Daniel Kish: How I use sonar to navigate the world

Translator: Hong-Hanh Tran Reviewer: Duy Lê

(Clicking)

(Chặc lưỡi)

I was born with bilateral retinoblastoma,

Tôi sinh ra với hai khối u ác tính ở mắt,

retinal cancer.

ung thư võng mạc.

My right eye was removed

Mắt phải của tôi bị lấy ra

at seven months of age.

lúc bảy tháng tuổi.

I was 13 months when they removed my left eye.

Khi tôi 13 tháng tuổi thì họ lấy ra luôn mắt trái.

The first thing I did upon awakening from that last surgery

Điều đầu tiên tôi làm khi tỉnh dậy sau ca phẫu thuật đó

was to climb out of my crib

là trèo ra khỏi cái nôi

and begin wandering around the intensive care nursery,

và bắt đầu đi lang thang trong phòng săn sóc trẻ đặc biệt,

probably looking for the one who did this to me.

dĩ nhiên là để tìm ai đã làm điều đó với tôi.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Evidently, wandering around the nursery

Rõ ràng là, đi lang thang trong phòng chăm sóc trẻ

was not a problem for me without eyes.

không khó khăn với tôi khi không có mắt.

The problem was getting caught.

Rắc rối là khi bị bắt gặp.

It's impressions about blindness

Cảm giác về sự mù lòa

that are far more threatening

đối với người mù còn đáng sợ nhiều hơn

to blind people than the blindness itself.

so với việc bị mù.

Think for a moment about your own impressions of blindness.

Hãy tưởng tượng khoảng khắc cảm giác riêng của bạn về sự mù lòa.

Think about your reactions when I first came onto the stage,

Hãy nhớ lại phản ứng của bạn khi tôi vừa bước sân khấu,

or the prospect of your own blindness,

hoặc là viễn cảnh mù lòa của chính bạn,

or a loved one going blind.

hoặc là một người bạn yêu quí bị mù.

The terror is incomprehensible to most of us,

Sự hoảng sợ là điều dễ hiểu đối với tất cả chúng ta,

because blindness

bởi vì mù lòa

is thought to epitomize ignorance and unawareness,

được cho là điển hình hóa sự ngây ngô và vô ý,

hapless exposure to the ravages of the dark unknown.

rủi ro đối mặt với sự tàn phá của bóng tối vô danh.

How poetic.

Nghe giống thi ca quá!

Fortunately for me, my parents were not poetic.

May cho tôi, ba mẹ tôi không mơ mộng.

They were pragmatic.

Họ rất thực tế.

They understood that ignorance and fear were but matters of the mind,

Họ hiểu rằng sự ngây thơ và sợ hãi chỉ là chuyện của tinh thần,

and the mind is adaptable.

và tinh thần mang tính thích nghi.

They believed that I should grow up

Họ tin rằng tôi nên lớn lên

to enjoy the same freedoms and responsibilities as everyone else.

để hưởng thụ sự tự do và trách nhiệm giống như bao nhiêu người khác.

In their own words, I would move out --

Theo lời của họ, tôi nên dọn ra ở riêng--

which I did when I was 18 --

mà tôi đã làm lúc 18 tuổi--

I will pay taxes --

Tôi sẽ trả thuế--

thanks -- (Laughter) --

Cảm ơn -- (Tiếng cười)--

and they knew the difference between love and fear.

và họ biết sự khác nhau của tình yêu thương và nỗi sợ hãi.

Fear immobilizes us in the face of challenge.

Sự sợ hãi làm ta bất động khi đối mặt với thử thách.

They knew that blindness would pose a significant challenge.

Họ biết rằng sự mù lòa sẽ dẫn tới một thử thách đáng kể.

I was not raised with fear.

Tôi không được nuôi nấng bằng sự sợ hãi.

They put my freedom first before all else,

Họ cho tôi tự do đầu tiên trước tất cả mọi thứ khác,

because that is what love does.

bởi vì đó là những gì tình yêu thương làm.

Now, moving forward, how do I manage today?

Bây giờ tiếp tục, làm sao tôi xoay sở như ngày nay?

The world is a much larger nursery.

Thế giới này rộng lớn hơn nhiều so với phòng chăm sóc trẻ.

Fortunately, I have my trusty long cane,

May mắn thay, tôi có cây gậy dài đáng tin cậy

longer than the canes used by most blind people.

dài hơn những cây gậy của hầu hết những người khiến thi.

I call it my freedom staff.

Tôi gọi nó là đồng nghiệp tự do của tôi.

It will keep me, for example,

Ví dụ như nó sẽ giúp tôi

from making an undignified departure from the stage. (Laughter)

khỏi bị té trên sân khấu. (Tiếng cười)

I do see that cliff edge.

Tôi thấy được bờ vực đó.

