Susan Blackmore: Memes and "temes"

Susan Blackmore "mim" ve "tim" kavramları hakkında konuşuyor

Çeviri: Isil Arican Gözden geçirme: Sancak Gülgen

Cultural evolution is a dangerous child

Kültürel evrim, yeryüzündeki tüm canlı türleri için

for any species to let loose on its planet.

başıboş bırakılması tehlikeli olan bir çocuktur.

By the time you realize what's happening, the child is a toddler,

Tam ne olduğunu fark ettiğiniz anda, emeklemekte olan bu çocuk

up and causing havoc, and it's too late to put it back.

ayağa kalkıp bir sürü kargaşaya neden olur, ve onu geri alması da çok zordur.

We humans are Earth's Pandoran species.

Bizler, insanlar dünyanın Pandora türleriyiz.

We're the ones who let the second replicator out of its box,

İkincil kopyalacıyı kutusundan serbest bıraktık,

and we can't push it back in.

ve şimdi onu kutusuna geri koyamıyoruz.

We're seeing the consequences all around us.

Bunun sonuçlarını etrafımızda her yerde görüyoruz.

Now that, I suggest, is the view that

Şimdi, ben inanıyorum ki,

comes out of taking memetics seriously.

mimetikleri ciddiye alan bir görüş ortaya çıkıyor.

And it gives us a new way of thinking about

ve bu görüş bize yeni bir şekilde düşünmeyi öğretiyor.

not only what's going on on our planet,

Sadece gezegenimizde neler olup bittiğini değil,

but what might be going on elsewhere in the cosmos.

evrende başka yerlerde neler oluyor olabileceğini de gösteriyor.

So first of all, I'd like to say something about memetics

Bu nedenle öncelikle mimetik ve mim teorisi hakkında

and the theory of memes,

birkaç şey söylemek istiyorum.

and secondly, how this might answer questions about who's out there,

ikinci bahsedeceğim şey ise bu konunun eğer oralarda uzaklarda birileri varsa

if indeed anyone is.

onlar hakkındaki soruları nasıl yanıtlayabileceği.

So, memetics:

Evet, mimetik.

memetics is founded on the principle of Universal Darwinism.

Mimetik, evrensel Darwinizm prensipleri üzerine kurulmuş bir bilim.

Darwin had this amazing idea.

Darwin'in muhteçem bir fikri vardı.

Indeed, some people say

Hatta bazı insanlar bunun şimdiye dek

it's the best idea anybody ever had.

öne sürülmüş en iyi fikir olduğunu düşünüyorlar.

Isn't that a wonderful thought, that there could be such a thing

Bu müthiş bir şey değil mi, bir fikrin, şimdiye kadar

as a best idea anybody ever had?

insanların aklına gelen en iyi fikir olması?

Do you think there could?

Bu olabilir mi sizce?

Audience: No.

Seyircileri: Hayır.

(Laughter)

( Gülüşmeler)

Susan Blackmore: Someone says no, very loudly, from over there.

Susan Blackmore: Birisi hayır diyor, oldukça yüksek sesli hem de, şurada.

Well, I say yes, and if there is, I give the prize to Darwin.

Bence evet, ve eüer böyle bir ödül olsa idi ben bunu Darwin' e verirdim.

Why?

Neden mi?

Because the idea was so simple,

Çünkü bu fikir öylesine basitti ki,

and yet it explains all design in the universe.

ama evrenin tüm yapısını da açıklamaya yetiyordu.

I would say not just biological design,

Sadece biyolojik yapısını da değil üstelik,

but all of the design that we think of as human design.

insanların ürettiği şeylerin yapısını bile.

It's all just the same thing happening.

Aslında orada da olan şeyler aynı.

What did Darwin say?

Darwin ne dedi?

I know you know the idea, natural selection,

Kabaca biliyorsunuz, doğal seleksiyon fikrini ortaya koydu,

but let me just paraphrase "The Origin of Species," 1859,

ama 1859'da yayınlanan "Türlerin Kökeni'nden" birkaç cümle

in a few sentences.

alıntı yapmama izin verin.

What Darwin said was something like this:

Darwin'in söylediği şuna benzer bir şeydi --

if you have creatures that vary, and that can't be doubted --

"eğer elinizde çeşitlilik gösteren canlılar varsa, ki şüphesiz vardır--

I've been to the Galapagos, and I've measured the size of the beaks

Ben Galapagos adalarına gittim ve buradaki kuşların gagalarının,

and the size of the turtle shells and so on, and so on.

kaplumbağaların kabuklarının boylarını ölçtüm diye gidiyor.

And 100 pages later.

100 sayfa kadar sonra --

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And if there is a struggle for life,

" ve eğer bu ortamdaki canlılar

such that nearly all of these creatures die --

hayatta kalma mücadelesi veriyor, ve hatta ölüyorlarsa --

and this can't be doubted, I've read Malthus

ki mutlaka böyledir. Malthus'u okudum ve

and I've calculated how long it would take for elephants

eğer fillerin kısıtlanmadan üreyecek olurlarsa dünyanın tamamını

to cover the whole world if they bred unrestricted, and so on and so on.

ne kadar zamanda tamamen kaplayacağını hesapladım..." vesaire vesaire--

And another 100 pages later.

