak daleko od Boga, tak blisko USA".

The U.N. estimates that there are 55 million users

ONZ ocenia, że 55 mln Amerykanów

of illegal drugs in the United States.

zażywa nielegalne substancje.

Using very, very conservative assumptions,

Przy bardzo ostrożnych założeniach,

this yields a yearly drug market on the retail side

roczne obroty na detalicznym rynku narkotyków

of anywhere between 30 and 150 billion dollars.

wynoszą 30 - 50 miliardów dolarów.

If we assume that the narcos only have access

Zakładając, że kartele mają dostęp

to the wholesale part, which we know is false,

tylko do rynku hurtowego, co nie jest prawdą,

that still leaves you with yearly revenues

nadal ich roczne przychody

of anywhere between 15 billion and 60 billion dollars.

wynoszą 15 - 60 miliardów dolarów.

To put these numbers in perspective,

Spójrzmy w szerszym kontekście.

Microsoft has yearly revenues of 60 billion dollars.

Roczne przychody Microsoftu to 60 mld dolarów.

And it so happens that this is a product that,

Tak się składa, że ten produkt

because of its nature, a business model

z natury swojego modelu biznesowego

to address this market requires you

wymaga od sprzedawców

to guarantee to your producers

zagwarantowania producentom,

that their product will be reliably placed

że ich produkt zostanie dostarczony

in the markets where it is consumed.

na rynki docelowe.

And the only way to do this, because it's illegal,

Ponieważ to nielegalne, jedyną metodą

is to have absolute control of the geographic corridors

jest kontrolowanie korytarzy przerzutowych,

that are used to transport drugs.

używanych do transportu narkotyków.

Hence the violence.

Oto źródło przemocy.

If you look at a map of cartel influence and violence,

Spójrzcie na mapę wpływów karteli.

you will see that it almost perfectly aligns

Strefy przemocy pokrywają się niemal idealnie

with the most efficient routes of transportation

z najbardziej efektywnymi drogami transportu

from the south to the north.

z południa na północ.

The only thing that the cartels are doing

Kartele próbują po prostu

is that they're trying to protect their business.

chronić swoje interesy.

It's not only a multi-billion dollar market,

To rynek nie tylko wielomiliardowy,

but it's also a complex one.

ale też bardzo złożony.

For example, the coca plant is a fragile plant

Koka jest bardzo wrażliwą rośliną,

that can only grow in certain latitudes,

która rośnie tylko w pewnych regionach.

and so it means that a business model

Dlatego ten model biznesu wymaga

to address this market requires you to have

Dlatego ten model biznesu wymaga

decentralized, international production,

rozproszonej, międzynarodowej produkcji,

that by the way needs to have good quality control,

a ta z kolei dobrej kontroli jakości,

because people need a good high

bo klienci potrzebują odlotów,

that is not going to kill them

które ich nie zabiją

and that is going to be delivered to them when they need it.

i które zostaną dostarczone na czas.

And so that means they need to secure

Zatem na południu musi istnieć system

production and quality control in the south,

zabezpieczenia produkcji i kontroli jakości,

and you need to ensure that you have

połączony z wydajną i efektywną

efficient and effective distribution channels

siecią kanałów dystrybucyjnych

in the markets where these drugs are consumed.

na rynkach docelowych.

I urge you, but only a little bit,

Zachęcam was, choć ostrożnie,

because I don't want to get you in trouble,

bo nie chciałbym, byście mieli kłopoty,

to just ask around and see how difficult it would be

popytać, czy byłoby trudno

to get whatever drug you want, wherever you want it,

uzyskać dostęp do dowolnego narkotyku,

whenever you want it, anywhere in the U.S.,

w dowolnym czasie i miejscu w USA.

and some of you may be surprised to know

Niektórzy byliby zaskoczeni informacją,

that there are many dealers that offer a service

że jest wielu dilerów, którzy gwarantują,

where if you send them a text message,

że po wysłaniu SMS-a,

they guarantee delivery of the drug

narkotyk dotrze do klienta

in 30 minutes or less.

w ciągu pół godziny.

Think about this for a second.

Pomyślcie o tym chwilę.

Think about the complexity

Pomyślcie o złożoności

of the distribution network that I just described.

sieci dystrybucji, którą właśnie opisałem.