They warned us earlier that every imaginable mishap

Họ khuyến cáo chúng tôi trước rằng mỗi sự rủi ro biết trước

has occurred to speakers up here on the stage.

đã xảy ra với những diễn giả ở đây trên sân khấu.

I don't care to set a new precedent.

Tôi không quan tâm xếp đặt một tiền lệ.

But beyond that,

Nhưng ngoài cái đó,

many of you may have heard me clicking as I came onto the stage --

các bạn nghe tôi chặc lưỡi khi tôi lên sân khấu--

(Clicking) --

(Chặc lưỡi)--

with my tongue.

với cái lưỡi của tôi.

Those are flashes of sound

Đây là những âm thanh thoảng qua

that go out and reflect from surfaces all around me,

phát ra và dội lại từ những bề mặt xung quanh tôi,

just like a bat's sonar,

giống sự định vị của dơi

and return to me with patterns, with pieces of information,

và quay lại tôi với những kiểu, những mẫu thông tin

much as light does for you.

giống như ánh sáng mang đến cho bạn.

And my brain, thanks to my parents,

Não của tôi, cảm ơn ba mẹ tôi,

has been activated to form images in my visual cortex,

được khởi động để tạo hình trong vỏ não thị giác,

which we now call the imaging system,

mà chúng ta giờ đây gọi là hệ thống hình ảnh,

from those patterns of information, much as your brain does.

từ những mẫu thông tin, giống như não của bạn làm việc.

I call this process flash sonar.

Tôi gọi quá trình này là định vị thoảng qua.

It is how I have learned to see through my blindness,

Đó là cách tôi đã học để nhìn thấy qua sự mù lòa,

to navigate my journey

để định vị đường đi của tôi

through the dark unknowns of my own challenges,

xuyên qua bóng tối vô danh của những thử thách của chính tôi,

which has earned me the moniker

cũng như đem đến cho tôi một biệt danh

"the remarkable Batman."

"Người Dơi đáng nể."

Now, Batman I will accept.

Bây giờ tôi sẽ chấp nhận tên Người Dơi

Bats are cool. Batman is cool.

Người Dơi tuyệt thật! Người Dơi tuyệt thật!

But I was not raised to think of myself as in any way remarkable.

Nhưng tôi không được dạy dỗ để nghĩ đến mình theo bất kỳ cách đáng được chú ý nào.

I have always regarded myself much like anyone else

Tôi luôn coi mình giống như bất kỳ ai

who navigates the dark unknowns of their own challenges.

mà định vị bóng tối vô danh của chính những thử thách của họ.

Is that so remarkable?

Điều đó có đáng được chú ý không?

I do not use my eyes, I use my brain.

Tôi không dùng mắt tôi, tôi dùng khối óc của tôi.

Now, someone, somewhere,

Bây giờ, với ai, ở đâu

must think that's remarkable, or I wouldn't be up here,

phải nghĩ đó là điều đáng chú ý,

but let's consider this for a moment.

nhưng hãy xem xét điều này một chút.

Everyone out there

Mọi người ở đây

who faces or who has ever faced a challenge,

đối mặt hay đã từng đối mặt với thử thách,

raise your hands.

giơ tay lên.

Whoosh. Okay.

Whoosh. Được rồi.

Lots of hands going up, a moment, let me do a head count.

Nhiều tay giơ lên lúc này, để tôi đếm xem.

(Clicking)

(Chặc lưỡi)

This will take a while. (Clicking) (Laughter)

Phải mất một lúc lâu.

Okay, lots of hands in the air.

Được. Có rất nhiều cánh tay.

Keep them up. I have an idea.

Hãy giữ đó. Tôi có một ý kiến.

Those of you who use your brains to navigate these challenges,

Ai trong số các bạn dùng khối óc của mình để định vị những thử thách,

put your hands down.

để tay xuống.

Okay, anyone with your hands still up

bất cứ ai còn giơ tay

has challenges of your own. (Laughter)

vẫn còn thử thách với chính bạn. (Tiếng cười)

So we all face challenges,

Tất cả chúng ta đều đối mặt với thử thách,

and we all face the dark unknown,

và tất cả chúng ta đều đối mặt với bóng tôi vô danh,

which is endemic to most challenges, which is what most of us fear, okay?

mà đặc hữu cho hầu hết mọi thử thách, mà là cái hầu hết chúng ta sợ, phải không?

But we all have brains

Nhưng tất cả chúng ta có khối óc

that allow us, that activate to allow us

cho phép chúng ta, khởi động để cho chúng ta

to navigate the journey through these challenges. Okay?

định vị đường đi bất chấp những thử thách này?

Case in point: I came up here

Trong trường hợp này: Tôi đến đây

and -- (Clicking) -- they wouldn't tell me

và (chặc lưỡi) -- họ đã không nói tôi

where the lectern was.

cái giá đỡ bài nói chuyện ở đâu.

