Art made of the air we breathe | Emily Parsons-Lord

Translator: Joseph Geni Reviewer: Camille Martínez

Translator: phan truc

If I asked you to picture the air,

Nếu tôi hỏi bạn về hình ảnh của không khí

what do you imagine?

bạn sẽ tưởng tượng đền điều gì?

Most people think about either empty space

Hầu hết mọi người nghĩ về một không gian trống

or clear blue sky

hoặc bầu trời trong xanh

or sometimes trees dancing in the wind.

đôi khi là những cây xanh nhảy múa trong gió

And then I remember my high school chemistry teacher with really long socks

Và sau đó tôi nhớ giáo viên hóa thời trung học của tôi với đôi vớ rất dài

at the blackboard,

trước bảng đen,

drawing diagrams of bubbles connected to other bubbles,

vẽ sơ đồ về các bong bóng này kết nối với các bong bóng khác

and describing how they vibrate and collide in a kind of frantic soup.

mô tả chúng chuyển động và va chạm ra sao trong một loại dung dịch hỗn loạn.

But really, we tend not to think about the air that much at all.

Nhưng thật sự chúng ta không thường nghĩ về không khí nhiều lắm.

We notice it mostly

Chúng ta thường là để ý đến nó

when there's some kind of unpleasant sensory intrusion upon it,

khi có một cảm giác khó chịu xâm nhập vào,

like a terrible smell or something visible like smoke or mist.

như một mùi khủng khiếp hay cái gì đó có thể nhìn thấy như khói hoặc sương,

But it's always there.

Nhưng nó luôn ở đó.

It's touching all of us right now.

Nó chạm vào tất cả chúng ta ngay bây giờ.

It's even inside us.

Nó thậm chí ở bên trong chúng ta.

Our air is immediate, vital and intimate.

không khí của chúng ta gần gũi, quan trọng, và thân thiết.

And yet, it's so easily forgotten.

Thế nhưng, nó rất dễ dàng bị lãng quên.

So what is the air?

Vậy không khí là gì?

It's the combination of the invisible gases that envelop the Earth,

Nó là sự kết hợp của các loại khí vô hình bao bọc trái đất,

attracted by the Earth's gravitational pull.

bị thu hút bởi lực hấp dẫn.

And even though I'm a visual artist,

Và mặc dù tôi là một nghệ sĩ thị giác,

I'm interested in the invisibility of the air.

tôi quan tâm đến sự vô hình của không khí.

I'm interested in how we imagine it,

đến cách chúng ta hình dung về nó,

how we experience it

làm thế nào để trải nghiệm nó

and how we all have an innate understanding of its materiality

và làm thế nào chúng ta bẩm sinh đã biết về tính cụ thể của nó

through breathing.

thông qua việc thở.

All life on Earth changes the air through gas exchange,

Tất cả sự sống trên Trái Đất thay đổi không khí qua việc trao đổi khí,

and we're all doing it right now.

và chúng ta đều đang làm việc đó ngay lúc này.

Actually, why don't we all right now together take

Bây giờ, tại sao chúng ta không cùng nhau

one big, collective, deep breath in.

hít một hơi thở sâu.

Ready? In. (Inhales)

Sẵn sàng chứ? Vào. ( Hít vào)

And out. (Exhales)

Và ra. ( Thở ra)

That air that you just exhaled,

Không khí mà bạn vừa thở ra,

you enriched a hundred times in carbon dioxide.

bạn đã làm carbon dioxide nhiều hơn hàng trăm lần.

So roughly five liters of air per breath, 17 breaths per minute

Khoảng 5 lít không khí trong mỗi lần thở, 17 lần thở trong mỗi phút

of the 525,600 minutes per year,

của 525,600 phút mỗi năm,

comes to approximately 45 million liters of air,

ta có được khoảng 45 triệu lít không khí,

enriched 100 times in carbon dioxide,

làm carbon dioxide nhiều gấp 100 lần,

just for you.

chỉ riêng với bạn.

Now, that's equivalent to about 18 Olympic-sized swimming pools.

Và điều đó tương đương với khoảng 18 bể bơi đạt chuẩn Olympic.

For me, air is plural.

Với tôi, không khí là vô kể.

It's simultaneously as small as our breathing

nó vừa nhỏ như hơi thở của chúng ta

and as big as the planet.

mà vừa lớn như hành tinh này.

And it's kind of hard to picture.

Và thật khó để hình dung ra nó.

