Are China and the US doomed to conflict? | Kevin Rudd

Tłumaczenie: Robert Filipowski Korekta: Rysia Wand

G'day, my name's Kevin.

Dzień dobry. Nazywam się Kevin.

I'm from Australia. I'm here to help.

Jestem z Australii i służę pomocą.

(Laughter)

(Śmiech)

Tonight, I want to talk about a tale of two cities.

Chciałem przedstawić opowieść o dwóch miastach.

One of those cities is called Washington, and the other is called Beijing.

Jednym jest Waszyngton, a drugim Pekin.

Because how these two capitals shape their future

Obie te stolice kształtują swoją przyszłość,

and the future of the United States and the future of China

a przyszłość USA oraz Chin

doesn't just affect those two countries,

to nie tylko przyszłość tych dwóch krajów,

it affects all of us

ale i nas wszystkich w sposób,

in ways, perhaps, we've never thought of:

z jakiego być może nie zdajemy sobie sprawy.

the air we breathe, the water we drink,

To powietrze, którym oddychamy, woda, którą pijemy,

ryby, które jemy, jakość wód oceanów,

the fish we eat, the quality of our oceans,

the languages we speak in the future,

języki, którymi będziemy mówili,

the jobs we have, the political systems we choose,

zatrudnienie, system polityczny

and, of course, the great questions of war and peace.

i oczywiście kwestia wojny i pokoju.

Widzicie tego gościa?

You see that bloke? He's French.

Był Francuzem. Nazywał się Napoleon.

His name is Napoleon.

Kilkaset lat temu

A couple of hundred years ago,

he made this extraordinary projection:

wypowiedział prorocze słowa:

"Chiny to śpiący olbrzym.

"China is a sleeping lion, and when she awakes,

Kiedy się obudzi - wstrząśnie światem".

the world will shake."

Napoleon got a few things wrong;

W kilku kwestiach Napoleon się pomylił,

he got this one absolutely right.

ale tu trafił w sedno.

Because China is today not just woken up,

Dziś Chiny nie tylko się obudziły,

China has stood up and China is on the march,

ale wstały i ruszyły na przód.

and the question for us all

Wszyscy musimy zadać sobie pytanie:

is where will China go

dokąd pójdą

i jak ten olbrzym XXI wieku wpłynie na nasze życie.

and how do we engage this giant of the 21st century?

You start looking at the numbers, they start to confront you in a big way.

Liczby są uderzające.

Przewiduje się, że Chiny,

It's projected that China will become,

czy dzięki ich sile nabywczej, czy dzięki kursowi rynkowemu,

by whichever measure -- PPP, market exchange rates --

the largest economy in the world

staną się największą gospodarką świata

over the course of the decade ahead.

przez najbliższe 10 lat.

They're already the largest trading nation,

Już są największym partnerem handlowym,

already the largest exporting nation,

największym eksporterem,

already the largest manufacturing nation,

największym producentem,

and they're also the biggest emitters of carbon in the world.

i emiterem dwutlenku węgla na świecie.

America comes second.

USA zajmuje drugie miejsce.

So if China does become the world's largest economy,

Jeśli Chiny staną się największą gospodarką świata

think about this:

przemyślcie to:

It'll be the first time

będzie to pierwszy raz,

since this guy was on the throne of England --

odkąd ten gość siedział na angielskim tronie.

Jerzy III nie darzył sympatią Napoleona.

George III, not a good friend of Napoleon's --

that in the world we will have as the largest economy

Największą gospodarką świata

będzie kraj nie-anglojęzyczny,

a non-English speaking country,

a non-Western country,

nie zachodni,

a non-liberal democratic country.

nie liberalno-demokratyczny.

Jeśli sądzicie, że nie wpłynie to

And if you don't think that's going to affect

the way in which the world happens in the future,

na kształt świata

to osobiście uważam, że coś paliliście

then personally, I think you've been smoking something,

and it doesn't mean you're from Colorado.

i niekoniecznie jesteście z Kolorado.