100 sayfa kadar sonra,

And if the very few that survive pass onto their offspring

" ve eğer bu hayatta kalabilen canlılar, hayatta kalmalarını

whatever it was that helped them survive,

sağlayan özelliklerini bir sonraki nesile aktarabiliyorlarsa,

then those offspring must be better adapted

bir sonraki nesil, ebeveynlerine göre

to the circumstances in which all this happened

bu koşullarıa çok daha hızlı ve iyi

than their parents were.

uyum sağlayabileceklerdir.

You see the idea?

Fikri görebiliyor musunuz?

If, if, if, then.

Eğer, eğer, eğer ve o zaman.

He had no concept of the idea of an algorithm,

Algoritm hakkında çok fazla bilgisi yoktu,

but that's what he described in that book,

ama bu kitapta bahsedilen şey

and this is what we now know as the evolutionary algorithm.

bugün evrimsel algoritma dediğimiz şeyin ta kendisi.

The principle is you just need those three things --

Bu prensip uyarınca sadece üç şeye ihtiyaç vardır --

variation, selection and heredity.

çeşitlilik, seçim ve kalıtsallık.

And as Dan Dennett puts it, if you have those,

Dan Dennett'in dediği gibi, eğer bu üçü mevcutsa

then you must get evolution.

o zaman eninde sonunda mutlaka evrim gerçekleşecektir.

Or design out of chaos, without the aid of mind.

Ya da, aklın yardımı olmaksızın kaostan tasarıma gidiş.

There's one word I love on that slide.

Bu slaytta çok sevdiğim bir kelime var.

What do you think my favorite word is?

Bu kelimeyi tahmin edebilir misiniz?

Audience: Chaos.

Seyirciler: Kaos.

SB: Chaos? No. What? Mind? No.

SB: Kaos mu? Değil. Ne? Akıl mı? Yok o da değil.

Audience: Without.

Seyirciler: Olmaksızın.

SB: No, not without.

SB: Yok, olmaksızın da değil.

(Laughter)

( Gülüşmeler)

You try them all in order: Mmm...?

Hepsini sırayla deniyorsunuz... hadi ama?

Audience: Must.

Seyirciler: Mutlaka.

SB: Must, at must. Must, must.

Mutlaka, evet eninde sonunda mutlaka.

This is what makes it so amazing.

Bu durumu bu kadar inanılmaz kılan da bu zaten.

You don't need a designer,

Bir yaratıcıya, bir plana, bir ön tasarıma

or a plan, or foresight, or anything else.

ya da benzer bir başka şeye ihtiyacınız yok.

If there's something that is copied with variation

Eğer çeşitlilikten köken alan ve bir sonraki nesile kopyalanan

and it's selected, then you must get design appearing out of nowhere.

ve seçilime uğrayan bir özellik varsa, yoktan var olan bir tasarım elde edeceğiniz kesindir.

You can't stop it.

Bunun önüne geçemezsiniz.

Must is my favorite word there.

Benim buradaki favori kelimem mutlaka.

Now, what's this to do with memes?

Peki, bunun mim'lerle ne ilgisi var?

Well, the principle here applies to anything

Buradaki çeşitliliğin kopyalanması ve seçilimi

that is copied with variation and selection.

prensibini pekçok şeye uygulamak mümkün

We're so used to thinking in terms of biology,

Biyolojik terimlerle düşünmeye çok alışkın olduğumuzdan

we think about genes this way.

genleri bu şekilde düşünebiliyoruz.

Darwin didn't, of course; he didn't know about genes.

oysa ki Darwin, elbette genler hakkında birşey bilmiyordu.

He talked mostly about animals and plants,

Genelde bitkiler ve hayvanlar hakkında konuşmuştu,

but also about languages evolving and becoming extinct.

ama aynı zamanda evrimleşen ve soyu tükenen dillerden de bahsetmişti.

But the principle of Universal Darwinism

Evrensel Darwinizm prensibine göre

is that any information that is varied and selected

çeşitliliği olan ve tercih edilen her tür bilgi

will produce design.

bir tasarıma dönüşecektir.

And this is what Richard Dawkins was on about

Richard Dawkins'in 1976 yılında yayınlanan çok satan kitabı

in his 1976 bestseller, "The Selfish Gene."

"Bencil Gen"de bahsettiği kavram da buydu.

The information that is copied, he called the replicator.

Kopyalanan veri, ki o buna replikatör adını takmıştı,

It selfishly copies.

kendini bencilce kopyalar.

Not meaning it kind of sits around inside cells going, "I want to get copied."

Elbette bundan kastım hücrenin içinde oturup beklerden "kopyalanmak istiyorum" demesi değil.

But that it will get copied if it can,

Şu demek, sonuçları ne olursa olsun

regardless of the consequences.

olabiliyorsa, kendini kopyalayacaktır.

