Art made of the air we breathe | Emily Parsons-Lord

Translator: Joseph Geni Reviewer: Camille Martínez

Çeviri: Gözde Zülal Solak Gözden geçirme: Ramazan Şen

If I asked you to picture the air,

Havayı resmetmenizi isteseydim,

what do you imagine?

ne hayal ederdiniz?

Most people think about either empty space

Çoğu insan boşluk veya

or clear blue sky

açık mavi gökyüzü ya da bazen

or sometimes trees dancing in the wind.

rüzgarda dans eden ağaçları düşünüyor.

And then I remember my high school chemistry teacher with really long socks

Ben de lisedeki, uzun çoraplı kimya öğretmenimi hatırlıyorum,

at the blackboard,

tahtanın önünde,

drawing diagrams of bubbles connected to other bubbles,

diğer baloncuklara bağlanan baloncuk şemaları çiziyor ve

and describing how they vibrate and collide in a kind of frantic soup.

nasıl titreşerek çarpıştıklarını anlatıyor.

But really, we tend not to think about the air that much at all.

Aslında hava hakkında çok fazla şey düşünmemeye yatkınız.

We notice it mostly

Üzerinde hoşumuza gitmeyen

when there's some kind of unpleasant sensory intrusion upon it,

bir şeyler olduğu zaman varlığını fark ediyoruz,

like a terrible smell or something visible like smoke or mist.

kötü bir koku ya da gözle görülen duman veya sis gibi.

But it's always there.

Aslında o hep orada.

It's touching all of us right now.

Şu anda hepimize dokunuyor.

It's even inside us.

Hatta içimizde bile var.

Our air is immediate, vital and intimate.

Bizim havamız anlık, hayati ve içtendir.

And yet, it's so easily forgotten.

Buna rağmen kolaylıkla unutuluyor.

So what is the air?

Peki, hava nedir?

It's the combination of the invisible gases that envelop the Earth,

Dünyanın yer çekiminden etkilenen, dünyayı kuşatan

attracted by the Earth's gravitational pull.

görünmez gazların birleşimidir.

And even though I'm a visual artist,

Ben bir görsellik sanatçısı olsam da,

I'm interested in the invisibility of the air.

havanın görünmezliğiyle ilgileniyorum.

I'm interested in how we imagine it,

Onu hayal edişimizle, tecrübe edişimizle

how we experience it

ve nefes alarak onun

and how we all have an innate understanding of its materiality

maddeselliği hakkındaki anlayışımızın nasıl oluştuğuyla

through breathing.

ilgileniyorum.

All life on Earth changes the air through gas exchange,

Dünya üzerindeki yaşamlar, gaz değişimi yoluyla havayı değiştirir

and we're all doing it right now.

ve şu anda da bunu yapıyoruz.

Actually, why don't we all right now together take

Şimdi hep birlikte büyük,

one big, collective, deep breath in.

kolektif, derin bir nefes alalım.

Ready? In. (Inhales)

Hazır mısınız? Alın. (Nefes alıyor)

And out. (Exhales)

Verin. (Nefes veriyor)

That air that you just exhaled,

Şu anda çıkardığınız havayı,

you enriched a hundred times in carbon dioxide.

yüzlerce karbondioksit katarak zenginleştirdiniz.

So roughly five liters of air per breath, 17 breaths per minute

Her nefes için ortalama beş litre hava, bir yıldaki 525.600 dakika için

of the 525,600 minutes per year,

dakikada 17 nefes,

comes to approximately 45 million liters of air,

toplamda ortalama 45 milyon litre hava yapar,

enriched 100 times in carbon dioxide,

bu hava yalnızca sizin için, karbondioksitle 100 kere

just for you.

zenginleştirilmiştir.

Now, that's equivalent to about 18 Olympic-sized swimming pools.

Bu da ortalama 18 adet olimpik yüzme havuzuna eşittir.

For me, air is plural.

Bana göre hava çoğuldur.

It's simultaneously as small as our breathing

Eş zamanlı olarak, nefesimiz kadar küçük ve

and as big as the planet.

gezegen kadar büyüktür.

And it's kind of hard to picture.

