Are China and the US doomed to conflict? | Kevin Rudd

Translator: Chi Nguyễn Reviewer: Vuong Pham

G'day, my name's Kevin.

Chào các bạn, tôi là Kevin.

I'm from Australia. I'm here to help.

Tôi đến từ Úc. Tôi đến đây để giúp đỡ các bạn.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Tonight, I want to talk about a tale of two cities.

Tối nay tôi muốn kể cho các bạn nghe câu chuyện về hai thành phố.

One of those cities is called Washington, and the other is called Beijing.

Một là Washington, thành phố còn lại là Bắc Kinh.

Because how these two capitals shape their future

Bởi vì cách hai thủ đô nói trên định hình tương lai,

and the future of the United States and the future of China

tương lai của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ và Cộng hòa Nhân dân Trung hoa

doesn't just affect those two countries,

không chỉ ảnh hưởng tới hai quốc gia này,

it affects all of us

mà còn ảnh hưởng tới tất cả chúng ta

in ways, perhaps, we've never thought of:

theo cách mà có lẽ ta không ngờ tới:

the air we breathe, the water we drink,

không khí ta đang thở, nước ta uống,

the fish we eat, the quality of our oceans,

hải sản ta ăn, chất lượng nguồn nước biển,

the languages we speak in the future,

ngôn ngữ ta sử dụng trong tương lai,

the jobs we have, the political systems we choose,

công việc ta làm, hệ thống chính trị ta lựa chọn,

and, of course, the great questions of war and peace.

và, hiển nhiên, những câu hỏi lớn về chiến tranh và hòa bình.

You see that bloke? He's French.

Các bạn thấy gã này không? Ông ta người Pháp.

His name is Napoleon.

Tên ông là Napoleon.

A couple of hundred years ago,

Vài trăm năm trước,

he made this extraordinary projection:

ông đã đưa ra một lời dự đoán thần kỳ:

"China is a sleeping lion, and when she awakes,

"Trung Quốc là một con sư tử ngủ say, khi nó tỉnh giấc,

the world will shake."

cả thế giới sẽ rung chuyển."

Napoleon got a few things wrong;

Dù Napoleon từng mắc nhiều sai lầm

he got this one absolutely right.

nhưng lần này ông phán đoán cực kỳ chính xác.

Because China is today not just woken up,

Vì Trung Quốc của ngày nay không chỉ thức tỉnh,

China has stood up and China is on the march,

mà còn đứng lên và bắt đầu chuyến hành quân của mình,

and the question for us all

để lại câu hỏi cho tất cả chúng ta

is where will China go

rằng Trung Quốc sẽ đi được tới đâu

and how do we engage this giant of the 21st century?

và ta phải đối mặt với gã khổng lồ của thế kỉ 21 này như thế nào?

You start looking at the numbers, they start to confront you in a big way.

Hãy nhìn vào các dữ liệu, chúng sẽ khiến bạn choáng váng.

It's projected that China will become,

Trung Quốc được dự đoán sẽ trở thành,

by whichever measure -- PPP, market exchange rates --

bằng bất kỳ thước đo nào -- PPP, tỷ giá hối đoái ---

the largest economy in the world

nền kinh tế lớn nhất thế giới

over the course of the decade ahead.

trong vòng một thập kỷ tới.

They're already the largest trading nation,

Hiện tại họ đã là quốc gia giao thương,

already the largest exporting nation,

xuất khẩu,

already the largest manufacturing nation,

và sản xuất công nghiệp lớn nhất thế giới,

and they're also the biggest emitters of carbon in the world.

đồng thời cũng là quốc gia thải ra nhiều khí các-bon nhất thế giới.

America comes second.

Mỹ đứng thứ hai.

So if China does become the world's largest economy,

Vậy nếu Trung Quốc thực sự trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới,

think about this:

hãy nghĩ thử xem:

It'll be the first time

Đây sẽ là lần đầu tiên

since this guy was on the throne of England --

kể từ khi người này nắm quyền trên ngai vàng Vương quốc Anh --

George III, not a good friend of Napoleon's --

George III, không thân thiết với Napoleon cho lắm --

that in the world we will have as the largest economy

đất nước có nền kinh tế lớn nhất thế giới

a non-English speaking country,

không sử dụng Anh ngữ,

a non-Western country,

không phải một quốc gia châu Âu,

a non-liberal democratic country.

không theo chế độ dân chủ tự do.

And if you don't think that's going to affect

Nếu bạn nghĩ điều này không ảnh hưởng gì

the way in which the world happens in the future,

tới cách thế giới vận hành trong tương lai,

then personally, I think you've been smoking something,

thì cá nhân tôi nghĩ, chắc bạn đang phê thuốc hay gì đó rồi,

and it doesn't mean you're from Colorado.

hoặc là bạn mới từ Colorado xuống.