It doesn't care about the consequences because it can't,

Kopyalamanın sonuçlarını düşünemez, çünkü düşünme yetisi yoktur,

because it's just information being copied.

kopyalanan sadece verilerdir.

And he wanted to get away

Dawkins, bu konuda herkesin genleri örnek gösterip

from everybody thinking all the time about genes,

düşünmesinden uzaklaşmak isteiği için

and so he said, "Is there another replicator out there on the planet?"

"dünyada bu şekilde çalışan bir başka veri kopyalayıcı var mı?" diye düşündü.

Ah, yes, there is.

Evet, elbette var.

Look around you -- here will do, in this room.

Etrafınıza bir bakın, bu odadaki grup bile yeterli.

All around us, still clumsily drifting about

Hepimizin çevresi, hala dikkatsizce sağa sola savrulan

in its primeval soup of culture, is another replicator.

bir ilkek kültür çorbasıyla kaplı durumda, bu da bir başka replikatör.

Information that we copy from person to person, by imitation,

Verileri insandan insana taklit ederek,

by language, by talking, by telling stories,

dilimizi kullanıp konuşarak ya da hikayeler anlatarak,

by wearing clothes, by doing things.

kılık kıyafetimizle ya da yaptıklarımızla aktarıyoruz.

This is information copied with variation and selection.

Bu bilgiler de çeşitlilik ve seçim ile kopyalanıyorlar,

This is design process going on.

ve tasarım süreci devam ediyor.

He wanted a name for the new replicator.

Dawkins bu kopyalayıcıya yeni bir isim vermek istedi,

So, he took the Greek word "mimeme," which means that which is imitated.

ve Yunanca bir kelime olan "mimeme"yi seçti, ki bu taklit edilen anlamına geliyor.

Remember that, that's the core definition:

Unutmayın ki temel tanım bu.

that which is imitated.

Taklit edilen şey.

And abbreviated it to meme, just because it sounds good

Ve bu kelimeyı kısalatarak mim adını verdi, kulağa hoş geliyor çünkü

and made a good meme, an effective spreading meme.

ve güzel bir mim yarattı, oldukça etkin yayılan bir mim hem de.

So that's how the idea came about.

Bu fikrin ortaya çıkışı bu şekilde.

It's important to stick with that definition.

Bu tanıma sadık kalmakta fayda var.

The whole science of memetics is much maligned,

Mimetik bilimi oldukça yanlış algılanmış,

much misunderstood, much feared.

amacından saptırılmış ve korkulan hale gelmiş bir bilim.

But a lot of these problems can be avoided

Ama bu sorunların çoğu bu kelimenin

by remembering the definition.

esas tanımını hatırlamakla ortadan kalkıyor.

A meme is not equivalent to an idea.

Mim, bir fikir ile eş anlamlı değildir.

It's not an idea. It's not equivalent to anything else, really.

Bir fikir ya da benzer başka bir şey ile aynı değildir.

Stick with the definition.

Tanıma sadık kalalım.

It's that which is imitated,

Taklit edilen bir şey.

or information which is copied from person to person.

Ya da insandan insana kopyalanarak geçen bilgi.

So, let's see some memes.

Bazı mim örneklerine bakalım şimdi.

Well, you sir, you've got those glasses hung around your neck

Bayım siz, gözlüklerinizi dikkat çekici bir şekilde

in that particularly fetching way.

boynunuza asmışsınız.

I wonder whether you invented that idea for yourself,

Bunu kendiniz mi akıl ettiniz,

or copied it from someone else?

yoksa bir başkasında mı gördünüz?

If you copied it from someone else, it's a meme.

Bir başkasında gördünüz ve kopyaladınız, bu bir mim.

And what about, oh, I can't see any interesting memes here.

Başka, başka... hmm burada ilginç mimler göremiyorum şu an.

All right everyone, who's got some interesting memes for me?

Evet, bakalım başka ilginç mimler var mı?

Oh, well, your earrings,

Ah evet, küpeleriniz,

I don't suppose you invented the idea of earrings.

küpe takma fikrini sizin keşfettiğinizi sanmıyorum

You probably went out and bought them.

muhtemelen dışarıda bir yerlerden satın aldınız onları.

There are plenty more in the shops.

Dükkanlarda daha bir sürü mevcut.

That's something that's passed on from person to person.

Bu da insandan insana geçen bir şey.

All the stories that we're telling -- well, of course,

Tüm anlattığımız hikayeler de öyle, elbette,

TED is a great meme-fest, masses of memes.

TED'in kendisi bile dev bir mim festivali.

The way to think about memes, though,

Mimler hakkında dişünmemiz gereken şey ise şu,

is to think, why do they spread?

neden yayılıyorlar?

They're selfish information, they will get copied, if they can.

Onlar bencil verileri, eğer becerebilirlerse kopyalanıyorlar.

But some of them will be copied because they're good,

Bazıları iyi, güzel, doğru ya da faydalı

or true, or useful, or beautiful.

oldukları için kopyalanıyor.

