Daniel Kish: How I use sonar to navigate the world

Daniel Kish: Sonar ile yolumu nasıl buluyorum

Çeviri: Kemal Ertas Gözden geçirme: Cansu BAYRAM

(Clicking)

(Klik sesleri )

I was born with bilateral retinoblastoma,

Ben ikili retinoblastoma ile doğmuşum,

retinal cancer.

yani retina kanseri.

My right eye was removed

Sağ gözüm 7 aylık iken

at seven months of age.

alınmış.

I was 13 months when they removed my left eye.

Sol gözümü ise ben 13 aylık iken almışlar.

The first thing I did upon awakening from that last surgery

Son ameliyatımdan uyandıktan sonra yaptığım ilk şey

was to climb out of my crib

beşiğimden çıkıp, yoğun bakım ünitesinde

and begin wandering around the intensive care nursery,

dolanıp muhtemelen bana

probably looking for the one who did this to me.

bunu yapan kişiyi bulmaya çalışmak olmuş.

(Laughter)

(Kahkaha)

Evidently, wandering around the nursery

Görünen o ki; sorun, ünitenin içinde göremeden

was not a problem for me without eyes.

dolanmam değildi.

The problem was getting caught.

Sorun yakalanmamdi.

It's impressions about blindness

Kör insanlar için tehdit teşkil eden şeyler

that are far more threatening

körlükten ziyade daha çok insanların

to blind people than the blindness itself.

körlük hakkında önyargıları.

Think for a moment about your own impressions of blindness.

Körlük hakkındaki kendi düşüncelerinizi bir gözden geçirin.

Think about your reactions when I first came onto the stage,

Ben sahneye ilk çıktığımda verdiğiniz tepkileri,

or the prospect of your own blindness,

kendinizin kör kalma ihtimalini

or a loved one going blind.

ve hatta değer verdiğiniz birinin kör kaldığını düşünün.

The terror is incomprehensible to most of us,

Bu ihtimalin korkunçluğu çoğumuzun anlayabileceği bir şey değil;

because blindness

çünkü körlük cahilliği

is thought to epitomize ignorance and unawareness,

ve bilinçsizliği,

hapless exposure to the ravages of the dark unknown.

bilinmeyen karanlıkların gazabına mağruz kalmayı temsil eder.

How poetic.

Ne kadar da şairane!

Fortunately for me, my parents were not poetic.

Şansıma benim ailem şairane değildi.

They were pragmatic.

Pragmatiklerdi.

They understood that ignorance and fear were but matters of the mind,

Korkunun ve cahilliğin aklımızın ürünleri olduğunu

and the mind is adaptable.

ve aklımızın da uyarlanabilir olduğunu biliyorlardı.

They believed that I should grow up

Diğer herkesin sahip olduğu özgürlüklerin ve sorumlulukların

to enjoy the same freedoms and responsibilities as everyone else.

tadını çıkartarak büyümem gerektiğini düşünüyorlardı.

In their own words, I would move out --

Kendi kelimeleri ile, 18 yaşında evden taşınmalıydım,

which I did when I was 18 --

ki taşındım.

I will pay taxes --

Vergi ödemeliydim.

thanks -- (Laughter) --

(Çok sağolun) ( Kahkaha)

and they knew the difference between love and fear.

Onlar, sevgi ve korku arasındaki farkı da biliyordu.

Fear immobilizes us in the face of challenge.

Korku, zorlukların karşısında bizi hareketsiz kılar.

They knew that blindness would pose a significant challenge.

Körlüğün büyük bir engel olacağını biliyorlardı.

I was not raised with fear.

Ben korku ile yetiştirilmedim.

They put my freedom first before all else,

Özgürlüğümü her şeyin önüne koydular,

because that is what love does.

çünkü sevgi insanlara bunu yaptırır.

Now, moving forward, how do I manage today?

İleri saralım. Şu an nasıl idare ediyorum kendimi ?

The world is a much larger nursery.

Dünya çok daha büyük bir bakım ünitesi.

Fortunately, I have my trusty long cane,

Allahtan, uzun bastonum var

longer than the canes used by most blind people.

ki çoğu kör kişinin kullandığından çok daha uzun.

I call it my freedom staff.

Ona özgürlük çubuğum diyorum.

It will keep me, for example,

Mesela benim sahneden beklenmedik

from making an undignified departure from the stage. (Laughter)

bir şekilde düşüp rezil olmami engelleyecektir. ( Kahkaha)

I do see that cliff edge.

Tabi ki uçurumun ucunu görebiliyorum.