So in short, the question we have tonight is,

Tóm lại, câu hỏi của chúng ta tối nay,

how do we understand this mega-change,

là ta hiểu sự thay đổi này như thế nào,

which I believe to be the biggest change for the first half of the 21st century?

sự thay đổi mà tôi tin là quan trọng nhất nửa đầu thế kỉ 21?

It'll affect so many things.

Việc này ảnh hưởng tới quá nhiều thứ.

It will go to the absolute core.

Tới tận những vấn đề cốt lõi.

It's happening quietly. It's happening persistently.

Nó diễn ra trong thầm lặng. Nó diễn ra liên tục.

It's happening in some senses under the radar,

Dù ta có thể hơi chút cảm nhận được nó,

as we are all preoccupied with

nhưng chúng ta bận tâm đến

what's going in Ukraine, what's going on in the Middle East,

những tin tức về Ukraina, các sự kiện ở Trung đông,

what's going on with ISIS, what's going on with ISIL,

các diễn biến về ISIS, ISIL,

what's happening with the future of our economies.

tương lai của nền kinh tế nước nhà.

This is a slow and quiet revolution.

Đây là một cuộc cách mạng âm thầm và chậm rãi.

And with a mega-change comes also a mega-challenge,

Có đại-thay đổi thì phải có đại-thách thức

and the mega-challenge is this:

và thách thức lớn nhất chính là:

Can these two great countries,

Liệu hai cường quốc này,

China and the United States --

Trung Quốc và Hoa Kỳ --

China,

Trung Quốc,

the Middle Kingdom,

vương quốc ở trung tâm

and the United States,

và Mỹ,

Měiguó --

Mỹ Quốc --

which in Chinese, by the way, means "the beautiful country."

trong tiếng Trung từ này nghĩa là "đất nước tươi đẹp".

Think about that -- that's the name that China has given this country

Mọi người nghĩ thử xem - đó là cái tên mà Trung Quốc đặt cho đất nước này

for more than a hundred years.

từ hơn một trăm năm.

Whether these two great civilizations, these two great countries,

Liệu hai nền văn minh này, hai cường quốc này,

can in fact carve out a common future

trên thực tế có thể tạo dựng một tương lai chung

for themselves and for the world?

cho chính họ và cho thế giới hay không?

In short, can we carve out a future

Nói chung, liệu ta có thể tạo ra một tương lai

which is peaceful and mutually prosperous,

hòa bình, thịnh vượng chung,

or are we looking at a great challenge

hay ta phải đối mặt với nguy cơ

of war or peace?

giữa chiến tranh và hòa bình?

And I have 15 minutes to work through war or peace,

Tôi chỉ còn 15 phút để mà nói đến chiến tranh hay hòa bình

which is a little less time

hơi bị ít thời lượng

than they gave this guy to write a book called "War and Peace."

so với người viết cuốn sách "Chiến tranh và Hòa bình."

People ask me, why is it that a kid growing up in rural Australia

Mọi người hay hỏi tôi, tại sao một đứa trẻ sống ở vùng nông thôn tại Úc

got interested in learning Chinese?

lại quan tâm tới việc học tiếng Trung thế?

Well, there are two reasons for that.

Có hai lý do như sau.

Here's the first of them.

Đầu tiên.

That's Betsy the cow.

Đây là chú bò Betsy.

Now, Betsy the cow was one of a herd of dairy cattle

Betsy là một chú bò rất bình thường trong đám gia súc

that I grew up with on a farm in rural Australia.

mà chúng tôi nuôi ở trang trại ngoại ô nước Úc.

See those hands there? These are not built for farming.

Mọi người nhìn đôi bàn tay này xem? Chúng không thích hợp để làm ruộng.

So very early on, I discovered that in fact, working in a farm

Vậy nên tôi đã sớm phát hiện ra rằng

was not designed for me, and China was a very safe remove

mình không phù hợp việc đồng áng, và Trung Quốc là một bước chuyển an toàn

from any career in Australian farm life.

so với những nghề nông nghiệp khác ở Úc.

Here's the second reason.

Còn đây là lý do thứ hai.

That's my mom.

Anyone here ever listen to what their mom told them to do?

Đây là mẹ tôi.

Có ai ở đây luôn nghe lời của mẹ mình không?

Everyone ever do what their mom told them to do?

Rồi sau đó làm đúng theo những gì mẹ nói?

I rarely did,

Tôi thì không hay như vậy đâu,

but what my mom said to me was,

nhưng điều mà mẹ dạy tôi là,

one day, she handed me a newspaper,

một ngày nọ, bà đưa tôi một tờ báo,

a headline which said, here we have a huge change.

với tiêu đề nói chúng ta đang có một thay đổi lớn.