Some of them will be copied even though they're not.

bazıları ise öyle olmasalar da kopyalanıyorlar.

Some, it's quite hard to tell why.

Bazılarının neden kopyalandıklarını anlamak imkansız.

There's one particular curious meme which I rather enjoy.

Hoşuma giden çok tuhaf bir mim var.

And I'm glad to say, as I expected, I found it when I came here,

Mutlulukla söyleyebilirim ki, buraya konferans için geldiğimde de gördüm onu,

and I'm sure all of you found it, too.

eminim ki siz de karşılaştınız onunla.

You go to your nice, posh, international hotel somewhere,

Bir yerlerde güzel bir otel odası kiraladınız,

and you come in and you put down your clothes

odaya girdiniz, elbiselerinizi yerleştirdiniz ve

and you go to the bathroom, and what do you see?

banyoya gittiniz, orada ne gördünüz?

Audience: Bathroom soap.

Seyirciler: Banyo sabunu.

SB: Pardon?

SB: Anlamadım?

Audience: Soap.

Seyirciler: Sabun.

SB: Soap, yeah. What else do you see?

SB: Sabun, evet peki, başka?

Audience: (Inaudible)

Seyirci: ( Anlaşılmıyor)

SB: Mmm mmm.

SB: Hı, hı.....

Audience: Sink, toilet!

Seyirciler: Lavabo, tuvalet!

SB: Sink, toilet, yes, these are all memes, they're all memes,

SB: Lavabo, tuvalet, evet bunlar da mim, hepsi mim,

but they're sort of useful ones, and then there's this one.

ama bunlar bir anlamda faydalı, ama bir de bu var.

(Laughter)

( Gülüşmeler)

What is this one doing?

Bu nedir böyle?

(Laughter)

( Gülüşmeler)

This has spread all over the world.

Bu olay dünyanın her yanına yayılmış durumda.

It's not surprising that you all found it

sizin de buradaki banyonuzda bu mim ile

when you arrived in your bathrooms here.

karşılaşmış olmanız şaşırtıcı değil.

But I took this photograph in a toilet at the back of a tent

Ama ben bu fotorafı, Assam'da, ormanın ortasındaki

in the eco-camp in the jungle in Assam.

bir ekolojik kampta çektim.

(Laughter)

( Gülüşmeler)

Who folded that thing up there, and why?

Bunu kim böyle katlamış ve neden?

(Laughter)

( Gülüşmeler)

Some people get carried away.

Bazıları bu işe kendini epey kaptırıyor.

(Laughter)

( Gülüşmellr)

Other people are just lazy and make mistakes.

Bazıları daha tembel ve hata yapıyorlar.

Some hotels exploit the opportunity to put even more memes

Bazı oteller bu mim'e başka mimler ekleme fırsatını kaçırmıyor,

with a little sticker.

mesela bu küçük etiketle.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

What is this all about?

Bunun ne anlamı var?

I suppose it's there to tell you that somebody's

Sanırım birinin buraları temizlediğinin

cleaned the place, and it's all lovely.

göstergesi bu, çok güzel.

And you know, actually, all it tells you is that another person

Ama biliyorsunuz aslında bir başka insanın kendi

has potentially spread germs from place to place.

mikroplarını sağa sola yaydığını da gösteriyor.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So, think of it this way.

Bunu şöyle düşününç

Imagine a world full of brains

Beyinlerle dolu bir dünya hayal edin

and far more memes than can possibly find homes.

ve burda kendine bir yer bulamayacak kadar çok mim olsun.

The memes are all trying to get copied --

Bu mimler kopyalanmanın bir yolunu arıyorlar,

trying, in inverted commas -- i.e.,

tırnak içinde "kendilerine ev arıyorlaræ ve

that's the shorthand for, if they can get copied, they will.

eğer kopyalanmayı başarırlarsa bunu becerecekler.

They're using you and me as their propagating, copying machinery,

Sizi ve beni kendilerini kopyalayacak makineler olarak kullanıyorlar,

and we are the meme machines.

biz onların mim makineleriyiz.

Now, why is this important?

Bu neden önemli sizce?

Why is this useful, or what does it tell us?

Neden faydalı bir şeyö ya da bize ne anlatıyor?

It gives us a completely new view of human origins

Bize insanoğlunun kökenleri hakkında, insan olmanın

and what it means to be human,

ne demek olduğu hakkında yepyeni bir bakış açısı sağlıyor.

all conventional theories of cultural evolution,

Kültürel evrimin bilinen tüm teorileri,

of the origin of humans,

insanlığın tüm kökeni ve

and what makes us so different from other species.

bizi diğer canlılardan farklı kılan öeyler hakkında.

All other theories explaining the big brain, and language, and tool use

Diğer teoriler beynin büyüklüğünü, konuşma yetimizi ve alet kullanımını

and all these things that make us unique,

genlerimizden köken alan ve bizi benzersiz kılan

are based upon genes.

diğer özelliklerimizi açıklıyor.

Language must have been useful for the genes.

Konuşma yeteneği genlerimize faydalı olmuş olmalı.

