Anil Ananthaswamy: What it takes to do extreme astrophysics

Cần những gì để làm vật lý thiên thể?

Translator: Phy Tran Reviewer: Ngan Nguyen H

I would like to talk today

Hôm nay tôi muốn nói

about what I think is one of the greatest adventures

về điều mà tôi nghĩ là một strong những cuộc khám phá lớn nhất

human beings have embarked upon,

mà con người đã khởi đầu,

which is the quest to understand the universe

nó chính là cuộc thám hiểm để tìm hiểu về vũ trụ

and our place in it.

và vị trí của chúng ta trong vũ trụ đó.

My own interest in this subject, and my passion for it,

Sự hứng thú của tôi về chủ đề này, và nhiệt huyết tôi dành cho nó,

began rather accidentally.

bắt đầu khá tình cờ.

I had bought a copy of this book,

Tôi đã mua một bản của cuốn sách này,

"The Universe and Dr. Einstein" --

"Vũ trụ và Tiễn Sĩ Einstein" --

a used paperback from a secondhand bookstore in Seattle.

một quyển sách cũ, bìa mỏng từ một cửa hàng sách cũ ở Seatle.

A few years after that, in Bangalore,

Một vài năm sau đó, ở Bangalore,

I was finding it hard to fall asleep one night,

một đêm nọ tôi cảm thấy khó ngủ,

and I picked up this book,

và tôi cầm quyển sách này lên,

thinking it would put me to sleep in 10 minutes.

nghĩ rằng nó có thể ru tôi ngủ trong vòng 10 phút.

And as it happened,

Và như nó đã xảy ra,

I read it from midnight to five in the morning in one shot.

tôi đọc quyển sách này một mạch từ nửa đêm đến 5 giờ sáng hôm sau.

And I was left with this intense feeling

Sau đó tôi cảm thấy luồng cảm xúc mãnh liệt

of awe and exhilaration

của sự vì nể và hứng khởi

at the universe

đối với vũ trụ

and our own ability to understand as much as we do.

và đối với khả năng của chúng ta đã khám phá ra những kiến thức đó.

And that feeling hasn't left me yet.

Và cảm giác đó vẫn chưa rời bỏ tôi.

That feeling was the trigger for me

Cảm giác ấy đã "châm ngòi" cho tôi

to actually change my career --

để thực sự thay đổi sự nghiệp của chính mình

from being a software engineer to become a science writer --

từ một kỹ sư phần mềm thành một nhà văn chuyên viết về khoa học --

so that I could partake in the joy of science,

để tôi có thể phần nào tận hưởng niềm vui của khoa học,

and also the joy of communicating it to others.

và sự vui sướng của việc truyền đạt nó tới những người khác.

And that feeling also led me

Và cảm giác đó đã dẫn dắt tôi

to a pilgrimage of sorts,

đến với một kiểu hành hương,

to go literally to the ends of the earth

để đi, theo nghĩa đen, đến tận cùng trái đất

to see telescopes, detectors,

để thấy những kính viễn vọng, máy dò,

instruments that people are building, or have built,

những dụng cụ mà người ta đã và đang tạo ra,

in order to probe the cosmos

để dò thăm dò vũ trụ

in greater and greater detail.

một cách chi tiết hơn.

So it took me from places like Chile --

Và nó dẫn dắt tôi từ những nơi như Chile --

the Atacama Desert in Chile --

Sa mạc Atacama ở Chile

to Siberia,

tới Siberia

to underground mines

tới những vùng mở ngầm,

in the Japanese Alps, in Northern America,

ở những rặng núi Nhật Bản, đến Bắc Mỹ,

all the way to Antarctica

tới tận cùng Châu Nam cực.

and even to the South Pole.

và tới cả Cực Nam.

And today I would like to share with you

Và hôm nay tôi muốn chia sẻ với các bạn

some images, some stories of these trips.

một vài hình ảnh và câu chuyện từ những chuyến đi này.

