How do you build a sacred space? | Siamak Hariri

Çeviri: Gözde Zülal Solak Gözden geçirme: Ramazan Şen

The school of architecture that I studied at some 30 years ago

30 yıl önce çalıştığım mimarlık okulu, büyük bir mimar olan

happened to be across the street from the wonderful art gallery

Louis Kahn tarafından tasarlanan muhteşem bir sanat galerisinin

designed by the great architect Louis Kahn.

karşı sokağındaydı.

I love the building, and I used to visit it quite often.

Binayı seviyordum ve sık sık ziyaret ediyordum.

One day,

Bir gün,

I saw the security guard run his hand across the concrete wall.

güvenlik görevlisinin, elini beton duvarda gezdirdiğini gördüm.

And it was the way he did it,

Ve bunu yapma biçimi,

the expression on his face --

yüzündeki ifade --

something touched me.

bir şey beni etkiledi.

I could see that the security guard was moved by the building

Binanın, güvenlik görevlisini duygulandırdığını görebiliyordum

and that architecture has that capacity

ve bu mimarinin insanı duygulandırma

to move you.

kapasitesi vardı.

I could see it, and I remember thinking,

Görebiliyordum ve şöyle düşündüğümü hatırlıyorum,

"Wow. How does architecture do that?"

"Vay be. Mimari bunu nasıl yapabilir?"

At school, I was learning to design,

Okulda tasarım öğreniyordum,

but here -- here was a reaction of the heart.

fakat burada -- kalpten gelen bir tepki oluşuyordu.

And it touched me to the core.

Özüme kadar duygulanmıştım.

You know, you aspire for beauty,

Bilirsiniz; duygusallık için,

for sensuousness, for atmosphere, the emotional response.

atmosfer için, duygusal karşılık için güzelliği arzularız.

That's the realm of the ineffable

Anlatılamayan ve ölçülemez olanın

and the immeasurable.

dünyası budur.

And that's what you live for:

Ve şunun için yaşarsınız:

a chance to try.

Bir deneme şansı.

So in 2003, there was an open call for designs

2003 yılında, Güney Amerika'daki Bahá'í Tapınağı

for the Bahá'í Temple for South America.

tasarımları için bir açık çağrı yapıldı.

This was the first temple in all of South America.

Bu, Güney Amerika'nın ilk tapınağıydı.

It's a continental temple,

Bir kıta tapınağı,

a hugely important milestone for the Bahá'í community,

Bahá'í topluluğu için oldukça önemli bir dönüm noktası,

because this would be the last of the continental temples

çünkü bu, son kıta tapınağı olabilir ve tüm dünyada

and would open the door for national and local temples to be built

ulusal ve yerel tapınakların inşa edilmesi için

around the world.

kapıları açabilir.

And the brief was deceptively simple

Ve talimat din tarihine göre,

and unique in the annals of religion:

aldatıcı bir sadeliğe ve sıra dışılığa sahip:

a circular room, nine sides, nine entrances, nine paths,

Dairesel bir oda, dokuz kenar, dokuz giriş, dokuz yol,

allowing you to come to the temple from all directions,

tapınağa her yönden gidebilmenizi sağlıyor,

nine symbolizing completeness,

dokuz sayısı bütünlüğü ve mükemmelliği

perfection.

temsil ediyor.

No pulpit, no sermons,

Bahá'í inancında rahip olmadığı için

as there are no clergy in the Bahá'í faith.

vaiz kürsüsü ve vaaz yok.

And in a world which is putting up walls,

Duvarlar inşa eden bir dünyada,

the design needed to express in form

tasarım, biçimsel olarak tam tersini

the very opposite.

ifade etmelidir.

It had to be open, welcoming

Açık olmalıdır, tüm inançlardan,

to people of all faiths, walks of life, backgrounds,

tüm arka planlardan insanları veya inancı olmayan

or no faith at all;

insanları kabul etmelidir;

a new form of sacred space

faydalanacak hiçbir biçimin veya

with no pattern

modelin olmadığı, yeni bir

or models to draw from.

kutsal alan biçimi.

It was like designing one of the first churches for Christianity

Hristiyanlık için ilk kiliselerden birisini veya İslam için ilk camilerden

or one of the first mosques for Islam.

birisini tasarlamak gibiydi.

