Ryan Lobo: Photographing the hidden story

Ryan Lobo: Chụp những câu chuyện khuất

Translator: Giang Nguyen Reviewer: Duc Nguyen

My name is Ryan Lobo,

Tôi tên là Ryan Lobo,

and I've been involved in the documentary

và tôi đã làm trong lĩnh vực phim tài liệu

filmmaking business all over the world for the last 10 years.

khắp thế giới trong vòng 10 năm qua.

During the process of making these films

Trong quá trình làm những phim tài liệu này,

I found myself taking photographs,

tôi thường chụp hình,

often much to the annoyance of the video cameramen.

làm cho những người quay phim khó chịu.

I found this photography of mine almost compulsive.

Tôi nhân ra rằng việc chụp ảnh của mình gần như là bắt buộc.

And at the end of a shoot, I would sometimes feel that

Ở giai đoạn cuối của việc chụp hình, tôi thỉnh thoảng cảm thấy rằng

I had photographs that told a better story

tôi có những tấm hình có thể kể câu chuyện tốt hơn

than a sometimes-sensational documentary.

là một bộ phim tài liệu giật gân.

I felt, when I had my photographs,

Tôi cảm thấy rằng, khi tôi có những bức ảnh,

that I was holding on to something true,

là tôi đang giữ được những gì thật,

regardless of agendas or politics.

không phân biệt đó là công việc hay chính trị.

In 2007, I traveled to three war zones.

Năm 2007, tôi đi đến ba vùng chiến tranh.

I traveled to Iraq, Afghanistan and Liberia.

Tôi đến Iraq, Afghanistan và Liberia.

And over there I experienced

Và ở những nơi đó, tôi trải qua

other people's suffering, up close and personal,

đau khổ của những người khác, một cách gần gũi,

immersed myself in some rather intense and emotional stories,

chìm đắm bản thân trong những câu chuyện mãnh liệt và xúc động,

and at times I experienced great fear for my own life.

và một vài lần, tôi cảm thấy thực sự sỡ hãi cho cuộc sống của chính tôi.

As always, I would return to Bangalore,

Lần nào cũng vậy, tôi quay về Bangalore,

and often to animated discussions at friend's homes,

và thường có những cuộc trao đổi hào hứng ở nhà bạn bè,

where we would discuss various issues

nơi chúng tôi trao đổi nhiều vấn đề khác nhau

while they complained bitterly about the new pub timings,

khi họ than vãn cay đắng về thời gian mở cửa của những quán bar,

where a drink often cost more than what they'd paid

nơi mà giá một ly đồ uống còn nhiều hơn những gì họ trả

their 14-year-old maid.

cho người hầu 14 tuổi của họ.

I would feel very isolated during these discussions.

Tôi cảm giác rất lẻ loi trong những cuộc trao đổi này.

But at the same time, I questioned myself

Và cũng lúc đó, tôi tự hỏi bản thân

and my own integrity and purpose in storytelling.

về sự thanh liêm của tôi, và lý do tôi kể chuyện.

And I decided that I had compromised,

Và tôi quyết định là tôi đã thỏa hiệp,

just like my friends in those discussions,

cũng như là bạn bè của tôi trong những cuộc trao đổi đó,

where we told stories

nơi mà chúng tôi kể chuyện

in contexts we made excuses for,

trong bối cảnh mà chúng tôi tìm những ngụy biện cho bản thân,

rather than taking responsibility for.

thay vì nhận lấy trách nhiệm.

I won't go into details about what led to a decision I made,

Tôi sẽ không đi vào cụ thể về cái mà đã dẫn tôi đên quyết định của mình,

but let's just say it involved alcohol, cigarettes,

nhưng mà tôi sẽ nói là nó liên quan đến bia, rượu, thuốc lá,

other substances and a woman.

những chất kích thích khác và một người phụ nữ.

(Laughter)

(Cười)

I basically decided that it was I,

Tôi về cơ bản là người quyết đinh chính tôi,

not the camera or the network,

không phải máy ảnh hay là mạng truyền thông,

or anything that lay outside myself,

hoặc những thứ khác ngoài bản thân tôi,

that was the only instrument in storytelling

đó là công cụ duy nhất trong việc kể truyện

truly worth tuning.

là cần điều chỉnh.

In my life, when I tried to achieve things

Trong cuộc sống, khi tôi cố gắng đạt được điều gì

like success or recognition, they eluded me.

như là thành công hoặc là sự công nhận, tôi không đạt được.