So you can't trust those TED folks.

Nên bạn không thể tin tưởng vào những người TED này.

"Find it yourself," they said.

"Tự tìm lấy" họ nói vậy.

So -- (Laughter)

Nên -- ( Tiếng cười)

And the feedback for the P.A. system is no help at all.

Và phản hồi từ hệ thống P.A chẳng giúp ích gì

So now I present to you a challenge.

Nên bây giời tôi đưa ra một thử thách

So if you'd all close your eyes for just a moment, okay?

Nếu giờ tất cả các bạn nhắm mắt lại một lúc

And you're going to learn a bit of flash sonar.

nạn sẽ học chút xíu về định vị thoảng qua.

I'm going to make a sound.

Tôi sẽ tạo một âm thanh.

I'm going to hold this panel in front of me, but I'm not going to move it.

Tôi sẽ giữ tấm bảng này trước mặt, nhưng tôi sẽ không di chuyển nó.

Just listen to the sound for a moment.

chỉ lắng nghe âm thanh một chút.

Shhhhhhhhhh.

Shhhhhhh.

Okay, nothing very interesting.

Được rồi, không có gì đặc biệt.

Now, listen to what happens to that same exact sound

Giờ lắng nghe cái gì xảy ra với chính xác âm thanh đó

when I move the panel.

khi tôi di chuyển tấm bảng.

Shhhhhhhhhhh. (Pitch getting higher and lower)

Shhhhhhhhh. (Độ thanh cao hơn và thấp hơn)

You do not know the power of the dark side.

Bạn biết sức mạnh của bóng tối.

(Laughter)

(Tiếng cười)

I couldn't resist.

Tôi không thể tiếp tục.

Okay, now keep your eyes closed

Nào, giờ bạn vẫn nhắm mắt

because, did you hear the difference?

bởi vì bạn nghe sự khác biệt?

Okay. Now, let's be sure.

Để chắc ăn.

For your challenge,

Đối với thử thách của bạn,

you tell me, just say "now" when you hear the panel start to move.

bạn nói với tôi, chỉ nói "bây giờ" khi bạn nghe tấm bảng di chuyển

Okay? We'll relax into this.

Được không? Chúng ta xả hơi.

Shhhhhhh.

Shhhhh.

Audience: Now. Daniel Kish: Good. Excellent.

Khán giả: Bây giờ. Daniel Kish: Tuyệt vời.

Open your eyes.

Mở mắt ra.

All right. So just a few centimeters,

Chỉ với vài cen -ti -met

you would notice the difference.

Bạn thấy được sự khác biệt.

You've experienced sonar.

Bạn đã trãi nghiệm sóng âm

You'd all make great blind people. (Laughter)

Tất cả các bạn là những người mù tuyệt vời (Tiếng cười)

Let's have a look at what can happen

Hãy nhìn vào những gĩ có thể xảy ra

when this activation process

khi quá trình khởi động này

is given some time and attention.

được dành thời gian và sự chú ý.

(Video) Juan Ruiz: It's like you guys can see with your eyes

(Phim) Juan Ruiz: Nó giống bạn đang nhìn bằng mắt

and we can see with our ears.

và chúng ta có thể nghe bằng tai.

Brian Bushway: It's not a matter of enjoying it more or less,

Brian Bushway: Nó không phải là vấn đề nhìn nhiều hay ít,

it's about enjoying it differently.

Nó về việc thoải mái theo cách khác.

Shawn Marsolais: It goes across. DK: Yeah.

Shawn Marsolais: Nó ngang qua. DK: Vâng.

SM: And then it's gradually coming back down again.

SM: và rồi nó từ từ trở lại lần nữa.

DK: Yes! SM: That's amazing.

DK: Vâng! SM: Đó thật ngoạn mục.

I can, like, see the car. Holy mother!

Tôi có thể, như, thấy chiếc xe. Quá đã!

J. Louchart: I love being blind.

J.Louchart: Tôi yêu việc bị mù.

If I had the opportunity, honestly, I wouldn't go back to being sighted.

Nếu tôi có cơ hội, thành thật mà nói, Tôi sẽ trở lại sáng mắt.

JR: The bigger the goal, the more obstacles you'll face,

JR: Mục tiêu càng lớn, bạn sẽ phải đối mặt với nhiều trở ngại,

and on the other side of that goal

và mặt khác của mục tiêu

is victory.

là sự chiến thắng.

[In Italian]

(bằng tiếng Ý)

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

DK: Now, do these people look terrified?

DK: Những người này trông vẻ hoảng sợ?

Not so much.

Không nhiều lắm.

We have delivered activation training

Chúng tôi đã dạy huấn luyện khởi động

to tens of thousands of blind and sighted people from all backgrounds

cho hàng chục ngày người mù và người sáng mắt từ nhiều mảnh đời khác nhau

in nearly 40 countries.

trong gần 40 quốc gia.