So in short, the question we have tonight is,

A więc w skrócie: chcę postawić pytanie,

how do we understand this mega-change,

jak rozumiemy tę ogromną zmianę,

which I believe to be the biggest change for the first half of the 21st century?

którą uważam za największą zmianę pierwszej połowy XXI wieku?

It'll affect so many things.

Wpłynie ona na bardzo wiele rzeczy.

It will go to the absolute core.

Przeniknie aż do szpiku.

It's happening quietly. It's happening persistently.

Dzieje się po cichu, ale bezustannie.

It's happening in some senses under the radar,

Czasem jej nie dostrzegamy,

as we are all preoccupied with

zajęci tym, co dzieje się

what's going in Ukraine, what's going on in the Middle East,

na Ukrainie, na Bliskim Wschodzie

what's going on with ISIS, what's going on with ISIL,

z ISIS i ISIL,

what's happening with the future of our economies.

z przyszłością naszej gospodarki.

This is a slow and quiet revolution.

To powolna i cicha rewolucja.

And with a mega-change comes also a mega-challenge,

Za tą ogromną zmianą idzie ogromne wyzwanie,

and the mega-challenge is this:

które brzmi następująco:

Czy te dwa wielkie kraje,

Can these two great countries,

Chiny i Stany Zjednoczone,

China and the United States --

China,

Chiny,

the Middle Kingdom,

Królestwo Środka

and the United States,

i Stany Zjednoczone,

Měiguó,

Měiguó --

co po chińsku znaczy "piękny kraj".

which in Chinese, by the way, means "the beautiful country."

Think about that -- that's the name that China has given this country

Taką nazwę Chiny nadały Stanom

for more than a hundred years.

ponad sto lat temu.

Whether these two great civilizations, these two great countries,

Czy te dwie wielkie cywilizacje, dwa wielkie kraje,

can in fact carve out a common future

potrafią wspólnie wyrzeźbić przyszłość

dla siebie i całego świata?

for themselves and for the world?

In short, can we carve out a future

Czy potrafimy wyrzeźbić przyszłość

which is peaceful and mutually prosperous,

w pokoju i dobrobycie,

czy stoi przed nami wielkie wyzwanie

or are we looking at a great challenge

of war or peace?

wojny i pokoju?

Mam 15 minut, żeby omówić kwestię wojny i pokoju.

And I have 15 minutes to work through war or peace,

which is a little less time

To trochę mniej czasu

than they gave this guy to write a book called "War and Peace."

niż miał ten facet na napisanie "Wojny i pokoju".

People ask me, why is it that a kid growing up in rural Australia

Ludzie pytają mnie, dlaczego chłopak wychowany na australijskiej wsi

got interested in learning Chinese?

chciał nauczyć się chińskiego.

Well, there are two reasons for that.

Były dwa powody.

Oto pierwszy z nich.

Here's the first of them.

That's Betsy the cow.

Krowa Betsy.

Now, Betsy the cow was one of a herd of dairy cattle

Betsy była jedną z mlecznych krów

that I grew up with on a farm in rural Australia.

na farmie, na której się wychowałem.

Widzicie te dłonie? Nie nadają się do rolnictwa.

See those hands there? These are not built for farming.

So very early on, I discovered that in fact, working in a farm

Bardzo wcześnie odkryłem, że praca na farmie

was not designed for me, and China was a very safe remove

nie jest dla mnie, a Chiny gwarantowały

from any career in Australian farm life.

bezpieczny dystans od rolniczej Australii.

Here's the second reason.

Oto drugi powód.

Moja mama.

That's my mom.

Anyone here ever listen to what their mom told them to do?

Słuchacie swoich mam?

Everyone ever do what their mom told them to do?

Robicie to, co wam każą?

I rarely did,

Ja robiłem rzadko,

ale raz mi powiedziała...

but what my mom said to me was,

one day, she handed me a newspaper,

Pewnego dnia podała mi gazetę,

z nagłówkiem, że doszło do wielkiego przełomu.

a headline which said, here we have a huge change.

And that change is China entering the United Nations.

A było nim przyjęcie Chin do ONZ.