I have been basically spending the last few years

Tôi đã dành vài năm vừa rồi

documenting the efforts

để ghi lại những nỗ lực

of some extremely intrepid men and women

của một vài người đàn ông và phụ nữ rất dũng cảm

who are putting,

những người đang đặt,

literally at times, their lives at stake

thực sự mà nói, cuộc sống của họ vào trong hiểm nguy mọi lúc

working in some very remote and very hostile places

làm việc ở những vùng xa xôi và thù địch

so that they may gather the faintest signals from the cosmos

để họ có thể thu được những tín hiệu mờ nhất từ vũ trụ

in order for us to understand this universe.

để chúng ta có thể hiểu nó hơn.

And I first begin with a pie chart --

Đầu tiên tôi bắt đầu với một đồ thị hình tròn.

and I promise this is the only pie chart

và tôi hứa là đây là lần duy nhất tôi sẽ sử dụng biều thị hình tròn

in the whole presentation --

trong cả cuộc trình bày này

but it sets up the state of our knowledge of the cosmos.

Nhưng nó sẽ cho thấy tầm kiến thức của chúng ta về vũ trụ.

All the theories in physics that we have today

Tất cả những lý thuyết về vật lý chúng ta có hôm nay

properly explain what is called normal matter --

giải thích cái gì là vật chất --

the stuff that we're all made of --

thứ tạo ra chúng ta --

and that's four percent of the universe.

và đó là 4% của vũ trụ

Astronomers and cosmologists and physicists think

Những nhà thiên văn học và vũ trụ học và vật lý học nghĩ rằng

that there is something called dark matter in the universe,

có cái gì đó gọi là vật chất tối trong vũ trụ,

which makes up 23 percent of the universe,

chúng tạo nên 23% của vũ trụ,

and something called dark energy,

và một thứ gọi là năng lượng tối,

which permeates the fabric of space-time,

thứ xuyên qua kết cấu của không gian-thời gian,

that makes up another 73 percent.

tạo nên 73% nữa.

So if you look at this pie chart, 96 percent of the universe,

Vì vậy nếu bạn nhìn vào đồ thị hình tròn này, 96% của vũ trụ,

at this point in our exploration of it,

ở điểm này trong công cuộc thám hiểm của chúng ta,

is unknown or not well understood.

đều là bí ẩn hoặc chưa được thông hiểu.

And most of the experiments, telescopes that I went to see

Và hầu hết các thí nghiệm, những kính viễn vọng tôi đi xem

are in some way addressing this question,

đã theo một cách nào đó, đưa ra những câu hỏi này

these two twin mysteries of dark matter and dark energy.

đây là 2 bí hiểm sinh đôi của vật chất tối và năng lượng tối.

I will take you first to an underground mine

Tôi sẽ đem bạn xuống một vùng mỏ ngầm

in Northern Minnesota

ở Bắc Minnesota

where people are looking

nơi mà con người đang tìm kiếm

for something called dark matter.

thứ gọi là vất chất tối.

And the idea here is that they are looking for a sign

Ý tưởng ở đây là chúng ta tìm kiếm một tín hiệu

of a dark matter particle hitting one of their detectors.

của phân tử của vật chất tối chạm vào máy dò.

And the reason why they have to go underground

Lý do vì sao chúng ta phải đi xuống dưới lòng đất

is that, if you did this experiment on the surface of the Earth,

là vì nếu bạn thực hiện thí nghiệm này ở trên mặt đất,

the same experiment would be swamped by signals

sẽ có sự nhiễu sóng tín hiệu

that could be created by things like cosmic rays,

mà có lẽ được tạo ra từ những tia vũ trụ,

ambient radio activity,

hoặc sóng radio,

even our own bodies. You might not believe it,

và ngay cả chính cơ thể của chúng ta. Bạn có thể không tin,

but even our own bodies are radioactive enough to disturb this experiment.

nhưng ngay cả cơ thể của chúng ta có đủ phóng xạ để làm nhiễu thí nghiệm này

So they go deep inside mines

Vì thế họ đi sâu xuống dưới mỏ

to find a kind of environmental silence

để tìm một môi trường đủ tĩnh

that will allow them to hear

cho phép họ nghe được

the ping of a dark matter particle hitting their detector.

tiếng va chạm dù là nhỏ nhất khi phân tử vật chất tối chạm vào máy dò.