Tool use must have enhanced our survival, mating and so on.

Alet kullanmamız hayatta kalma ve üreme şansımızı artırmış olmalı.

It always comes back, as Richard Dawkins complained

Her zaman konu dönüp dolanıp, Richard Dawkins'in de

all that long time ago, it always comes back to genes.

bir zaman önce yakındığı gibi genlerimize geliyor.

The point of memetics is to say, "Oh no, it doesn't."

Mimetik biliminin amacı ise, " Yo, hayır her zaman değil." demek.

There are two replicators now on this planet.

Yaşadığımız bu gezegende iki tan kopyalayıcı mevcut.

From the moment that our ancestors,

İki milyon yıl öncesindeki atalarımızdan beri

perhaps two and a half million years ago or so,

süregelen, onların taklit etmesi ile başlayan

began imitating, there was a new copying process.

yeni bir kopyalama süreci mevcut.

Copying with variation and selection.

Değişkenlikle kopyalama ve aralarından seçme.

A new replicator was let loose, and it could never be --

Yeni bir kopyalayıcı serbest bırakılmıştı ve bir daha asla --

right from the start -- it could never be

en başından beri, bu kopyalayıcıyı serbest bırakan atalarımız

that human beings who let loose this new creature,

onu sadece yararlı, güzel ve doğru

could just copy the useful, beautiful, true things,

şeylerde kullanıp diğer şeylerde kullanmamazlık

and not copy the other things.

edemezdi elbette.

While their brains were having an advantage from being able to copy --

Beyinleri bu koylamadan edindikleri avatajları özümserken --

lighting fires, keeping fires going, new techniques of hunting,

ateş yakmak, ateşi canlı tutmak, yeni avlanma yöntemleri,

these kinds of things --

buna benzer şeyleri --

inevitably they were also copying putting feathers in their hair,

kaçınılmaz olarak aynı zaman da saçlarına tüyler takmayı,

or wearing strange clothes, or painting their faces,

tuhaf kılıklar giymeyi, yüzlerini boyamayı veya

or whatever.

benzer şeyleri de taklit ettiler.

So, you get an arms race between the genes

Böylece ortaya insanlara onların vaktini bu tip gereksiz şeyleri kopyalayarak

which are trying to get the humans to have small economical brains

vakitlerini harcamayı engelleyecek ufak, verimli beyinler

and not waste their time copying all this stuff,

sağlamaya çalışan genler ile, bunların tersini yapan

and the memes themselves, like the sounds that people made and copied --

mesela insanların yaptığı sesleri kopyalayan ve sonunda

in other words, what turned out to be language --

bunun konuşma diline dönüşmesini sağlayan ve beyinleri gittiçe daha büyük

competing to get the brains to get bigger and bigger.

hale getirmek için yarışan mimler arasında bir çekişme ortaya çıktı.

So, the big brain, on this theory, is driven by the memes.

Bu teoriye göre büyük beyinlerimiz mimlerin bir ürünü.

This is why, in "The Meme Machine," I called it memetic drive.

Bu nedenle "Mim Makinesi"nde bu durumu mimetik ivme olarak nitelendirdim.

As the memes evolve, as they inevitably must,

Mimler evrimleştikçe, ki kaçınılmaz olarak evrimleşmek zorundadırlar

they drive a bigger brain that is better at copying the memes

mimleri kopyalamada daha usta hale gelmiş, daha büyük

that are doing the driving.

bir beyine sahip olacaklardır.

This is why we've ended up with such peculiar brains,

Bu nedenle böyle tuhaf beyinlere sahip olduk,

that we like religion, and music, and art.

din, müzik ve sanattan hoşlanıyoruz.

Language is a parasite that we've adapted to,

Konuşma dili, bu görüşe göre

not something that was there originally for our genes,

uyum sağlamayı başardığımız bir parazit,

on this view.

başlangıçtan beri genlerimizden gelmiyor.

And like most parasites, it can begin dangerous,

ve hemen bütün parazitler gibi tehlikeli olarak başlıyor,

but then it coevolves and adapts,

ama sonradan evrimleşiyor ve uyum sağlıyor

and we end up with a symbiotic relationship

ve bu yeni parazitle simbiyotik yeni bir

with this new parasite.

ilişki kuruyoruz.

And so, from our perspective,

Kendi bakış açımızdan bunun

we don't realize that that's how it began.

nasıl başladığının ayırdına varamıyoruz.

So, this is a view of what humans are.

Bu insanların ne olduğuna dair bir görüş.

All other species on this planet are gene machines only,

Bu gezegendeki diğer canlıların tümü gen makinaları,

they don't imitate at all well, hardly at all.

taklitçilik konusunda çok iyi değiller, balki birazcık.

We alone are gene machines and meme machines as well.

Ama biz, tek başımıza hem gen hem de mim makineleriyiz.

The memes took a gene machine and turned it into a meme machine.

Mimler bir gen makinesin aldılar ve onu bir mim makinesine çevirdiler.

But that's not all.

Ama hepsi bu değil.

We have a new kind of memes now.