Był rok 1971, miałem 14 lat,

1971, I had just turned 14 years of age,

and she handed me this headline.

a ona wskazała mi nagłówek

And she said, "Understand this, learn this,

i powiedziała: "Zrozum to, zapamiętaj,

because it's going to affect your future."

bo wpłynie na twoją przyszłość".

So being a very good student of history,

Jako że byłem dobry z historii,

I decided that the best thing for me to do was, in fact,

postanowiłem, że najlepiej będzie,

jeśli nauczę się chińskiego.

to go off and learn Chinese.

W chińskim wspaniałe jest to,

The great thing about learning Chinese

is that your Chinese teacher gives you a new name.

że nauczyciel daje wam nowe imię.

And so they gave me this name:

Mnie nazwali następująco:

Kè, which means to overcome or to conquer,

Kè, co oznacza pokonywać, albo podbijać,

and Wén, and that's the character for literature or the arts.

i Wén – co oznacza literaturę albo sztukę.

Kè Wén – Zdobywca Klasyków.

Kè Wén, Conqueror of the Classics.

Any of you guys called "Kevin"?

Ktoś z was ma na imię Kevin?

To wielka nobilitacja dla Kevina być nazwanym Zdobywcą Klasyków.

It's a major lift from being called Kevin to be called Conqueror of the Classics.

(Laughter)

(Śmiech)

I've been called Kevin all my life.

Całe życie mówiono na mnie Kevin.

Have you been called Kevin all your life?

Na was też?

Would you prefer to be called Conqueror of the Classics?

Czy nie lepiej być Zdobywcami Klasyków?

And so I went off after that and joined the Australian Foreign Service,

Potem dołączyłem do australijskiej służby dyplomatycznej,

but here is where pride -- before pride, there always comes a fall.

ale przed dumą zawsze idzie upadek.

So there I am in the embassy in Beijing,

Znalazłem się w ambasadzie w Pekinie.

off to the Great Hall of the People

Oddelegowano mnie do Wielkiej Hali Ludowej.

with our ambassador, who had asked me to interpret for his first meeting

Tam miałem tłumaczyć pierwsze wystąpienie naszego ambasadora,

w tej właśnie Hali.

in the Great Hall of the People.

And so there was I.

Tak się tam znalazłem.

If you've been to a Chinese meeting, it's a giant horseshoe.

Chińskie sale zebrań mają kształt podkowy.

At the head of the horsehoe are the really serious pooh-bahs,

Na szczycie siedzą najważniejsi dostojnicy,

and down the end of the horseshoe are the not-so-serious pooh-bahs,

a po bokach mniej ważni dostojnicy

the junior woodchucks like me.

i nieopierzeni młokosi, jak ja.

And so the ambassador began with this inelegant phrase.

Ambasador zaczął niezgrabną sentencją:

He said, "China and Australia are currently enjoying a relationship

"Chiny i Australia cieszą się obecnie

bezprecedensowo bliskimi relacjami".

of unprecedented closeness."

And I thought to myself,

Pomyślałem sobie:

"That sounds clumsy. That sounds odd.

"Brzmi to niezdarnie, dziwnie.

I will improve it."

Upiększę jego słowa".

Note to file: Never do that.

Na marginesie: nigdy tego nie róbcie.

It needed to be a little more elegant, a little more classical,

Jego słowom trzeba było nadać bardziej elegancki, klasyczny ton,

so I rendered it as follows.

więc powiedziałem:

[In Chinese]

[po chińsku]

There was a big pause on the other side of the room.

Po drugiej stronie sali zapadła cisza.

You could see the giant pooh-bahs at the head of the horseshoe,

Wielkim dostojnikom ze szczytu podkowy

the blood visibly draining from their faces,

krew odpłynęła z twarzy,

and the junior woodchucks at the other end of the horseshoe

a młokosy z przeciwnego końca

engaged in peals of unrestrained laughter.

wybuchły niepohamowanym śmiechem.