They warned us earlier that every imaginable mishap

Önceden bizi sahnede konuşmacıların başına nelerin

has occurred to speakers up here on the stage.

geldiğine dair uyardılar.

I don't care to set a new precedent.

Gerçi, rezil olsam bile aldırmam.

But beyond that,

Ama bunun dışında,

many of you may have heard me clicking as I came onto the stage --

çoğunuz sahneye çıkarken

(Clicking) --

( Klik sesleri)

with my tongue.

dilim ile kliklediğimi duydunuz.

Those are flashes of sound

Bunlar çevremdeki tüm yüzeylerden sekip yansıyan

that go out and reflect from surfaces all around me,

ses parçacıkları. Tıpkı bir

just like a bat's sonar,

yarasanın sonarı gibi.

and return to me with patterns, with pieces of information,

Bana şekiller ve bilgilerle

much as light does for you.

ışığın size döndüğü gibi dönüyorlar.

And my brain, thanks to my parents,

Ve ailem sağolsun, beynim şu an imgeleme sistemi denilen

has been activated to form images in my visual cortex,

görsel korteksimde, sizin de beyninizin yaptığı gibi

which we now call the imaging system,

verilerden imgeler

from those patterns of information, much as your brain does.

oluşturabiliyor.

I call this process flash sonar.

Bu sürece flash sonar diyorum.

It is how I have learned to see through my blindness,

Körlüğüme rağmen bu şekilde görmeyi,

to navigate my journey

zorluklarımın bilinmeyen karanlıklarından

through the dark unknowns of my own challenges,

geçerek yolumu bulmayı öğrendim.

which has earned me the moniker

Haliyle bana

"the remarkable Batman."

" inanılmaz Batman" lakabını taktılar.

Now, Batman I will accept.

Batman'i kabul edebilirim.

Bats are cool. Batman is cool.

Yarasalar havalıdır. Batman havalıdır.

But I was not raised to think of myself as in any way remarkable.

Fakat ben kendimi olağanüstü hissedecek bir şekilde yetiştirilmedim.

I have always regarded myself much like anyone else

Kendimi her zaman, kendi zorluklarının

who navigates the dark unknowns of their own challenges.

karanlıklarını aşan her insan gibi

Is that so remarkable?

görmüşümdür. Bu gerçekten o kadar da olağanüstü bir şey mi ?

I do not use my eyes, I use my brain.

Ben gözlerimi değil; beynimi kullanıyorum.

Now, someone, somewhere,

Tabi ki bir yerlerde birileri bunu olağanüstü buluyor olmalı,

must think that's remarkable, or I wouldn't be up here,

öbür türlü burada olmazdım.

but let's consider this for a moment.

Fakat bir düşünelim.

Everyone out there

Hayatında zorluklarla karşılaşmış ve ya karşı karşıya

who faces or who has ever faced a challenge,

kalmış olanlar

raise your hands.

ellerini kaldırsın.

Whoosh. Okay.

Vaaay. Peki.

Lots of hands going up, a moment, let me do a head count.

Şu an kalkan bir sürü el var. İzniniz ile bir sayayım.

(Clicking)

( Klik sesleri )

This will take a while. (Clicking) (Laughter)

Bu biraz uzun sürebilir. ( Klik sesleri) ( Kahkaha)

Okay, lots of hands in the air.

Peki. Kalkmış bir çok el var.

Keep them up. I have an idea.

Ellerinizi indirmeyin. Bir fikrim var.

Those of you who use your brains to navigate these challenges,

Sorunlarını çözmek için beyinlerini kullananlar

put your hands down.

ellerini indirsinler.

Okay, anyone with your hands still up

Hala eli havada olanların

has challenges of your own. (Laughter)

muhtemelen kendine özel engelleri var. ( Kahkaha)

So we all face challenges,

Demek ki hepimiz sorunlar ile karşılaşıyoruz

and we all face the dark unknown,

ve bilinmeyen karanlıklarla yüzleşiyoruz

which is endemic to most challenges, which is what most of us fear, okay?

ki bu çoğu sorunun en temel öğesidir ve biz en çok bundan korkarız. Değil mi?

But we all have brains

Ama hepimizin bu zorlukların üstünden gelmesini sağlayan

that allow us, that activate to allow us

beyinleri var.

to navigate the journey through these challenges. Okay?

Tamam mı ?

Case in point: I came up here

Mesela, ben buraya klikleyerek

and -- (Clicking) -- they wouldn't tell me

geldim ve bana kürsünün

where the lectern was.

yerini söylemediler.

So you can't trust those TED folks.