And I went to see one of these experiments,

Tôi đã đi xem một trong những thí nghiệm này

and this is actually -- you can barely see it,

và thực sự là, bạn chẳng thể thấy được mấy,

and the reason for that is it's entirely dark in there --

vì trong đó tối om.

this is a cavern that was left behind by the miners

Đây là một hang động bị bỏ lại bởi dân mỏ

who left this mine in 1960.

từ năm 1960.

And physicists came and started using it

Và những nhà vật lý đến, bắt đầu sử dụng nó

sometime in the 1980s.

từ khoảng những năm 1980.

And the miners in the early part of the last century

Những người đào mỏ đầu thế kỷ trước

worked, literally, in candlelight.

làm việc, theo nghĩa đen, trong ánh nến.

And today, you would see this inside the mine,

Ngày nay, bạn sẽ thấy bên trong mỏ,

half a mile underground.

một nửa dặm dưới đất.

This is one of the largest underground labs in the world.

Một trong những phòng thí nghiệm dưới đất lớn nhất thế giới.

And, among other things, they're looking for dark matter.

Và, cùng với nhiều thứ khác, họ đang cố tìm kiếm vật chất tối.

There is another way to search for dark matter,

Một cách khác để tìm kiếm năng lượng tối,

which is indirectly.

một cách gián tiếp.

If dark matter exists in our universe,

Nếu vất chất tối tồn tại trong vũ trụ,

in our galaxy,

trong giải ngân hà của chúng ta,

then these particles should be smashing together

thì những phân tử này sẽ đang va mạnh vào nhau

and producing other particles that we know about --

và tạo ra những phân tử khác mà chúng ta đã biết

one of them being neutrinos.

một trong số đó là nơtrino.

And neutrinos you can detect

Có thể dò được nơtrino

by the signature they leave

bằng những dấu hiệu chúng để lại

when they hit water molecules.

khi chúng chạm vào phân tử nước.

When a neutrino hits a water molecule

Khi một nơtrino chạm vào một phân tử nước

it emits a kind of blue light,

chúng phát ra một loại ánh sáng màu xanh da trời,

a flash of blue light,

một chớp nháy màu xanh lam,

and by looking for this blue light,

và bằng cách tìm kiếm ánh sáng xanh này,

you can essentially understand something about the neutrino

bạn có thể hiểu phần nào về nơtrino

and then, indirectly, something about the dark matter

và gián tiếp hiểu được một chút về vật chất tối

that might have created this neutrino.

mà có thể là nguồn tạo ra nơtrino này.

But you need very, very large volumes of water

Nhưng bạn cần một lượng nước rất lớn

in order to do this.

để làm được thí nghiệm này.

You need something like tens of megatons of water --

Bạn cần hàng chục triệu tấn nước

almost a gigaton of water --

gần như một tỷ tấn nước

in order to have any chance of catching this neutrino.

để có cơ hội bắt được nơtrino này

And where in the world would you find such water?

Và liệu có thể tìm được nguồn nước như vậy ở đâu?

Well the Russians have a tank in their own backyard.

Vầng, người Nga có một "bể chứa ở sân sau" của riêng họ

This is Lake Baikal.

Đây chính là hồ Baican.

It is the largest lake in the world. It's 800 km long.

Nó là hồ lớn nhất thế giới. Nó dài 800 km.