Because when I rendered his sentence,

Chcąc upiększyć słowa

"Australia and China are enjoying a relationship

"Australia i Chiny cieszą się obecnie

bezprecedensowo bliskimi relacjami",

of unprecedented closeness,"

in fact, what I said was that Australia and China

powiedziałem, że Australia i Chiny

doświadczają obecnie fantastycznego orgazmu.

were now experiencing fantastic orgasm.

(Śmiech)

(Laughter)

Na tym skończyła się moja kariera tłumacza.

That was the last time I was asked to interpret.

Ale z tej anegdotki wypływa morał:

But in that little story, there's a wisdom, which is,

as soon as you think you know something about this extraordinary civilization

Jeśli wydaje wam się, że wiecie coś o niezwykłej cywilizacji,

of 5,000 years of continuing history,

która liczy sobie 5 tysięcy lat,

there's always something new to learn.

zawsze dowiecie się czegoś nowego.

History is against us

Historia nie jest po naszej stronie,

when it comes to the U.S. and China

jeśli spojrzymy na USA i Chiny

forging a common future together.

i ich wspólną przyszłość.

This guy up here?

Kim jest ten facet?

He's not Chinese and he's not American.

Nie jest ani Chińczykiem ani Amerykaninem.

He's Greek. His name's Thucydides.

Jest Grekiem. Nazywał się Tukidydes.

He wrote the history of the Peloponnesian Wars.

Opisał wojnę peloponeską,

And he made this extraordinary observation

dokonując niezwykłej obserwacji

odnośnie Aten i Sparty.

about Athens and Sparta.

"Rozwój Aten i lęk, jaki budziły w Sparcie,

"It was the rise of Athens and the fear that this inspired in Sparta

that made war inevitable."

sprawił, że wojna stała się nieunikniona".

And hence, a whole literature about something called the Thucydides Trap.

Stąd mówimy dziś o pułapce Tukidydesa.

This guy here? He's not American and he's not Greek. He's Chinese.

A ten gość? Nie jest Amerykaninem ani Grekiem. Jest Chińczykiem.

His name is Sun Tzu. He wrote "The Art of War,"

Nazywał się Sun Zi, napisał "Sztukę wojenną",

and if you see his statement underneath, it's along these lines:

a jego przesłanie brzmi mniej więcej tak:

"Attack him where he is unprepared, appear where you are not expected."

"Atakuj, kiedy jest nieprzygotowany, pojaw się, kiedy się nie spodziewa".

Not looking good so far for China and the United States.

Jak dotąd prognozy dla Chin i Ameryki nie wyglądają obiecująco.

This guy is an American. His name's Graham Allison.

Ten facet jest Amerykaninem. Nazywa się Graham Allison.

In fact, he's a teacher at the Kennedy School

Jest nauczycielem w szkole imienia Kennedy’ego

over there in Boston.

w Bostonie.

Aktualnie pracuje wyłącznie nad tym,

He's working on a single project at the moment, which is,

does the Thucydides Trap about the inevitably of war

czy pułapka Tukidydesa, mówiąca o nieuniknionej wojnie

between rising powers and established great powers

między wschodzącym a istniejącym mocarstwem,

apply to the future of China-U.S. relations?

ma zastosowanie w przypadku Ameryki i Chin.

It's a core question.

To kluczowa kwestia.

And what Graham has done is explore 15 cases in history

Graham zbadał 15 przypadków z historii

since the 1500s

począwszy od XVI wieku,

to establish what the precedents are.

żeby poznać precedensy.

And in 11 out of 15 of them,

11 na 15 tych przypadków,

let me tell you,

słuchajcie,

they've ended in catastrophic war.

zakończyło się katastrofalną wojną.

Można powiedzieć: "Ale Kevin,

You may say, "But Kevin --

or Conqueror of the Classics --

albo: Zdobywco Klasyków,

that was the past.

to była przeszłość.

We live now in a world of interdependence and globalization.

Dziś żyjemy w świecie niepodległości i globalizacji,

takie coś się nie powtórzy".

It could never happen again."

Guess what?

Wiecie co?

