Daniel Kish: How I use sonar to navigate the world

Tłumaczenie: Agata Skupin Korekta: Rysia Wand

(Clicking)

(Klikanie)

I was born with bilateral retinoblastoma,

Urodziłem się z obustronnym siatkówczakiem,

retinal cancer.

rakiem siatkówki.

My right eye was removed

Usunięto mi prawe oko,

at seven months of age.

gdy miałem 7 miesięcy.

I was 13 months when they removed my left eye.

Miałem 13 miesięcy, kiedy usunęli mi lewe oko.

The first thing I did upon awakening from that last surgery

Kiedy przebudziłem się po tej operacji,

was to climb out of my crib

najpierw wyszedłem z łóżeczka

and begin wandering around the intensive care nursery,

i zacząłem błądzić po oddziale intensywnej terapii,

probably looking for the one who did this to me.

pewnie szukając tego, kto mi to zrobił.

(Laughter)

(Śmiech)

Evidently, wandering around the nursery

Najwyraźniej błąkanie się po oddziale

was not a problem for me without eyes.

bez oczu nie było dla mnie problemem.

The problem was getting caught.

Problemem było, że mogą mnie złapać.

It's impressions about blindness

Wyobrażenia o ślepocie

that are far more threatening

są dla niewidomych

to blind people than the blindness itself.

o wiele bardziej przerażające niż sama ślepota.

Think for a moment about your own impressions of blindness.

Pomyślcie przez chwilę o własnych wyobrażeniach o ślepocie.

Think about your reactions when I first came onto the stage,

Pomyślcie o swojej reakcji, kiedy wszedłem na scenę,

or the prospect of your own blindness,

o perspektywie własnej ślepoty

or a loved one going blind.

albo o ślepnącej bliskiej osobie.

The terror is incomprehensible to most of us,

To przerażenie jest dla większości z nas niepojęte,

because blindness

ponieważ ślepotę uważa się

is thought to epitomize ignorance and unawareness,

za przejaw ignorancji i nieświadomości,

hapless exposure to the ravages of the dark unknown.

narażenie na potworności nieznanego mroku.

How poetic.

Jak poetycko.

Fortunately for me, my parents were not poetic.

Na szczęście dla mnie, moi rodzice nie byli poetyccy.

They were pragmatic.

Byli pragmatyczni.

They understood that ignorance and fear were but matters of the mind,

Rozumieli, że ignorancja i lęk to kwestie umysłu,

and the mind is adaptable.

a umysł można przystosować.

They believed that I should grow up

Uważali, że z czasem powinienem

to enjoy the same freedoms and responsibilities as everyone else.

cieszyć się tymi samymi swobodami i obowiązkami, co wszyscy inni.

In their own words, I would move out --

Jak mówili: miałem się wyprowadzić,

which I did when I was 18 --

co zrobiłem w wieku 18 lat,

I will pay taxes --

płacić podatki.

thanks -- (Laughter) --

Dzięki. (Śmiech)

and they knew the difference between love and fear.

Znali różnicę między miłością i lękiem.

Fear immobilizes us in the face of challenge.

Lęk paraliżuje nas w obliczu wyzwania.

They knew that blindness would pose a significant challenge.

Wiedzieli, że ślepota będzie znacznym wyzwaniem.

I was not raised with fear.

Nie wychowano mnie w lęku.

They put my freedom first before all else,

Postawili moją wolność nade wszystko,

because that is what love does.

ponieważ tak robi miłość.

Now, moving forward, how do I manage today?

Jak dzisiaj daję sobie radę?

The world is a much larger nursery.

Świat to dużo większy oddział szpitalny.

Fortunately, I have my trusty long cane,

Na szczęście mam swoją zaufaną, długą laskę,

longer than the canes used by most blind people.

dłuższą niż laski używane przez większość niewidomych.

I call it my freedom staff.

Nazywam ją buławą wolności.

It will keep me, for example,

Powstrzyma mnie, na przykład,

from making an undignified departure from the stage. (Laughter)

od niezbyt godnego opuszczenia sceny.

(Śmiech)

I do see that cliff edge.

Widzę tę wysoką krawędź.

They warned us earlier that every imaginable mishap

Uprzedzali nas wcześniej, że każde możliwe nieszczęście

has occurred to speakers up here on the stage.

spotkało już prelegentów na tej scenie.