Yani bu TED tayfasına güven olmuyor.

"Find it yourself," they said.

" Kendin bul dediler"

So -- (Laughter)

Yani- ( Kahkaha).

And the feedback for the P.A. system is no help at all.

Üstüne ses sisteminden gelen cızırtı da pek yardımcı olmuyor.

So now I present to you a challenge.

Şimdi sizi bir teste tabi tutacağım.

So if you'd all close your eyes for just a moment, okay?

Kısa bir süreliğine gözlerinizi kapatabilir misiniz ?

And you're going to learn a bit of flash sonar.

Birazcık flash sonar öğreneceksiniz.

I'm going to make a sound.

Ben bir ses çıkartacağım.

I'm going to hold this panel in front of me, but I'm not going to move it.

Bu paneli önümde sabit tutacağım.

Just listen to the sound for a moment.

Bir sesi dinleyin.

Shhhhhhhhhh.

Shhhhhhhh.

Okay, nothing very interesting.

Tamam, çok ilginç bir şey yok.

Now, listen to what happens to that same exact sound

Şimdi aynı sesi paneli oynattığımda

when I move the panel.

dinleyin.

Shhhhhhhhhhh. (Pitch getting higher and lower)

Shhhhhh. ( Ton kalınlaşıp incelir)

You do not know the power of the dark side.

Karanlık tarafın gücünü bilmiyorsun.

(Laughter)

(Kahkaha)

I couldn't resist.

Kendimi tutamadım.

Okay, now keep your eyes closed

Tamam, şimdi gözlerinizi kapalı tutun

because, did you hear the difference?

farkı duyabildiniz mi ?

Okay. Now, let's be sure.

Tamam şimdi emin olalım.

For your challenge,

Testiniz için bana panelin oynadığını

you tell me, just say "now" when you hear the panel start to move.

duyduğunuzda "şimdi" deyin.

Okay? We'll relax into this.

Tamam mı ? Rahatça yapacağız bunu.

Shhhhhhh.

Shhhhhhhh.

Audience: Now. Daniel Kish: Good. Excellent.

Seyirciler: Şimdi. Daniel Kish: Güzel. Mükemmel.

Open your eyes.

Gözlerinizi açın.

All right. So just a few centimeters,

Peki. Sadece bir kaç santimetre

you would notice the difference.

ve farkı anlayabiliyorsunuz.

You've experienced sonar.

Sonarı deneyimlediniz.

You'd all make great blind people. (Laughter)

Hepinizden harika kör insanlar olurmuş. ( Kahkaha)

Let's have a look at what can happen

Bu aktif deneyime zaman ve

when this activation process

çaba harcandığında

is given some time and attention.

neler olabileceğine bir bakalım.

(Video) Juan Ruiz: It's like you guys can see with your eyes

( Video) Juan Ruiz: Sanki şöyle, siz gözlerinizle

and we can see with our ears.

biz de kulaklarımızla görebiliyoruz.

Brian Bushway: It's not a matter of enjoying it more or less,

Brian Bushway: Olay durumun tadını daha fazla ya da daha az

it's about enjoying it differently.

çıkarmakta değil, değişik bir şekilde deneyimlemekte.

Shawn Marsolais: It goes across. DK: Yeah.

Shawn Marsolais: Düz gidiyor. DK: Evet.

SM: And then it's gradually coming back down again.

SM: Sonra yine alçalmaya başlıyor.

DK: Yes! SM: That's amazing.

DK: Evet ! SM : Bu inanılmaz.

I can, like, see the car. Holy mother!

Yani, arabayı bildiğin görebiliyorum. Vay anasını !

J. Louchart: I love being blind.

J.Louchart: Kör olmayı seviyorum.

If I had the opportunity, honestly, I wouldn't go back to being sighted.

Açıkcası şansım olsaydı görebilme yetimi istemezdim.

JR: The bigger the goal, the more obstacles you'll face,

JR: Hedef büyüdükçe, daha fazla engeller ile karşılaşırsınız

and on the other side of that goal

ve o hedefin diğer tarafında

is victory.

zafer vardır.

[In Italian]

( İtalyancada)

(Applause)

( Alkış)

DK: Now, do these people look terrified?

DK: Şimdi sizce bu insanlar korkmuşa benziyor mu ?

Not so much.

Pek değil.

We have delivered activation training

Bu eğitimi binlerce kör ve görebilen, değişik geçmişlere

to tens of thousands of blind and sighted people from all backgrounds

sahip neredeyse 40 değişik ülkeden

in nearly 40 countries.

insana verdik.