So we live in a secular world.

Dünyevi bir dünyada yaşıyoruz.

How do you design sacred space today?

Günümüzde kutsal alan nasıl tasarlanır?

And how do you even define what's sacred today?

Bugün kutsalı nasıl tanımlıyoruz?

I stumbled across this beautiful quote from the Bahá'í writings,

Bahá'í yazıtlarından güzel bir alıntıya denk geldim ve

and it speaks to prayer.

duaya hitap ediyor.

It says that if you reach out in prayer,

Diyor ki, elinizi duaya uzatırsanız

and if your prayer is answered -- which is already very interesting --

ve eğer duanız cevaplanırsa -- bu zaten çok ilginçtir --

that the pillars of your heart will become ashine.

o zaman, kalbinizin sütunları ışıldayacaktır.

And I loved this idea of the inner and the outer,

Ben bu içsel ve dışsal fikrini çok sevdim,

like when you see someone and you say, "That person is radiant."

tıpkı birisini gördüğünüzde "Bu insan ışık saçıyor." demeniz gibi.

And I was thinking, "My gosh, how could we make something

Ben de şöyle düşünüyordum; "Aman tanrım, bir bina yaratıyorsun

architectural out of that,

ve ışıkla canlanıyor, böyle bir

where you create a building

şey üzerinden mimari

and it becomes alive with light?

bir şeyi nasıl oluşturabiliyoruz?

Like alabaster, if you kiss it with light, it becomes alive.

Tıpkı su mermeri gibi, eğer ışıkla öpersek, canlanıyor.

And I drew this sketch,

Ben de bu taslağı çizdim;

something with two layers, translucent

iki katmanlı, yarı saydam,

with structure in between capturing light.

ortasında da ışık alan bir yapı.

Maybe a pure form, a single form of emanation

Belki de salt bir form, tamamen kubbe olduğunu

that you could imagine

hayal edebileceğiniz, tek bir

would be all dome

çıkıntı biçimi ve yaptığımız her şey,

and everything we kept making was looking too much like an egg.

yumurtaya çok benziyordu.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

A blob.

Bir su damlası.

So you search.

Araştırıyorsunuz.

You all know this crazy search, letting the process take you,

Hepiniz biliyorsunuz, bu çılgınca araştırma, sürecin sizi içine çekmesi

and you live for the surprises.

ve sürprizler için yaşamanız.

And I remember quite by accident

Tesadüfen, ışıkta hareket eden

I saw this little video of a plant moving in light,

bir bitkinin kısa videosunu gördüğümü hatırlıyorum ve

and it made me think of movement,

beni hareket, ulaşma hakkında

reach,

düşündürmüştü,

this idea that the temple could have reach,

bu tapınak ulaşabilirdi,

like this reach for the divine.

tıpkı kutsallığa ulaşmak gibi.

You can imagine also

Ayrıca bir daire içindeki

that movement within a circle could mean movement and stillness,

hareketin, hareket ve sabitlik anlamına gelebileceğini düşünebilirsiniz,

like the cosmos,

tıpkı evren gibi,

something you see in many places.

çoğu yerde görebileceğiniz bir şey.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

But rotation was not enough,

Fakat dönüş yetersizdi,

because we needed a form.

çünkü bir biçime ihtiyacımız vardı.

In the Bahá'í writings, it talks about

Bahá'í yazıtlarında, tapınakların mükemmel olduğu kadar,

the temples being as perfect as is humanly possible,

olabildiğince de insancıl olması gerektiği yazar ve

and we kept thinking, well, what is perfection?

biz de düşünüp dururuz; mükemmellik nedir?

And I remember I stumbled into this image of this Japanese basket

Bu Japon sepeti fotoğrafına rastladığımı hatırlıyorum ve

and thinking our Western notions of perfection need to be challenged,

Batısal mükemmellik kavramlarımızın

gözden geçirilmesi gerektiğini düşünüyorum,

that this wonderful silhouette of this basket, this wonkiness,

çünkü bu sepetin muhteşem gölgesi, bu dengesizlik ve

and that it has the kind of dimple of what you might imagine a shoulder

bir omuz veya elmacık kemiği olarak hayal edebileceğiniz

or the cheekbone,

bir çeşit çukur

and that kind of organic form.

ve bu organik biçim.