Bunu hayal etmek biraz zordur.

Maybe it's impossible, and maybe it doesn't matter.

Belki imkansızdır, belki de önemi yoktur.

Through my visual arts practice,

Görsel sanat uygulamamla

I try to make air, not so much picture it,

havayı, resmetmekten çok,

but to make it visceral and tactile and haptic.

içgüdüsel, elle tutulur ve dokunsal hale getirmeyi denedim.

I try to expand this notion of the aesthetic, how things look,

Estetiğin bu kavramını, yani nesnelerin nasıl göründüklerini

so that it can include things like how it feels on your skin

genişleterek, teninizde ve ciğerlerinizde nasıl hissettirdiğini

and in your lungs,

ve sesinizin onun içinden

and how your voice sounds as it passes through it.

geçerken nasıl olduğunu gösterebilmek istedim.

I explore the weight, density and smell, but most importantly,

Ağırlığını, yoğunluğunu ve kokusunu keşfettim, ama en önemlisi

I think a lot about the stories we attach to different kinds of air.

hava ile bağdaştırdığımız hikayeler hakkında çok düşünüyorum.

This is a work I made in 2014.

Bu, 2014'de yaptığım bir çalışma.

It's called "Different Kinds of Air: A Plant's Diary,"

Adı "Farklı Hava Türleri: Bir Bitkinin Günlüğü" ve bu çalışmada

where I was recreating the air from different eras in Earth's evolution,

dünyanın evrimindeki farklı dönemlerin havasını yeniden yaratıyorum

and inviting the audience to come in and breathe them with me.

ve seyircileri, benimle birlikte onları solumaya davet ediyorum.

And it's really surprising, so drastically different.

Bu çok şaşırtıcı ve inanılmaz derecede farklı.

Now, I'm not a scientist,

Ben bir bilim insanı değilim,

but atmospheric scientists will look for traces

fakat atmosferik bilim insanları jeolojide havanın kimyasının

in the air chemistry in geology,

izlerini arayacaklar, tıpkı

a bit like how rocks can oxidize,

kayaların oksitlenmesi gibi ve

and they'll extrapolate that information and aggregate it,

bu bilgileri değerlendirip, bir araya getirecekler ve böylelikle

such that they can pretty much form a recipe

farklı zamanlara ait hava için bir

for the air at different times.

tarif oluşturabilecekler.

Then I come in as the artist and take that recipe

Sonrasında sanatçı olarak ben devreye giriyorum,

and recreate it using the component gases.

bu tarifi alıyor ve bileşen gazları kullanarak yeniden yaratıyorum.

I was particularly interested in moments of time

Özellikle, havayı değiştiren hayatlara örnek teşkil eden

that are examples of life changing the air,

anlarla ilgileniyorum, aynı zamanda karbonlu hava gibi,

but also the air that can influence how life will evolve,

hayatın değişimini etkileyebilen

like Carboniferous air.

havayla da ilgileniyorum.

It's from about 300 to 350 million years ago.

Bu yaklaşık 300 ila 350 milyon yıl önceydi.

It's an era known as the time of the giants.

Devler zamanı olarak bilinen bir dönemdi.

So for the first time in the history of life,

Yaşam tarihinde ilk kez

lignin evolves.

lignin gelişiyordu.

That's the hard stuff that trees are made of.

Ağaçları oluşturan sert bir maddedir bu.

So trees effectively invent their own trunks at this time,

Yani o zamanlar ağaçlar kendi gövdelerini yaratıyorlardı

and they get really big, bigger and bigger,

ve büyük, kocaman bir hale gelip

and pepper the Earth,

dünyaya yayılıyor,

releasing oxygen, releasing oxygen, releasing oxygen,

oksijen üretiyor, oksijen üretiyor, oksijen üretiyorlardı

such that the oxygen levels are about twice as high

ve oksijen seviyesi, günümüzdeki seviyesinden

as what they are today.

iki kat daha fazlaydı.

And this rich air supports massive insects --

Bu güçlü hava büyük böcekleri destekliyordu --

huge spiders and dragonflies with a wingspan of about 65 centimeters.