It's about 40 to 50 km wide

Và rộng khoảng 40 đến 50 km

in most places,

ở hầu hết các chỗ,

and one to two kilometers deep.

sâu khỏang 1 - 2 km.

And what the Russians are doing

Điều mà người Nga đang làm

is they're building these detectors

là xây những máy dò

and immersing them about a kilometer beneath the surface of the lake

và đặt chúng khoảng 1km dưới bề mặt hồ

so that they can watch for these flashes of blue light.

để họ có thể thấy được những chớp xanh lam này.

And this is the scene that greeted me when I landed there.

Và đây là quang cảnh tôi thấy khi đặt chân tới nơi đây.

This is Lake Baikal

Đây là hồ Baican

in the peak of the Siberian winter.

ở điểm khốc liệt nhất của mùa đông Siberia.

The lake is entirely frozen.

Toàn bộ nước đã đóng băng.

And the line of black dots

Và những đường chấm đen

that you see in the background,

mà bạn thấy ở nền,

that's the ice camp where the physicists are working.

chính là những lều băng nơi các nhà vật lý đang làm việc.

The reason why they have to work in winter

Họ phải làm việc trong mùa đông

is because they don't have the money to work in summer and spring,

vì họ không có tiền để làm việc vào mùa hè và xuân,

which, if they did that,

nếu như họ làm vậy,

they would need ships and submersibles to do their work.

họ phải cần thuyền và tàu ngầm để làm việc

So they wait until winter --

Vì thế họ đợi tới mùa đông --

the lake is completely frozen over --

khi hồ hoàn toàn đóng băng --

and they use this meter-thick ice

và họ dùng lớp băng dầy 1 mét này

as a platform on which to establish their ice camp and do their work.

làm nền để dựng lều băng và làm việc.

So this is the Russians working on the ice

Đây là những người Nga đang làm việc trên băng

in the peak of the Siberian winter.

trong thời điểm lạnh nhất của mùa đông Siberia.

They have to drill holes in the ice,

Họ phải đục lỗ trên lớp băng,

dive down into the water -- cold, cold water --

lặn xuống nước -- dòng nước rất, rất lạnh --

to get hold of the instrument, bring it up,

để có thể lấy những dụng cụ của họ và mang chúng lên bờ,

do any repairs and maintenance that they need to do,

sửa chữa và kiểm tra máy móc

put it back and get out before the ice melts.

đặt chúng lại dưới hồ và rời đi trước khi mặt băng tan

Because that phase of solid ice lasts for two months

Bởi vì lớp băng cứng đó tồn tại trong hai tháng

and it's full of cracks.

và nó có rất nhiều đường nứt.

And you have to imagine, there's an entire sea-like lake

Và bạn phải tưởng tượng, có nguyên cả một hồ lớn như biển

underneath, moving.

bên dưới lớp băng đó, đang lay chuyển.

I still don't understand this one Russian man

Tôi vẫn không hiểu được chuyện một người đàn ông Nga

working in his bare chest,

ngực trần làm việc,

but that tells you how hard he was working.

nhưng điều đó cho thấy anh ta làm việc vất vả như thế nào.

And these people, a handful of people,

Và những người này, khoảng một tá người,

have been working for 20 years,

đã làm việc trong vòng 20 năm qua,

looking for particles that may or may not exist.

tìm kiếm những hạt phân tử có thể tồn tại hoặc không.

And they have dedicated their lives to it.

Họ đã cống hiến cuộc đời họ cho nó.

And just to give you an idea,

Và nói thêm cho bạn,

they have spent 20 million over 20 years.

họ tiêu tốn hết 20 triệu (dollar) trong suốt 20 năm.

It's very harsh conditions.

Đó là một môi trường rất khắc nghiệt.

They work on a shoestring budget.

Họ làm việc với một khoản tiền ít ỏi.