When blind people learn to see,

Khi người mù học cách thấy,

sighted people seem inspired

người sáng mắt dường như hứng thú

to want to learn to see their way better, more clearly, with less fear,

muốn học để thấy đường đi của họ tốt hơn, rõ hơn, ít sợ hơn,

because this exemplifies the immense capacity within us all

bởi vì điều này khyếch đại năng lực vô bờ bến trong tất cả chúng ta

to navigate any type of challenge, through any form of darkness,

để định vị bất kỳ loại thử thách nào, qua bất kỳ hình thức bóng tối nào

to discoveries unimagined

đến với những khám phá chưa tưởng tượng được

when we are activated.

Khi chúng ta khởi động.

I wish you all a most activating journey.

Tôi cầu mong tất cả các bạn có một hành trình đang mở ra.

Thank you very much.

Cảm ơn rất nhiều.

(Applause)

(Vỗ tay)

Chris Anderson: Daniel, my friend.

Chris Anderson: Daniel, bạn tôi.

As I know you can see, it's a spectacular standing ovation at TED.

Tôi biết bạn có thể thấy, đó là một sự cổ vũ đứng lên ngoạn mục ở TED.

Thank you for an extraordinary talk.

Cảm ơn bài nói chuyện xuất sắc.

Just one more question about your world, your inner world that you construct.

Cho hỏi vài câu hỏi về thế giới của bạn, thế giới bên trong mà bạn xây dựng nên.

We think that we have things in our world that you as a blind person don't have,

Chúng tôi nghĩ là ta có nhiều thứ trong thế giới của ta mà người mù không có

but what's your world like?

nhưng thế giới của bạn thì thế nào?

What do you have that we don't have?

Cái gì bạn có mà chúng tôi không có?

DK: Three hundred and sixty-degree view,

DK: Thấy được ba trăm sáu mươi độ

so my sonar works about as well behind me as it does in front of me.

vì vậy hệ thống sóng âm của tôi tác động đằng trước hay đằng sau tôi đều tốt cả.

It works around corners.

Nó phản âm tận các ngóc ngách.

It works through surfaces.

Nó phản âm xuyên qua mọi bề mặt.

Generally, it's kind of a fuzzy three-dimensional geometry.

Nhìn chung, nó là một loại hình học uốn lượn ba chiều.

One of my students, who has now become an instructor,

Một trong những sinh viên của tôi, người bây giờ là một giảng viên

when he lost his vision, after a few months

khi anh ấy mất ánh sáng sau một vài tháng

he was sitting in his three story house

anh ấy đang ngồi trong tòa nhà ba tầng của mình

and he realized that he could hear everything going on throughout the house:

và anh ấy nhận ra mình có thể nghe mọi thứ diễn ra xung quanh nhà:

conversations, people in the kitchen, people in the bathroom,

những câu chuyện, người trong bếp, người trong phòng tắm,

several floors away, several walls away.

cách nhiều tầng, cách nhiều tường.

He said it was something like having x-ray vision.

Anh ấy nói nó như thứ gì đó giống tia x quang ảo.

CA: What do you picture that you're in right now?

CA: Bây giờ anh có thể vẽ những gì quanh anh?

How do you picture this theater?

Sao anh vẽ ra nhà hát này?

DK: Lots of loudspeakers, quite frankly.

DK: Rất nhiều loa, khá trực diện.

It's interesting. When people make a sound,

Thật hay. Khi người ta tạo một âm thanh,

when they laugh, when they fidget, when they take a drink or blow their nose

khi người ta cười, khi người ta phe phẩy, khi người ta uống hay thổi lên mũi

or whatever, I hear everything.

hay bất kỳ cái gì, tôi nghe mọi thứ.

I hear every little movement that every single person makes.

Tôi nghe mọi cử động nhỏ mà từng người một làm.

None of it really escapes my attention,

Không có một cái gì thật sự thoát khỏi sự chú ý của tôi

and then, from a sonar perspective,

và rồi từ khía cạnh sóng âm,

the size of the room, the curvature of the audience around the stage,

kích thước của gian phòng, các đường cong hàng ghế khán giả quanh khán đài

it's the height of the room.

Chiều cao của gian phòng.

Like I say, it's all that kind of three-dimensional surface geometry

Như tôi đã nói, đó là tất cả những loại của hình học bề mặt ba chiều

all around me.

quanh tôi.

CA: Well, Daniel, you have done a spectacular job

CA: Daniel, bạn đã làm một công việc ngoạn mục

of helping us all see the world in a different way.

là giúp chúng tôi thấy được thế giới bằng cách khác.

Thanks so much for that, truly. DK: Thank you.

Cảm ơn rất nhiều về điều đó, DK: Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)