Art made of the air we breathe | Emily Parsons-Lord

Translator: Joseph Geni Reviewer: Camille Martínez

Tłumaczenie: Weronika Miotke Korekta: Rysia Wand

If I asked you to picture the air,

Jeśli powiem: "Wyobraź sobie powietrze"

what do you imagine?

- co sobie wyobrazisz?

Most people think about either empty space

Większość ludzi myśli o pustej przestrzeni

or clear blue sky

lub nieskazitelnie błękitnym niebie

or sometimes trees dancing in the wind.

lub drzewach tańczących na wietrze.

And then I remember my high school chemistry teacher with really long socks

Wspominam nauczycielkę chemii z liceum w niezwykle długich skarpetach

at the blackboard,

jak przy tablicy

drawing diagrams of bubbles connected to other bubbles,

rysowała pęcherzyki powietrza połączone z innymi pęcherzykami,

and describing how they vibrate and collide in a kind of frantic soup.

i opisywała, jak wibrują i zderzają się w rozszalałej zupie.

But really, we tend not to think about the air that much at all.

Naprawdę raczej wcale nie myślimy o powietrzu.

We notice it mostly

Zauważamy je zwykle wtedy,

when there's some kind of unpleasant sensory intrusion upon it,

gdy wiąże się z nim jakieś niemiłe odczucie,

like a terrible smell or something visible like smoke or mist.

jak okropny zapach lub widok dymu czy mgły.

But it's always there.

Jest zawsze wokół nas.

It's touching all of us right now.

Dotyka nas w tej chwili.

It's even inside us.

Wypełnia nas od wewnątrz.

Our air is immediate, vital and intimate.

Powietrze jest bezpośrednie, niezbędne i intymne.

And yet, it's so easily forgotten.

Mimo to tak łatwo o nim zapominamy.

So what is the air?

Czym więc jest powietrze?

It's the combination of the invisible gases that envelop the Earth,

To kombinacja niewidzialnych gazów, które spowijają ziemię,

attracted by the Earth's gravitational pull.

przyciągnięte przez grawitację.

And even though I'm a visual artist,

Choć jestem artystką sztuk wizualnych,

I'm interested in the invisibility of the air.

interesuje mnie niewidoczność powietrza.

I'm interested in how we imagine it,

Interesuje mnie to, jak je sobie wyobrażamy,

how we experience it

jak go doświadczamy

and how we all have an innate understanding of its materiality

i to, jak wszyscy mamy wrodzone zrozumienie jego materialności

through breathing.

przez oddychanie.

All life on Earth changes the air through gas exchange,

Wszystko, co żyje na ziemi

wymienia powietrze przez wymianę gazów,

and we're all doing it right now.

tak jak robimy to wszyscy teraz.

Actually, why don't we all right now together take

Tak właściwie weźmy teraz wszyscy

one big, collective, deep breath in.

jeden wielki, zbiorowy, głęboki wdech.

Ready? In. (Inhales)

Gotowi? Wdech. (Wdycha)

And out. (Exhales)

I wydech. (Wydycha)

That air that you just exhaled,

Wasz wydech był stukrotnie wzbogacony

you enriched a hundred times in carbon dioxide.

w dwutlenek węgla.

So roughly five liters of air per breath, 17 breaths per minute

Pięć lirów powietrza na oddech, 17 wydechów na minutę

of the 525,600 minutes per year,

razy 525 600 minut w roku

comes to approximately 45 million liters of air,

daje 45 milionów litrów powietrza,

enriched 100 times in carbon dioxide,

wzbogaconych stokrotnie dwutlenkiem węgla

just for you.

na osobę.

Now, that's equivalent to about 18 Olympic-sized swimming pools.

To jak 18 basenów olimpijskich.

For me, air is plural.

Dla mnie powietrze jest wielopostaciowe.

It's simultaneously as small as our breathing

Jest jednocześnie tak małe jak oddech

and as big as the planet.

i tak duże jak planeta.

And it's kind of hard to picture.

Trudno to sobie wyobrazić.

Maybe it's impossible, and maybe it doesn't matter.

Może to niemożliwe, a może nie ma znaczenia.

Through my visual arts practice,

Przez praktykę sztuk wizualnych

I try to make air, not so much picture it,

staram się nie tyle obrazować powietrze

but to make it visceral and tactile and haptic.

co nadawać mu fizyczność i dotykalność.

I try to expand this notion of the aesthetic, how things look,

Staram się rozszerzyć wyobrażenie estetyki, wyglądu,

so that it can include things like how it feels on your skin

tak, żeby zawierało informacje o odczuciach na skórze

and in your lungs,

i w płucach,

and how your voice sounds as it passes through it.

o tym, jak brzmi głos podczas jego przepływu.

I explore the weight, density and smell, but most importantly,

Eksploruję jego wagę, gęstość i zapach, ale, co najważniejsze,

I think a lot about the stories we attach to different kinds of air.

myślę dużo o historiach związanych z różnymi rodzajami powietrza.

This is a work I made in 2014.

To praca, którą stworzyłam w 2014 roku.