Paradoxically, when I let go of these objectives,

Nghịch lý thay, khi tôi cho đi những mục đích này,

and worked from a place of compassion and purpose,

và làm việc từ lòng tự trọng và mục đích,

looking for excellence, rather than the results of it,

cố gắng tìm đến sự xuất sắc, thay vì kết quả của nó,

everything arrived on its own, including fulfillment.

tất cả mọi thứ đến tự nhiên, bao gồm cả cảm giác trọn vẹn.

Photography transcended culture, including my own.

Nhiếp ảnh vượt qua văn hóa, ngay cả của tôi.

And it is, for me, a language which expressed the intangible,

Và đối với tôi, nó là ngôn ngữ có thể giải thích những điều vô hình,

and gives voice to people and stories without.

và mang lại tiếng nói cho con người cũng như những câu chuyện

I invite you into three recent stories of mine,

Tôi kể cho các bạn nghe ba câu chuyện gần đây của tôi,

which are about this way of looking, if you will,

mà liên quan tới cách nhận thức này,

which I believe exemplify the tenets

và tôi tin là minh họa cho những nguyên lý

of what I like to call compassion in storytelling.

của cái mà tôi gọi là lòng từ bi trong việc kể chuyện.

In 2007 I went to Liberia,

Năm 2007, tôi đến Liberia,

where a group of my friends and I

nơi mà một nhóm bạn của tôi và tôi

did an independent, self-funded film, still in progress,

làm một bộ phim tự do, tự tài trợ và đang trong quá trình làm,

on a very legendary and brutal war-lord

về một chúa tể chiến tranh rất nổi tiếng và tàn ác

named General Butt Naked.

tên là đại tướng Mông Trần.

His real name is Joshua, and he's pictured here in a cell

Tên thật của ông ấy là Joshua và ông ấy chụp ở đây trong một phòng giam,

where he once used to torture and murder people,

nơi mà ông ấy đã một thời tra tấn và giết người,

including children.

ngay cả trẻ con.

Joshua claims to have personally killed

Joshua nói ông ấy đã tự giết

more than 10,000 people during Liberia's civil war.

hơn 10.000 người trong cuộc nối chiến của Liberia.

He got his name from fighting stark naked.

Ông ấy có biệt danh Mông Trần bởi đánh nhau trần chuồng.

And he is probably the most prolific mass murderer

Và ông ấy có lẽ là 1 trong những kẻ giết người nhiều nhất

alive on Earth today.

còn sống trên Trái Đất.

This woman witnessed the General murdering her brother.

Người phụ nữ này chứng kiến ông ta giết anh của cô ấy.

Joshua commanded his child-soldiers to commit unspeakable crimes,

Joshua ra lệnh cho những binh lính thiếu nhi thực hiện những tội ác không thể thốt nên lời,

and enforced his command with great brutality.

và thi hành mệnh lệnh của mình với sự tàn ác khủng khiếp.

Today many of these children are addicted to drugs like heroin,

Ngày nay, rất nhiều những trẻ em này nghiện thuốc như là heroin,

and they are destitute, like these young men in the image.

và họ rất nghèo, như những người đàn ông này ở trong ảnh.

How do you live with yourself

Làm sao mà họ có thể sống

if you know you've committed horrific crimes?

nếu họ biết là mình đã từng làm những tội ác khủng khiếp?

Today the General is a baptized Christian evangelist.

Ngày nay, Đại tướng là nhà truyền giáo Công giáo.

And he's on a mission.

Và ông ấy đang trên sứ mệnh.

We accompanied Joshua, as he walked the Earth,

Chúng tôi đi theo Joshua, khi ông ấy đi trên Trái Đất,

visiting villages where he had once killed and raped.

thăm những ngôi làng nơi ông đã từng giết hại và hãm hiếp.

He seeked forgiveness,

Ông tìm sự tha thứ,

and he claims to endeavor to improve

và ông tuyên bố sẽ cố gắng cải thiện

the lives of his child-soldiers.

cuộc sống của những chú lính thiếu nhi.

During this expedition I expected him

Trong chuyến đi này, tôi nghĩ ông ấy

to be killed outright, and us as well.

sẽ bị giết ngay tức khắc, và cả chúng tôi nữa.

But what I saw opened my eyes

Nhưng những cái tôi thấy cho tôi biết

to an idea of forgiveness

đến sự tha thứ

which I never thought possible.

cái mà tôi nghĩ là không thể.

In the midst of incredible poverty and loss,

Ở giữa sự nghèo đói và mất mát to lớn,

people who had nothing absolved a man

những người trắng tay, tha tội cho người

who had taken everything from them.

mà đã lấy đi tất cả mọi thứ từ họ.

