Clay Shirky: How the Internet will (one day) transform government

Clay Shirky: Internet sẽ (một ngày nào đó) thay đổi chính phủ ra sao

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Ming Ming Reviewer: Duy Lê

I want to talk to you today about something

Hôm nay, tôi muốn nói với các bạn những gì

the open-source programming world can teach democracy,

thế giới lập trình mã nguồn mở có thể chỉ dạy nền dân chủ,

but before that, a little preamble.

nhưng trước hết, 1 vài lời mở đầu.

Let's start here.

Hãy bắt đầu từ đây.

This is Martha Payne. Martha's a 9-year-old Scot

Đây là Martha Payne, 1 cô bé 9 tuổi người Scotland

who lives in the Council of Argyll and Bute.

đang sống ở Argyll và Bute

A couple months ago, Payne started a food blog

Vài tháng trước, Payne bắt đầu viết blog về các món ăn

called NeverSeconds, and she would take her camera

tên là "NeverSeconds", và cô bé mang máy ảnh của mình

with her every day to school to document

tới trường mỗi ngày để lấy tư liệu

her school lunches.

về các bữa ăn trưa ở trường.

Can you spot the vegetable? (Laughter)

Bạn có nhận ra có món rau không? (Cười)

And, as sometimes happens,

Và, như thường xảy ra,

this blog acquired first dozens of readers,

blog này thu hút vài chục người đọc lúc đầu,

and then hundreds of readers,

và sau đó là hàng trăm người,

and then thousands of readers, as people tuned in

rồi hàng ngàn người đọc, khi họ truy cập

to watch her rate her school lunches,

để theo dõi đánh giá của bé về những bữa trưa ở trường,

including on my favorite category,

bao gồm danh mục yêu thích của tôi,

"Pieces of hair found in food." (Laughter)

"Những mẩu tóc trong thức ăn." (Cười)

This was a zero day. That's good.

Đây là ngày mà không có mẩu nào. Hôm đó thật tốt.

And then two weeks ago yesterday, she posted this.

Và hai tuần trước ngày hôm qua, cô bé đăng tải cái này.

A post that read: "Goodbye."

1 bài viết nói :"Tạm biệt."

And she said, "I'm very sorry to tell you this, but

Và cô bé đã nói, "Tôi rất buồn khi nói với bạn điều này, nhưng

my head teacher pulled me out of class today and told me

hôm nay, thầy hiệu trưởng đã kéo tôi ra khỏi lớp và nói rằng

I'm not allowed to take pictures in the lunch room anymore.

tôi không được phép chụp hình trong phòng ăn trưa nữa.

I really enjoyed doing this.

Tôi đã thật sự thích làm việc đó.

Thank you for reading. Goodbye."

Cảm ơn các bạn đã đọc. Tạm biệt."

You can guess what happened next, right? (Laughter)

Bạn đoán được chuyện xảy ra tiếp theo, phải không? (Cười)

The outrage was so swift, so voluminous, so unanimous,

Sự giận dữ lan rất nhanh, rất mạnh và rất rộng đến nỗi

that the Council of Argyll and Bute reversed themselves

Hội đồng Argyll và Bute đã tự xem lại mình

the same day and said, "We would,

trong ngày hôm đó và nói, "Chúng tôi sẽ không,

we would never censor a nine-year-old." (Laughter)

không bao giờ kiểm duyệt 1 cô bé 9 tuổi." (Cười)

Except, of course, this morning. (Laughter)

Tất nhiên, ngoại trừ sáng hôm nay. (Cười)

And this brings up the question,

Điều này dẫn đến 1 câu hỏi, rằng

what made them think they could get away

điều gì làm cho họ nghĩ họ có thể bỏ mặc

with something like that? (Laughter)

những chuyện như thế? (Cười)

And the answer is, all of human history prior to now.

Và câu trả lời là, toàn bộ lịch sử loài người từ trước tới giờ.

(Laughter) So,

(Cười) Vậy,

what happens when a medium suddenly puts

Điều gì sẽ xảy ra khi 1 phương tiện truyền thông đột nhiên

a lot of new ideas into circulation?

phát hành rất nhiều ý tưởng mới?

Now, this isn't just a contemporaneous question.

Giờ đây, đây không chỉ là câu hỏi nhất thời.

