Jamie Drummond: Let's crowd-source the world's goals

Jamie Drummond: Açık bir çağrıyla dünyanın hedeflerini konuşalım

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Çeviri: Sare Coruh Gözden geçirme: Ethem Canbolat

So let me start by taking you back,

Şimdi sizi geriye götürerek başlayayım,

back into the mists of your memory

aklınızın derinliklerinde kaybolmuş olan

to perhaps the most anticipated year in your life,

ya da belki hayatınızda en çok beklenilen yıla,

but certainly the most anticipated year

ama kesinlikle en çok beklenilen yıl

in all human history:

bütün insanlık tarihinde:

the year 2000. Remember that?

2000 yılı. Onu hatırlıyor musunuz?

Y2K, the dotcom bubble,

Y2K, dotcom kabarcığı,

stressing about whose party you're going to go to

kimin partisine gidiceğim diye stres yaparken

as the clock strikes midnight,

saat tam gecenin 12'sine geldiğinde,

before the champagne goes flat,

şampanya tadını kaybetmeden evvel

and then there's that inchoate yearning

ve gelişmemiş istekler

that was felt, I think, by many, that the millennium,

hissedilmişti, bana göre, birçoğu hissetmişti,

that the year 2000, should mean more,

2000 yılı, bize

more than just a two and some zeroes.

iki tane sıfırdan daha çok şey ifade etmeli.

Well, amazingly, for once, our world leaders

Şaşırtıcı bir şekilde, bizim dünya liderlerimiz

actually lived up to that millennium moment

fiilen o bin yıllık döneme kadar yaşadı

and back in 2000 agreed to some

ve 2000 de bazı

pretty extraordinary stuff:

değişik şeylerin olduğuna karar vermişler:

visionary, measurable, long-term targets

hayali, ölçülebilir, uzun süreli hedefler

called the Millennium Development Goals.

Bin Yıllık Gelişme Hedefleri adı altında.

Now, I'm sure you all keep a copy of the goals

Şimdi, eminim ki hepiniz bu hedeflerin bir kopyasını saklıyorsunuzdur

under your pillow, or by the bedside table,

yastığınızın altında ya da yatağınızdaki masanın üstünde

but just in case you don't,

ama saklamıyorsanız eğer

and your memory needs some jogging,

ve hafızanızın tekrardan yerine gelmesini istiyorsanız

the deal agreed then goes like this:

anlaşma aynen böyle gider:

developing countries promised to at least halve

gelişmekte olan ülkeler en azından

extreme poverty, hunger and deaths from disease,

fakirliğe, açlığa ve hastalıklardan oluşan ölümleri yarı yarıya azaltmaya söz verdiler

alongside some other targets, by 2015,

yanısıra başka hedefler, 2015 yılına kadar,

and developed nations promised to help them

ve gelişmiş olan ülkeler onlara yardım edeceklerine dair söz verdiler

get that done by dropping debts,

ve bunu borçları düşürerek

increasing smart aid, and trade reform.

yardımı arttırarak ve ticareti düzelttirerek yapacaklarını söylediler.

Well, we're approaching 2015,

Iyi, 2015 senesine yaklaşıyoruz,

so we'd better assess, how are we doing on these goals?

bir değerlendirme yapmalıyız, bu hedeflere ne kadar çok yaklaşıyoruz?

But we've also got to decide, do we like such global goals?

Ve bir karar vermeliyiz, bu tarz küresel hedeflerden ne kadar çok hoşlanıyoruz?

Some people don't. And if we like them, we've got to decide

Bazı insanlar hiç hoşlanmaz. Ve seviyorsak eğer, bir karar vermeliyiz

what we want to do on these goals going forward.

bu hedefler üzerinde ileride neler yapmak isteyeceğimizi.

What does the world want to do together?

Dünya toplu bir şekilde beraber ne yapmak istiyor?

We've got to decide a process by which we decide.

Bir süreç üzerine karar vermeliyiz.

Well, I definitely think these goals are worth building on

Bana göre, bu hedefler üzerinde durulmaya değer

and seeing through, and here's just a few reasons why.

ve ileriyi görerek, bunlar sadece birkaç neden.