Maybe it's impossible, and maybe it doesn't matter.

Có lẽ là không thể hoặc không quan trọng.

Through my visual arts practice,

thông qua thực tế nghệ thuật thị giác của mình,

I try to make air, not so much picture it,

Tôi cố gắng tạo ra không khí, không bằng nhiều hình ảnh,

but to make it visceral and tactile and haptic.

nhưng theo lý trí và xúc giác của mình

I try to expand this notion of the aesthetic, how things look,

Tôi cố gắng mở rộng khái niệm thẩm mỹ này, các sự vật có hình dáng thế nào

so that it can include things like how it feels on your skin

để nó bao gồm cả những điều như: cảm giác như thế nào khi nó ở trên da bạn

and in your lungs,

và trong phổi bạn,

and how your voice sounds as it passes through it.

và giọng nói của bạn nghe thế nào khi đi xuyên qua nó.

I explore the weight, density and smell, but most importantly,

Tôi khám phá ra trọng lượng, mật độ, và mùi vị, nhưng quan trọng nhất,

I think a lot about the stories we attach to different kinds of air.

tôi nghĩ rất nhiều về câu chuyện đi cùng với các loại không khí khác nhau.

This is a work I made in 2014.

Đó là việc tôi thực hiện năm 2014

It's called "Different Kinds of Air: A Plant's Diary,"

Gọi là: "Các loại không khí khác nhau: nhật ký của nhà máy,"

where I was recreating the air from different eras in Earth's evolution,

nơi tôi tái tạo không khí từ các thời kỳ khác nhau trong sự tiến hóa của Trái Đất

and inviting the audience to come in and breathe them with me.

và mời khán giả đến và cùng thở với tôi.

And it's really surprising, so drastically different.

Nó thật sự đáng ngạc nhiên, khác biệt rất mạnh mẽ.

Now, I'm not a scientist,

Bây giờ, tôi không phải là nhà khoa học,

but atmospheric scientists will look for traces

nhưng các nhà khoa học khí quyển sẽ tìm ra những dấu vết

in the air chemistry in geology,

trong hóa học không khí trong địa chất,

a bit like how rocks can oxidize,

một chút kiểu như: làm thế nào đá có thể oxy hóa,

and they'll extrapolate that information and aggregate it,

và họ sẽ loại suy thông tin và tổng hợp nó,

such that they can pretty much form a recipe

như vậy họ có thể tạo thành một công thức đẹp

for the air at different times.

về không khí ở những thời điểm khác nhau.

Then I come in as the artist and take that recipe

Rồi tôi đi vào như một nghệ sĩ, lấy công thức đó

and recreate it using the component gases.

tái tạo nó bằng cách sử dụng các khí thành phần.

I was particularly interested in moments of time

Tôi đặc biệt quan tâm đến những khoảng khắc

that are examples of life changing the air,

như những ví dụ cho cuộc sống thay đổi không khí

but also the air that can influence how life will evolve,

nhưng không khí còn có thể ảnh hưởng đến cách cuộc sống phát triển,

like Carboniferous air.

như không khí thời kì Carboniferous.

It's from about 300 to 350 million years ago.

Nó khoảng từ 300 đến 350 triệu năm trước đây.

It's an era known as the time of the giants.

Là thời đại được biết đến như thời kỳ của người khổng lồ.

So for the first time in the history of life,

Vì vậy, lần đầu tiên trong lịch sử,

lignin evolves.

chất gỗ tiến hóa

That's the hard stuff that trees are made of.

Đó là chất liệu cứng mà cây được làm nên.

So trees effectively invent their own trunks at this time,

Vì vậy cây tạo ra thân một cách hiệu quả vào lúc này.

and they get really big, bigger and bigger,

nó trở nên to lớn hơn

and pepper the Earth,

rải đều lên Trái Đất

releasing oxygen, releasing oxygen, releasing oxygen,

không ngừng giải phóng oxy,

such that the oxygen levels are about twice as high

như vậy nồng độ oxy cao gấp đôi

as what they are today.

như những gì chúng ta có hôm nay

And this rich air supports massive insects --

Và nguồn không khí giàu có này hỗ trợ lượng côn trùng khổng lồ

huge spiders and dragonflies with a wingspan of about 65 centimeters.

nhện khổng lồ, chuồn chuồn với cánh dài khoảng 65 cm.

To breathe, this air is really clean and really fresh.

Cho việc hít thở, không khí này thực sự tươi mát và sạch sẽ.