This is something we've faced several times

Đây là điều chúng ta đã gặp nhiều lần

over the last few centuries.

trong vài thế kỉ qua.

When the telegraph came along, it was clear

Khi điện báo xuất hiện, rõ ràng là nó đã

that it was going to globalize the news industry.

toàn cầu hóa nền công nghiệp truyền thông.

What would this lead to?

Điều này dẫn đến cái gì?

Well, obviously, it would lead to world peace.

Tât nhiên là nó dẫn đến hòa bình thế giới.

The television, a medium that allowed us not just to hear

Truyền hình, 1 phương tiện cho phép chúng ta không chỉ nghe

but see, literally see, what was going on

mà còn thấy theo nghĩa đen, những việc đang diễn ra

elsewhere in the world, what would this lead to?

ở nhiều nơi trên thế giới, điều này dẫn đến cái gì?

World peace. (Laughter)

Hòa bình thế giới. (Cười)

The telephone?

Điện thoại?

You guessed it: world peace.

Bạn đã đoán là: Hòa bình thế giới

Sorry for the spoiler alert, but no world peace. Not yet.

Xin lỗi vì thông báo quá nhiều, nhưng không có hòa bình thế giới. Chưa đâu.

Even the printing press, even the printing press

Kể cả báo in, kể cả báo in

was assumed to be a tool that was going to enforce

đã từng được coi là công cụ để củng cố

Catholic intellectual hegemony across Europe.

quyền lực của tín ngưỡng Công giáo ở Châu Âu.

Instead, what we got was Martin Luther's 95 Theses,

Thay vào đó, chúng ta có Luận điểm Martin Luther's 95,

the Protestant Reformation, and, you know,

Tái thiết đạo Tin lành, và bạn biết đấy,

the Thirty Years' War. All right,

Cuộc chiến 30 năm.

so what all of these predictions of world peace got right

Tất cả những giả định về hòa bình thế giới này đúng

is that when a lot of new ideas suddenly

về việc khi có quá nhiều ý tưởng mới bất ngờ

come into circulation, it changes society.

được truyền bá, thì xã hội thay đổi.

What they got exactly wrong was what happens next.

Nhưng chúng sai về những gì tiếp theo.

The more ideas there are in circulation,

Càng có nhiều tư tưởng được truyền bá,

the more ideas there are for any individual to disagree with.

càng có nhiều thứ để người ta bất đồng.

More media always means more arguing.

Thêm phương tiện luôn có nghĩa là thêm tranh cãi.

That's what happens when the media's space expands.

Điều đó xảy ra khi không gian truyền thông mở rộng.

And yet, when we look back on the printing press

Dù vậy, khi ta nhìn lại báo in hồi những năm đầu,

in the early years, we like what happened.

ta thích những gì diễn ra.

We are a pro-printing press society.

Chúng ta là xã hội báo in chuyên nghiệp.

So how do we square those two things,

Vậy làm sao ta kết luận rằng 2 điều đó

that it leads to more arguing, but we think it was good?

dẫn đến tranh cãi, trong khi ta cho rằng nó tốt?

And the answer, I think, can be found in things like this.

Và tôi nghĩ câu trả lời có trong những thứ này.

This is the cover of "Philosophical Transactions,"

Đây là bìa của "Các giao dịch triết lý,"

the first scientific journal ever published in English

tờ báo khoa học đầu tiên từng được xuất bản

in the middle of the 1600s,

bằng tiếng Anh đầu thế kỉ 17.

and it was created by a group of people who had been

nó được một nhóm người

calling themselves "The Invisible College,"

tự xưng là "Trường đại học vô hình" tạo ra,

a group of natural philosophers who only later

một nhóm các triết gia tự nhiên

would call themselves scientists,

mà về sau mới tự xưng là nhà khoa học,

and they wanted to improve the way

và họ muốn cải tiến

natural philosophers argued with each other,

cách các triết gia tự nhiên tranh luận với nhau,

and they needed to do two things for this.

họ cần làm 2 việc cho điều này.

They needed openness. They needed to create a norm

Họ cần sự cởi mở. Họ cần tạo ra quy định

which said, when you do an experiment,

nói rằng, khi bạn làm thí nghiệm,

you have to publish not just your claims,

bạn phải công bố không chỉ kết quả của mình,

but how you did the experiment.

mà cả cách làm thí nghiệm.