Artık yeni bir tür mime sahibiz.

I've been wondering for a long time,

Bunu uzunca bir zamandır merak ediyorum,

since I've been thinking about memes a lot,

çünkü mimler hakkında epeyce çok düşünüyorum.

is there a difference between the memes that we copy --

kopyaladığımız bu mimler ile etrafımızdaki bütün bu

the words we speak to each other,

teknolojik şeyler arasında bir ilinti var mı? --

the gestures we copy, the human things --

kopyaladığımız mimler derken, birbirimize söylediğimiz kelimeler

and all these technological things around us?

vücut dilimiz, diğer insani şeyerden bahsediyorum.

I have always, until now, called them all memes,

Bu güne kadar, bu şeyleri her zaman mim diye adlandırdım,

but I do honestly think now

ama doğrusunu isterseniz artık

we need a new word for technological memes.

teknolojik mimler için yeni bir kelimeye ihtiyacımız olduğunu düşünüyorum.

Let's call them techno-memes or temes.

Bunlara teknomimler ya da timler diyelim.

Because the processes are getting different.

Çünkü süreçleri biraz daha farklı işliyor.

We began, perhaps 5,000 years ago, with writing.

Bundan 5000 yıl kadar önce, yazı yazmaya başladık.

We put the storage of memes out there on a clay tablet,

Biriktirdiğimiz mimleri kilden tabletlere aktardık,

but in order to get true temes and true teme machines,

ama gerçek timler ve tim makinaları elde etmek için

you need to get the variation, the selection and the copying,

çeşitliliğin, seçilimin ve kopyalamanın

all done outside of humans.

insanların dışında yapılıyor olması gerekli.

And we're getting there.

Ve bu noktaya geliyoruz.

We're at this extraordinary point where we're nearly there,

Neredeyse bu koşulları sağlayacak olağandışı bir noktadayız

that there are machines like that.

artık bunu yapan makinalar var.

And indeed, in the short time I've already been at TED,

Aslında, TED'de bulunduğum şu kısa süre boyunca bile

I see we're even closer than I thought we were before.

buna daha önce düşündüğümden daha yakın olduğumuzu gördüm.

So actually, now the temes are forcing our brains

Gerçekte, artık timler beyinlerimizi daha çok

to become more like teme machines.

tim makinaları gibi davranmak için zorluyor.

Our children are growing up very quickly learning to read,

Çocuklarımız okuma yazmayı çok hızlı öğreniyorlar,

learning to use machinery.

makine kullanmayı da öyle.

We're going to have all kinds of implants,

Bir sürü implant, uyumadan ayakta kalmamızı

drugs that force us to stay awake all the time.

sağlayacak bir sürü ilaca sahibiz.

We'll think we're choosing these things,

Bunları kendinizin seçtiğini düşünüyor olabilirsiniz,

but the temes are making us do it.

ama aslında bunu yapan timler.

So, we're at this cusp now

Şu anda gezegenimizde üçüncü bir

of having a third replicator on our planet.

kopyalayıcı olması nedeniyle ilginç br değişim içindeyiz.

Now, what about what else is going on out there in the universe?

Peki evrenin diğer noktalarında neler olup bitiyor bu konuda?

Is there anyone else out there?

Oralarda birileri var mı?

People have been asking this question for a long time.

İnsanlar uzunca bir zamandır bu soruyu soruyorlar.

We've been asking it here at TED already.

TED'de, burada da bu soruyu soruyoruz.

In 1961, Frank Drake made his famous equation,

1961'de Frank Drake meşhur formülünü öne sürdü,

but I think he concentrated on the wrong things.

ama bence yanlışi bir şeye konsantre oldu.

It's been very productive, that equation.

Bu formül çok verimli bir formül oldu,

He wanted to estimate N,

N'in değerini öngirmek istemişti,

the number of communicative civilizations out there in our galaxy,

yani galaksimizde bulunan, iletişim kurma yetisine sahip uygarlık sayısını.

and he included in there the rate of star formation,

Formüle yıldız oluşma hızını, gezegen sayısını,

the rate of planets, but crucially, intelligence.

ve kaşınılmaz olarak zeki olmayı ekledi.

I think that's the wrong way to think about it.

Bence bu yanlış bir düşünce şekli.

Intelligence appears all over the place, in all kinds of guises.

Zeka, her yerde olabilir, çok farklı şekillere bürünebilir.

Human intelligence is only one kind of a thing.

İnsan zekası bildiğimiz zekalardan sadece biri.

But what's really important is the replicators you have

Ama esas önemli olan şey çoğaltıcınızın olup olmadığı

and the levels of replicators, one feeding on the one before.

ve varsa kaçıncı derece oldukları, hangisinin kimden beslendiği.

So, I would suggest that we don't think intelligence,

Bu nedenle, zekayı değil de, çoğaltıcıları

we think replicators.

göz önüne alalım diyorum.

And on that basis, I've suggested a different kind of equation.

Bundan yola çıkarak da farklı bir formül öneriyorum.

A very simple equation.

Çok basit bir formül.