It doesn't so much have a flavor,

Nó không có quá nhiều hương vị,

but it does give your body a really subtle kind of boost of energy.

Nhưng nó cung cấp cho cơ thể bạn nguồn thúc đẩy năng lượng tinh tế.

It's really good for hangovers.

Nó thực sự tốt cho dư vị khó chịu sau khi say.

(Laughter)

(Cười)

Or there's the air of the Great Dying --

Hoặc không khí của kỉ Great Dying

that's about 252.5 million years ago,

đó là khoảng 252,5 triệu năm trước đây,

just before the dinosaurs evolve.

ngay trước khi khủng long tiến hóa.

It's a really short time period, geologically speaking,

Đó là một khoảng thời gian rất ngắn, theo như ngành địa chất học,

from about 20- to 200,000 years.

từ khoảng 20 đến 200.000 năm.

Really quick.

Rất nhanh.

This is the greatest extinction event in Earth's history,

Đây là sự kiện tuyệt chủng lớn nhất trong lịch sử của trái đất,

even bigger than when the dinosaurs died out.

thậm chí lớn hơn cả khi các loài khủng long chết.

Eighty-five to 95 percent of species at this time die out,

85%-95% các loài lúc này chết đi,

and simultaneous to that is a huge, dramatic spike in carbon dioxide,

và đồng thời với đó là sự tăng vọt đáng kể của khí carbon dioxide,

that a lot of scientists agree

mà rất nhiều nhà khoa học đồng ý

comes from a simultaneous eruption of volcanoes

là xuất phát từ sự phun trào cùng lúc của nhiều ngọn núi lửa

and a runaway greenhouse effect.

và sự giải thoát cho hiệu ứng nhà kính.

Oxygen levels at this time go to below half of what they are today,

Nồng độ oxy vào thời này thấp hơn một nửa những gì ta có ngày nay,

so about 10 percent.

khoảng 10%

So this air would definitely not support human life,

Vì vậy không khí này chắc chắn không dành cho sự sống con người,

but it's OK to just have a breath.

nhưng vẫn Ok nếu chỉ thở,

And to breathe, it's oddly comforting.

Và để thở, nó dễ chịu một cách kỳ quặc.

It's really calming, it's quite warm

Nó thực sự êm dịu, nó khá ấm áp

and it has a flavor a little bit like soda water.

và nó có hương vị một chút như nước soda.

It has that kind of spritz, quite pleasant.

Nó có loại phun sương, khá dễ chịu.

Vì vậy, với tất cả các suy nghĩ này về không khí trong quá khứ,

So with all this thinking about air of the past,

it's quite natural to start thinking about the air of the future.

khá tự nhiên để bắt đầu suy nghĩ về không khí trong tương lai.

And instead of being speculative with air

Thay vì tự suy diễn

and just making up what I think might be the future air,

và làm những gì tôi nghĩ lcó thể là không khí trong tương lai,

I discovered this human-synthesized air.

Tôi phát hiện ra không khí do con người tổng hợp này.

That means that it doesn't occur anywhere in nature,

Điều đó có nghĩa rằng nó không xảy ra bất cứ đâu trong tự nhiên,

but it's made by humans in a laboratory

nhưng nó được tạo ra bởi con người trong phòng thí nghiệm

for application in different industrial settings.

cho các ứng dụng khác nhau trong các ngành công nghiệp.

Why is it future air?

Tại sao nó là không khí trong tương lai?

Well, this air is a really stable molecule

Vâng, không khí này là một phân tử thực sự ổn định

that will literally be part of the air once it's released,

mà thật sự sẽ là một phần của không khí một khi nó được giải phóng,

for the next 300 to 400 years, before it's broken down.

cho 300 đến 400 năm tiếp theo, trước khi nó bị phá vỡ.

So that's about 12 to 16 generations.

Nghĩa là khoảng 12 đến 16 thế hệ.

And this future air has some very sensual qualities.

Và không khí trong tương lai này có một số phẩm chất thuộc thể xác

It's very heavy.

Nó thực sự rất nặng

It's about eight times heavier than the air we're used to breathing.

Nó nặng khoảng tám lần so với không khí chúng ta đang sử dụng để thở.

It's so heavy, in fact, that when you breathe it in,

Đó là quá nặng, trên thực tế, rằng khi bạn hít vào,

whatever words you speak are kind of literally heavy as well,

bất cứ điều gì từ bạn nói là loại nghĩa nặng là tốt,

so they dribble down your chin and drop to the floor

vì vậy nó rê xuống cằm của bạn và rơi xuống sàn

and soak into the cracks.

và ngâm vào khe nứt.