The economic historians tell us that in fact,

Historycy ekonomii mówią,

the time which we reached the greatest point

że czas największej ekonomicznej integracji i globalizacji

of economic integration and globalization

was in 1914,

miał miejsce

w 1914 roku.

just before that happened, World War I,

Tuż przed wybuchem I Wojny Światowej.

a sobering reflection from history.

Historia wylewa na nas wiadro zimnej wody.

So if we are engaged in this great question

Zastanówmy się więc nad tym,

of how China thinks, feels,

co Chiny myślą, jak czują

and positions itself towards the United States,

i jak umiejscawiają się względem USA

i vice versa:

and the reverse,

how do we get to the baseline

jak możemy sprawić,

of how these two countries and civilizations

żeby te dwa kraje i te dwie cywilizacje

can possibly work together?

współpracowały ze sobą?

Let me first go to, in fact,

Pozwólcie, że najpierw opowiem,

jak Chiny widzą USA i resztę Zachodu.

China's views of the U.S. and the rest of the West.

Number one: China feels as if it's been humiliated

Po pierwsze: Chiny uważają,

że przez sto lat były upokarzane przez Zachód

at the hands of the West through a hundred years of history,

beginning with the Opium Wars.

począwszy od wojen opiumowych,

When after that, the Western powers carved China up into little pieces,

w wyniku których zachodnie mocarstwa rozczłonkowały Chiny,

so that by the time it got to the '20s and '30s,

a w latach 20. i 30. na ulicach Szanghaju

signs like this one appeared on the streets of Shanghai.

pojawiły się takie napisy.

[Zakaz wstępu psom i Chińczykom]

["No dogs and Chinese allowed"]

How would you feel if you were Chinese,

Jakbyście się czuli, jako Chińczycy

in your own country, if you saw that sign appear?

we własnym kraju, widząc taki znak?

China also believes and feels

Chiny wierzą także,

as if, in the events of 1919, at the Peace Conference in Paris,

że w 1919 roku w wyniku konferencji pokojowej w Paryżu

niemieckie kolonie zostały rozdane

when Germany's colonies were given back

to all sorts of countries around in the world,

różnym krajom całego świata.

A co z niemieckimi koloniami w Chinach?

what about German colonies in China?

They were, in fact, given to Japan.

Zostały oddane Japonii.

When Japan then invaded China in the 1930s

Kiedy Japonia najechała Chiny w latach 30.,

the world looked away and was indifferent to what would happen to China.

świat obojętnie odwrócił wzrok.

And then, on top of that, the Chinese to this day believe

Co więcej, Chińczycy do dziś wierzą,

że USA i Zachód

that the United States and the West

do not accept the legitimacy of their political system

nie akceptują ich systemu politycznego,

because it's so radically different from those of us who come

bo tak drastycznie różni się

od demokracji liberalnych,

from liberal democracies,

and believe that the United States to this day is seeking

i wierzą, że USA

wciąż próbuje podważyć ich system.

to undermine their political system.

China also believes that it is being contained

Chiny wierzą także, że są oblegane

by U.S. allies and by those with strategic partnerships with the U.S.

przez amerykańskich sprzymierzeńców i ich strategicznych partnerów

right around its periphery.

tuż za granicami.

A poza tym Chińczycy

And beyond all that, the Chinese have this feeling

żywią w głębi serca przekonanie,

in their heart of hearts and in their gut of guts

that those of us in the collective West

że my jako Zachód

are just too damned arrogant.

jesteśmy zbyt aroganccy.

That is, we don't recognize the problems in our own system,

Czyli że nie widzimy problemów w naszym systemie,

in our politics and our economics,

w naszej polityce, w naszej gospodarce,

and are very quick to point the finger elsewhere,

że szukamy winnych gdzie indziej.

Wierzą, że my jako Zachód

and believe that, in fact, we in the collective West

are guilty of a great bunch of hypocrisy.

jesteśmy winni hipokryzji.

Of course, in international relations,

Oczywiście w stosunkach międzynarodowych

zawsze jest ta druga strona.

it's not just the sound of one hand clapping.

Tym drugim krajem jest USA.

There's another country too, and that's called the U.S.