He begs for forgiveness,

Ông ấy xin sự tha thứ,

and receives it from the same woman

và nhận được nó từ chính người phụ nữ

whose brother he murdered.

mà có người anh trai bị giết hại.

Senegalese, the young man seated on the wheelchair here,

Senegalese, người thanh niên trẻ đang ngồi chiếc xe lăn này,

was once a child soldier, under the General's command,

đã từng là một người lính trẻ em, dưới sự chỉ huy của đại tướng,

until he disobeyed orders,

cho đến khi anh không tuân theo mệnh lệnh,

and the General shot off both his legs.

và đại tướng đá bắn nát 2 chân anh ta.

He forgives the General in this image.

Anh ấy đã tha thứ Đại tướng trong tấm hình này.

He risked his life as he walked up to people

Đại tướng đã liều mạng của chính mình khi ông tới gặp những người

whose families he'd murdered.

có gia đình đã bị ông giết.

In this photograph a hostile crowd in a slum surrounds him.

Trong tấm hình này, một nhóm người giận dữ ở 1 khu ổ chuột bao quanh ông ý.

And Joshua remains silent

Và Joshua im lặng

as they vented their rage against him.

khi họ trút giận lên đầu ông.

This image, to me, is almost like from a Shakespearean play,

Tấm hình này, đối với tôi, rất giống một vở kịch của Shakespeare,

with a man, surrounded by various influences,

với một người đàn ông, bị bao quanh bởi nhiều ảnh hưởng khác nhau,

desperate to hold on to something true within himself,

cố gắng giữ vững một điều thật trong lòng mình,

in a context of great suffering that he has created himself.

trong bối cảnh những đau khổ mà ông ấy đã tự tạo ra.

I was intensely moved during all this.

Tôi hết sức xúc động trong những cuộc gặp này.

But the question is,

Nhưng câu hỏi là,

does forgiveness and redemption replace justice?

sự tha thứ và cứu rỗi có thể thay thể được công lý?

Joshua, in his own words, says that he does not mind

Joshua đã nói ông không hề sợ

standing trial for his crimes,

phải ra tòa cho những tội ác của mình,

and speaks about them from soapboxes across Monrovia,

và nói về những tội ác đó từ những hộp xà bông dọc Monrovia,

to an audience that often includes his victims.

đến những khán giả bao gồm cả nạn nhân của ông.

A very unlikely spokesperson for the idea of

Ông ấy là một phát ngôn viên hiếm có cho ý tưởng

separation of church and state.

tách rời nhà thờ và nhà nước.

The second story I'm going to tell you about

Câu chuyện thứ 2 mà tôi muốn kể

is about a group of very special fighting women

là một nhóm những người phụ nữ chiến đấu đặc biệt

with rather unique peace-keeping skills.

với những kỹ năng giữ hòa bình độc đáo.

Liberia has been devastated by one of Africa's

Liberia đã bị tàn phá bởi một trong những cuộc nội chiến

bloodiest civil wars,

đẫm máu nhất châu Phi,

which has left more than 200,000 people dead,

đã làm hơn 200.000 người chết,

thousands of women scarred by rape and crime

và hàng ngàn người phụ nữ mang vết xẹo của hiếp dâm và tội ác

on a spectacular scale.

theo quy mô lớn.

Liberia is now home

Liberia hiện giờ là nhà

to an all-woman United Nations contingent

của một nhóm phụ nữ liên hợp quốc

of Indian peacekeepers.

những người giữ hòa bình từ Ấn Độ.

These women, many from small towns in India,

Những người phụ nữ này, rất nhiều đến từ những thành phố nhỏ ở Ấn Độ,

help keep the peace, far away from home and family.

đã giúp giữ hòa bình ở nơi cách xa nhà và gia đình của họ.

They use negotiation and tolerance

Họ dùng thương lượng và sự khoan dung

more often than an armed response.

nhiều hơn là vũ khí.

The commander told me that a woman could gauge

Người chỉ huy nói với tôi rằng một người phụ nữ có thể thấy được

a potentially violent situation

một nguy cơ bạo lực

much better than men.

tốt hơn đàn ông.

And that they were definitely capable of diffusing it non-aggressively.

Và họ có thể giảng hòa 1 cách bình yên.

This man was very drunk,

Người đàn ông này đã rất say,

and he was very interested in my camera,

và ông rất quan tâm tới máy ảnh của tôi,

until he noticed the women, who handled him

cho tới khi ông ấy nhận ra những người phụ nữ, đã kịp xử lý ông

with smiles, and AK-47s at the ready, of course.

với nụ cười, và những khẩu súng AK-47 sẵn sàng, tất nhiên.