If you don't tell us how you did it, we won't trust you.

Nếu không nói cách làm, chúng tôi không tin bạn.

But the other thing they needed was speed.

Nhưng điều còn lại họ cần là tốc độ.

They had to quickly synchronize what

Họ phải nhanh chóng đồng bộ những gì

other natural philosophers knew. Otherwise,

các triết gia tự nhiên biết. Nếu không,

you couldn't get the right kind of argument going.

bạn sẽ không có được kiểu tranh luận đúng.

The printing press was clearly the right medium for this,

Báo in rõ ràng là phương tiện chuẩn mực cho việc này,

but the book was the wrong tool. It was too slow.

nhưng cuốn sách là công cụ sai. Nó quá chậm.

And so they invented the scientific journal

Nên họ sáng chế ra tuần báo khoa học

as a way of synchronizing the argument

như là 1 cách để đồng bộ các tranh luận

across the community of natural scientists.

trong cộng đồng các nhà khoa học tự nhiên.

The scientific revolution wasn't created by the printing press.

Cách mạng khoa học không được tạo ra bởi báo in.

It was created by scientists,

Nó tạo ra bởi các nhà khoa học,

but it couldn't have been created if they didn't have

nhưng sẽ không có nó nếu họ

a printing press as a tool.

không có công cụ báo in.

So what about us? What about our generation,

Còn chúng ta thì sao? Thế hệ chúng ta,

and our media revolution, the Internet?

cách mạng truyền thông, và Internet của ta?

Well, predictions of world peace? Check. (Laughter)

Vậy, giả định về hòa bình thế giới? Có. (Cười)

More arguing? Gold star on that one. (Laughter)

Thêm tranh cãi? Cho điểm tối đa. (Cười)

(Laughter)

(Cười)

I mean, YouTube is just a gold mine. (Laughter)

Ý tôi là, YouTube là 1 mỏ vàng. (Cười)

Better arguing? That's the question.

Tranh luận tốt hơn? Đó là câu hỏi.

So I study social media, which means,

Nên tôi nghiên cứu truyền thông xã hội, nghĩa là

to a first approximation, I watch people argue.

với giả thiết đầu tiên, tôi quan sát người ta tranh luận.

And if I had to pick a group that I think is

Và nếu phải chọn 1 nhóm kiểu như

our Invisible College, is our generation's collection of people

Trường đại học vô hình, là tập hợp con người của thế hệ này

trying to take these tools and to press it into service,

cố nắm bắt các công cụ này và đưa nó vào hoạt động,

not for more arguments, but for better arguments,

không cần thêm tranh cãi, mà là tranh luận tốt hơn,

I'd pick the open-source programmers.

tôi sẽ chọn các lập trình viên mã nguồn mở.

Programming is a three-way relationship

Lập trình là mối quan hệ 3 chiều

between a programmer, some source code,

giữa lập trình viên, bộ mã nguồn,

and the computer it's meant to run on, but computers

và máy tính để chạy chương trình, nhưng máy tính

are such famously inflexible interpreters of instructions

chỉ là những bộ dịch lệnh thô cứng

that it's extraordinarily difficult to write out a set

và cực kì khó để viết 1 bộ lệnh

of instructions that the computer knows how to execute,

mà máy tính hiểu để mà hoạt động,

and that's if one person is writing it.

và đó là trường hợp chỉ 1 người viết.

Once you get more than one person writing it,

Khi có hơn 1 người viết,

it's very easy for any two programmers to overwrite

Bất kì 2 lập trình viên nào cũng dễ dàng viết đè

each other's work if they're working on the same file,

lên việc của người kia nếu họ cùng làm trên 1 file,

or to send incompatible instructions

hoặc đưa ra các lệnh không tương thích

that simply causes the computer to choke,

làm cho máy tính bị "đứng",

and this problem grows larger

và vấn đề càng lớn thêm

the more programmers are involved.

khi càng có thêm lập trình viên tham gia.

To a first approximation, the problem of managing

Với giả thiết đầu tiên, vấn đề quản lý

a large software project is the problem

1 dự án phần mềm lớn, là vấn đề

of keeping this social chaos at bay.

làm lặng sóng cơn bão xã hội này.