The toilets there are literally holes in the ground

Nhà vệ sinh của họ thực sự mà nói là những chiếc hố đào trên mặt đất

covered with a wooden shack.

che đi bởi một miếng ván gỗ.

And it's that basic,

Điều kiện hơi sơ sài,

but they do this every year.

nhưng họ làm việc này mỗi năm.

From Siberia to the Atacama Desert in Chile,

Từ Siberia tới sa mạc Atacama ở Chile,

to see something called The Very Large Telescope.

để thấy thứ gọi là The Very Large Telescope -- Kính Viễn Vọng Rất Lớn.

The Very Large Telescope

Kính Viễn Vọng Rất Lớn

is one of these things that astronomers do --

là một trong những thứ mà các nhà thiên văn học làm

they name their telescopes rather unimaginatively.

họ đặt tên những chiếc kính viễn vọng của họ hơi thiếu sáng tạo.

I can tell you for a fact,

tôi có thể nói cho bạn biết một thực tế,

that the next one that they're planning is called The Extremely Large Telescope.

là kính viễn vọng tiếp theo mà họ làm sẽ được gọi là Kính Viễn Vọng Cực Lớn.

(Laughter)

(cười)

And you wouldn't believe it,

và bạn sẽ không tin tôi

but the one after that is going to be called The Overwhelmingly Large Telescope.

nhưng mà cái kính tiếp theo sẽ được gọi là Kính Viễn Vọng Cực Kỳ Lớn.

But nonetheless,

Dù gì đi nữa,

it's an extraordinary piece of engineering.

nó cũng là một tác phẩm lạ thường của ngành kỹ thuật.

These are four 8.2 meter telescopes.

Đây là 4 cái kính viễn vọng 8.2 met.

And these telescopes, among other things,

Và những kính viễn vọng này, cùng nhiều thứ khác

they're being used to study

đang được sử dụng trong nghiên cứu

how the expansion of the universe is changing with time.

sự mở rộng của vũ trụ theo thời gian.

And the more you understand that,

Và càng hiểu thêm về điều đó,

the better you would understand

bạn sẽ hiểu hơn

what this dark energy that the universe is made of is all about.

thứ năng lượng tối này -- thứ đã tạo ra vũ trụ -- là gì.

And one piece of engineering that I want to leave you with

Một tác phẩm của ngành kỹ thuật nữa mà tôi muốn cho bạn thấy

as regards this telescope

khi nhìn vào cái kính viễn vọng này

is the mirror.

là chiếc gương.

Each mirror, there are four of them,

Từng chiếc trong bộ 4 gương này,

is made of a single piece of glass,

đều được tạo ra từ một mảnh kính,

a monolithic piece of high-tech ceramic,

một mảnh đá nguyên khối từ công nghệ gốm hiện đại,

that has been ground down and polished to such accuracy

được nghiền nhỏ và đánh bóng tới độ chính xác như vậy

that the only way to understand what that is

Cách duy nhất để hiểu được quá trình này là

is [to] imagine a city like Paris,

hãy hình dung một thành phố như Paris,

with all its buildings and the Eiffel Tower,

với những tòa nhà của nó và tháp Eiffel,

if you grind down Paris to that kind of accuracy,

nếu như bạn nghiền Paris tới độ chính xác đó,

you would be left with bumps that are one millimeter high.

bạn sẽ thu được những mẩu đất cao 1 mm.

And that's the kind of polishing that these mirrors have endured.

Và những chiếc gương cũng phải trải qua quá trình đánh bóng tương tự.

An extraordinary set of telescopes.

Mộ bộ kính viễn vọng đặc biệt.

Here's another view of the same.

Đây là một góc nhìn khác.

The reason why you have to build these telescopes

Lý do vì sao bạn phải dựng kính viễn vọng

in places like the Atacama Desert

ở những nơi như Sa Mạc Atacama

is because of the high altitude desert.

là bởi vì độ cao của sa mạc.