And that change is China entering the United Nations.

Đó là Trung Quốc chính thức gia nhập Liên Hợp Quốc.

1971, I had just turned 14 years of age,

Năm 1971, khi tôi vừa tròn 14 tuổi,

and she handed me this headline.

bà đưa cho tôi tờ báo này.

And she said, "Understand this, learn this,

Và nói rằng "Hãy hiểu điều này, học hỏi về nó,

because it's going to affect your future."

vì điều này sẽ ảnh hưởng tới tương lai của con."

So being a very good student of history,

Là một học sinh giỏi về lịch sử,

I decided that the best thing for me to do was, in fact,

tôi nghĩ rằng thực ra điều tôi cần làm,

to go off and learn Chinese.

là đi học tiếng Trung Quốc.

The great thing about learning Chinese

Học tiếng Trung hayi ở chỗ là

is that your Chinese teacher gives you a new name.

giáo viên tiếng Trung sẽ đặt cho bạn một cái tên mới.

And so they gave me this name:

Đây là cái tên họ đặt cho tôi:

Kè, which means to overcome or to conquer,

Khắc, nghĩa là vượt qua hoặc chinh phục,

and Wén, and that's the character for literature or the arts.

và Văn trong Văn học nghệ thuật.

Kè Wén, Conqueror of the Classics.

Khắc Văn, Kẻ Chinh phục Văn chương.

Any of you guys called "Kevin"?

Các bạn có ai tên "Kevin" không?

It's a major lift from being called Kevin to be called Conqueror of the Classics.

Từ Kevin tới Kẻ Chinh phục Văn học là cả một bước tiến lớn đấy.

(Laughter)

(Tiếng cười)

I've been called Kevin all my life.

Trước đấy mọi người đều gọi tôi là Kevin.

Have you been called Kevin all your life?

Có ai cũng như tôi không?

Would you prefer to be called Conqueror of the Classics?

Cái tên "Kẻ Chinh phục Văn chương" nghe oách hơn hẳn nhỉ?

And so I went off after that and joined the Australian Foreign Service,

Và sau đó tôi tiếp bước và làm cho Uỷ ban đối ngoại Úc,

but here is where pride -- before pride, there always comes a fall.

nhưng đây mới mà niềm tự hào- trước mỗi tự hào đều có lúc xấu hổ.

So there I am in the embassy in Beijing,

Tôi làm việc tại đại sứ quán ở Bắc Kinh,

off to the Great Hall of the People

khi chúng tôi tới Đại lễ đường Nhân dân

with our ambassador, who had asked me to interpret for his first meeting

một vị đại sứ nhờ tôi phiên dịch trong cuộc họp đầu tiên của ông

in the Great Hall of the People.

tại Đại lễ đường Nhân dân.

And so there was I.

Thế là tôi ở đó.

If you've been to a Chinese meeting, it's a giant horseshoe.

Một cuộc họp ở Trung Quốc giống một vành móng ngựa khổng lồ.

At the head of the horsehoe are the really serious pooh-bahs,

Ở chính giữa vành đai là những quan chức rất trang trọng,

and down the end of the horseshoe are the not-so-serious pooh-bahs,

còn về gần phía cuối thì toàn mấy người râu ria,

the junior woodchucks like me.

mấy người trẻ tuổi như tôi.

And so the ambassador began with this inelegant phrase.

Vị đại sứ bắt đầu bài phát biểu không được lịch lãm lắm.

He said, "China and Australia are currently enjoying a relationship

Ông ấy nói, "Trung quốc và Úc đang có một mối quan hệ

of unprecedented closeness."

gắn bó chưa từng có."

And I thought to myself,

Tôi thầm nhủ,

"That sounds clumsy. That sounds odd.

"Nghe vụng quá. Kì cục nữa.

I will improve it."

Phải cải thiện nó mới được."

Note to file: Never do that.

Lưu ý: Đừng bao giờ thử trò này.

It needed to be a little more elegant, a little more classical,

Nó cần thanh thoát, hoa mỹ hơn một chút,

so I rendered it as follows.

nên tôi đã dịch lại như sau.

[In Chinese]

[Tiếng Trung Quốc]

There was a big pause on the other side of the room.

Gần như cả một bên khán đài lặng người.

You could see the giant pooh-bahs at the head of the horseshoe,

Mấy vị lãnh đạo cao cấp ở phía trước vành móng ngựa,

the blood visibly draining from their faces,

mặt họ tái xạm đi,

and the junior woodchucks at the other end of the horseshoe

còn những người trẻ tuổi ở phía cuối

engaged in peals of unrestrained laughter.

thì không thể nhịn cười.