It's very difficult to reconcile this

Bardzo trudno to pogodzić

with the image of faceless, ignorant goons

z obrazem anonimowych, tępych bandziorów,

that are just shooting each other,

którzy tylko do siebie strzelają.

very difficult to reconcile.

Bardzo trudno pogodzić.

Now, as a business professor, and as any business professor would tell you,

Powiem jako wykładowca zarządzania,

an effective organization requires

że efektywna organizacja wymaga

an integrated strategy that includes

spójnej strategii, która obejmuje

a good organizational structure, good incentives,

dobrą strukturę organizacyjną, dobre zachęty,

a solid identity and good brand management.

spójną tożsamość i dobre zarządzanie marką.

This leads me to the second thing that you would learn

To prowadzi do drugiej rzeczy, której się dowiedziecie

in your 30-minute exploration of drug violence in Mexico.

podczas 30 minut odkrywania narko-przemocy w Meksyku.

Because you would quickly realize,

Szybko zrozumiecie,

and maybe be confused by the fact,

może was to zdziwi,

that there are three organizations

że istnieją trzy organizacje,

that are constantly named in the articles.

które wciąż wracają w artykułach.

You will hear about Los Zetas,

Usłyszycie o Los Zetas,

the Knights Templar, which is the new brand

Templariuszach, nowej marce

for the Familia Michoacana that I spoke about at the beginning,

Familii Michoacana, o której mówiłem na początku,

and the Sinaloa Federation.

i Sinaloa Federation.

You will read that Los Zetas is this assortment

Przeczytacie, że Los Zetas to ten rodzaj socjopatów,

of sociopaths that terrify the cities that they enter

którzy budzą przerażenie w miastach

and they silence the press,

i uciszają media,

and this is somewhat true, or mostly true.

co jest do pewnego stopnia prawdą.

But this is the result of a very careful branding

Ale to efekt konsekwentnej strategii marki

and business strategy.

i strategii biznesu.

You see, Los Zetas is not just

Los Zetas to nie tylko

this random assortment of individuals,

zbiór przypadkowych osób.

but was actually created by another criminal organization, the Gulf Cartel,

Tę organizację założył Kartel z Zatoki,

that used to control the eastern corridor of Mexico.

który dawniej kontrolował wschodnie korytarze Meksyku.

When that corridor became contested, they decided

Kiedy tunel stał się przedmiotem walki,

that they wanted to recruit

postanowili zrekrutować

a professional enforcement arm.

zawodowych żołnierzy.

So they recruited Los Zetas:

Ściągnęli Los Zetas:

an entire unit of elite paratroopers

elitarny oddział spadochroniarzy

from the Mexican Army.

z meksykańskiej armii.

They were incredibly effective as enforcers for the Gulf Cartel,

Byli niesamowicie skuteczni jako ochrona Kartelu z Zatoki.

so much so that at some point, they decided

Tak skuteczni, że uznali,

to just take over the operations,

że mogą przejąć całkowitą kontrolę.

which is why I ask you to never keep tigers as pets,

Nie trzymajcie tygrysów dla zabawy,

because they grow up.

bo one szybko rosną.

Because the Zetas organization was founded in treason,

Zetas powstała dzięki zdradzie,

they lost some of the linkages to the production and distribution

więc stracili dostęp do niektórych producentów i dystrybutorów

in the most profitable markets like cocaine,

na najbardziej dochodowych rynkach kokainy,

but what they did have,

ale ich atutem,

and this is again based on their military origin,

pochodną ich wojskowej przeszłości,

was a perfectly structured chain of command

był perfekcyjny łańcuch przywództwa,

with a very clear hierarchy

bardzo jasna hierarchia

and a very clear promotion path that allowed them

i jasna ścieżka awansu, co pozwoliło im

to supervise and operate across many, many markets

nadzorować działania na wielu rynkach

very effectively,

bardzo skutecznie,

which is the essence of what a chain of command seeks to do.

a takie jest właśnie zadanie hierarchii.

And so because they didn't have access

Ponieważ nie mieli dostępu

to the more profitable drug markets,

do bardziej dochodowych rynków,

this pushed them and gave them the opportunity

zostali zmuszeni okolicznościami

to diversify into other forms of crime.

do zajęcia się innymi formami przestępczości.

That includes kidnapping, prostitution,

Porwania, prostytucja,

local drug dealing and human trafficking,

lokalne rynki narkotyków, przemyt ludzi,

including of migrants that go from the south to the U.S.

w tym imigrantów z Meksyku do USA.