It's called "Different Kinds of Air: A Plant's Diary,"

Nazywa się "Różne rodzaje powietrza: pamiętnik rośliny",

where I was recreating the air from different eras in Earth's evolution,

gdzie odtwarzam powietrze z różnych er ewolucji Ziemi

and inviting the audience to come in and breathe them with me.

i zapraszam widzów do wdychania go ze mną.

And it's really surprising, so drastically different.

To bardzo zaskakujące i bez precedensu.

Now, I'm not a scientist,

Nie jestem naukowcem,

but atmospheric scientists will look for traces

ale naukowcy od atmosfery szukają śladów

in the air chemistry in geology,

w chemii powietrza w geologii

a bit like how rocks can oxidize,

na przykład, jak skały się utleniają,

and they'll extrapolate that information and aggregate it,

szacują te informacje i podsumowują je

such that they can pretty much form a recipe

w taki sposób, że w zasadzie mogą sformułować przepis

for the air at different times.

na powietrze z różnych czasów.

Then I come in as the artist and take that recipe

Potem przychodzę jako artystka, biorę ten przepis

and recreate it using the component gases.

i odtwarzam, używając gazowych składników.

I was particularly interested in moments of time

Szczególnie interesowały mnie momenty,

that are examples of life changing the air,

kiedy życie zmieniało powietrze,

but also the air that can influence how life will evolve,

ale wpływ powietrza na ewolucję życia,

like Carboniferous air.

jak to z ery karbonu.

It's from about 300 to 350 million years ago.

Pochodzi sprzed 300 do 350 milionów lat.

It's an era known as the time of the giants.

Ta era znana jest jako czas gigantów.

So for the first time in the history of life,

Po raz pierwszy w historii życia

lignin evolves.

lignina ewoluuje.

That's the hard stuff that trees are made of.

To ta twarda substancja, z której zrobione są drzewa.

So trees effectively invent their own trunks at this time,

To wtedy w zasadzie drzewa wymyślają pnie

and they get really big, bigger and bigger,

i rosną naprawdę wielkie, coraz większe,

and pepper the Earth,

i porastają ziemię

releasing oxygen, releasing oxygen, releasing oxygen,

uwalniając coraz więcej tlenu

such that the oxygen levels are about twice as high

tak, że poziom tlenu jest dwa razy wyższy

as what they are today.

niż dzisiaj.

And this rich air supports massive insects --

To bogate powietrze wspomaga olbrzymie insekty,

huge spiders and dragonflies with a wingspan of about 65 centimeters.

wielkie pająki i ważki z 65-centymetrową rozpiętością skrzydeł.

To breathe, this air is really clean and really fresh.

To powietrze jest naprawdę czyste i świeże.

It doesn't so much have a flavor,

Nie ma zbytnio smaku,

but it does give your body a really subtle kind of boost of energy.

ale daje ciału subtelny zastrzyk energii.

It's really good for hangovers.

Jest naprawdę dobre na kaca.

(Laughter)

(Śmiech)

Or there's the air of the Great Dying --

Albo weźmy powietrze z czasu wymierania permskiego.

that's about 252.5 million years ago,

to 252,5 milionów lat temu,

just before the dinosaurs evolve.

zaraz przed ewolucją dinozaurów.

It's a really short time period, geologically speaking,

To naprawdę krótki okres, mówiąc geologicznie,

from about 20- to 200,000 years.

od 20 do 200 000 lat.

Really quick.

Bardzo szybko.

This is the greatest extinction event in Earth's history,

To największe wymarcie w historii Ziemi,

even bigger than when the dinosaurs died out.

nawet większe od wymarcia dinozaurów.

Eighty-five to 95 percent of species at this time die out,

wymiera wtedy 85 do 95% gatunków,

and simultaneous to that is a huge, dramatic spike in carbon dioxide,

a równocześnie wzrasta poziom dwutlenku węgla,

that a lot of scientists agree

co, jak wielu naukowców potwierdza,

comes from a simultaneous eruption of volcanoes

wynika z równoczesnych erupcji wulkanów

and a runaway greenhouse effect.

i postępującego efektu cieplarnianego.

Oxygen levels at this time go to below half of what they are today,

Poziom tlenu wtedy spada do połowy tego, co mamy teraz,

so about 10 percent.

czyli około 10 procent.

So this air would definitely not support human life,

To powietrze absolutnie nie podtrzymałoby ludzkiego życia,

but it's OK to just have a breath.

ale można raz zaczerpnąć oddechu.

And to breathe, it's oddly comforting.

Taki oddech jest dziwnie przyjemny,

It's really calming, it's quite warm

naprawdę uspokajający, dość ciepły

and it has a flavor a little bit like soda water.

i smakiem przypomina gazowaną wodę.

It has that kind of spritz, quite pleasant.

Ma ten rodzaj zwilżania, dość przyjemny.

So with all this thinking about air of the past,

Skoro myślimy o powietrzu przeszłości,

it's quite natural to start thinking about the air of the future.

to naturalnie można pomyśleć też o powietrzu przyszłości.