(Laughter)

(Cười)

This contingent seems to be quite lucky,

Đội ngũ này có vẻ như rất may mắn,

and it has not sustained any casualties,

và chưa có mất mát nào,

even though dozens of peacekeepers have been killed in Liberia.

mặc dù rất nhiều người giữ hòa bình đã bị giết ở Liberia.

And yes, all of those people killed were male.

Vâng, tất cả những người bị giết là đàn ông.

Many of the women are married with children,

Rất nhiều những người phụ nữ lập gia đình đã có con,

and they say the hardest part of their deployment

và họ nói rằng khó khăn nhất trong công việc của họ

was being kept away from their children.

là ở xa con cái.

I accompanied these women on their patrols,

Tôi đi theo những người phụ nữ này trong những cuộc tuần tra,

and watched as they walked past men,

và quan sát khi họ đi ngang qua những người đàn ông,

many who passed very lewd comments incessantly.

mà rất nhiều trong số đó đã phát biểu thô tục không ngừng.

And when I asked one of the women about the shock and awe response,

Và khi tôi hỏi một trong những người phụ nữ này về phản ứng shock và sợ hãi,

she said, "Don't worry, same thing back home.

cô ấy nói, "Đừng lo, ở nhà cũng vậy thôi.

We know how to deal with these fellows,"

Chúng tôi biết cách đối phó với những tên này,"

and ignored them.

và làm bơ không biết họ.

In a country ravaged by violence against women,

Ở một đất nước bị tàn phá nhiều bởi bạo lực đối với phụ nữ,

Indian peacekeepers have inspired many local women

những người Ấn Độ giữ hòa bình đã khiến nhiều phụ nữ địa phương

to join the police force.

tham gia ngành công an.

Sometimes, when the war is over and all the film crews have left,

Đôi khi, khi chiến tranh kết thúc và những đội làm phim ra đi,

the most inspiring stories are the ones

những câu chuyện cảm hứng nhất là những câu chuyện

that float just beneath the radar.

ở ngay dưới radar.

I came back to India and nobody was interested in buying the story.

Tôi quay về Ấn Độ và không ai mua những câu chuyện này.

And one editor told me that she wasn't interested

Và một biên tập viên nói với tôi rằng cô ấy không quan tâm

in doing what she called "manual labor stories."

đến những thứ mà cô ấy gọi là "câu chuyện lao động thủ công"

In 2007 and 2009 I did stories on the Delhi Fire Service, the DFS,

Năm 2007 và 2009, tôi làm những câu chuyện về Phòng cháy chữa cháy Delhi,

which, during the summer, is probably the world's most active fire department.

mà trong mùa hè, có lẽ đây là đơn vị PCCC bận rộn nhất trên thế giới.

They answer more than 5,000 calls in just two months.

Họ trả lời hơn 5.000 cuộc điện thoại trong vòng 2 tháng.

And all this against incredible logistical odds,

Và đó là chưa kể đế những khó khăn

like heat and traffic jams.

như sức nóng và kẹt xe.

Something amazing happened during this shoot.

Một điều kì lạ xảy ra trong lần quay phim này.

Due to a traffic jam, we were late in getting to a slum,

Bởi vì tắc đường, chúng tôi đã bị trễ khi đến một khu ổ chuột,

a large slum, which had caught fire.

một khu ổ chuột lớn, vừa bị cháy.

As we neared, angry crowds attacked our trucks

Khi chúng tôi tới gần, những đám đông giận giữ tấn công xe chúng tôi

and stoned them, by hundreds of people all over the place.

và ném đá, bởi hàng trăm người.

These men were terrified,

Những người này đã rất sợ hãi

as the mob attacked our vehicle.

khi đám đông tấn công xe của chúng tôi.

But nonetheless, despite the hostility,

Tuy nhiên, mặc cho sự giận dữ,

firefighters left the vehicle and successfully fought the fire.

những người lính cứu hỏa ra khỏi xe và thành công giập tắt lửa.

Running the gauntlet through hostile crowds,

Chạy giữa đám đông giận giữ với đôi găng sắt,

and some wearing motorbike helmets to prevent injury.

và một vài người đội mũ bảo hiểm để tránh thương tích.

Some of the local people forcibly took away the hoses

Một vài người địa phương giật lấy vòi nước

from the firemen to put out the fire in their homes.

từ những người lính cứu hỏa để giập tắt nhà của họ.