Because when I rendered his sentence,

Vì tôi đã dịch câu đó,

"Australia and China are enjoying a relationship

"Trung Quốc và Úc đang có một mối quan hệ

of unprecedented closeness,"

gắn bó chưa từng có."

in fact, what I said was that Australia and China

thành câu "Trung Quốc và Úc

were now experiencing fantastic orgasm.

đang đạt một một cuộc giao hoan tuyệt đỉnh.

(Laughter)

(Tiếng cười)

That was the last time I was asked to interpret.

Đó là lần cuối cùng tôi được giao trọng trách phiên dịch.

But in that little story, there's a wisdom, which is,

Trong câu chuyện nhỏ ấy, có rất nhiều điều thâm thúy,

as soon as you think you know something about this extraordinary civilization

đó là ngay khi bạn nghĩ bạn biết chút ít về nền văn minh cổ xưa

of 5,000 years of continuing history,

hơn 5000 năm lịch sử này,

there's always something new to learn.

thì lại có thêm những điều mới cần học.

History is against us

Lịch sử không ủng hộ chúng ta

when it comes to the U.S. and China

khi ta nhìn vào mong ước một tương lai chung

forging a common future together.

Trung Quốc và Hoa Kỳ hợp tác cùng phát triển.

This guy up here?

Người này đây?

He's not Chinese and he's not American.

Không phải người Trung hay người Mỹ.

He's Greek. His name's Thucydides.

Ông là người Hy Lạp, tên Thucydides.

He wrote the history of the Peloponnesian Wars.

Ông viết cuốn "Lịch sử chiến tranh Peloponnesian".

And he made this extraordinary observation

Những quan sát tuyệt vời của ông về

about Athens and Sparta.

người Athen và Sparta vô cùng đáng giá.

"It was the rise of Athens and the fear that this inspired in Sparta

"Chính sự trỗi dậy của Athen đã làm dấy lên nỗi sợ hãi của Sparta

that made war inevitable."

và không thể tránh khỏi chiến tranh.

And hence, a whole literature about something called the Thucydides Trap.

Vì vậy toàn bộ tác phẩm văn học này được gọi là Bẫy Thucydides.

This guy here? He's not American and he's not Greek. He's Chinese.

Người này thì sao? Ông không phải người Mỹ hay Hy Lạp. Ông đến từ Trung Hoa.

His name is Sun Tzu. He wrote "The Art of War,"

Tôn tử, tác giả cuốn "Binh pháp Tôn tử",

and if you see his statement underneath, it's along these lines:

và các bạn có thể thấy dòng trích dẫn bên dưới đây:

"Attack him where he is unprepared, appear where you are not expected."

"Tấn công khi kẻ địch không hề phòng bị, xuất hiện vào những chỗ bất ngờ nhất".

Not looking good so far for China and the United States.

Xem chừng sự hợp tác của hai quốc gia có vẻ không ổn cho lắm.

This guy is an American. His name's Graham Allison.

Người đàn ông người Mỹ này là Graham Allison.

In fact, he's a teacher at the Kennedy School

Ông là một thầy giáo tại Trường Kennedy

over there in Boston.

tại Boston.

He's working on a single project at the moment, which is,

Hiện tại ông đang thực hiện một dự án cá nhân có tên

does the Thucydides Trap about the inevitably of war

"Liệu Bẫy Thucydides về cuộc chiến không thể tránh khỏi

between rising powers and established great powers

giữa những thế lực đang lên và những thế lực lớn sẵn có

apply to the future of China-U.S. relations?

có áp dụng được với mối quan hệ Trung-Mỹ tương lai không?"

It's a core question.

Đó là câu hỏi mấu chốt nhất.

And what Graham has done is explore 15 cases in history

Và điều Graham đã làm là nghiên cứu 15 trường hợp trong lịch sử

since the 1500s

từ những năm 1500

to establish what the precedents are.

để xác lập các tiền lệ trong lịch sử.

And in 11 out of 15 of them,

Và 11 trên 15 trường hợp,

let me tell you,

thì đã,

they've ended in catastrophic war.

kết thúc bằng những cuộc chiến thảm khốc.

You may say, "But Kevin --

Các bạn sẽ nói "Này Kevin --

or Conqueror of the Classics --

hay Kẻ Chinh phục Văn chương --

that was the past.

đó là quá khứ rồi.

We live now in a world of interdependence and globalization.

Ta đang sống trong một thế giới liên kết và toàn cầu hóa.

It could never happen again."

Chuyện đó sẽ không tái diễn."

Guess what?

Nhưng bạn biết không?

The economic historians tell us that in fact,

Các nhà sử học kinh tế cho ta biết sự thật rằng,

the time which we reached the greatest point

thời điểm chúng ta đạt đỉnh điểm của

of economic integration and globalization

tương thích kinh tế và toàn cầu hóa

was in 1914,

là vào năm 1914,

just before that happened, World War I,

ngay trước khi Thế chiến I diễn ra,

a sobering reflection from history.

một minh chứng vô cùng vững chắc từ lịch sử.