Now, for decades there has been a canonical solution

Trong nhiều thập kỉ, có 1 giải pháp kinh điển

to this problem, which is to use something called

cho vấn đề này, gọi là

a "version control system,"

"hệ thống kiểm soát phiên bản",

and a version control system does what is says on the tin.

và hệ thống này làm việc theo những gì ghi trên miếng thiếc

It provides a canonical copy of the software

Nó cung cấp 1 bản copy của phần mềm

on a server somewhere.

từ máy chủ đặt ở đâu đó.

The only programmers who can change it are people

Những lập trình viên có thể thay đổi nó

who've specifically been given permission to access it,

là người được chỉ định quyền truy cập,

and they're only allowed to access the sub-section of it

và chỉ được phép truy cập những phần

that they have permission to change.

mà họ có quyền thay đổi.

And when people draw diagrams of version control systems,

Khi người ta vẽ biểu đồ các hệ thống kiểm soát phiên bản,

the diagrams always look something like this.

các biểu đồ luôn trông như thế này.

All right. They look like org charts.

Chúng trông như quỷ dạ xoa vậy.

And you don't have to squint very hard

Và bạn sẽ không phải lác mắt lắm

to see the political ramifications of a system like this.

để đọc bảng phân nhánh của những hệ thống thế này.

This is feudalism: one owner, many workers.

Đó là chế độ phong kiến: 1 người chủ, nhiều nhân công.

Now, that's fine for the commercial software industry.

Thế là ổn đối với nền công nghiệp phần mềm thương mại.

It really is Microsoft's Office. It's Adobe's Photoshop.

Đó là Microsoft Office. Đó là Adobe Photoshop.

The corporation owns the software.

Công ty sở hữu phần mềm.

The programmers come and go.

Lập trình viên thì đến rồi đi.

But there was one programmer who decided

Nhưng có 1 lập trình viên quyết định

that this wasn't the way to work.

rằng đây không phải là cách làm việc.

This is Linus Torvalds.

Đây là Linus Torvalds.

Torvalds is the most famous open-source programmer,

Torvalds là lập trình viên mã nguồn mở nổi tiếng nhất,

created Linux, obviously, and Torvalds looked at the way

người tạo ra Linux, và Torvalds xem xét cách mà

the open-source movement had been dealing with this problem.

phong trào mã nguồn mở xử lý vấn đề này.

Open-source software, the core promise of the open-source license,

Phần mềm mã nguồn mở, cam kết cơ bản của giấy phép

is that everybody should have access to all the source code

mã nguồn mở, là ai cũng có quyền truy cập vào mã nguồn

all the time, but of course, this creates

vào bất cứ lúc nào, hiển nhiên điều này tạo ra

the very threat of chaos you have to forestall

1 cơn bão mà bạn sẽ phải đón đầu

in order to get anything working.

để làm cho nó hoạt động được.

So most open-source projects just held their noses

Hầu hết dự án mã nguồn mở đều ngưng trệ

and adopted the feudal management systems.

rồi làm theo hệ thống quản lý kiểu phong kiến.

But Torvalds said, "No, I'm not going to do that."

Nhưng Torvalds nói, "Không, tôi sẽ không làm thế."

His point of view on this was very clear.

Quan điểm của anh ta rất rõ ràng.

When you adopt a tool, you also adopt

Khi chấp thuận 1 công cụ, bạn cũng chấp thuận

the management philosophy embedded in that tool,

triết lí quản lý ngầm định trong công cụ đó,

and he wasn't going to adopt anything that didn't work

và anh ta không chấp nhận bất cứ cái gì không phù hợp

the way the Linux community worked.

với cách làm của cộng đồng Linux.

And to give you a sense of how enormous

Và để bạn hình dung sự vĩ đại

a decision like this was, this is a map

của một quyết định như thế, đây là bản đồ

of the internal dependencies within Linux,

các đơn vị phụ thuộc bên trong Linux,

within the Linux operating system, which sub-parts

trong hệ điều hành Linux, những phần nào

of the program rely on which other sub-parts to get going.

phụ thuộc vào các phần nào khác để hoạt động được.

This is a tremendously complicated process.

Đây là quy trình vô cùng phức tạp.

This is a tremendously complicated program,

Đây là chương trình vô cùng phức tạp,

and yet, for years, Torvalds ran this

dù vậy, trong nhiều năm, Torvalds quản lý nó

not with automated tools but out of his email box.

không cần công cụ tự động nào, chỉ có email của anh ta.