N, the same thing,

N, aynı anlama geliyor.

the number of communicative civilizations out there

Galaksimizde bulmayı umduğumuz iletişim kurabilecek

[that] we might expect in our galaxy.

uygarlıkların sayısı.

Just start with the number of planets there are in our galaxy.

Bizim galaksimizdeki gezegenlerin sayısını alın,

The fraction of those which get a first replicator.

bunların çok az bir kısmında birinci derece bir çoğaltıcı olacaktır.

The fraction of those that get the second replicator.

Bunların çok az bir kısmında da ikinci derece bir çoğaltıcı var olabilir.

The fraction of those that get the third replicator.

Bunların çok öok az bir kısmı da üçünü seviye çoğaltıcıya sahip olacaktır.

Because it's only the third replicator that's going to reach out --

Çünkü sadece içinci derece çoğaltıcı gezegen dışına gitmeye çalışıp

sending information, sending probes, getting out there,

bilgi, uzay aracı vesaire göndermeye çalışarak

and communicating with anywhere else.

uzaktakilerle iletişim kurmaya çalışacaktır.

OK, so if we take that equation,

Tamam, eğer bu formülü göz önüne alırsak,

why haven't we heard from anybody out there?

neden hala orada bir yerlerden mesaj almadık?

Because every step is dangerous.

Çünkü bu süreçteki her adım tehlikelidir.

Getting a new replicator is dangerous.

Yeni bir çoğaltıcı sahibi olmak tehlikelidir.

You can pull through, we have pulled through,

Bunu başarabilirsiniz, biz başardık ama

but it's dangerous.

tehlikelidir.

Take the first step, as soon as life appeared on this earth.

ilk adımı ele alın, dünyada yaşam ortaya çıktıktan hemen sonra.

We may take the Gaian view.

Gaian görüşü benimseyelim.

I loved Peter Ward's talk yesterday -- it's not Gaian all the time.

Peter Ward'ın dünkü konuşmasını çok beğendim -- her zaman Gaian olmak mümkün değil.

Actually, life forms produce things that kill themselves.

Yaşam biçimleri, kendilerini lödürecek şeyler üretebilirler.

Well, we did pull through on this planet.

Evet, biz bu gezegende başarılı olup hayatta kaldık,

But then, a long time later, billions of years later,

Ama, uzun bir zaman sonra, milyarlarca yıl sonra

we got the second replicator, the memes.

İkinci bir çoğaltıcıya sahip olduk: mimler.

That was dangerous, all right.

Bu tehlikeliydi, tamam mı?

Think of the big brain.

Büyük beynimizi düşünün.

How many mothers do we have here?

Burada kaç anne vardır sizce?

You know all about big brains.

Sizler büyük beyinleri oldukça yakından tanıyorsunuz.

They are dangerous to give birth to,

Onları doğurmak epey zordur.

are agonizing to give birth to.

Çok acı vericidir.

(Laughter)

( Gülüşmeler)

My cat gave birth to four kittens, purring all the time.

Benim kedin dört yavru doğurdu, doğum bıyunca da guruldadı.

Ah, mm -- slightly different.

Eee, bizdekinden epey farklı değil mi?

(Laughter)

( Gülüşmeler)

But not only is it painful, it kills lots of babies,

Sadece acı verici olmakla kalmaz, pekçok bebeğin ve annenin

it kills lots of mothers,

ölümüne neden olur.

and it's very expensive to produce.

Bu beyni yapması da çok pahalıdır.

The genes are forced into producing all this myelin,

Genler, bu myelini üretmek için uğraşırlar,

all the fat to myelinate the brain.

bütün yağları myeline çevrilir.

Do you know, sitting here,

Biliyor musunuz, burada öylesine otururken

your brain is using about 20 percent of your body's energy output

beyniniz, vücudunuzun sadece ağırlıkça %2'sine sahip olduğu halde

for two percent of your body weight?

enerji tüketiminizin %20'sini harcıyor.

It's a really expensive organ to run.

Çalıştırması gerçekten de en pahalı olan organdır.

Why? Because it's producing the memes.

Neden? Çünkü mimleri üretiyor.

Now, it could have killed us off. It could have killed us off,

Ama bu hepimizi öldürebilirdi, hepimizi öldürebilirdi,

and maybe it nearly did, but you see, we don't know.

belki de neredeyse bunu yaptı, görüyorsunuz ya, tam bilemiyoruz

But maybe it nearly did.

Belki de neredeyse bunu yaptı.

Has it been tried before?

Daha önce benzer birşeyi deneyen olmuş muydu?

What about all those other species?

Diğer türlere ne dersiniz?

Louise Leakey talked yesterday

Louise Leakey dün anlattı,

about how we're the only one in this branch left.

biz evrim ağacının bu dalına hayatta kalan tek grubuz.

What happened to the others?

Diğerlerine ne oldu?

Could it be that this experiment in imitation,

Bu taklit etme deneyi,

this experiment in a second replicator,

bu ikincil çoğaştıcı deneyi

is dangerous enough to kill people off?

bu insanları öldürmüş olacak kadar tehlikeli olabilir mi?