When blind people learn to see,

Kör insanlar görebilmeyi öğrendiklerinde, görebilen insanlar da

sighted people seem inspired

kendi yollarını daha net ve korkusuzca

to want to learn to see their way better, more clearly, with less fear,

görmek için bizden ilham alıyorlar.

because this exemplifies the immense capacity within us all

Çünkü bu hepimizin içinde bulunan herhangi bir zorluğu yenme,

to navigate any type of challenge, through any form of darkness,

her türlü karanlığı yenme

to discoveries unimagined

ve yeniliklere yelken açma

when we are activated.

yetimizi temsil ediyor.

I wish you all a most activating journey.

Hepinize sizi harekete geçirecek bir yolculuk diliyorum.

Thank you very much.

Çok teşekkürler.

(Applause)

( Kahkaha)

Chris Anderson: Daniel, my friend.

Chris Anderson: Daniel, dostum.

As I know you can see, it's a spectacular standing ovation at TED.

Gördüğün gibi herkes TED'de şu an ayakta alkışlıyor.

Thank you for an extraordinary talk.

Olağanüstü bir konuşma için sana teşekkür ederim.

Just one more question about your world, your inner world that you construct.

Dünyan hakkında, daha doğrusu kendin oluşturduğun iç dünya hakkında

We think that we have things in our world that you as a blind person don't have,

bir sorum daha var. Biz kendi dünyamızda sizin sahip olmadığınız şeylere

but what's your world like?

sahip olduğumuzu düşünüyoruz. Fakat sizin dünyanız nasıl ?

What do you have that we don't have?

Sizin sahip olduğunuz ve bizim olamadığımız neler var ?

DK: Three hundred and sixty-degree view,

DK: 360 derecelik bir görüş, yani benim sonarım

so my sonar works about as well behind me as it does in front of me.

önümdeki şeyler için olduğu kadar arkamdaki şeyler için de çalışıyor.

It works around corners.

Köşelerden geçebiliyor.

It works through surfaces.

Yüzeylerden geçebiliyor.

Generally, it's kind of a fuzzy three-dimensional geometry.

Kısaca, bulanık 3 boyutlu bir geometrik şekil gibi.

One of my students, who has now become an instructor,

Şu an eğitmen olan bir öğrencim

when he lost his vision, after a few months

görme yetisini kaybettikten bir kaç ay sonra

he was sitting in his three story house

3 katlı evinde otururken

and he realized that he could hear everything going on throughout the house:

evin içinde olan her şeyi duyabildiğini farketmiş:

conversations, people in the kitchen, people in the bathroom,

konuşmalar, mutfaktaki insanlar, tuvaletteki insanlar

several floors away, several walls away.

ki bunlar bir kaç duvar bir kaç kat ötede olan şeyler.

He said it was something like having x-ray vision.

X-Ray görüşe sahip olmak gibi bir şey olduğunu söyledi.

CA: What do you picture that you're in right now?

CA: Şu an nasıl bir yerde olduğunu görüyorsun.

How do you picture this theater?

Bu salonu nasıl hayal ediyorsun ?

DK: Lots of loudspeakers, quite frankly.

DK: Dürüst olmak gerekirse, fazlasıyla hoparlör var.

It's interesting. When people make a sound,

İlginç bir şey. İnsanlar ses çıkardığında,

when they laugh, when they fidget, when they take a drink or blow their nose

güldüklerinde, oynadıklarında, bir şey içtiklerinde

or whatever, I hear everything.

ya da sümkürdüklerinde her şeyi duyabiliyorum.

I hear every little movement that every single person makes.

Her insanın yaptığı her küçük hareketi duyabiliyorum.

None of it really escapes my attention,

Hiçbiri dikkatimden kaçmıyor,

and then, from a sonar perspective,

dahası sonar açısından bakınca,

the size of the room, the curvature of the audience around the stage,

odanın boyutu, eğrimleri ve sahnenin çevresindeki seyirciler,

it's the height of the room.

odanın yüksekliği. Hepsinin farkındayım.

Like I say, it's all that kind of three-dimensional surface geometry

Dediğim gibi etrafımda bulunan 3 boyutlu

all around me.

geometrik şekiller bunlar.

CA: Well, Daniel, you have done a spectacular job

CA: Bravo Daniel, Dünyayı daha değişik

of helping us all see the world in a different way.

görebilmemiz için inanılmaz bir iş çıkardın.

Thanks so much for that, truly. DK: Thank you.

Bunun için kalpten çok teşekkürler. DK: Teşekkür ederim.

(Applause)

( Alkış)