And so we drew and made models,

Bizler de modeller çizip oluşturduk,

these lines that merge at the top,

bu çizgiler, yumuşak çizgiler en tepede buluşuyor,

soft lines,

perde gibi

which became like drapery

bir hâle geliyor ve yarı saydam

and translucent veils and folding,

örtüler ve kıvrımlar

and the idea of not only folding but torquing --

ve yalnızca kıvırmak değil, ayrıca döndürme fikri --

you remember the plant and the way it was reaching.

bitkiyi ve ulaşma biçimini hatırlıyorsunuz.

And this started to become an interesting form,

Bu ilginç bir biçim almaya başladı,

carving the base, making the entrances.

tabanı oymak, girişleri yapmak.

And then we ended up with this.

Bu şekilde sonuçlandı.

This is this temple with two layers,

Bu, iki katmanlı, dokuz ışıldayan

nine luminous veils,

peçeli, şekillendirilmiş ışıklı,

embodied light,

tıpkı parlayan örtü gibi

soft-flowing lines

yumuşak dalgalı

like luminescent drapery.

hatları olan tapınak.

180 submissions were received from 80 countries,

80 ülkeden 180 teklif alındı

and this was selected.

ve bu seçildi.

So we went to the next stage of how to build it.

Sonraki adıma, bunu nasıl inşa edeceğimize geçtik.

We had submitted alabaster.

Su mermeri sunmuştuk.

But alabaster was too soft,

Fakat su mermeri çok yumuşaktı

and we were experimenting, many experiments with materials,

ve biz birçok materyalle birçok deney yapıyor ve

trying to think how we could have this kind of shimmer,

bu tür bir pırıltıyı nasıl elde edeceğimizi düşünüyorduk,

and we ended up with borosilicate.

sonunda borosilikata karar verdik.

And borosilicate glass, as you know, is very strong,

Bildiğiniz gibi, borosilikat cam çok güçlüdür ve

and if you break borosilicate rods just so and melt them

borosilikat çubukları bir şekilde kırıp onları doğru

at just the right temperature,

derecede erittiğimizde,

we ended up with this new material,

ortaya bu yeni materyal çıkar,

this new cast glass which took us about two years to make.

elde etmesi iki yılımızı alan bu yeni cam dökümü.

And it had this quality that we loved,

Onda bizim sevdiğimiz bu nitelik vardı,

this idea of the embodied light,

yani şekillendirilmiş ışık fikri,

but on the inside, we wanted something with a soft light,

fakat iç kısmında, tıpkı bir ceketin iç çizgileri gibi, yumuşak

like the inner lining of a jacket.

ışık içeren bir şeyler istiyorduk.

On the outside you have protection, but on the inside you touch it.

Dış kısmında koruma var, fakat iç kısmında ona dokunuyorsunuz.

So we found this tiny vein in a huge quarry in Portugal

Biz de Portekiz'de devasa bir taş ocağında bu minik oluğu bulduk,

with this beautiful stone,

bu güzel taşla birlikte

which the owner had kept for seven generations in his family,

ve sahibi bunu, doğru projeyi bekleyerek, yedi nesilden beri

waiting for the right project, if you can believe it.

bekletiyordu, eğer buna inanabilirseniz.

Look at this material, it's beautiful.

Şu materyale bakın, çok güzel.

And the way it lights up; it has that translucent quality.

Parlama biçiminde yarı saydam bir niteliğe sahip.

So here you see the structure.

Burada yapıyı görüyorsunuz.

It lets the light through.

Işığı içeriye alıyor.

And looking down,

Yukarıdan baktığınızda

the nine wings are bound,

dokuz kanat yapısal açıdan bağlılar,

structurally but symbolically strong,

sembolik olarak da güçlüler,

a great symbol of unity:

bu muhteşem bir birlik sembolü:

pure geometry, a perfect circle,

saf geometri, muhteşem bir daire,

30 meters in section and in plan,

alt bölümde ve planda 30 metre,

perfectly symmetrical,

oldukça simetrik,

like the idea of sacredness and geometry.

tıpkı kutsallık ve geometri fikri gibi.