People would literally mail him changes

Người khác sẽ mail cho anh ta những thay đổi

that they'd agreed on, and he would merge them by hand.

mà họ thống nhất, và anh ta kết hợp chúng 1 cách thủ công.

And then, 15 years after looking at Linux and figuring out

Sau 15 năm chăm sóc Linux và hiểu được cách cộng đồng

how the community worked, he said, "I think I know

làm việc, anh ta nói "Tôi nghĩ tôi biết cách viết

how to write a version control system for free people."

1 hệ thống kiểm soát phiên bản cho người dùng miễn phí."

And he called it "Git." Git is distributed version control.

Anh gọi nó là Git, nó kiểm soát phiên bản phân tán.

It has two big differences

Nó có 2 khác biệt lớn

with traditional version control systems.

so với hệ thống kiểm soát phiên bản truyền thống.

The first is that it lives up to the philosophical promise

Thứ nhất, nó duy trì triết lý của mã nguồn mở.

of open-source. Everybody who works on a project

Bất kì ai làm việc với dự án đều có quyền

has access to all of the source code all of the time.

truy cập toàn bộ mã nguồn mọi lúc mọi nơi.

And when people draw diagrams of Git workflow,

Và khi vẽ lại luồng công việc Git trên biểu đồ,

they use drawings that look like this.

họ dùng những bản vẽ như thế này.

And you don't have to understand what the circles

Bạn không cần hiểu các vòng tròn

and boxes and arrows mean to see that this is a far more

và hộp và mũi tên có nghĩa gì vì nó là cách làm việc

complicated way of working than is supported

phức tạp hơn rất nhiều so với

by ordinary version control systems.

hệ thống kiểm soát phiên bản ban đầu.

But this is also the thing that brings the chaos back,

Nhưng điều này cũng đưa sự hỗn loạn trở lại,

and this is Git's second big innovation.

và đây là cải tiến lớn thứ 2 của Git.

This is a screenshot from GitHub, the premier Git hosting service,

Đây là ảnh chụp GitHub, dịch vụ hosting chính của Git,

and every time a programmer uses Git

mỗi khi 1 lập trình viên dùng Git

to make any important change at all,

để tạo 1 thay đổi bất kì,

creating a new file, modifying an existing one,

tạo file mới, chỉnh sửa phải đã có,

merging two files, Git creates this kind of signature.

kết hợp 2 file, Git tạo ra kí hiệu thế này.

This long string of numbers and letters here

Chuỗi dài chữ và số này

is a unique identifier tied to every single change,

là số nhận dạng duy nhất cho mỗi thay đổi,

but without any central coordination.

mà không cần bộ phân quyền trung tâm nào.

Every Git system generates this number the same way,

Mọi hệ thống Git đều tạo con số này theo cách như nhau,

which means this is a signature tied directly

nghĩa là kí hiệu này gắn trực tiếp

and unforgeably to a particular change.

đối với mỗi thay đổi.

This has the following effect:

Nó có hiệu quả như sau:

A programmer in Edinburgh and a programmer in Entebbe

1 lập trình viên ở Edinburgh và 1 ở Entebbe

can both get the same -- a copy of the same piece of software.

cùng có phiên bản giống nhau của một phần mềm.

Each of them can make changes and they can merge them

Mỗi người tạo ra những thay đổi và kết hợp với nhau

after the fact even if they didn't know

khi xong việc cho dù họ không biết đến

of each other's existence beforehand.

sự tồn tại của nhau trước đó.

This is cooperation without coordination.

Đây là hợp tác không phân quyền.

This is the big change.

Đây là thay đổi lớn.

Now, I tell you all of this not to convince you that it's great

Tôi nói ra không phải để thuyết phục bạn rằng

that open-source programmers now have a tool

thật tuyệt vì giờ đây lập trình viên mã nguồn mở

that supports their philosophical way of working,

đã có công cụ hỗ trợ triết lý làm việc của họ,

although I think that is great.

dù tôi nghĩ nó thật tuyệt.

I tell you all of this because of what I think it means

Tôi kể với bạn vì ý nghĩa của nó đối với

for the way communities come together.

cách cộng đồng chung tay làm việc.