So if we are engaged in this great question

Vậy nên nếu chúng ta tìm hiểu sâu hơn

of how China thinks, feels,

về cách Trung Quốc suy nghĩ, cảm nhận

and positions itself towards the United States,

và tiếp cận Hoa Kỳ,

and the reverse,

và ngược lại,

how do we get to the baseline

ta sẽ làm cách nào

of how these two countries and civilizations

để tìm ra căn cơ giúp hai đất nước, hai nền văn minh

can possibly work together?

có thể hợp tác cùng nhau?

Let me first go to, in fact,

Đầu tiên, tôi sẽ nhắc đến

China's views of the U.S. and the rest of the West.

cái nhìn của Trung Quốc về Mỹ và phương Tây.

Number one: China feels as if it's been humiliated

Thứ nhất: Trung Quốc cảm thấy mình đã bị đem ra sỉ nhục

at the hands of the West through a hundred years of history,

bởi bàn tay của phương Tây trong suốt vài trăm năm lịch sử,

beginning with the Opium Wars.

khởi điểm từ Chiến tranh Nha phiến.

When after that, the Western powers carved China up into little pieces,

Sau đó không lâu, các thế lực Tây phương xâu xé Trung Quốc

so that by the time it got to the '20s and '30s,

để đến những năm 20, 30 của thế kỷ 19,

signs like this one appeared on the streets of Shanghai.

những tấm biển này xuất hiện trên đường phố Thượng hải.

["No dogs and Chinese allowed"]

["Cấm chó và người Trung Quốc"]

How would you feel if you were Chinese,

Nếu các bạn là người Trung Quốc, các bạn

in your own country, if you saw that sign appear?

sẽ thấy ra sao khi nhìn thấy tấm biển này trên chính đất nước mình?

China also believes and feels

Trung Quốc cũng cho rằng

as if, in the events of 1919, at the Peace Conference in Paris,

tại Hội nghị Hòa bình Paris diễn ra năm 1919,

when Germany's colonies were given back

khi thuộc địa của Đức được trả lại

to all sorts of countries around in the world,

cho nhiều quốc gia khác trên toàn thế giới,

what about German colonies in China?

thì thuộc địa Đức tại Trung Quốc đi đâu?

They were, in fact, given to Japan.

Chúng lại được trao cho Nhật bản.

When Japan then invaded China in the 1930s

Khi Nhật xâm chiếm Trung Quốc vào những năm 1930,

the world looked away and was indifferent to what would happen to China.

cả thế giới quay lưng và bàng quan trước số phận của Trung Quốc.

And then, on top of that, the Chinese to this day believe

Hơn thế nữa, người Trung Quốc ngày nay cũng tin rằng

that the United States and the West

Mỹ và các nước phương Tây

do not accept the legitimacy of their political system

không thừa nhận tính hợp pháp trong thể chế chính trị

because it's so radically different from those of us who come

vì nó quá khác biệt với

from liberal democracies,

thể chế tự do dân chủ,

and believe that the United States to this day is seeking

và cho rằng Mỹ cho đến giờ vẫn tìm cách

to undermine their political system.

khước từ chế độ của họ.

China also believes that it is being contained

Người Trung quốc cho rằng mưu đồ này được tiến hành

by U.S. allies and by those with strategic partnerships with the U.S.

bởi các nước đồng minh và những nước có mối quan hệ hợp tác chiến lược với Mỹ

right around its periphery.

ngay xung quanh lãnh thổ của họ.

And beyond all that, the Chinese have this feeling

Ngoài những điều đó, người Trung Quốc cảm thấy

in their heart of hearts and in their gut of guts

sâu thẳm trong tâm trí họ trong ruột gan họ

that those of us in the collective West

những người phương Tây nói chung

are just too damned arrogant.

thật sự là quá kiêu căng ngạo mạn.

That is, we don't recognize the problems in our own system,

Chúng ta không nhận ra những lỗ hổng trong bộ máy của chính mình,

in our politics and our economics,

cả về chính trị và kinh tế,

and are very quick to point the finger elsewhere,

mà còn chỉ trỏ vào những nơi khác

and believe that, in fact, we in the collective West

họ còn tin rằng thật ra tất cả chúng ta đều là một đám

are guilty of a great bunch of hypocrisy.

đạo đức giả và dối trá.

Of course, in international relations,

Tất nhiên, trong quan hệ quốc tế,

it's not just the sound of one hand clapping.

một cánh én không làm nên mùa xuân.

There's another country too, and that's called the U.S.

Có một quốc gia khác, đó là Mỹ.

So how does the U.S. respond to all of the above?