And here you see the building going up,

Burada binanın uzanışını görüyorsunuz,

2,000 steel nodes,

2.000 adet çelik düğüm,

9,000 pieces of steel,

9.000 parça çelik,

7,800 stone pieces,

7.800 taş parçası,

10,000 cast glass pieces, all individual shapes,

10.000 cam dökümü parçası, hepsi bireysel şekiller,

the entire superstructure all described,

üst yapı tamamen tanımlandı,

engineered, fabricated with aerospace technology,

tasarlandı, uzay teknolojisiyle üretildi, makineden makineye

prefabricated machine to machine,

mekanik olarak

robotically,

imal edildi,

a huge team effort, you can imagine,

hayal edebiliyorsunuz, devasa, yüzlerce

of literally hundreds,

kişiden oluşan bir takım eforu ve

and within three percent of our $30 million budget

2006'da belirlenmiş 30 milyon dolarlık bütçemizin

set in 2006.

yüzde üçü.

(Applause)

(Alkışlar)

Nine wings bound together

Dokuz kanat birbirine bağlı,

forming a nine-pointed star,

dokuz köşeli bir yıldız oluşturuyor ve

and the star shape moving in space,

yıldız şekli alanda hareket ederek

tracking the sun.

güneşi takip ediyor.

So here it is.

İşte burada.

Audience: Wow!

Seyirci: Vay be!

(Applause)

(Alkışlar)

Hopefully, a befitting response to that beautiful quote,

Neyse ki, şu güzel alıntıya; "cevap verilmiş bir dua"ya

"a prayer answered,"

yaraşır bir cevap,

open in all directions,

her yöne açık,

capturing the blue light of dawn,

şafağın mavi rengini,

tent-like white light of day,

günün çadıra benzeyen beyaz rengini,

the gold light of the afternoon,

akşamın altın sarısı rengini yakalıyor

and of course, at night, the reversal:

ve elbette, geceleri, tam tersi:

sensuous,

Duyumsal,

catching the light in all kinds of mysterious ways.

ışığı tüm gizemli biçimlerde yakalıyor.

And the site: it's interesting; 14 years ago when we made the submission,

Konum ise: İlginç; 14 yıl önce başvuruyu yaptığımızda

we showed the temple set against the Andes.

tapınağı Andes'e karşı konumlandırmıştık.

We didn't have the Andes as our site,

Konumumuzda Andes yoktu,

but after nine years, that's exactly where we ended up,

fakat dokuz yıl sonra kendimizi tam olarak orada bulduk,

the lines of the temple set against nothing but pure nature,

tapınağın çizgileri yalnızca saf doğaya karşı duruyordu

and you turn around and you get nothing but the city below you,

ve döndüğünüzde ise altınızda şehri görüyordunuz;

and inside, a view in all directions,

içeride ise tüm yönlerden bir görüş,

radiating gardens

tüm çardaklarda

from each of the alcoves,

ışıldayan bahçeler,

radiating paths.

ışıldayan yollar.

Last October, the opening ceremonies --

Geçen Ekim'de, açılış törenleri --

a beautiful, sacred event,

güzel, kutsal bir etkinlik,

5,000 people from 80 countries,

80 ülkeden 5.000 kişi,

a continuous river of visitors,

ziyaretçi akını, Güney Amerika'nın

indigenous people from all over South America,

tamamından gelen yerli insanlar, kimisi köylerini daha önce

some who had never left their villages.

hiç terk etmemiş olanlar.

And of course, that this temple belongs to people,

Elbette bu tapınak insanlara ait, birçok kültürün,

the collective, of many cultures and walks of life,

yaşam biçiminin, birçok inancın kolektif bir hâli

many beliefs,

ve benim için

and for me, what's most important is what it feels like on the inside;

en önemlisi, içeride insana hissettirdiği şey,

that it feel intimate,

samimi, kutsal

sacred,

hissettiriyor

and that everyone is welcome.

ve herkese açık.

And if even a few who come

Eğer ki, oraya gelen birkaç insan

have the same reaction as that security guard,

o güvenlik görevlisiyle aynı tepkiyi verebilirse,

then it truly would be their temple.

o zaman bu, gerçekten onların tapınağı olur.

And I would love that.

Ve ben bunu çok isterim.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)