So what they currently run is truly

Ich obecny biznes to w istocie

and quite literally a franchise business.

sieć franczyz.

They focus most of their recruiting on the army,

Skupiają się na rekrutacji żołnierzy,

and they very openly advertise for better salaries,

otwarcie oferując lepsze płace,

better benefits, better promotion paths,

lepsze premie i ścieżki awansu,

not to mention much better food,

nie mówiąc o lepszym jedzeniu,

than what the army can deliver.

niż to, które proponuje wojsko.

The way they operate is that

Działają tak:

when they arrive in a locality,

kiedy pojawiają się w okolicy,

they let people know that they are there,

dają o sobie znać mieszkańcom,

and they go to the most powerful local gang

idą do najpotężniejszego lokalnego gangu

and they say, "I offer you

i mówią: "Proponujemy,

to be the local representative of the Zeta brand."

żebyście lokalnie reprezentowali markę Zeta".

If they agree -- and you don't want to know

Jeśli się zgodzą,

what happens if they don't --

a lepiej nie mówić, co się dzieje w razie odmowy,

they train them and they supervise them

dostaną nadzór i szkolenie

on how to run the most efficient criminal operation

w efektywnych metod prowadzenia działalności przestępczej

for that town, in exchange for royalties.

w zamian za tantiemy.

This kind of business model obviously depends

Ten model biznesowy oczywiście zależy od tego,

entirely on having a very effective brand of fear,

jak silny strach wywołuje marka.

and so Los Zetas

Dlatego Los Zetas

carefully stage acts of violence

starannie planują akty przemocy,

that are spectacular in nature,

z natury spektakularne,

especially when they arrive first in a city,

zwłaszcza gdy przyjeżdżają pierwszy raz,

but again, that's just a brand strategy.

ale to tylko strategia marki.

I'm not saying they're not violent,

Nie mówię, że nie używają przemocy.

but what I am saying is that even though you will read

Ale nawet jeśli przeczytacie,

that they are the most violent of all,

że są najbardziej brutalni,

when you count, when you do the body count,

kiedy policzycie przypadki śmiertelne,

they're actually all the same.

wszyscy wypadają podobnie.

In contrast to them, the Knights Templar

W przeciwieństwie do nich, Templariusze,

that arose in Michoacán

którzy wyrośli w Michoacán,

emerged in reaction to the incursion

byli odpowiedzią na wtargnięcie

of the Zetas into the state of Michoacán.

Zetas do stanu Michoacán.

Michoacán is a geographically strategic state

Michoacán jest strategicznie położony,

because it has one of the largest ports in Mexico,

jest tam jeden z największych portów w Meksyku

and it has very direct routes to the center of Mexico,

i bezpośrednie połączenie z centrum kraju,

which then gives you direct access to the U.S.

co daje bezpośrednie połączenie z USA.

The Knights Templar realized very quickly

Templariusze szybko zrozumieli,

that they couldn't face the Zetas on violence alone,

że nie mogą się mierzyć z Zetas tylko siłą,

and so they developed a strategy

dlatego opracowali strategię

as a social enterprise.

organizacji pożytku publicznego.

They brand themselves as representative of

Przedstawiają się jako przedstawiciele

and protecting of the citizens of Michoacán

i protektorzy mieszkańców Michoacán,

against organized crime.

walczący z przestępczością.

Their brand of social enterprise means

Jako organizacja pożytku publicznego

that they require a lot of civic engagement,

muszą być społecznie zaangażowani,

so they invest heavily in providing local services,

więc dostarczają usługi dla społeczności.

like dealing with home violence,

Pomagają ofiarom przemocy domowej,

going after petty criminals, treating addicts,

ścigają złodziejaszków, leczą narkomanów,

and keeping drugs out of the local markets

chronią lokalne rynki przed narkotykami.

where they are,

chronią lokalne rynki przed narkotykami.

and, of course, protecting people

I oczywiście chronią ludzi

from other criminal organizations.

przed innymi organizacjami przestępczymi.

Now, they kill a lot of people too,

Oni też zabijają wielu ludzi,

but when they kill them,

ale kiedy ich zabijają,

they provide very careful narratives and descriptions

bardzo starannie uzasadniają,

for why they did them,

dlaczego to zrobili.

through newspaper insertions, YouTube videos,

Przez ogłoszenia w gazetach, filmy na YouTube

and billboards that explain that the people who were killed

i billboardy wyjaśniają, że zabili ich,

were killed because they represented a threat

bo ofiary były zagrożeniem

not to us, as an organization, of course,

nie dla nich jako organizacji,

but to you, as citizens.

lecz dla obywateli.