Vậy thì Mỹ phản ứng với những động thái trên ra sao?

The U.S. has a response to each of those.

Mỹ đã đáp trả lại lần lượt.

On the question of is the U.S. containing China,

Với câu hỏi Mỹ có đang ngăn chặn Trung Quốc không

they say, "No, look at the history of the Soviet Union. That was containment."

họ nói: "Không, hãy nhìn vào Liên Xô cũ. Đó mới là sự kìm hãm"

Instead, what we have done in the U.S. and the West

Thật ra những gì chúng tôi làm ở Mỹ và phương Tây

is welcome China into the global economy,

là chào đón Trung Quốc vào nền kinh tế toàn cầu,

and on top of that, welcome them into the World Trade Organization.

và hơn hết, mừng đón họ gia nhập Tổ chức Thương Mại Thế giới.

The U.S. and the West say China cheats

Mỹ và phương Tây tố cáo Trung Quốc gian lận

on the question of intellectual property rights,

trong vấn đề quyền sở hữu trí tuệ,

and through cyberattacks on U.S. and global firms.

cũng như các cuộc tấn công trên mạng vào Mỹ và các tập đoàn quốc tế.

Furthermore, the United States says that the Chinese political system

Hơn nữa, Hoa Kỳ tuyên bố hệ thống chính trị tại Trung Quốc

is fundamentally wrong

hoàn toàn sai trái

because it's at such fundamental variance

bởi đó là những điều đi ngược lại

to the human rights, democracy, and rule of law that we enjoy

với nhân quyền, dân chủ, và pháp chế mà chúng ta tận hưởng

in the U.S. and the collective West.

ở Mỹ và phương Tây.

And on top of all the above, what does the United States say?

Và đặc biệt là Mỹ đã tuyên bố gì ?

That they fear that China will, when it has sufficient power,

Họ sợ rằng Trung Quốc sẽ áp đặt tầm ảnh hưởng của họ

establish a sphere of influence in Southeast Asia and wider East Asia,

khi họ đã có đủ sức mạnh, ở khu vực Đông Nam Á và vùng Đông Á,

boot the United States out,

hất cẳng Mỹ ra khỏi đó,

and in time, when it's powerful enough,

khi thời điểm chín muồi,

unilaterally seek to change the rules of the global order.

họ sẽ đơn phương thay đổi trật tự thế giới.

So apart from all of that, it's just fine and dandy,

Ngoài những điều vừa nói ra, mọi thứ đền ổn và sáng sủa cả.

the U.S.-China relationship.

Quan hệ Mỹ - Trung.

No real problems there.

Không có bất kỳ vấn đề nào cả.

The challenge, though, is given those deep-rooted feelings,

Tuy nhiên, thách thức lại nằm ở những cảm nhận sâu xa,

those deep-rooted emotions and thought patterns,

ở những cảm xúc sâu thẳm và những yếu tố lý trí,

what the Chinese call "Sīwéi," ways of thinking,

mà người Trung Quốc gọi là ''Si wei" nghĩa là Tư duy

how can we craft a basis for a common future between these two?

làm thế nào để xây dựng một tương lai chung cho hai quốc gia này?

I argue simply this:

Tôi cho rằng:

We can do it on the basis on a framework

Chúng ta có thể làm điều đó trên cơ sở

of constructive realism for a common purpose.

của chủ nghĩa hiện thực vì một mục đích chung.

What do I mean by that?

Ý tôi là gì?

Be realistic about the things that we disagree on,

Hãy thực tế về điều mà chúng ta bất đồng,

and a management approach that doesn't enable

về cách thức có thể tiếp cận mà không cho phép

any one of those differences to break into war or conflict

bất kỳ sự khác biệt trên gây nên một cuộc chiến hay xung đột

until we've acquired the diplomatic skills to solve them.

cho tới khi chúng ta có năng lực ngoại giao để giải quyết.

Be constructive in areas of the bilateral, regional and global engagement

Hãy có tính xây dựng ở khía cạnh ngôn ngữ, vùng miền và cam kết toàn cầu

between the two,

giữa hai bên,

which will make a difference for all of humankind.

điều sẽ tạo nên sự khác biệt cho toàn thể nhân loại.

Build a regional institution capable of cooperation in Asia,

Hãy thành lập một tổ chức khu vực có thể hợp tác tại Châu Á,

an Asia-Pacific community.

tại cộng đồng Châu Á - Thái Bình Dương.

And worldwide, act further,

Ở cấp độ toàn cầu, hành động mạnh mẽ hơn,

like you've begun to do at the end of last year

như những việc đã làm vào cuối năm ngoái

by striking out against climate change

chống lại sự thay đổi khí hậu

with hands joined together rather than fists apart.

với những bàn tay nắm những bàn tay chứ không phải nắm đấm giơ cao.