So how does the U.S. respond to all of the above?

Jak USA odpowiada na powyższe zarzuty?

USA ma odpowiedź na każdy z nich.

The U.S. has a response to each of those.

On the question of is the U.S. containing China,

Na pytanie, czy USA powstrzymuje Chiny,

they say, "No, look at the history of the Soviet Union. That was containment."

odpowiada: "Nie, spójrzcie na ZSRR. To było powstrzymywanie".

Instead, what we have done in the U.S. and the West

USA i Zachód przecież przyjęły Chiny

is welcome China into the global economy,

w szeregi gospodarki światowej

and on top of that, welcome them into the World Trade Organization.

i na członka Światowej Organizacji Handlu.

USA i Zachód twierdzą, że Chiny nie respektują

The U.S. and the West say China cheats

on the question of intellectual property rights,

praw własności intelektualnej

and through cyberattacks on U.S. and global firms.

i prowadzą cyberataki na amerykańskie i światowe firmy.

Furthermore, the United States says that the Chinese political system

Co więcej, Stany Zjednoczone twierdzą,

is fundamentally wrong

że chiński system jest z założenia zły,

because it's at such fundamental variance

bo ma fundamentalnie inne podejście

to the human rights, democracy, and rule of law that we enjoy

do praw człowieka, demokracji i rządów prawa,

in the U.S. and the collective West.

które obowiązują w USA i na Zachodzie.

And on top of all the above, what does the United States say?

Co jeszcze mówią Stany Zjednoczone?

That they fear that China will, when it has sufficient power,

Boją się, że wystarczająco silne Chiny

establish a sphere of influence in Southeast Asia and wider East Asia,

ustanowią strefę wpływów w południowo-wschodniej i wschodniej Azji,

boot the United States out,

wykopią stamtąd USA,

and in time, when it's powerful enough,

a przy pierwszej okazji

unilaterally seek to change the rules of the global order.

spróbują samodzielnie zmienić globalny porządek.

So apart from all of that, it's just fine and dandy,

Poza tym, w wszystko jest w porządku

w amerykańsko-chińskich stosunkach.

the U.S.-China relationship.

No real problems there.

Nie ma żadnych problemów.

Bardzo trudno jest mimo tych głęboko zakorzenionych uczuć,

The challenge, though, is given those deep-rooted feelings,

those deep-rooted emotions and thought patterns,

emocji i schematów myślowych,

what the Chinese call "Sīwéi," ways of thinking,

na które Chińczycy mówią "Sīwéi", sposoby myślenia,

how can we craft a basis for a common future between these two?

ukształtować wspólną przyszłość.

I argue simply this:

Moja propozycja jest następująca:

We can do it on the basis on a framework

Możemy zrobić to na podstawie

of constructive realism for a common purpose.

konstruktywnego realizmu dla wspólnej sprawy.

What do I mean by that?

Co przez to rozumiem?

Be realistic about the things that we disagree on,

Realizm w kwestiach spornych

and a management approach that doesn't enable

i kierować się podejściem, które nie zezwala

any one of those differences to break into war or conflict

na wybuch wojny ani żadnego konfliktu,

until we've acquired the diplomatic skills to solve them.

dopóki istnieją dyplomatyczne sposoby ich rozwiązania.

Be constructive in areas of the bilateral, regional and global engagement

Konstruktywność w kwestiach dwustronnych, regionalnych

i globalnych zobowiązań między mocarstwami,

between the two,

which will make a difference for all of humankind.

które mogą mieć wpływ na całą ludzkość.

Budowa regionalnych instytucji umożliwiających współpracę w Azji

Build a regional institution capable of cooperation in Asia,

i na Pacyfiku.

an Asia-Pacific community.

A globalnie działanie długofalowe,

And worldwide, act further,

like you've begun to do at the end of last year

tak jak pod koniec zeszłego roku,

kiedy walczyliśmy ze zmianami klimatycznymi

by striking out against climate change

with hands joined together rather than fists apart.

ramię w ramię, a nie przeciw sobie.