And so we're actually here to protect you.

"Jesteśmy tu, by was chronić".

They, as social enterprises do,

Jak inne organizacje pożytku publicznego,

have created a moral and ethical code

stworzyli kodeks postępowania,

that they advertise around,

który powszechnie promują,

and they have very strict recruiting practices.

i mają ścisłe procedury rekrutacji.

And here you have the types of explanations

Oto uzasadnienia

that they provide for some of their actions.

niektórych z ich działań.

They have actually retained access

Zachowali jednak dostęp

to the profitable drug trade,

do zyskownego narko-handlu.

but the way they do it is, because they control all of Michoacán,

Kontrolują cały stan Michoacán,

and they control the Port of Lázaro Cárdenas,

port Lázaro Cárdenasa,

they leverage that to, for example,

wykorzystują to do handlu

trade copper from Michoacán that is legally created

legalnie wydobytą miedzią z Michoacán,

and legally extracted

legalnie wydobytą miedzią z Michoacán,

with illegal ephedrine from China

nielegalną efedryną z Chin,

which is a critical precursor for methamphetamines

będącą półproduktem w produkcji metaamfetaminy.

that they produce, and then they have partnerships

Są też partnerem

with larger organizations like the Sinaloa Federation

większych organizacji jak Sinaloa Federation,

that place their products in the U.S.

które sprzedają do USA.

Finally, the Sinaloa Federation.

Wreszcie Sinaloa Federation.

When you read about them, you will often read about them

Często pisze się o nich

with an undertone of reverence and admiration,

w tonie podziwu i czci,

because they are the most integrated

bo są najbardziej zintegrowaną

and the largest of all the Mexican organizations,

i największą organizacji w Meksyku,

and, many people argue, the world.

a wielu twierdzi, że na świecie.

They started as just sort of a transport organization

Zaczynali jako organizacja transportowa,

that specialized in smuggling between the U.S.

specjalizująca się w szmuglu przez granicę USA - Meksyk.

and the Mexican borders,

specjalizująca się w szmuglu przez granicę USA - Meksyk.

but now they have grown

Teraz są już w pełni zintegrowaną organizacją międzynarodową,

into a truly integrated multinational

Teraz są już w pełni zintegrowaną organizacją międzynarodową,

that has partnerships in production in the south

która ma partnerów w produkcji na południu

and partnerships in global distribution

i partnerów w globalnej dystrybucji

across the planet.

na całym świecie.

They have cultivated a brand of professionalism,

Prezentują się jako innowacyjni profesjonaliści

business acumen and innovation.

z głową do interesów.

They have designed new drug products

Opracowali nowe narkotyki

and new drug processes.

i nowe procesy produkcji.

They have designed narco-tunnels

Stworzyli narko-tunele

that go across the border,

prowadzące przez granicę.

and you can see that these are not

Widzicie, że to nie są typy

"The Shawshank Redemption" types.

ze "Skazanego na Shawshank".

They have invented narco-submarines and boats

Wymyślili narko-statki i łodzie podwodne

that are not detected by radar.

niewidoczne dla radarów,

They have invented drones to transport drugs,

samoloty bezzałogowe do transportu narkotyków,

catapults, you name it.

katapulty, mnóstwo rzeczy.

One of the leaders of the Sinaloa Federation

Jeden z przywódców Sinaloa Federation

actually made it to the Forbes list.

znalazł się na liście bogaczy Forbesa.

[#701 Joaquin Guzman Loera]

[Nr 701: Joaquin Guzman Loera]

Like any multinational would, they have specialized

Jak każda globalna korporacja, wyspecjalizowali się

and focused only in the most profitable part of the business,

i skupili wyłącznie na najbardziej dochodowych interesach,

which is high-margin drugs like cocaine,

wysokomarżowej kokainie,

heroine, methamphetamines.

heroinie, metaamfetaminie.

Like any traditional Latin American multinational would,

Jak w każdej latynoskiej korporacji,

the way they control their operations

kontrolują swoje interesy

is through family ties.

dzięki więzom rodzinnym.