Of course, all that happens if you've got a common mechanism

Tất nhiên, những điều đó chỉ xảy ra nếu ta có một cơ chế chung

and political will to achieve the above.

và lý tưởng chính trị để đạt được điều đó.

These things are deliverable.

Những thứ đó có thể nhìn thấy.

But the question is, are they deliverable alone?

Nhưng vấn đề là có phải mọi thứ đều có thể nhìn thấy được?

This is what our head tells us we need to do,

Có những gì mà đầu óc chúng ta nói rằng ta cần làm,

but what about our heart?

nhưng còn trong tim chúng ta?

I have a little experience in the question back home

Tôi có một kinh nghiệm về việc này ở quê nhà

of how you try to bring together two peoples

trong việc cố gắng hàn gắn hai phía

who, frankly, haven't had a whole lot in common in the past.

những người trong quá khứ không có điểm gì chung cả.

And that's when I apologized to Australia's indigenous peoples.

Đó là khi tôi nói lời xin lỗi với những thổ dân bản địa Úc.

This was a day of reckoning in the Australian government,

Đó là một ngày đầy thức tỉnh trong chính phủ Úc,

the Australian parliament, and for the Australian people.

trong nghị viện Úc và với cả người dân Úc.

After 200 years of unbridled abuse towards the first Australians,

Sau 200 năm ngược đãi không kiểm soát đối với những người bản địa Úc,

it was high time that we white folks said we were sorry.

đã đến lúc, chúng tôi, những người da trắng, nói lời tạ lỗi.

The important thing --

Điều quan trọng là ---

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

The important thing that I remember is staring in the faces

Điều quan trọng mà tôi nhớ là nhìn thẳng vào mặt

of all those from Aboriginal Australia

của những thổ dân Úc đó

as they came to listen to this apology.

khi họ đến để nghe lời tạ lỗi.

It was extraordinary to see, for example,

Thật phi thường khi được chứng kiến, ví dụ như

old women telling me the stories of when they were five years old

những người đàn bà lớn tuổi kể tôi nghe chuyện khi họ mới 5 tuổi

and literally ripped away from their parents,

họ đã bị giật khỏi vòng tay cha mẹ,

like this lady here.

giống như bà cụ này.

It was extraordinary for me to then be able to embrace

Với tôi, điều ấy thật đặt biệt bởi sau đó có thể dang vòng tay

and to kiss Aboriginal elders as they came into the parliament building,

ôm hôn những bà cụ thổ dân Aborigina khi họ bước vào tòa nhà nghị viện,

and one woman said to me,

một bà cụ nói với tôi,

it's the first time a white fella had ever kissed her in her life,

đây là lần đầu tiên một người da trắng ôm hôn bà ấy trong cả đời,

and she was over 70.

khi mà bà đã ngoài 70.

That's a terrible story.

Một câu chuyện thật tồi tệ.

And then I remember this family saying to me,

Tôi nhớ sau đó gia đình này nói với tôi rằng

"You know, we drove all the way from the far North down to Canberra

"Ông biết không, chúng tôi đã lái xe suốt từ vùng viễn Bắc xuống đến Canberra

to come to this thing,

để chứng kiến điều này,

drove our way through redneck country.

đi qua miền đất có những người lỗ mãng.

On the way back, stopped at a cafe after the apology for a milkshake."

Trên đường về, dừng lại ở một tiệm cà phê để uống sinh tố."

And they walked into this cafe quietly, tentatively, gingerly,

Và họ bước vào tiệm im lặng, ngập ngừng, thận trọng,

a little anxious.

đôi chút lo lắng.

I think you know what I'm talking about.

Tôi chắc rằng bạn hiểu ý tôi muốn nói gì.

But the day after the apology, what happened?

Sau sự kiện xin lỗi, điều gì đã xảy ra?

Everyone in that cafe, every one of the white folks,

Mọi người trong tiệm cà phê, tất cả những người da trắng,

stood up and applauded.

đứng dậy và vỗ tay.

Something had happened in the hearts of these people in Australia.

Điều gì đó đã diễn ra trong trái tim của người Úc.

The white folks, our Aboriginal brothers and sisters,

Người da trắng, người thổ dân đều là anh em,

and we haven't solved all these problems together,

chúng ta vẫn chưa giải quyết tất cả các vấn đề cùng nhau,

but let me tell you, there was a new beginning

nhưng tôi xin nói rằng đó là sự khởi đầu

because we had gone not just to the head,

bởi chúng ta không chỉ hành động do lý trí,

we'd gone also to the heart.

mà còn do con tim dẫn đường.

So where does that conclude in terms of the great question

Vậy thì có thể rút ra kết luận gì cho câu hỏi chính

that we've been asked to address this evening,

mà chúng ta đặt ra cho buổi tối hôm nay,

which is the future of U.S.-China relations?