Now, hundreds of homes were destroyed.

Lúc này, hàng trăm nhà đã bị phá hủy.

But the question that lingered in my mind was,

Nhưng những câu hỏi vẩn vơ trong đầu tôi đó là,

what causes people to destroy fire trucks

nguyên nhân gì khiến họ tấn công những chiếc xe cứu hỏa

headed to their own homes?

đến cứu gia đình họ?

Where does such rage come from?

Sự giận dữ này đến từ đâu?

And how are we responsible for this?

Và làm thế nào để chúng ta chịu trách nhiệm cho việc này?

45 percent of the 14 million people

45% của 14 triệu người

who live in Delhi live in unauthorized slums,

sống ở Delhi trong những khu ổ chuột trái phép,

which are chronically overcrowded.

nới mà lúc nào cũng đông đúc.

They lack even the most basic amenities.

Họ không có ngay cả những tiện nghi căn bản nhất.

And this is something that is common to all our big cities.

Và đây là điểm chung đối với tất cả những thành phố lớn.

Back to the DFS. A huge chemical depot caught fire,

Quay về Delhi. Một kho hóa chất lớn đã phát hỏa,

thousands of drums filled with petrochemicals

và hàng ngàn thùng đựng chất hóa dầu

were blazing away and exploding all around us.

đã cháy và nổ xung quanh chúng tôi.

The heat was so intense, that hoses were used

Nó nóng đến mức, những vòi nước phải phun vào

to cool down firefighters

những người lính cứu hỏa

fighting extremely close to the fire, and with no protective clothing.

chiến đấu gần lửa và không có quần áo bảo vệ.

In India we often love to complain about our government bodies.

Ở Ấn Độ, chúng tôi thường thích than vãn về nhà nước.

But over here, the heads of the DFS,

Nhưng ở đây, những người lãnh đạo đội PCCC Delhi,

Mr. R.C. Sharman, Mr. A.K. Sharman,

ông R.C. Sharman, ông A.K. Sharman,

led the firefight with their men.

đứng đầu đội cứu hỏa với những nhân viên của họ.

Something wonderful in a country where

Một điều kì diệu ở một đất nước

manual labor is often looked down upon.

mà lao động thủ công thường bị khinh rẻ.

(Applause)

(Vỗ tay)

Over the years, my faith in the power of storytelling has been tested.

Trong những năm qua, niềm tin của tôi về sức mạnh của việc kể chuyện đã được thử thách.

And I've had very serious doubt about its efficacy,

Và tôi có những nghi ngờ về sự hiệu quả của nó,

and my own faith in humanity.

và về niềm tin của tôi về nhân loại.

However, a film we shot still airs on the National Geographic channel.

Tuy nhiên, một bộ phim tôi quay đã được chiếu trên kênh National Geographic.

And when it airs I get calls from all the guys I was with

Và khi phát sống, tôi nhận được điện thoại từ những người tôi làm việc cùng

and they tell me that they receive hundreds of calls congratulating them.

và họ nói rằng họ đã nhận được hàng trăm cuộc điện thoại chúc mừng.

Some of the firemen told me that they were also inspired

Một vài lính cứu hỏa còn nói với tôi là họ được truyền cảm hứng

to do better because they were so pleased

để làm tốt hơn vì họ rất vui

to get thank-yous rather than brick bats.

vì nhận được những lời cảm ơn, hơn là những cục gạch.

It seems that this story helped change perceptions about the DFS,

Và dường như câu chuyện này đã thay đổi quan điểm về đội PCCC Delhi,

at least in the minds of an audience in part on televisions,

ít nhất là trong tâm trí của những khán giả truyền hình,

read magazines and whose huts aren't on fire.

đọc báo và nhà của họ không bị cháy.

Sometimes, focusing on what's heroic, beautiful and dignified,

Đôi khi, tập trung vào những điều anh hùng, đẹp đẽ và lý tưởng,

regardless of the context,

mà bất kể bối cảnh,

can help magnify these intangibles three ways,

có thể giúp phóng đại những điều vô hình trong 3 cách khác nhau,

in the protagonist of the story, in the audience,

trong nhân vật chính của câu chuyện, trong khán giả,

and also in the storyteller.

và trong người kể chuyện.

And that's the power of storytelling.

Và đó là sức mạnh của việc kể chuyện.

Focus on what's dignified, courageous and beautiful,

Tập trung vào những gì trang nghiêm, can đảm và đẹp đẽ,

and it grows. Thank you.

và nó sẽ phát triển. Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)