65 santimetrelik bir kanat boyuna sahip yusufçuklar ve dev örümcekler.

To breathe, this air is really clean and really fresh.

Bu hava nefes almak için gerçekten çok temiz ve çok ferah.

It doesn't so much have a flavor,

Pek bir lezzeti yok, fakat

but it does give your body a really subtle kind of boost of energy.

vücudunuza çok hoş bir enerji desteği sağlıyor.

It's really good for hangovers.

Akşamdan kalma olanlara iyi gelir.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Or there's the air of the Great Dying --

Ya da burada Büyük Yok Oluş havası var --

that's about 252.5 million years ago,

bu, dinozorlar evrim geçirmeden öncesi,

just before the dinosaurs evolve.

yaklaşık 252.5 milyon yıl önce.

It's a really short time period, geologically speaking,

Jeolojik açıdan bu gerçekten kısa bir süre,

from about 20- to 200,000 years.

ortalama 20 ila 200.000 yıl arası.

Really quick.

Çok hızlı.

This is the greatest extinction event in Earth's history,

Bu olay, dünya tarihindeki en büyük yok olma olayı,

even bigger than when the dinosaurs died out.

hatta dinozorlar öldüğü zamankinden de büyük.

Eighty-five to 95 percent of species at this time die out,

Bu dönemde %85 ila %95 tür yok oluyor ve eş zamanlı olarak

and simultaneous to that is a huge, dramatic spike in carbon dioxide,

karbondioksitte de büyük, dramatik bir yükseliş meydana geliyor

that a lot of scientists agree

ve birçok bilim adamı bunun

comes from a simultaneous eruption of volcanoes

volkanların eş zamanlı patlamasından ve ortaya çıkan bir sera

and a runaway greenhouse effect.

etkisinden kaynaklandığını söylüyorlar.

Oxygen levels at this time go to below half of what they are today,

O dönemdeki oksijen seviyesi günümüzdeki seviyenin yarısına düşüyor,

so about 10 percent.

yani %10 civarında.

So this air would definitely not support human life,

Yani bu hava kesinlikle insan yaşamını desteklemezdi,

but it's OK to just have a breath.

yalnızca nefes alınabiliyordu.

And to breathe, it's oddly comforting.

Ve nefes almak, garip bir şekilde rahatlatıcıdır.

It's really calming, it's quite warm

Sakinleştirir, sıcaktır

and it has a flavor a little bit like soda water.

ve tadı maden suyu gibidir.

It has that kind of spritz, quite pleasant.

Bu şekilde püskürür, oldukça keyifli.

So with all this thinking about air of the past,

Geçmişin havası hakkındaki düşüncelerin yanı sıra,

it's quite natural to start thinking about the air of the future.

geleceğin havası hakkında düşünmek de oldukça doğaldır.

And instead of being speculative with air

Ayrıca, hava konusunda şüpheci olup

and just making up what I think might be the future air,

geleceğin havası olacağını düşündüğüm şeyi uydurmaktansa,

I discovered this human-synthesized air.

bu insan-sentezli havayı keşfettim.

That means that it doesn't occur anywhere in nature,

Bu demek oluyor ki, doğada herhangi bir yerde gerçekleşmiyor,

but it's made by humans in a laboratory

fakat bir laboratuvarda farklı endüstriyel

for application in different industrial settings.

ortamlara uygulanmak için insanlar tarafından üretiliyor.

Why is it future air?

Neden geleceğin havası?

Well, this air is a really stable molecule

Bu hava, bozulmadan önce, sonraki

that will literally be part of the air once it's released,

300 ila 400 yıl için, bir kez bırakıldığı zaman havanın bir parçası haline

for the next 300 to 400 years, before it's broken down.

gelen gerçek stabil bir moleküldür.

So that's about 12 to 16 generations.

Yani bu, 12 ila 16 jenerasyon oluyor.

And this future air has some very sensual qualities.

Geleceğin havası bazı hassas özelliklere de sahip.

It's very heavy.

Çok ağır.

It's about eight times heavier than the air we're used to breathing.

Soluduğumuz havadan ortalama sekiz kat daha ağır.