The dry air is really good for telescopes,

Không khí khô hạn rất tốt cho kính viễn vọng,

and also, the cloud cover is below the summit of these mountains

và hơn thế nữa, mây thường ở dưới đỉnh của ngọn núi này

so that the telescopes have

nên kính viễn vọng

about 300 days of clear skies.

có khoảng 300 ngày trời trong trong một năm.

Finally, I want to take you to Antarctica.

Cuối cùng, tôi muốn đưa bạn đến Châu Nam Cực.

I want to spend most of my time on this part of the world.

Tôi muốn dành hầu hết thời gian của tôi ở vùng này.

This is cosmology's final frontier.

Đây là biên giới cuối cùng của vũ trụ.

Some of the most amazing experiments,

Một trong những thí nghiệm lý thú nhất,

some of the most extreme experiments,

một trong những thí nghiệm khó khăn nhất,

are being done in Antarctica.

đang được thực hiện ở Châu Nam Cực.

I was there to view something called a long-duration balloon flight,

Tôi ở đó để quan sát một chuyến bay khí cầu dài,

which basically takes telescopes and instruments

cơ bản là sẽ cần kính viễn vọng và những dụng cụ khác

all the way to the upper atmosphere,

đem lên tới tầng khí quyển cao,

the upper stratosphere, 40 km up.

qua tầng bình lưu cao lên 40 km.

And that's where they do their experiments,

Và đó là nơi mà họ thực nghiệm những thí nghiệm,

and then the balloon, the payload, is brought down.

và sau đó quả khí cầu, chở vật nặng, được mang xuống.

So this is us landing on the Ross Ice Shelf in Antarctica.

Đây là chúng tôi hạ cánh ở Ross Ice Shelf ở Châu Nam Cực.

That's an American C-17 cargo plane

Đấy là một chiếc máy bay chở hàng Mỹ C-17

that flew us from New Zealand

mang chúng tôi đến từ New Zealand

to McMurdo in Antarctica.

tới McMurdo ở châu Nam Cực

And here we are about to board our bus.

và ở đây chúng tôi định đậu xe buýt

And I don't know if you can read the lettering,

tôi không biết bạn có thể đọc được dòng chữ này không,

but it says, "Ivan the Terribus."

"Ivan chiếc xe Bus khủng khiếp"

And that's taking us to McMurdo.

Và nó mang chúng tôi đến McMurdo.

And this is the scene that greets you in McMurdo.

Đây là cảnh đón chào bạn ở McMurdo.

And you barely might be able to make out

Và bạn có thể chỉ thấy được sơ sơ

this hut here.

túp lều ở đây.

This hut was built by Robert Falcon Scott and his men

Nó được dựng bởi Robert Falcon Scott và người của ông ấy

when they first came to Antarctica

khi họ mới tới Châu Nam Cực

on their first expedition to go to the South Pole.

trên chuyến đi đầu tiên của họ tới Cực Nam.

Because it's so cold,

Bởi vì thời tiết quá lạnh,

the entire contents of that hut is still as they left it,

tất cả những gì bên trong túp lều của họ lúc đấy vẫn còn được giữ lại.

with the remnants of the last meal they cooked still there.

với những phần còn lại của bữa ăn cuối cùng mà họ nấu.

It's an extraordinary place.

Đây là một nơi đặc biệt.

This is McMurdo itself. About a thousand people work here in summer,

Chính nó là McMurdo. Khoảng 1000 người làm việc ở đó vào mùa hè,

and about 200 in winter

và khoảng 200 vào múa đông

when it's completely dark for six months.

khi ngoài trời hoàn toàn tối trong 6 tháng.

I was here to see the launch

Tôi đã ở đây để xem họ phóng

of this particular type of instrument.

loại dụng cụ đặc biệt này.