Incredible partnerships between the private sector,

Özel sektörle muhteşem ortaklıklar,

political leaders, philanthropists

politika liderleri, hayırseverler

and amazing grassroots activists

ve harika taban eylemcileri

across the developing world,

gelişen dünya üzerinde

but also 250,000 people marched in the streets

ama ayrıca 250,000 insan Edinburgh sokaklarında yürüdü

of Edinburgh outside this very building

bu binanın tam dışında

for Make Poverty History.

fakirliği tarihe gömmek için.

All together, they achieved these results:

Hep beraber, bu sonuçlara ulaştılar:

increased the number of people on anti-retrovirals,

anti-retroviral üzerine insan sayısını arttırdılar,

life-saving anti-AIDS drugs;

hayat kurtaran anti-AIDS ilaçları,

nearly halved deaths from malaria;

sıtma'dan oluşan ölümleri neredeyse yarı yarıya indirdiler;

vaccinated so many that 5.4 million lives will be saved.

çoğu herkesi aşıladılar ki 5.4 can kurtarılmış olsun.

And combined, this is going to result

Ve birleştirirsek, bunun sonucu

in two million fewer children dying every year,

2 milyon çocuk her sene daha az ölücek,

last year, than in the year 2000.

geçen sene, yani 2000 senesine göre.

That's 5,000 fewer kids dying every day,

Yani 5,000 çocuk daha az ölücek her gün,

ten times you lot not dead every day,

sizin on katınızın her gün ölmemesinin nedeni de

because of all of these partnerships.

bu ortaklıklar sayesinde.

So I think this is amazing living proof of progress

Ve bu bana göre ilerlemenin harika bir canlı örneği

that more people should know about,

ve daha çok insan bunu bilmeli,

but the challenge of communicating this kind of good news

ama bu tarz iyi haberlerin tebliğ edilmesi

is probably the subject of a different TEDTalk.

büyük ihtimalle başka bir TED konusudur.

Anyway, for now, anyone involved in getting these results,

Her neyse, şimdilik, her kim bu sonuçları almakla ilgilendiyse

thank you. I think this proved these goals are worth it.

sizlere teşekkür ederim. Kanıtı olan hedefler her şeye bedel.

But there's still a lot of unfinished business.

Ama hala bitmemiş olan çok işler var.

Still, 7.6 million children die every year of preventable,

Hala, 7.6 milyon çocuk her sene ölüyor, önlenebilen,

treatable diseases,

tedavisi olan hastalıklardan,

and 178 million kids are malnourished

ve 178 milyon çocuk eksik besleniyor

to the point of stunting, a horrible term

bu dublörlük, çok kötü bir isimlendirme,

which means physical and cognitive lifelong impairment.

ve bu da demek oluyor bu çocuklar ömür boyu ki bedensel ve zihinsel bozulmalar yaşayacak.

So there's plainly a lot more to do on the goals we've got.

Bu yüzden hedefler üzerinde daha çok çalışmamız gerekiyor.

But then, a lot of people think there are things

Ama yinede, çoğu insan düşünüyor ki bazı şeyler

that should have been in the original package

orijinal paketinde olmalıydı

that weren't agreed back then that should now be included,

o zamanlarda kabul edilmeyen şeyler şimdi ilave edilmeli,

like sustainable development targets,

mesela doğrulanabilir gelişim hedefleri,

natural resource governance targets,

doğal kaynak denetim hedefleri,

access to opportunity, to knowledge,

fırsatlara erişim, bilgiye erişim,

equity, fighting corruption.

adalet, yozlaşmayı yenmek.

All of this is measurable and could be in the new goals.

Tüm bunlar ölüçebilir ve yeni hedefler arasında olmalıdırlar.

But the key thing here is,

Ama burada kilit noktası olan şey,

what do you think should be in the new goals?

sizce yeni hedefler arasında neler olmalı?

What do you want?

Siz ne istiyorsunuz?

Are you annoyed that I didn't talk about gender equality

Kadın - erkek eşitliliğinden bahsetmedim diye rahatsız oldunuz mu

or education?

ya da eğitim hakkında?

Should those be in the new package of goals?

Bunlar da yeni hedefler paketinde olmalı mı?