When they're entering a new market, they send

Kiedy wchodzą na nowy rynek,

a family member to supervise it,

wysyłają do nadzoru członka rodziny,

or, if they're partnering with a new organization,

a jeśli to początek współpracy z nową organizacją,

they create a family tie,

budują więzy rodzinne

either through marriages or other types of ties.

przez małżeństwo lub innymi sposobami.

Like any other multinational would,

Jak każda korporacja,

they protect their brand by outsourcing

chronią markę przez outsourcing

the more questionable parts of the business model,

wątpliwych elementów modelu biznesowego.

like for example, when they have to engage

Gdy angażują się w walkę

in violence against other criminal organizations,

z innymi organizacjami przestępczymi,

they recruit gangs and other smaller players

rekrutują gangi i mniejszych graczy,

to do the dirty work for them,

by odwalili brudną robotę.

and they try to separate their operations

Starają się oddzielić interesy

and their violence and be very discrete about this.

od przemocy, o której rzadko wspominają.

To further strengthen their brand,

Aby jeszcze poprawić wizerunek marki,

they actually have professional P.R. firms

zatrudniają profesjonalne firmy PR,

that shape how the press talks about them.

które kształtują przekaz medialny.

They have professional videographers on staff.

Zatrudniają profesjonalnych kamerzystów.

They have incredibly productive ties

Niezwykle skutecznie wpływają

with the security organizations

na służby bezpieczeństwa

on both sides of the border.

po obu stronach granicy.

And so, differences aside,

Nie mówmy o różnicach.

what these three organizations share

Cechy wspólne tych organizacji

is on the one hand, a very clear understanding

to bardzo jasne zrozumienie,

that institutions cannot be imposed from the top,

że instytucji nie da się narzucić z góry,

but rather they are built from the bottom up

ale należy je budować od dołu,

one interaction at a time.

krok po kroku.

They have created extremely coherent structures

Mają szalenie spójne struktury,

that they use to show the inconsistencies

które wykorzystują, by pokazać niespójność

in government policies.

polityki rządu.

And so what I want you to remember from this talk

Zapamiętajcie z tej prezentacji trzy rzeczy.

are three things.

Zapamiętajcie z tej prezentacji trzy rzeczy.

The first one is that drug violence

Po pierwsze, narko-przemoc

is actually the result

jest rezultatem

of a huge market demand

wielkiego popytu

and an institutional setup that forces

i rozwiązań instytucjonalnych

the servicing of this market to necessitate violence

wymuszających przemoc, by go obsłużyć

to guarantee delivery routes.

i zagwarantować dostawy.

The second thing I want you to remember

Po drugie, pamiętajcie,

is that these are sophisticated,

że są to wyrafinowane,

coherent organizations

spójne organizacje,

that are business organizations,

organizacje biznesowe.

and analyzing them and treating them as such

Analiza z tej perspektywy

is probably a much more useful approach.

jest chyba znacznie bardziej użyteczna.

The third thing I want you to remember

Po trzecie, pamiętajcie,

is that even though we're more comfortable

że chociaż dobrze się czujemy

with this idea of "them,"

z koncepcją "ich",

a set of bad guys separated from us,

złych facetów, których nic z nami nie łączy,

we are actually accomplices to them,

jesteśmy ich wspólnikami,

either through our direct consumption

będąc odbiorcami ich produktów

or through our acceptance of the inconsistency

lub akceptując niespójność

between our policies of prohibition

polityki zakazu

and our actual behavior of tolerance

i faktycznego przyzwolenia

or even encouragement of consumption.

czy wręcz zachęty do konsumpcji.

These organizations service, recruit from,

Te organizacje służą, rekrutują i działają

and operate within our communities,

w naszych społecznościach,

so necessarily, they are much more integrated

więc są z nimi bardziej zrośnięte,

within them than we are comfortable acknowledging.

niż chcielibyśmy przyznać.

And so to me the question is not whether

Nie pytam,

these dynamics will continue the way they have.

czy te mechanizmy utrzymają się w przyszłości.

We see that the nature of this phenomenon

Z natury tego zjawiska wynika,

guarantees that they will.

że tak z pewnością będzie.

The question is whether we are willing to continue

Pytanie, czy chcemy nadal

our support of a failed strategy

wspierać chybioną strategię,

based on our stubborn, blissful, voluntary ignorance

z uporem nie przyjmując do wiadomości,

at the cost of the deaths of thousands of our young.

że jej ceną jest śmierć tysięcy młodych ludzi.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)