Once Git allowed for cooperation without coordination,

Từ khi Git cho phép hợp tác không phân quyền,

you start to see communities form

bạn bắt đầu thấy những cộng đồng

that are enormously large and complex.

cực kỳ lớn và phức tạp.

This is a graph of the Ruby community.

Đây là biểu đồ của cộng đồng Ruby.

It's an open-source programming language,

Đó là 1 ngôn ngữ lập trình mã nguồn mở,

and all of the interconnections between the people --

và tất cả những tương tác giữa con người --

this is now not a software graph, but a people graph,

giờ đây không còn là biểu đồ phần mềm, mà là con người,

all of the interconnections among the people

tất cả những tương tác giữa những con người

working on that project —

làm việc trong dự án đó --

and this doesn't look like an org chart.

và nó trông không giống quỷ dạ xoa.

This looks like a dis-org chart, and yet,

Nó không như vậy, ngoài ra,

out of this community, but using these tools,

ngoài cộng đồng này, bằng những công cụ này,

they can now create something together.

họ có thể cùng nhau tạo ra điều gì đó.

So there are two good reasons to think that

Vậy là có 2 lí do tốt để nghĩ rằng

this kind of technique can be applied

kĩ thuật này có thể ứng dụng

to democracies in general and in particular to the law.

cho nền dân chủ nói chung và các bộ luật nói riêng.

When you make the claim, in fact,

Thực tế, khi bạn tuyên bố

that something on the Internet is going to be good

rằng có gì đó trên Internet là tốt cho nền dân chủ

for democracy, you often get this reaction.

bạn thường sẽ nhận phản ứng thế này.

(Music) (Laughter)

(Âm nhạc) (Cười)

Which is, are you talking about the thing

Việc mà, bạn có nói về điều đó

with the singing cats? Like, is that the thing

với con mèo đang hát? Giống như, bạn có nghĩ

you think is going to be good for society?

điều đó tốt cho xã hội?

To which I have to say, here's the thing

Với điều tôi phải nói, đây là chuyện

with the singing cats. That always happens.

với đám mèo ca hát. Nó luôn xảy ra.

And I don't just mean that always happens with the Internet,

Và tôi không nói nó luôn xảy ra với Internet,

I mean that always happens with media, full stop.

tôi nói nó luôn xảy ra với truyền thông. chấm hết.

It did not take long after the rise

Chẳng lâu lắm sau khi làn sóng

of the commercial printing press before someone

báo in thương mại nổi lên, trước khi ai đó nhận ra

figured out that erotic novels were a good idea. (Laughter)

mấy cuốn tiểu thuyết tình dục là ý tưởng hay. (Cười)

You don't have to have an economic incentive to sell books

Bạn không cần động cơ kinh tế để bán sách

very long before someone says, "Hey, you know what I bet

từ lâu trước khi có người nói, "Này, cậu biết tôi cược

people would pay for?" (Laughter)

người ta sẽ trả tiền cho cái gì không?" (Cười)

It took people another 150 years to even think

Cần thêm 150 năm nữa để người ta nghĩ về

of the scientific journal, right? So -- (Laughter) (Applause)

1 tuần báo khoa học, phải không? Nên -- (Cười) (Vỗ tay)

So the harnessing by the Invisible College

Việc Trường đại học Vô hình khai thác báo in

of the printing press to create the scientific journal

để tạo ra tuần báo khoa học

was phenomenally important, but it didn't happen big,

là chuyện nhất thời, nhưng nó không lớn,

and it didn't happen quick, and it didn't happen fast, so

nó không nhanh, nó không lẹ, nên

if you're going to look for where the change is happening,

nếu bạn tìm lại nơi thay đổi diễn ra,

you have to look on the margins.

bạn phải tìm từ những cái lề.

So, the law is also dependency-related.

Luật cũng liên quan đến sự phụ thuộc.

This is a graph of the U.S. Tax Code,

Đây là biểu đồ Mã thuế của Mỹ,

and the dependencies of one law on other laws

và sự phụ thuộc của luật này với luật khác

for the overall effect.

để có hiệu quả cuối cùng.

So there's that as a site for source code management.

Ở đó có chỗ cho quản lý mã nguồn.