And quite frankly, that's a good question,

Ve açıkca, bu iyi bir soru,

but there's going to be some tough tradeoffs

ama çok zor takaslar yapılacak

and choices here, so you want to hope

ve kararlar, bu yüzden ümit etmelisiniz ki

that the process by which the world decides

dünyanın verecek olan kararları

these new goals is going to be legitimate, right?

bu hedeflerin meşru olacağına dair işaret, dimi?

Well, as we gather here in Edinburgh,

Biz burada Edinburgh'da toplanırken,

technocrats appointed by the U.N. and certain governments,

U.N. tarafından görevlendirilmiş teknokratlar ve belirli hükümetler,

with the best intentions, are busying themselves

en iyi niyetlerle, kendilerini

designing a new package of goals,

yeni bir hedef paketi tasarlamakla meşgul ediyorlar kendilerini,

and currently they're doing that through pretty much the same old

ve halen onları hala eski

late-20th-century, top-down, elite, closed process.

geç 20. yüzyılından kalma, elit, kapalı süreçten yapıyorlar.

But, of course, since then, the Web and mobile telephony,

Ama, tabikide, o zamandan bugüne, Web ve mobil telefonculuk,

along with ubiquitous reality TV formats

gerçekci TV formatlarla beraber

have spread all around the world.

tüm dünyaya yayılmış.

So what we'd like to propose is that we use them

Şimdi öneri olarak diyoruz ki biz bunları

to involve people from all around the world

dünyadaki tüm insanları alakadar etmek için kullanıyoruz

in an historic first: the world's first truly global

bir tarihi ilk: dünyanın ilk gerçek küresel

poll and consultation, where everyone everywhere

anketi ve konsültasyon, herkesin her yerde

has an equal voice for the very first time.

eşit bir sese ilk defa sahip olması.

I mean, wouldn't it be a huge historic missed opportunity

Demek istediğim, tarihte kaçırılmış bir fırsat olmaz mı

not to do this, given that we can?

bunu yapmamak, yapabilirken?

There's hundreds of billions of your aid dollars at stake,

Sizlerin yüzlerce milyarlarca dolarlarınızın hepsi riskte,

tens of millions of lives, or deaths, at stake,

10 milyon can, ölümler, riskte,

and, I'd argue, the security and future

ve, tartışırım, güvenliğin

of you and your family is also at stake.

ve kendininde, aileninde geleceği de riskte.

So, if you're with me, I'd say there's three essential steps

Böylelikle, eğer benimleyseniz, üç tane ana basamak vardır derim

in this crowdsourcing campaign:

bu kitle kaynak kampanyasında:

collecting, connecting and committing.

toplamak, bağlamak ve teslim etmek.

So first of all, we've got to ground this campaign

İlk olarak, bu kampanyayı

in core polling data.

özünün bilgisini temellendirmeliyiz.

Let's go into every country that will let us in,

Bizi kabul eden bütün ülkelere gidelim,

ask 1,001 people what they want

1,001 insana ne istediklerini soralım

the new goals to be, making special efforts

oluşacak olan yeni hedefler, özel çaba göstererek

to reach the poorest, those without access

en fakire ulaşmak,

to modern technology, and let's make sure that their views

modern teknolojiye ulaşım izni olmayanlar, ve emin olalım ki görüşleri

are at the center of the goals going forward.

ileride olan hedeflerin ortasında.

Then, we've got to commission a baseline survey

Ondan sonra, bir tane komisyon ana hat anketi oluşturmamız gerekiyor ki

to make sure we can monitor and progress the goals

emin olabilelim ve oluşan hedefleri denetleyebilelim ve ilerleyebilelim.

going forward. The original goals didn't really have

Orijinal hedeflerin pek iyi

good baseline survey data,

ana hat anket bilgisi yoktu,

and we're going to need the help of big data through all of this process to make sure

ve bu süreçte büyük bir bilgiye ihtiyacımız olucak ki emin olabilelim

we can really monitor the progress.

gerçekten bu süreci denetleyebileceğiz mi.

And then we've got to connect with the big crowd.

Ondan sonra da büyük kalabalık ile bağlanacağız.