I don't care to set a new precedent.

Nie chcę ustanowić nowego precedensu.

But beyond that,

Ale poza tym,

many of you may have heard me clicking as I came onto the stage --

słyszeliście pewnie, że klikałem przy wchodzeniu na scenę.

(Clicking) --

(Klikanie)

with my tongue.

Klikałem językiem.

Those are flashes of sound

Są to krótkie dźwięki,

that go out and reflect from surfaces all around me,

które rozchodzą się i odbijają od powierzchni dookoła,

just like a bat's sonar,

jak sonar nietoperza,

and return to me with patterns, with pieces of information,

i wracają do mnie z wzorami i informacjami,

much as light does for you.

mniej więcej tak, jak dla was światło.

And my brain, thanks to my parents,

A mój mózg, dzięki rodzicom,

has been activated to form images in my visual cortex,

został pobudzony do tworzenia obrazów w korze wzrokowej,

which we now call the imaging system,

którą nazywamy teraz systemem obrazowania,

from those patterns of information, much as your brain does.

z tych informacji, podobnie jak wasze mózgi.

I call this process flash sonar.

Nazywam ten proces miganiem sonaru.

It is how I have learned to see through my blindness,

W ten sposób nauczyłem się widzieć przez ślepotę,

to navigate my journey

kierować swoją podróżą

through the dark unknowns of my own challenges,

przez nieznany mrok własnych wyzwań,

which has earned me the moniker

które dały mi tytuł

"the remarkable Batman."

"niezwykłego Batmana".

Now, Batman I will accept.

Batmana zaakceptuję.

Bats are cool. Batman is cool.

Nietoperze są fajne. Batman jest fajny.

But I was not raised to think of myself as in any way remarkable.

Ale nie wychowano mnie, bym myślał, że jestem niezwykły.

I have always regarded myself much like anyone else

Zawsze uważałem, że jestem podobny do każdego,

who navigates the dark unknowns of their own challenges.

kto przemierza nieznany mrok własnych wyzwań.

Is that so remarkable?

Czy to takie niezwykłe?

I do not use my eyes, I use my brain.

Nie używam oczu, używam mózgu.

Now, someone, somewhere,

Ktoś gdzieś musi myśleć,

must think that's remarkable, or I wouldn't be up here,

że to niezwykłe, inaczej nie byłoby mnie tutaj,

but let's consider this for a moment.

ale zastanówmy się nad tym przez chwilę.

Everyone out there

Każdy, kto zmaga się

who faces or who has ever faced a challenge,

albo kiedyś zmagał się z wyzwaniem,

raise your hands.

niech podniesie rękę.

Whoosh. Okay.

Szum. OK.

Lots of hands going up, a moment, let me do a head count.

Dużo rąk w górze, chwila, niech policzę.

(Clicking)

(Klikanie)

This will take a while. (Clicking) (Laughter)

To zajmie chwilę. (Klikanie) (Śmiech)

Okay, lots of hands in the air.

Jest dużo rąk w górze.

Keep them up. I have an idea.

Trzymajcie je, mam pomysł.

Those of you who use your brains to navigate these challenges,

Ci, który używają mózgów do pokonywania tych wyzwań,

put your hands down.

niech opuszczą ręce.

Okay, anyone with your hands still up

Każdy, kto wciąż ma rękę w górze,

has challenges of your own. (Laughter)

ma swoje własne wyzwania. (Śmiech)

So we all face challenges,

Wszyscy mierzymy się z wyzwaniami

and we all face the dark unknown,

i wszyscy mierzymy się z nieznanym mrokiem,

which is endemic to most challenges, which is what most of us fear, okay?

który jest obecny w większości wyzwań, i którego większość z nas się boi.

But we all have brains

Ale wszyscy mamy mózgi,

that allow us, that activate to allow us

które pozwalają nam

to navigate the journey through these challenges. Okay?

kierować podróżą przez te wyzwania.

Case in point: I came up here

Dobry przykład: przyszedłem tutaj

and -- (Clicking) -- they wouldn't tell me

(Klikanie) i nie powiedzieli mi,

where the lectern was.

gdzie jest mównica.

So you can't trust those TED folks.

Nie można ufać ludziom z TED.

"Find it yourself," they said.