It's so heavy, in fact, that when you breathe it in,

Öyle ağır ki, aslında, onu soluduğunuz zaman, ağzınızdan

whatever words you speak are kind of literally heavy as well,

çıkan kelimeler de ağırlaşıyor, gerçek anlamda çenenizden

so they dribble down your chin and drop to the floor

akıyorlar, yere düşüyorlar ve

and soak into the cracks.

çatlakların içerisine giriyorlar.

It's an air that operates quite a lot like a liquid.

Bu, sıvıya benzer şekilde çalışan bir hava.

Now, this air comes with an ethical dimension as well.

Şimdi, bu hava ayrıca beraberinde etik bir boyutu da getiriyor.

Humans made this air,

Bu havayı insanlar yaptı,

but it's also the most potent greenhouse gas

fakat aynı zamanda, test edilmiş en etkili

that has ever been tested.

sera gazı da bu hava.

Its warming potential is 24,000 times that of carbon dioxide,

Isıtma potansiyeli, karbondioksitten 24 bin kat daha fazla ve

and it has that longevity of 12 to 16 generations.

12 ila 16 jenerasyon dayanıklılığa sahip.

So this ethical confrontation is really central to my work.

Bu etik karşılaşma gerçekten çalışmamın merkezi.

(In a lowered voice) It has another quite surprising quality.

(Kısık bir sesle) Başka şaşırtıcı bir özelliği daha var.

It changes the sound of your voice quite dramatically.

Sesinizi de oldukça dramatik bir biçimde değiştiriyor.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So when we start to think -- ooh! It's still there a bit.

Yani, düşünürsek Biraz daha kalmış.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

When we think about climate change,

İklim değişikliğini düşündüğümüzde,

we probably don't think about giant insects and erupting volcanoes

muhtemelen dev böcekleri, patlayan volkanları ya da komik sesleri

or funny voices.

düşünmeyiz.

The images that more readily come to mind

Aklımıza o anda gelen imgeler

are things like retreating glaciers and polar bears adrift on icebergs.

eriyen buzullar ve buz kütleleri üzerinde akıntıya kapılan kutup ayıları.

We think about pie charts and column graphs

Daire grafiklerini, sütun grafiklerini ve hırka giymiş

and endless politicians talking to scientists wearing cardigans.

bilim adamlarıyla konuşan sonsuz sayıda politikacıyı düşünürüz.

But perhaps it's time we start thinking about climate change

Fakat belki de iklim değişikliğini, havayı tecrübe

on the same visceral level that we experience the air.

ettiğimiz o içgüdüsel seviyede düşünme zamanı gelmiştir.

Like air, climate change is simultaneously at the scale of the molecule,

İklim değişikliği, tıpkı hava gibi, eş zamanlı olarak molekül, nefes ve

the breath and the planet.

gezegen ölçeğindedir.

It's immediate, vital and intimate,

Ani, hayati ve içtendir,

as well as being amorphous and cumbersome.

aynı zamanda şekilsiz ve ağırdır.

And yet, it's so easily forgotten.

Fakat kolayca unutuluyor.

Climate change is the collective self-portrait of humanity.

İklim değişikliği, insanlığın kolektif bir öz-portresidir.

It reflects our decisions as individuals,

Bireyler, devletler ve endüstriler olarak

as governments and as industries.

kararlarımızı yansıtmaktadır.

And if there's anything I've learned from looking at air,

Havaya bakarak öğrendiğim bir şey varsa,

it's that even though it's changing, it persists.

o da, değişse bile devamlılık göstermesidir.

It may not support the kind of life that we'd recognize,

Bizim tanıdığımız türden yaşamı desteklemeyebilir,

but it will support something.

ama bir şeyi destekleyecektir.

And if we humans are such a vital part of that change,

Ve eğer biz, insanlar, bu değişimin önemli bir parçasıysak,

I think it's important that we can feel the discussion.

bence, bu konuşmayı hissedebilmemiz önemlidir.

Because even though it's invisible,

Çünkü görünmez olsa bile,

humans are leaving a very vibrant trace in the air.

insanlar havada çok canlı bir iz bırakıyorlar.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)