Now here, we see the role for an unprecedented coalition

Şimdi burada, alternatifsiz birleşmenin rolünü görüyoruz

of social media giants and upstarts,

sosyal medya hakkında ve sonradan görmelerin,

telecoms companies, reality TV show formats,

telekom şirketlerinin, gerçekci TV gösterilerinin biçimleri,

gaming companies, telecoms, all of them together

oyun şirketleri, telekomlar, tüm hepsi

in kind of their "We Are The World" moment.

kendi "Biz Dünyayız" düşüncelerinde.

Could they come together and help

Acaba hepsi bir araya gelip

the Millennium Development Goals get rebranded

Bin Yıllık Gelişme Hedefleri'nin tekrardan

into the Millennial Generation's Goals?

Bin Yıllık Kuşağın hedeflerine markalanmasına yardım ederler mi?

And if just five percent of the five billion plus

Ve sadece 5 milyarın yüzde beşi

who are currently connected made a comment,

bir yorum yaptıysa,

and that comment turned into a commitment,

ve o yorum bağlılığa dönüştüyse eğer,

we could crowdsource a force of 300 million people

300 bin milyardan oluşan bir kitle kaynak oluşturabiliriz

around the world to help see these goals through.

tüm dünyada ve bize bu hedefler üzerinde çalışmamıza yardım edebilirler.

If we have this collected data, and this connected crowd,

Bu toplanılmış bilgiye sahip olursak, ve de bu tarz bir kitle kaynağına,

based upon our experience of campaigning

bizim kampanya üzerine olan tecrübelerimizle,

and getting world leaders to commit,

dünya liderlerine söz verdirtebiliriz,

I think world leaders will commit

bence dünya liderleri söz verir

to most of the crowdsourced recommendations.

kitle kaynaklarının tavsiyelerine.

But the question really is, through this process

Ama asıl soru, tüm bu süreçte

will we all have become committed?

bizde tam anlamıyla söz verebilir miyiz?

And if we are, are we ready to iterate, monitor

Ve verebilirsek eğer, tekrarlamaya, denetlemeye

and provide feedback, make sure these promises

ve geri bildirim vermeye, verdiğimiz sözlerin

are really delivering results?

ciddi anlamda sonuçlar verebileceğine inanabilir miyiz?

Well, there's some fantastic examples here to scale up,

Neyse, çoğaltmak gerekirse, harika örnekler var,

mostly piloted within Africa, actually.

çoğu Afrika'nın içinde bulunan.

There's Open Data Kenya, which geocodes

Açık Bilgi Kenya var, tanımlar

and crowdsources information about where projects are,

ve kitle kaynak çalışmaları ve projeler hakkında bilgi verir

are they delivering results.

ve sonuç veriyorlar mı diye de bizi aydınlatırlar.

Often, they're not in the right place.

Genellikle, hepsi doğru yerde değildir.

And Ushahidi, which means "witness" in Swahili,

Ve Ushahidi, Svahili dilinde "şahit" anlamına gelen,

which geocodes and crowdsources information

tanımlar ve bilgiyi toplar ki

in complex emergencies to help target responses.

komplex durumlarda hedeflere cevap olarak hemen yardımcı olabilsin.

This is some of the most exciting stuff

Bunlar bazı eğlenceli şeyler

in development and democracy,

gelişmede ve demokrasi de,

where citizens on the edge of a network

bazı vatandaşlar tam şebekenin ucunda,

are helping to force open the process

süreci zorla açmak için yardım ediyorlar

to make sure that the big global aid promises

ve büyük küresel yardımı söz vereceğine dair emib olmak istiyorlar

and vague stuff up at the top really delivers for people

ve anlaşılması güç olan şeyleri yukarıya taşır ve insanlara

at a grassroots level and inverts that pyramid.

esas bir seviyede ulaştırır.

This openness, this forcing openness, is key,

Bu açıklık, bu zorla açıklık, bir anahtar,

and if it wasn't entirely transparent already,

ve şimdiye kadar bu kadar belirgin olmasaydı,

I should be open: I've got a completely transparent agenda.

ben açık olmalıyım: benim tamamen belirgin bir gündemim var.

Long-term trends suggest that this century

Üzün süreli eğilimler tavsiye ediyor ki bu yüzyil

is going to be a tough place to live,

yaşaması çok zor olan bir yer olacak,

with population increases, consumption patterns increasing,

nüfusu artarak, tüketim yolları artarak,

and conflict over scarce natural resources.

ve nadir doğal kaynaklar üzerinde anlaşmazlıklar çıkarak.