Well, we did pull through, and we adapted.

Biz paçayı kurtardık ve uyum sağladık.

But now, we're hitting, as I've just described,

Ama şu anda, daha önce de söylediğim gibi

we're hitting the third replicator point.

üçüncü çoğaltıcıya gelmiş durumdayız.

And this is even more dangerous --

Ve bu daha öncekilerden daha da tehlikeli--

well, it's dangerous again.

tekrar bir tehlike var .

Why? Because the temes are selfish replicators

Neden? Çünkü tümler bencil çoğaltıcılardır

and they don't care about us, or our planet, or anything else.

ne biz, ne gezegenimiz ne de başka şeyler umurlarında.

They're just information, why would they?

Onlar sadece bilgiden ibaret -- neden umursasınlar ki?

They are using us to suck up the planet's resources

Şu anda gezegenin kaynaklarını tüketmek için bizi kullanıyorlar,

to produce more computers,

daha fazla bilgisayar üretmek için,

and more of all these amazing things we're hearing about here at TED.

ya da burada TED'de dinlediğimiz diğer müthiş şeylerden üretmek için.

Don't think, "Oh, we created the Internet for our own benefit."

"Ah, ama interneti kendi menfaatimiz için biz yarattık." diye düşünmeyin.

That's how it seems to us.

Bize öyle geliyor elbette.

Think, temes spreading because they must.

Ama timlerin, buna zorunlu oldukları için yayıldığını düşünün.

We are the old machines.

Bizler eski makineleriz.

Now, are we going to pull through?

Şimdi, bu defa da paşayı kurtarabilecek miyiz?

What's going to happen?

Ne olacak?

What does it mean to pull through?

Paşayı kurtarmak ne demek?

Well, there are kind of two ways of pulling through.

paşayı kurtarmanın iki yolu var aslında

One that is obviously happening all around us now,

birincisi çu an etrafımızda zaten olup bitenlerden ibaret,

is that the temes turn us into teme machines,

timler bizi tim makinalarına dönüştürecek,

with these implants, with the drugs,

bu implantlar, ilaçlar ve bizim

with us merging with the technology.

teknoloji ile bitinleşiyor olmamız sayesinde.

And why would they do that?

Peki bunu neden yapsaınlar ki?

Because we are self-replicating.

Çünkü biz kendi kendimize çoğalabiliyoruz.

We have babies.

Bebek doğuruyoruz.

We make new ones, and so it's convenient to piggyback on us,

yeni bireyler meydana getiriyoruz, bu nedenle bizim sırtımıza tutunmak mantıklı

because we're not yet at the stage on this planet

çünkü, bu gezegende henüz diğer aşamaya geçemedik.

where the other option is viable.

Her ne kadar yakın da olsa

Although it's closer, I heard this morning,

bu sabah duydum hatta

it's closer than I thought it was.

zennettiğimden de yakınmış.

Where the teme machines themselves will replicate themselves.

ikinci aşamada tim makinaları kendilerini çoğaltmanın bir yolunu bulacaklar.

That way, it wouldn't matter if the planet's climate

Bu olduğunda, gezegenin iklimi tamamen değişse de

was utterly destabilized,

bunun bir önemi olmayacak.

and it was no longer possible for humans to live here.

ve insanların artık burada yaşayamacak olması da önemsiz olacak.

Because those teme machines, they wouldn't need --

Çünkü bu tim makinaları, artık bize

they're not squishy, wet, oxygen-breathing,

çabucak ezilen, nemli gövdeli, oksijen soluyan

warmth-requiring creatures.

sıcaklık isteyen yaratıklara ihtiyaç duymuyor olacaklar.

They could carry on without us.

Bizsiz de çoğalabilecekler.

So, those are the two possibilities.

İki olasılık bunlar.

The second, I don't think we're that close.

İkinci olasılığa henüz çok da

It's coming, but we're not there yet.

yakın olduğumuzu düşünmüyorum.

The first, it's coming too.

Ama ilki hızla geliyor.

But the damage that is already being done

Ve gezegenimize şimdiye kadar verdiğimiz zarar

to the planet is showing us how dangerous the third point is,

üçüncü noktanın ne kadar tehlikeli olduğunu da gösteriyor.

that third danger point, getting a third replicator.

Üçüncü tehlikeli an, üçüncü kopyalayıcıyı elde etmek.

And will we get through this third danger point,

Bu tehlikeli noktadan da, daha önce birinci ve ikincisinden

like we got through the second and like we got through the first?

geçtiğimiz gibi kurtulup hayatta kalabilecek miyiz?

Maybe we will, maybe we won't.

Belki evet, belki de hayır.

I have no idea.

Hiç bir fikrim yok.

(Applause)

( Alkışlar)

Chris Anderson: That was an incredible talk.

Chris Anderson: Bu inanılmaz bir konuşmaydı.

SB: Thank you. I scared myself.

SB: Teşekkürler. Ben bile korktum.

CA: (Laughter)

CA: ( Kahkaha)