Of course, all that happens if you've got a common mechanism

Oczywiście do tego potrzeba wspólnych mechanizmów

and political will to achieve the above.

i politycznej woli.

These things are deliverable.

To wykonalne.

But the question is, are they deliverable alone?

Pytanie, czy to wystarczy?

This is what our head tells us we need to do,

Takie rozwiązania podpowiada nam głowa,

but what about our heart?

ale co z sercem?

I have a little experience in the question back home

Mam pewne doświadczenie z mojego kraju

of how you try to bring together two peoples

w próbie zbliżania ludzi,

who, frankly, haven't had a whole lot in common in the past.

którzy nie mają ze sobą dużo wspólnego.

And that's when I apologized to Australia's indigenous peoples.

Mówię o swoich przeprosinach wobec rdzennych mieszkańców Australii.

This was a day of reckoning in the Australian government,

Był to przełomowy dzień dla australijskiego rządu,

the Australian parliament, and for the Australian people.

australijskiego parlamentu i Australijczyków.

After 200 years of unbridled abuse towards the first Australians,

Po 200 latach bezgranicznych nadużyć wobec rdzennych Australijczyków

it was high time that we white folks said we were sorry.

nastał czas, by biali ludzie przeprosili.

The important thing --

W pamięci utkwiły mi...

(Applause)

(Brawa)

The important thing that I remember is staring in the faces

W pamięci utkwiły mi

twarze Aborygenów,

of all those from Aboriginal Australia

as they came to listen to this apology.

którzy przyszli wysłuchać przeprosin.

It was extraordinary to see, for example,

Niezwykłe było spotkać

old women telling me the stories of when they were five years old

starsze kobiety, które jako pięciolatki

and literally ripped away from their parents,

zostały dosłownie wyrwane rodzicom.

like this lady here.

Ta kobieta jest jedną z nich.

It was extraordinary for me to then be able to embrace

Było dla mnie niezwykłe, że mogę objąć

and to kiss Aboriginal elders as they came into the parliament building,

i pocałować starszych Aborygenów, którzy przyszli do budynku parlamentu.

and one woman said to me,

Jedna kobieta powiedziała mi,

it's the first time a white fella had ever kissed her in her life,

że pierwszy raz pocałował ją biały człowiek,

a miała ponad 70 lat.

and she was over 70.

That's a terrible story.

Okropna historia.

And then I remember this family saying to me,

Pamiętam słowa jednej z rodzin:

"You know, we drove all the way from the far North down to Canberra

"Przyjechaliśmy z dalekiej północy

do Canberry na to spotkanie,

to come to this thing,

drove our way through redneck country.

jechaliśmy przez głęboką prowincję.

On the way back, stopped at a cafe after the apology for a milkshake."

W drodze powrotnej, po przeprosinach, zatrzymaliśmy się w barze".

And they walked into this cafe quietly, tentatively, gingerly,

Weszli do baru po cichu, niepewnie, ostrożnie,

trochę nerwowo.

a little anxious.

I think you know what I'm talking about.

Chyba rozumiecie, co mam na myśli.

But the day after the apology, what happened?

Ale co się stało dzień po przeprosinach?

Everyone in that cafe, every one of the white folks,

Wszyscy biali w barze wstali

stood up and applauded.

i bili brawo.

Something had happened in the hearts of these people in Australia.

W sercach Australijczyków zaszła zmiana.

The white folks, our Aboriginal brothers and sisters,

Biali ludzie oraz nasi rdzenni bracia i siostry

and we haven't solved all these problems together,

nie rozwiązali wszystkich problemów,

but let me tell you, there was a new beginning

ale stworzyliśmy nowy początek,

because we had gone not just to the head,

bo działaliśmy nie tylko z głową,

we'd gone also to the heart.

ale i z sercem.

So where does that conclude in terms of the great question

Jak się to ma do pytania,

that we've been asked to address this evening,

które postawiłem na początku

which is the future of U.S.-China relations?

o przyszłość stosunków amerykańsko-chińskich?

The head says there's a way forward.