And look at the state of global politics today.

Ve bugünkü eyaletin küresel politikasına bakın.

Look at the Rio Earth Summit that happened just last week,

Geçen hafta olan Rio Dünya Zirvesine bakın,

or the Mexican G20, also last week.

ya da yine geçen hafta olan Meksikan G20.

Both, if we're honest, a bust.

İkisi de, dürüst olmak gerekirse, bir batma.

Our world leaders, our global politics,

Bizim dünya liderlerimiz, bizim küresel politikalarımız,

currently can't get it done.

halen bir çözüm bulamıyor.

They need our help. They need the cavalry,

Bizim yardımımıza ihtiyaçları var. Onların süvariye ihtiyacı var

and the cavalry's not going to come from Mars.

ve o süvariler Mars'tan gelmeyecek.

It's got to come from us, and I see this process

Bizden gelmeli ve ben bu süreci

of deciding democratically in a bottom-up fashion

demokrat bir şekilde karar vermekle

what the world wants to work on together

dünyanın ne istediğini beraber çalışarak

as one vital means by which we can crowdsource

bir kitle kaynağı oluşturarak

the force to really build that constituency

seçim bölgesi inşaat ederek

that's going to reinvigorate global governance

küresel denetimi tekrardan harekete geçirerek

in the 21st century.

bu 21. yüzyılında faaliyete geçirmeliyiz.

I started in 2000. Let me finish in 2030.

2000 yılında başladım. 2030 yılında bitireyim.

Many people made fun of a big campaign a few years ago

Çoğu insan birkaç büyük bir kampanya ile dalga geçtiler,

we had called Make Poverty History.

"Fakirliği Tarihe Gömelim" adı altındaydı kampanya.

It was a naive thought in many people's minds,

Çoğu insanın aklında bön bir düşünceydi,

and it's true, it was just a t-shirt slogan

ve doğruydu, sadece bir tişört amblemiydi

that worked for the moment. But look.

o an için geçerli olan. Ama bakın.

The empirical condition of living under a dollar and 25

Bir dolar ile 25 dolar arası yaşamanın şartları şuan

is trending down, and look where it gets to by 2030.

yok buluyor, ve 2030'a kadar bakın ne kadar düzelir.

It's getting near zero.

Neredeyse sıfıra yaklaşıyor.

Now sure, progress in China and India

Şimdi eminim, Çin'de ve Hindistan'da gelişim

and poverty reduction there was key to that,

ve fakirlikte azalmalar var,

but recently also in Africa, poverty rates are being reduced.

ama yakın zamanlarda aynı zamanda Afrika'da, fakirlik oranları düşüş gösteriyor.

It will get harder as we get towards zero,

Sıfıra yaklaştıkça daha da zorlaşacak,

as the poor will be increasingly located

artan fakirler

in post-conflict, fragile states,

anlaşmazların olduğu, hasas eyaletlere tayin edilecek,

or maybe in middle income states

ya da orta hali kazançları olan eyaletlere tayin edilecekler,

where they don't really care about the marginalized.

önem derecesi düşürülmüş olanları umursamayarak.

But I'm confident, with the right kind of political campaigning

Ama eminim, doğru bir politika kampanyasıyla

and creative and technological innovation combined

ve yaratici ve teknolojik yeniliklerin birleşmesiyle

working together more and more as one,

beraber daha çok çalışarak

I think we can get this and other goals done.

bu hedefleri ve başka hedefleri beraber başarabiliriz.

Thank you. (Applause)

Teşekkür ederim. (Alkış)

(Applause)

(Alkış)

Chris Anderson: Jamie, here's the puzzle to me.

Chris Anderson: Jamie, benim kafamı karıştıran bu.

If there was an incident today where a hundred kids

Bugün yüzlerce çocuğun öldüğü bir kaza olsa,

died in some tragedy or where, say, a hundred kids

ya da yüzlerce çocuk

were kidnapped and then rescued by special forces,

kaçırılsaydı ve özel güçler tarafından kurtarılsaydı,

I mean, it would be all over the news for a week, right?

demek istediğim, bir hafta boyunca tüm haberlerde olurdu, dimi?