This is a cosmic ray experiment

Đây là một cuộc thử nghiệm tia vũ trụ

that has been launched all the way to the upper-stratosphere

được phóng lên tới tận tầng bình lưu cao

to an altitude of 40 km.

tới độ cao 40km.

What I want you to imagine is this is two tons in weight.

Điều tôi muốn bạn tưởng tượng ở đây là 2 tấn cân nặng.

So you're using a balloon

Bạn đang sử dụng khí cầu

to carry something that is two tons

để mang cái gì đó nặng 2 tấn lên

all the way to an altitude of 40 km.

tới tận 40 km.

And the engineers, the technicians, the physicists

Và những kỹ sư, nhà kỹ thuật, vật lý

have all got to assemble on the Ross Ice Shelf,

tập trung lại ở Ross Ice Shelf,

because Antarctica -- I won't go into the reasons why --

bởi Châu Nam Cực -- tôi sẽ không đi đến lý do tại sao --

but it's one of the most favorable places for doing these balloon launches,

nhưng nó là một trong những nơi tốt nhất để thả những quả khí cầu này,

except for the weather.

ngoại trừ khí hậu.

The weather, as you can imagine,

Khí hậu, như bạn có thể tưởng tượng,

this is summer, and you're standing on 200 ft of ice.

đây là mùa hè và bạn đang đứng trên 200 feet ( ~ 67 m) băng.

And there's a volcano behind,

Và một núi lửa ở phía sau,

which has glaciers at the very top.

với những băng hà trên đỉnh/

And what they have to do

Điều mà họ phải làm

is they have to assemble the entire balloon --

là ráp lại cả khí cầu --

the fabric, parachute and everything -- on the ice

sợi vải, sợi dù và tất cả -- trên băng

and then fill it up with helium.

và thổi khí helium vào.

And that process takes about two hours.

Quá trình tốn khoảng 2 giờ

And the weather can change as they're putting together this whole assembly.

và khí hậu có thể thay đổi trong khi họ đang ráp lại khí cầu.

For instance, here they are laying down the balloon fabric behind,

Ví dụ như, ở đây, đằng sau họ đang giăng tấm vải khinh khí cầu,

which is eventually going to be filled up with helium.

sau đó bơm khí heli vào.

Those two trucks you see at the very end

2 xe tải này mà bạn thấy ở phía cuối

carry 12 tanks each of compressed helium.

mỗi xe chứa 12 bể khí helium nén.

Now, in case the weather changes before the launch,

Bây giờ, trong trường hợp khí hậu thay đổi trước khi thả khí cầu,

they have to actually pack everything back up into their boxes

họ phải gói tất cả các thùng lại

and take it out back to McMurdo Station.

mang chúng về phía sau của Trạm McMurdo.

And this particular balloon,

Và quả khí cầu đặc biệt này,

because it has to launch two tons of weight,

bởi vì nó phải được thả khi chở 2 tấn.

is an extremely huge balloon.

nó là một quả khí cầu khổng lồ.

The fabric alone weighs two tons.

Chỉ sợi vải không nặng 2 tấn

In order to minimize the weight,

Để giảm trọng lượng,

it's very thin, it's as thin as a sandwich wrapper.

nó rất mỏng, như là giấy gói bánh kẹp.

And if they have to pack it back,

và họ phải gói nó lại,

they have to put it into boxes

bỏ nó vào thùng

and stamp on it so that it fits into the box again --

và nhảy lên trên để có thể nhét lại nó vừa vào hộp lần nữa --

except, when they did it first,

ngoại trừ, lần đầu tiên,

it would have been done in Texas.

ở Texas.

Here, they can't do it with the kind shoes they're wearing,

Ở đây, họ không thể làm được với loại giày mà họ đang mang,

so they have to take their shoes off,

vì thế họ cởi giày ra,

get barefoot into the boxes, in this cold,

đi chân không nhảy lên những chiếc hộp trong trời giá lạnh

and do that kind of work.

và làm việc đó.