"Sam sobie znajdź" - powiedzieli.

So -- (Laughter)

(Śmiech)

And the feedback for the P.A. system is no help at all.

Sprzężenie zwrotne nagłośnienia nie pomaga.

So now I present to you a challenge.

Teraz rzucę wam wyzwanie.

So if you'd all close your eyes for just a moment, okay?

Zamknijcie wszyscy oczy tylko na chwilę, dobrze?

And you're going to learn a bit of flash sonar.

Nauczycie się czegoś o migającym sonarze.

I'm going to make a sound.

Wydam z siebie dźwięk.

I'm going to hold this panel in front of me, but I'm not going to move it.

Będę trzymał ten panel przed sobą, ale nie będę nim ruszał.

Just listen to the sound for a moment.

Tylko słuchajcie dźwięku przez chwilę.

Shhhhhhhhhh.

Szzzzzzzzzz.

Okay, nothing very interesting.

Nic interesującego.

Now, listen to what happens to that same exact sound

Teraz słuchajcie, co się stanie z tym samym dźwiękiem,

when I move the panel.

kiedy ruszę panelem.

Shhhhhhhhhhh. (Pitch getting higher and lower)

Szzzzzzzzzz. (Dźwięk podnosi się i opada)

You do not know the power of the dark side.

Nie znasz potęgi Ciemnej Strony.

(Laughter)

(Śmiech)

I couldn't resist.

Nie mogłem się oprzeć.

Okay, now keep your eyes closed

Trzymajcie oczy zamknięte,

because, did you hear the difference?

słyszeliście różnicę?

Okay. Now, let's be sure.

Upewnijmy się.

For your challenge,

Wyzwanie dla was,

you tell me, just say "now" when you hear the panel start to move.

powiedzcie "teraz", kiedy usłyszycie, że panel zaczyna się ruszać.

Okay? We'll relax into this.

Zrelaksujmy się.

Shhhhhhh.

Szzzzzzzz.

Audience: Now. Daniel Kish: Good. Excellent.

Publiczność: Teraz. Daniel Kish: Świetnie.

Open your eyes.

Otwórzcie oczy.

All right. So just a few centimeters,

Dobrze. Jeszcze tylko kilka centymetrów

you would notice the difference.

i zauważylibyście różnicę.

You've experienced sonar.

Doświadczyliście sonaru.

You'd all make great blind people. (Laughter)

Wszyscy bylibyście świetnymi niewidomymi. (Śmiech)

Let's have a look at what can happen

Spójrzmy, co się stanie,

when this activation process

kiedy na ten proces aktywacji

is given some time and attention.

przeznaczy się trochę czasu i uwagi.

(Video) Juan Ruiz: It's like you guys can see with your eyes

(Wideo) Juan Ruiz: To tak, jakbyście wy widzieli oczami,

and we can see with our ears.

a my uszami.

Brian Bushway: It's not a matter of enjoying it more or less,

Brian Bushway: To nie kwestia cieszenia się bardziej albo mniej,

it's about enjoying it differently.

chodzi o cieszenie się inaczej.

Shawn Marsolais: It goes across. DK: Yeah.

Shawn Marsolais: Idzie w poprzek. DK: Tak.

SM: And then it's gradually coming back down again.

SM: A teraz stopniowo opada.

DK: Yes! SM: That's amazing.

DK: Tak! SM: To niesamowite!

I can, like, see the car. Holy mother!

Jakbym widział samochód. O matko!

J. Louchart: I love being blind.

J. Louchart: Uwielbiam być ślepy.

If I had the opportunity, honestly, I wouldn't go back to being sighted.

Gdybym miał okazję, szczerze, nie wróciłbym do widzenia.

JR: The bigger the goal, the more obstacles you'll face,

JR: Im większy jest cel, tym więcej napotkasz przeszkód,

and on the other side of that goal

a po drugiej stronie tego celu

is victory.

jest zwycięstwo.

[In Italian]

[Po włosku]

(Applause)

(Brawa)

DK: Now, do these people look terrified?

DK: Czy ci ludzie wyglądali na przerażonych?

Not so much.

Nie bardzo.

We have delivered activation training

Przeprowadziliśmy trening aktywacyjny

to tens of thousands of blind and sighted people from all backgrounds

dla dziesiątek tysięcy niewidomych i widzących osób z różnych środowisk

in nearly 40 countries.

w prawie 40 krajach.