Głowa mówi, że można pójść do przodu,

The head says there is a policy framework, there's a common narrative,

że są polityczne podstawy, wspólne interesy

there's a mechanism through regular summitry

że jest mechanizm oparty na dyplomacji,

to do these things and to make them better.

żeby dojść do porozumienia.

But the heart must also find a way to reimagine the possibilities

Ale serce musi znaleźć sposób na zrewidowanie swoich poglądów

of the America-China relationship,

na stosunki amerykańsko-chińskie,

and the possibilities of China's future engagement in the world.

na możliwości wynikające z zaangażowania Chin w losy świata.

Sometimes, folks, we just need to take a leap of faith

Czasami trzeba skoczyć w ciemność,

not quite knowing where we might land.

nie wiedząc, gdzie dokładnie wylądujemy.

In China, they now talk about the Chinese Dream.

W Chinach mówi się o chińskim marzeniu.

In America, we're all familiar with the term "the American Dream."

Wszyscy znamy pojęcie amerykańskiego marzenia.

I think it's time, across the world,

Myślę, że ludzie z całego świata

that we're able to think also of something we might also call

powinni pomyśleć o czymś,

co będzie można nazwać marzeniem ludzkości.

a dream for all humankind.

Because if we do that,

Jeśli je zrealizujemy,

we might just change the way

może uda nam się zmienić sposób,

that we think about each other.

w jaki myślimy o sobie nawzajem.

[In Chinese]

[po chińsku]

Oto moje wyzwanie dla Ameryki. Oto moje wyzwanie dla Chin.

That's my challenge to America. That's my challenge to China.

Oto moje wyzwanie dla nas wszystkich,

That's my challenge to all of us,

but I think where there's a will and where there is imagination

ale uważam, że tam, gdzie jest wola i wyobraźnia,

we can turn this into a future

można kształtować przyszłość

driven by peace and prosperity

za sprawą pokoju i dobrobytu,

and not once again repeat

zamiast znowu powtarzać

the tragedies of war.

okropieństwa wojny.

I thank you.

Dziękuję.

(Brawa)

(Applause)

Chris Anderson: Thanks so much for that. Thanks so much for that.

Chris Anderson: Dziękuję bardzo.

It feels like you yourself have a role to play in this bridging.

Mam wrażenie, że odgrywasz rolę w budowaniu tego mostu.

You, in a way, are uniquely placed to speak to both sides.

Jesteś w wyjątkowej sytuacji, bo możesz mówić z perspektywy obu stron.

Kevin Rudd: My, Australijczycy, jesteśmy najlepsi w serwowaniu drinków.

Kevin Rudd: Well, what we Australians do best is organize the drinks,

so you get them together in one room, and we suggest this and suggest that,

Sadzamy ludzi w razem, sugerujemy to i tamto

then we go and get the drinks.

a potem podajemy drinki.

But no, look, for all of us who are friends

Ale serio: każdy, kto przyjaźni się z tymi

of these two great countries, America and China,

wspaniałymi krajami, Ameryką i Chinami,

you can do something.

może coś zrobić.

You can make a practical contribution,

Każdy może mieć swój wkład.

Jeśli chodzi o was, następnym razem,

and for all you good folks here,

kiedy spotkacie kogoś z Chin,

next time you meet someone from China,

sit down and have a conversation.

usiądźcie i porozmawiajcie.

See what you can find out about where they come from and what they think,

Zapytajcie, skąd jest i co myśli.

and my challenge for all the Chinese folks

A moim wyzwaniem dla Chińczyków,

who are going to watch this TED Talk at some time

którzy będą oglądali tę prelekcję TED,

jest zrobić to samo.

is do the same.

Two of us seeking to change the world can actually make a huge difference.

Dwie osoby starające się zmienić świat mogą dużo dokonać.

Those of us up the middle, we can make a small contribution.

Cała reszta może mieć swój mały wkład.

CA: Kevin, all power to you, my friend. Thank you.

CA: Kevin, niech moc będzie z tobą. Dziękuję.

KR: Thank you. Thank you, folks.

KR: Dziękuję. Dziękuję wam.

(Brawa)

(Applause)