That's the kind of dedication these people have.

Đấy chính là sự tận tâm mà những con người này có.

Here's the balloon being filled up with helium,

Quả khí cầu ở đây đã được làm đầy với khí helium,

and you can see it's a gorgeous sight.

bạn có thể thấy đây là một cảnh rất tráng lệ.

Here's a scene

Đây là cảnh

that shows you the balloon and the payload end-to-end.

cho bạn thấy quả khí cầu và vật nặng từ đầu đến cuối.

So the balloon is being filled up with helium on the left-hand side,

Vậy là quả khí cầu được thổi khí helium ở phía bên trái,

and the fabric actually runs all the way to the middle

và sợi vải chạy dọc ở giữa

where there's a piece of electronics and explosives

nơi có một mảnh điện tử phát nổ

being connected to a parachute,

nối với giây dù,

and then the parachute is then connected to the payload.

và sau đó dây dù nối với cục nặng.

And remember, all this wiring is being done

Nhớ rằng tất cả những dây dợ được hoàn thành

by people in extreme cold, in sub-zero temperatures.

bởi con người trong cơn lạnh giá dưới 0 độ.

They're wearing about 15 kg of clothing and stuff,

Họ mặc khoảng 15 ký quần áo

but they have to take their gloves off in order to do that.

nhưng họ phải cởi găng tay để làm việc.

And I would like to share with you a launch.

Tôi muốn chia sẻ với bạn cuộc phóng khí cầu

(Video) Radio: Okay, release the balloon,

Radio: Ổn rồi, thả quả khí cầu,

release the balloon, release the balloon.

thả quả khí cầu, thả quả khí cầu.

Anil Ananthaswamy: And I'll finally like to leave you with two images.

Anil Ananthaswamy: và cuối cùng tôi muốn chia sẻ hai hình ảnh.

This is an observatory in the Himalayas, in Ladakh in India.

Đây là đài quan sát ở Himalayas, và ở Ladakh, Ấn Độ.

And the thing I want you to look at here

Thứ mà tôi muốn bạn nhìn vào đây

is the telescope on the right-hand side.

là kính viễn vọng phía bên phải.

And on the far left there

Xa xa phía bên trái

is a 400 year-old Buddhist monastery.

là viện Phật giáo 400 tuổi.

This is a close-up of the Buddhist monastery.

Đây là bức cận cảnh của Viện Phật giáo.

And I was struck by the juxtaposition

tôi ngỡ ngàng trước sự xếp đặt

of these two enormous disciplines that humanity has.

của hai chuyên ngành vĩ mô của nhân loại.

One is exploring the cosmos on the outside,

Một thứ tìm tòi vũ trụ từ bên ngoài,

and the other one is exploring our interior being.

một thứ nữa thì từ bên trong.

And both require silence of some sort.

Cả hai đều yêu cầu sự yên lặng.

And what struck me was

Nhưng điều làm tôi ngạc nhiên là

every place that I went to to see these telescopes,

tất cả những nơi tôi đã đến để xem kính viễn vọng,

the astronomers and cosmologists

nhà vũ trụ học và thiên văn học

are in search of a certain kind of silence,

tìm kiếm một thứ yên lặng đặc biệt,

whether it's silence from radio pollution

dù đó là sự tĩnh sóng radio

or light pollution or whatever.

hay ánh sáng hay bất cứ thứ gì.

And it was very obvious

Rõ ràng

that, if we destroy these silent places on Earth,

là nếu chúng ta hủy diệt sự tĩnh lặng trên trái đất

we will be stuck on a planet without the ability to look outwards,

chúng ta sẽ bị kẹt ở một hành tinh mà không có khả năng nhìn ra phía trước,

because we will not be able to understand the signals that come from outer space.

bởi vì chúng ta không hiểu được những tín hiệu từ không gian.

Thank you.

Xin cảm ơn

(Applause)

vỗ tay