When blind people learn to see,

Kiedy niewidomi uczą się widzieć,

sighted people seem inspired

widzący wyglądają na zainspirowanych

to want to learn to see their way better, more clearly, with less fear,

i chcą się nauczyć widzieć na ich sposób lepiej, wyraźniej, z mniejszym lękiem,

because this exemplifies the immense capacity within us all

bo to przykład ogromnych możliwości drzemiących w każdym,

to navigate any type of challenge, through any form of darkness,

żeby przechodzić każdy rodzaj wyzwania, w każdej formie ciemności,

to discoveries unimagined

żeby odkrywać to, co niewyobrażalne,

when we are activated.

kiedy jesteśmy aktywowani.

I wish you all a most activating journey.

Życzę wam wszystkim jak najbardziej uaktywniającej podróży.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)

Chris Anderson: Daniel, my friend.

Chris Anderson: Daniel, przyjacielu.

As I know you can see, it's a spectacular standing ovation at TED.

Wiem, że możesz widzieć, że są tu spektakularne owacje na stojąco.

Thank you for an extraordinary talk.

Dziękuję za niecodzienne wystąpienie.

Just one more question about your world, your inner world that you construct.

Jeszcze jedno pytanie o twój wewnętrzny świat.

We think that we have things in our world that you as a blind person don't have,

Myślimy, że mamy w swoim świecie rzeczy, których ty, jako niewidomy, nie masz,

but what's your world like?

ale jak wygląda twój świat?

What do you have that we don't have?

Co masz, czego my nie mamy?

DK: Three hundred and sixty-degree view,

DK: 360-stopniowy widok,

so my sonar works about as well behind me as it does in front of me.

mój sonar działa prawie tak dobrze za mną, jak przede mną.

It works around corners.

Działa za rogami.

It works through surfaces.

Działa przez powierzchnie.

Generally, it's kind of a fuzzy three-dimensional geometry.

Ogólnie, jest to rodzaj rozmytej trójwymiarowej geometrii.

One of my students, who has now become an instructor,

Jeden z moich uczniów, który jest teraz instruktorem,

when he lost his vision, after a few months

kilka miesięcy po utracie wzroku

he was sitting in his three story house

siedział w swoim trzypiętrowym domu

and he realized that he could hear everything going on throughout the house:

i zauważył, że może słyszeć wszystko, co dzieje się w domu:

conversations, people in the kitchen, people in the bathroom,

rozmowy, ludzi w kuchni, ludzi w łazience,

several floors away, several walls away.

kilka pięter dalej, kilka ścian dalej.

He said it was something like having x-ray vision.

Powiedział, że to jest tak, jak robienie prześwietlenia.

CA: What do you picture that you're in right now?

CA: Jak widzisz to, gdzie teraz jesteś?

How do you picture this theater?

Jak widzisz tę salę?

DK: Lots of loudspeakers, quite frankly.

DK: Dużo głośników, szczerze mówiąc.

It's interesting. When people make a sound,

To ciekawe. Kiedy ludzie wydają dźwięki,

when they laugh, when they fidget, when they take a drink or blow their nose

kiedy się śmieją, kiedy się wiercą, kiedy piją albo wydmuchują nos

or whatever, I hear everything.

albo cokolwiek, słyszę wszystko.

I hear every little movement that every single person makes.

Słyszę najmniejszy ruch każdej osoby.

None of it really escapes my attention,

Naprawdę nic nie ucieka mojej uwadze,

and then, from a sonar perspective,

a do tego, z perspektywy sonaru,

the size of the room, the curvature of the audience around the stage,

rozmiar pomieszczenia, krzywizna widowni dookoła sceny,

it's the height of the room.

wysokość pomieszczenia.

Like I say, it's all that kind of three-dimensional surface geometry

Wszystko to trójwymiarowa geometria powierzchni

all around me.

dookoła mnie.

CA: Well, Daniel, you have done a spectacular job

CA: Wykonałeś spektakularną pracę,

of helping us all see the world in a different way.

pomagając nam wszystkim widzieć świat inaczej.

Thanks so much for that, truly. DK: Thank you.

Naprawdę bardzo za to dziękuję. DK: Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)