You just put up, just as one of your numbers there,

Sen şuan, kendine göre bir sayı verdin,

that 5,000 -- is that the number?

o 5,000 -- sayı buydu dimi?

Jamie Drummond: Fewer children every day.

Jamie Drummond: Her geçen gün daha az çocuk ölüyor.

CA: Five thousand fewer children dying every day.

CA: Beş bin daha az çocuk her gün ölüyor.

I mean, it dwarfs, dwarfs everything

Demek istediğim, küçümsüyor, her şeyi küçümsüyor

that is actually on our news agenda, and it's invisible.

her gün haber gündemlerimizde ve görünmez bir halde.

This must drive you crazy.

Bu seni çılgına çevirmeli.

JD: It does, and we're having a huge debate in this country

JD: Kesinlikle çeviriyor, ve bu ülkede tartışmalar içerisindeyiz

about aid levels, for example, and aid alone is not

yardım aşamalarıyla ilgili, örnek olarak, yardım tek başına

the whole solution. Nobody thinks it is.

bir çözüm değil. Kimse böyle düşünmüyor.

But, you know, if people saw the results of this smart aid,

Ama, biliyor musun, insanlar bu akıllı yardımın sonuçlarını görebilseydi,

I mean, they'd be going crazy for it.

demek istediğim, onun için bir çılgına dönüşürlerdi.

I wish the 250,000 people who really did march

Keşke bu bina dışında yürüyen 250,000 kişi

outside this very building knew these results.

gerçek anlamda bu sonuçları bilebilseydi.

Right now they don't, and it would be great to find a way

Şuan bilmiyorlar, ve bunu onlara iletmek için iyi bir yol bulmak lazım,

to better communicate it, because we have not.

çünkü henüz bulmuş değiliz.

Creatively, we've failed to communicate this success so far.

Yaratıcı bir şekilde, bu başarıyı iletmekte başarısız olduk.

If those kinds of efforts just could multiply their voice

Bu tarz çabalar biraz daha seslerini çıkarsa

and amplify it at the key moments, I know for a fact

biliyorum ve inanıyorum ki

we'd get better policy.

daha iyi bir prensipe sahip oluruz.

The Mexican G20 need not have been a bust.

Meksikan G20 batmazdı.

Rio, if anyone cares about the environment,

Rio, eğer çevreye cidden önem veriyorlarsa,

need not have been a bust, okay?

bir batış söz konusu olmaz, tamam?

But these conferences are going on,

Ama bu konferanslar devam ediyor,

and I know people get skeptical and cynical

ve biliyorum ki insanlar inançsızlaşıyor ve alay ediyorlar

about the big global summits and the promises

verilen sözlerle ilgili

and their never being kept, but actually,

ve haklılar çünkü hiçbir verilen söz tutulmadı, ama aslında,

the bits that are, are making a difference,

bir farklılık oluşmaya başlıyor,

and what the politicians need

ve politikacıların tek ihtiyacı

is more permission from the public.

çevreden daha fazla izin almak.

CA: But you haven't fully worked out the Web mechanisms, etc.

CA: Ama sen tam anlamıyla henüz Web mekanizmalarını çözmedin, ve benzeri

by which this might happen.

ki bu olabilir bir şey.

I mean, if the people here who've had experience

Demek istediğim, burdaki insanların

using open platforms, you're interested to talk with them

açık platformları kullanarak tecrübe edindiyse, ve sen onlarla bu hafta konuşmak istersen eğer

this week and try to take this forward.

bunu ileriye götürmeye çalış.

JD: Absolutely. CA: All right, well I must say,

JD: Tabikide. CA: Tamam, demeliyim ki,

if this conference led in some way

bu konferans her hangi bir şekilde

to advancing that idea, that's a huge idea,

o fikrin ileri gitmesine neden olduysa, o büyük bir fikir,

and if you carry that forward, that is really awesome,

ve onu ileriye taşıyabilirsen, o kesinlikle harika,

so thank you. JD: I'd love your help.

ve teşekkürler. JD: yardımına çok sevinirim.

CA: Thank you, thank you.

CA: Teşekkürler, Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)