But there's also the fact that law is another place

Nhưng thực tế là luật là chỗ khác

where there are many opinions in circulation,

nơi có rất nhiều quan điểm được phát hành,

but they need to be resolved to one canonical copy,

nhưng chúng cần được đưa về 1 phiên bản truyền thống,

and when you go onto GitHub, and you look around,

khi bạn vào GitHub, và tìm xung quanh,

there are millions and millions of projects,

có hàng triệu, hàng triệu dự án,

almost all of which are source code,

hầu hết đều có mã nguồn,

but if you look around the edges, you can see people

nếu nhìn ra ngoài, bạn sẽ thấy những người

experimenting with the political ramifications

đang thử nghiệm sự phân nhánh quản lý

of a system like that.

của 1 hệ thống như vậy.

Someone put up all the Wikileaked cables

Ai đó đưa toàn bộ kênh của Wikileaked vào

from the State Department, along with software used

từ Bộ Ngoại giao, với phần mềm được dùng

to interpret them, including my favorite use ever

để thông dịch chúng, có cả cáp Cablegate yêu thích của tôi

of the Cablegate cables, which is a tool for detecting

mà nó là công cụ để phát hiện

naturally occurring haiku in State Department prose.

1 bài haiku trong diễn văn của Bộ Ngoại giao.

(Laughter)

(Cười)

Right. (Laughter)

Đúng thế. (Cười)

The New York Senate has put up something called

Nghị viện New York đưa ra cái gọi là

Open Legislation, also hosting it on GitHub,

Pháp chế mở, và đưa nó lên GitHub,

again for all of the reasons of updating and fluidity.

vì những lí do như tính cập nhật và lưu động.

You can go and pick your Senator and then you can see

Bạn có thể chọn 1 nghị sĩ và xem

a list of bills they have sponsored.

danh sách hóa đơn mà họ tài trợ.

Someone going by Divegeek has put up the Utah code,

Ai đó đi qua Divegeek đã đưa lên quy định Utah

the laws of the state of Utah, and they've put it up there

các luật của bang Utah, và đưa chúng lên đó

not just to distribute the code,

không chỉ để tuyên truyền quy định,

but with the very interesting possibility that this could

mà với khả năng thú vị rằng điều này

be used to further the development of legislation.

có thể giúp ích cho việc phát triển pháp chế.

Somebody put up a tool during the copyright debate

Có người đưa lên công cụ trong cuộc tranh luận về bản quyền

last year in the Senate, saying, "It's strange that Hollywood

tại Nghị viện năm trước, nói rằng "Thật kì lạ là Hollywood

has more access to Canadian legislators

có thể tiếp cận chính quyền Canada nhiều hơn

than Canadian citizens do. Why don't we use GitHub

chính công dân Canada. Sao ta không dùng GitHub

to show them what a citizen-developed bill might look like?"

để cho họ thấy 1 hóa đơn của-công-dân trông sẽ thế nào?"

And it includes this very evocative screenshot.

Cùng với 1 hình ảnh rất gợi tả.

This is a called a "diff," this thing on the right here.

Thứ bên phải này gọi là "diff"

This shows you, for text that many people are editing,

Nó cho thấy những gì mà người ta đang viết,

when a change was made, who made it,

khi nào có thay đổi, ai thay đổi,

and what the change is.

và thay đổi là gì.

The stuff in red is the stuff that got deleted.

Những gì bị xóa có màu đỏ.

The stuff in green is the stuff that got added.

Những gì màu xanh là được thêm vào.

Programmers take this capability for granted.

Các lập trình viên có được khả năng này.

No democracy anywhere in the world offers this feature

Chẳng nền dân chủ ở đâu trao tính năng này

to its citizens for either legislation or for budgets,

cho công dân dù để lập pháp hay quản lý công quỹ,

even though those are the things done

cho dù đó là những thứ được làm

with our consent and with our money.

với sự cho phép và tiền của chúng ta.

Now, I would love to tell you that the fact

Giờ tôi rất muốn nói với bạn thực tế

that the open-source programmers have worked out

rằng các lập trình viên mã nguồn mở đã tạo ra

a collaborative method that is large scale, distributed,

1 phương hợp tác quy mô lớn, đồng đều,

cheap, and in sync with the ideals of democracy, I would love

rẻ, và phù hợp với lý tưởng dân chủ, tôi muốn nói

to tell you that because those tools are in place,

với bạn rằng vì những công cụ này có sẵn,

the innovation is inevitable. But it's not.

sự đổi mới là hiển nhiên. Nhưng không.