And instead of being speculative with air

Zamiast spekulować na ten temat

and just making up what I think might be the future air,

i dowolnie wymyślać skład powietrza przyszłości,

I discovered this human-synthesized air.

odkryłam syntetyczne powietrze.

That means that it doesn't occur anywhere in nature,

To oznacza, że nie występuje ono nigdzie w naturze,

but it's made by humans in a laboratory

lecz jest stworzone przez ludzi w laboratoriach

for application in different industrial settings.

dla aplikacji w różnych środowiskach przemysłowych.

Why is it future air?

Dlaczego to powietrze przyszłości?

Well, this air is a really stable molecule

Bo tworzą je stabilne cząsteczki,

that will literally be part of the air once it's released,

które po uwolnieniu staną się częścią powietrza

for the next 300 to 400 years, before it's broken down.

na następne 300 do 400 lat, zanim się rozpadną.

So that's about 12 to 16 generations.

To jakieś 12 do 16 pokoleń.

And this future air has some very sensual qualities.

Powietrze przyszłości ma pewne bardzo zmysłowe właściwości.

It's very heavy.

Jest bardzo ciężkie.

It's about eight times heavier than the air we're used to breathing.

Jest około osiem razy cięższe niż to, którym przywykliśmy oddychać.

It's so heavy, in fact, that when you breathe it in,

Jest tak ciężkie, kiedy je wdychasz,

whatever words you speak are kind of literally heavy as well,

wypowiadane słowa też robią się ciężkie,

so they dribble down your chin and drop to the floor

aż skapują z podbródka na podłogę

and soak into the cracks.

i wsiąkają w szczeliny.

It's an air that operates quite a lot like a liquid.

To powietrze, które działa w dużym stopniu jak płyn.

Now, this air comes with an ethical dimension as well.

To powietrze ma też wymiar etyczny.

Humans made this air,

Stworzyli je ludzie,

but it's also the most potent greenhouse gas

ale to też najsilniejszy gaz cieplarniany,

that has ever been tested.

jaki kiedykolwiek testowano.

Its warming potential is 24,000 times that of carbon dioxide,

Jego potencjał grzewczy jest 24 000 razy większy od dwutlenku węgla

and it has that longevity of 12 to 16 generations.

i ma trwałość od 12 do 16 pokoleń.

So this ethical confrontation is really central to my work.

Ta konfrontacja etyczna jest w centrum mojej pracy.

(In a lowered voice) It has another quite surprising quality.

(Zniżonym głosem) Ma jeszcze jedną dość zaskakującą właściwość.

It changes the sound of your voice quite dramatically.

Zmienia dość dramatycznie brzmienie głosu.

(Laughter)

(Śmiech)

So when we start to think -- ooh! It's still there a bit.

Kiedy zaczynamy myśleć...

O, trochę jeszcze zostało.

(Laughter)

(Śmiech)

When we think about climate change,

Kiedy myślimy o zmianie klimatu,

we probably don't think about giant insects and erupting volcanoes

pewnie nie myślimy o olbrzymich insektach,

wybuchach wulkanów albo śmiesznych głosach.

or funny voices.

The images that more readily come to mind

Prędzej przyjdą nam na myśl

are things like retreating glaciers and polar bears adrift on icebergs.

topniejące lodowce

i niedźwiedzie polarne dryfujące na krze.

We think about pie charts and column graphs

Myślimy o wykresach kołowych i grafikach kolumnowych

and endless politicians talking to scientists wearing cardigans.

i mnóstwie polityków gadających z naukowcami w swetrach.

But perhaps it's time we start thinking about climate change

Ale może nadszedł czas, żeby myśleć o zmianie klimatu

on the same visceral level that we experience the air.

na tym samym instynktownym poziomie, na jakim doświadczamy powietrza.

Like air, climate change is simultaneously at the scale of the molecule,

Tak jak powietrze, klimat zmienia się równocześnie w skali cząsteczki,

the breath and the planet.

oddechu i planety.

It's immediate, vital and intimate,

Zmiany są natychmiastowe, życiowe i intymne,

as well as being amorphous and cumbersome.

a także bezpostaciowe i nieporęczne,

And yet, it's so easily forgotten.

mimo to tak łatwo o nich zapomnieć.

Climate change is the collective self-portrait of humanity.

Zmiana klimatu jest zbiorowym autoportretem ludzkości.

It reflects our decisions as individuals,

Odbija decyzje jednostek,

as governments and as industries.

rządów i przemysłu.

And if there's anything I've learned from looking at air,

Obserwacja powietrza nauczyła mnie,

it's that even though it's changing, it persists.

że mimo ciągłych zmian, nadal trwa.

It may not support the kind of life that we'd recognize,

Może nie wspierać znanego nam rodzaju życia,

but it will support something.

ale jakieś wesprze.

And if we humans are such a vital part of that change,

Skoro ludzie są tak witalną częścią tej zmiany,

I think it's important that we can feel the discussion.

uważam za ważne, że możemy poczuć tę dyskusję.

Because even though it's invisible,

Bo choć powietrze jest niewidzialne,

humans are leaving a very vibrant trace in the air.

ludzie zostawiają w nim intensywny ślad.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)