đó là tương lai nào cho quan hệ Mỹ - Trung?

The head says there's a way forward.

Lý trí nói có một con đường phía trước.

The head says there is a policy framework, there's a common narrative,

Lý trí nói có một khung chính sách, có một lối hiểu chung,

there's a mechanism through regular summitry

có một cơ chế thông qua hội nghị định kỳ

to do these things and to make them better.

để cải thiện tình hình.

But the heart must also find a way to reimagine the possibilities

Nhưng con tim cũng cần cởi mở về tương lai

of the America-China relationship,

của quan hệ Mỹ - Trung,

and the possibilities of China's future engagement in the world.

và khả năng của Trung Quốc trong tương lai hòa nhập vào thế giới.

Sometimes, folks, we just need to take a leap of faith

Đôi khi, các bạn ạ, chúng ta cần chuyển hoá niềm tin

not quite knowing where we might land.

mặc dù không chắc được kết quả sẽ ra sao.

In China, they now talk about the Chinese Dream.

Ở Trung Quốc, họ có thể nói về Trung Quốc Mộng.

In America, we're all familiar with the term "the American Dream."

Ở Mỹ, chúng ta đều quen thuộc với cụm từ "Giấc mơ Mỹ"

I think it's time, across the world,

Tôi nghĩ, đã đến lúc, trên toàn thế giới,

that we're able to think also of something we might also call

chúng ta có thể nghĩ tới điều mà có thể gọi là

a dream for all humankind.

giấc mộng cho toàn nhân loại.

Because if we do that,

Bởi nếu chúng ta làm được vậy,

we might just change the way

chúng ta có thể thay đổi

that we think about each other.

cách mà chúng ta luôn nghĩ về nhau.

[In Chinese]

(Tiếng Trung Quốc)

That's my challenge to America. That's my challenge to China.

Đó là thách thức tôi đặt cho Mỹ Đó là thách thức tôi đặt cho Trung Quốc

That's my challenge to all of us,

Đó là thách thức tôi đặt ra cho tất cả chúng ta,

but I think where there's a will and where there is imagination

mà tôi nghĩ là ở đâu có ý nguyện, ở đâu có những mơ ước

we can turn this into a future

ta có thể biến mơ ước thành tương lai

driven by peace and prosperity

dựa trên hòa bình và thịnh vượng

and not once again repeat

mà không cần một lần nữa phải lặp lại

the tragedies of war.

những thảm họa chiến tranh.

I thank you.

Xin cảm ơn các bạn.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

Chris Anderson: Thanks so much for that. Thanks so much for that.

Chris Anderson: Cảm ơn ông rất nhiều.

It feels like you yourself have a role to play in this bridging.

Có vẻ như ông đóng một vai trò kết nối.

You, in a way, are uniquely placed to speak to both sides.

Ở một phương diện nào đó, ông trở thành nhịp cầu nối cho cả hai phía,

Kevin Rudd: Well, what we Australians do best is organize the drinks,

Kevin Rudd: Người Úc chúng tôi giỏi nhất là sắp xếp bàn tiệc,

so you get them together in one room, and we suggest this and suggest that,

mời họ cùng vào một phòng, gợi ý cái này, cái kia,

then we go and get the drinks.

sau đó đi ra và lấy rượu uống.

But no, look, for all of us who are friends

Hãy nghĩ xem, với tất cả chúng ta ai là bạn

of these two great countries, America and China,

của hai nước lớn này, Mỹ và Trung Quốc,

you can do something.

thì chúng ta có thể làm điều gì đó.

You can make a practical contribution,

Ta có thể tích cực đóng góp,

and for all you good folks here,

cho tất cả các bạn ở đây,

next time you meet someone from China,

lần tới bạn gặp ai từ Trung Quốc,

sit down and have a conversation.

hãy ngồi lại và đối thoại.

See what you can find out about where they come from and what they think,

Hãy tìm hiểu họ đến từ đâu, họ suy nghĩ thế nào,

and my challenge for all the Chinese folks

và tôi cũng khuyên các bạn Trung Quốc

who are going to watch this TED Talk at some time

những ai sẽ xem bài nói TED này

is do the same.

cũng hãy làm như vậy.

Two of us seeking to change the world can actually make a huge difference.

Khi cả hai bên tìm cách thay đổi thế giới thì có thể tạo ra sự khác biệt lớn.

Those of us up the middle, we can make a small contribution.

Những người ở giữa như chúng tôi có thể đóng góp nhỏ bé.

CA: Kevin, all power to you, my friend. Thank you.

CA: Keven, chúc thành công, bạn thân mến. Cảm ơn.

KR: Thank you. Thank you, folks.

KR: Cảm ơn các bạn.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)