It's an air that operates quite a lot like a liquid.

Đó là một không khí mà hoạt động khá nhiều giống như một chất lỏng.

Now, this air comes with an ethical dimension as well.

Bây giờ, không khí này đi kèm với một chiều đạo đức tốt.

Humans made this air,

Con người làm không khí này,

but it's also the most potent greenhouse gas

nhưng nó cũng gây hiệu ứng nhà kính mạnh nhất

that has ever been tested.

đã từng được thử nghiệm.

Its warming potential is 24,000 times that of carbon dioxide,

cảnh báo tiềm năng của nó là 24.000 lần carbon dioxide,

and it has that longevity of 12 to 16 generations.

và nó có tuổi thọ mà của 12-16 thế hệ.

So this ethical confrontation is really central to my work.

Vì vậy, cuộc đối đầu về đạo đức này thực sự là trung tâm cho công việc của tôi

(In a lowered voice) It has another quite surprising quality.

(Trong một giọng nói hạ xuống) Nó có một chất lượng khá ngạc nhiên.

It changes the sound of your voice quite dramatically.

Nó thay đổi âm thanh của giọng nói của bạn khá đáng kể.

(Laughter)

Cười

So when we start to think -- ooh! It's still there a bit.

Vì vậy,chúng tôi bắt đầu suy nghĩ - ooh! Nó vẫn còn đó một chút

(Laughter)

Cười

When we think about climate change,

Khi chúng ta nghĩ về sự thay đổi khí hậu,

we probably don't think about giant insects and erupting volcanoes

có lẽ chúng ta không suy nghĩ về côn trùng khổng lồ và núi lửa phun trào

or funny voices.

hay giọng nói buồn cười.

The images that more readily come to mind

Các hình ảnh dễ dàng để nghĩ đến

are things like retreating glaciers and polar bears adrift on icebergs.

là những thứ như sông băng rút lui và gấu Bắc cực trôi giạt trên tảng băng trôi.

We think about pie charts and column graphs

Chúng tôi suy nghĩ về biểu đồ và đồ thị cột

and endless politicians talking to scientists wearing cardigans.

và các chính trị gia liên tục nói chuyện với các nhà khoa học mặc áo nịt.

But perhaps it's time we start thinking about climate change

Nhưng có lẽ đến lúc chúng ta bắt đầu suy nghĩ về biến đổi khí hậu

on the same visceral level that we experience the air.

trên mức độ cảm xúc cùng mà chúng ta trải qua không khí.

Like air, climate change is simultaneously at the scale of the molecule,

Giống như không khí, biến đổi khí hậu là cùng một lúc ở quy mô của các phân tử,

the breath and the planet.

hơi thở và hành tinh.

It's immediate, vital and intimate,

Nó ngay lập tức, quan trọng và thân mật,

as well as being amorphous and cumbersome.

cũng như là vô định hình và cồng kềnh.

And yet, it's so easily forgotten.

Chưa hết, nó rất dễ dàng bị lãng quên.

Climate change is the collective self-portrait of humanity.

Biến đổi khí hậu là những tập thể chân dung tự họa của nhân loại.

It reflects our decisions as individuals,

Nó phản ánh quyết định của chúng tôi khi là cá nhân,

as governments and as industries.

khi là chính phủ và các ngành công nghiệp.

And if there's anything I've learned from looking at air,

Và nếu có bất cứ điều gì tôi đã học được từ nhìn vào không khí,

it's that even though it's changing, it persists.

mặc dù nó đang thay đổi, nó vẫn tồn tại.

It may not support the kind of life that we'd recognize,

Nó có thể không hỗ trợ cuộc sống mà chúng ta sẽ nhận ra,

but it will support something.

nhưng nó sẽ hỗ trợ một cái gì đó.

And if we humans are such a vital part of that change,

Và nếu con người chúng ta là một phần quan trọng của sự thay đổi đó,

I think it's important that we can feel the discussion.

Tôi nghĩ rằng điều quan trọng để chúng ta có thể cảm thấy cuộc thảo luận

Because even though it's invisible,

Bởi vì mặc dù nó là vô hình,

humans are leaving a very vibrant trace in the air.

con người đang để lại một dấu vết rất sâu sắc trong không khí.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

Vỗ tay.