Part of the problem, of course, is just a lack of information.

Tất nhiên, 1 phần của vấn đề, là sự thiếu thông tin.

Somebody put a question up on Quora saying,

Ai đó đặt câu hỏi trên Quora, nói rằng "

"Why is it that lawmakers don't use

"Tại sao những nhà làm luật không sử dụng

distributed version control?"

hệ thống kiểm soát phiên bản phân tán?"

This, graphically, was the answer. (Laughter)

Câu trả lời minh họa ở đây. (Cười)

(Laughter) (Applause)

(Cười) (Vỗ tay)

And that is indeed part of the problem, but only part.

Đó thực sự là 1 phần của vấn đề, nhưng chỉ vậy thôi.

The bigger problem, of course, is power.

Vấn đề lớn hơn, tất nhiên, là quyền lực.

The people experimenting with participation don't have

Những người thử nghiệm với sự tham gia không có

legislative power, and the people who have legislative

quyền lập pháp, và người có quyền lập pháp

power are not experimenting with participation.

không thử nghiệm sự tham gia.

They are experimenting with openness.

Họ thử nghiệm với sự cởi mở.

There's no democracy worth the name that doesn't have

Không có dân chủ đúng nghĩa mà không có

a transparency move, but transparency is openness

động thái minh bạch, nhưng minh bạch là sự cởi mở

in only one direction, and being given a dashboard

1 chiều, và việc được trao 1 bảng điều tiết

without a steering wheel has never been the core promise

mà không có bánh lái chưa bao giờ là lời hứa trọng tâm

a democracy makes to its citizens.

mà nền dân chủ trao cho công dân.

So consider this.

Nên hãy xem xét điều này.

The thing that got Martha Payne's opinions

Điều đã đưa quan điểm của Martha Payne

out into the public was a piece of technology,

đến với công chúng, là 1 chút công nghệ,

but the thing that kept them there was political will.

nhưng ý muốn chính trị đã ngăn cản họ.

It was the expectation of the citizens

Điều người dân mong muốn

that she would not be censored.

là cô bé không bị kiểm duyệt.

That's now the state we're in with these collaboration tools.

Giờ đây đất nước chúng ta có những công cụ hợp tác này.

We have them. We've seen them. They work.

Chúng ta có. Chúng ta thấy. Chúng hiệu quả.

Can we use them?

Nhưng ta có được dùng không?

Can we apply the techniques that worked here to this?

Ta có thể áp dụng các kĩ thuật ở đây với nó?

T.S. Eliot once said, "One of the most momentous things

T.S. Eliot từng nói, "Một trong những điều trọng yếu nhất

that can happen to a culture

có thể đến với 1 nền văn hóa

is that they acquire a new form of prose."

là họ nhận được 1 dạng văn xuôi mới."

I think that's wrong, but -- (Laughter)

Tôi nghĩ thế không đúng, nhưng -- (Cười)

I think it's right for argumentation. Right?

Tôi nghĩ nó đúng với sự tranh luận. Phải không?

A momentous thing that can happen to a culture

Điều trọng yếu có thể đến với 1 nền văn hóa

is they can acquire a new style of arguing:

là họ có được 1 cách tranh luận mới: xử án qua bồi thẩm

trial by jury, voting, peer review, now this. Right?

bầu cử, rà soát ngang, và cái này. Phải không?

A new form of arguing has been invented in our lifetimes,

Dạng tranh luận mới được sáng tạo trong đời chúng ta,

in the last decade, in fact.

thực tế, là trong thập kỉ trước.

It's large, it's distributed, it's low-cost,

Nó rất lớn, đồng đều, chi phí thấp,

and it's compatible with the ideals of democracy.

và phù hợp với lí tưởng dân chủ.

The question for us now is, are we going to let

Giờ vấn đề của ta là, chúng ta có để các lập trình viên

the programmers keep it to themselves?

giữ nó cho bản thân họ?

Or are we going to try and take it and press it into service

Hay ta sẽ đưa nó vào áp dụng trong thực tế

for society at large?

vì số đông xã hội?

Thank you for listening. (Applause)

Cảm ơn đã lắng nghe. (Vỗ tay)

(Applause)

(Vỗ tay)

Thank you. Thank you. (Applause)

Cảm ơn. Cảm ơn. (Vỗ tay)