Susan Blackmore: Memes and "temes"

Tłumaczenie: Marcin Zieliński Korekta: Krystian Aparta

Cultural evolution is a dangerous child

Ewolucja kulturowa to niebezpieczne dziecko, które bez nadzoru

for any species to let loose on its planet.

staje się groźne dla każdego gatunku na tej planecie.

By the time you realize what's happening, the child is a toddler,

Zanim się obejrzysz, dziecko już wstaje,

up and causing havoc, and it's too late to put it back.

sieje spustoszenie, a za późno, by z powrotem położyć je spać.

We humans are Earth's Pandoran species.

My, ludzie, jesteśmy dla Ziemi gatunkiem-Pandorą.

We're the ones who let the second replicator out of its box,

To my pozwoliliśmy drugiemu replikatorowi wydostać się z puszki

and we can't push it back in.

i nie potrafimy go wepchnąć z powrotem.

We're seeing the consequences all around us.

Konsekwencje widzimy wszędzie wokół nas.

Now that, I suggest, is the view that

To właśnie, moim zdaniem, punkt widzenia, który wynika

comes out of taking memetics seriously.

z poważnego traktowania memetyki.

And it gives us a new way of thinking about

Daje on nowy sposób myślenia

not only what's going on on our planet,

o tym, co dzieje się na naszej planecie,

but what might be going on elsewhere in the cosmos.

a także o tym, co może się dziać gdzieś indziej w kosmosie.

So first of all, I'd like to say something about memetics

Chciałabym więc powiedzieć, po pierwsze, coś o memetyce

and the theory of memes,

i teorii memów,

and secondly, how this might answer questions about who's out there,

a po drugie, o tym jak mogą one odpowiedzieć na pytanie o to,

if indeed anyone is.

kto poza nami tam jest, jeśli rzeczywiście ktoś jest.

So, memetics:

A więc, memetyka.

memetics is founded on the principle of Universal Darwinism.

Memetyka jest oparta na zasadzie uniwersalnego darwinizmu.

Darwin had this amazing idea.

Darwin miał taką zadziwiającą ideę.

Indeed, some people say

W rzeczy samej, niektórzy mówią,

it's the best idea anybody ever had.

że to najlepsza idea, jaką kiedykolwiek ktokolwiek miał.

Isn't that a wonderful thought, that there could be such a thing

Czy nie jest to wspaniała myśl, że może istnieć coś takiego jak

as a best idea anybody ever had?

najlepsza koncepcja, jaką ktokolwiek miał?

Do you think there could?

Myślicie, że coś takiego może istnieć?

Audience: No.

Publiczność: Nie.

(Laughter)

(Śmiech)

Susan Blackmore: Someone says no, very loudly, from over there.

S. Blackmore: Słyszałam głośne "nie".

Well, I say yes, and if there is, I give the prize to Darwin.

Cóż, ja mówię "tak" i przyznaję za taką ideę nagrodę Darwinowi.

Why?

Dlaczego?

Because the idea was so simple,

Dlatego, że ta idea jest tak prosta,

and yet it explains all design in the universe.

a jednocześnie wyjaśnia całą konstrukcję wszechświata.

I would say not just biological design,

Nie tylko konstrukcję biologiczną,

but all of the design that we think of as human design.

ale też wszystko, co uważamy za wytwór człowieka.

It's all just the same thing happening.

To przykłady jednego mechanizmu.

What did Darwin say?

Co powiedział Darwin?

I know you know the idea, natural selection,

Wiem, że znacie ideę doboru naturalnego,

but let me just paraphrase "The Origin of Species," 1859,

ale pozwolę sobie sparafrazować "O powstawaniu gatunków" z 1859 roku,

in a few sentences.

w kilku zdaniach.

What Darwin said was something like this:

Darwin powiedział coś takiego…

if you have creatures that vary, and that can't be doubted --

Jeśli istnieją stworzenia zróżnicowane, a co do tego nie ma wątpliwości…

I've been to the Galapagos, and I've measured the size of the beaks

Byłem na Galapagos i mierzyłem wielkość dziobów,

and the size of the turtle shells and so on, and so on.

żółwich skorup i tak dalej, i tak dalej.

And 100 pages later.

I 100 stron później…

(Laughter)

(Śmiech)

And if there is a struggle for life,

I jeśli ma miejsce walka o życie,

such that nearly all of these creatures die --

w której prawie wszystkie te stworzenia giną,

and this can't be doubted, I've read Malthus

a i w to nie można wątpić, czytałem Malthusa

and I've calculated how long it would take for elephants

i obliczyłem, jak szybko słonie

to cover the whole world if they bred unrestricted, and so on and so on.

zasiedliłyby cały świat, gdyby mnożyły się bez przeszkód, itd...

And another 100 pages later.

I następne 100 stron później.

And if the very few that survive pass onto their offspring

I jeśli te nieliczne, które przetrwały, przekażą potomstwu to,

whatever it was that helped them survive,

to, co pomogło im przetrwać,

then those offspring must be better adapted

wtedy potomstwo musi być lepiej przystosowane

to the circumstances in which all this happened

do warunków, w których to nastąpiło,

than their parents were.

niż byli jego rodzice.

You see the idea?

Widzicie ideę?

If, if, if, then.

Jeśli, jeśli, jeśli, wtedy.

He had no concept of the idea of an algorithm,

On nie miał pojęcia o koncepcji algorytmu.

but that's what he described in that book,

Ale to właśnie opisał w tej książce

and this is what we now know as the evolutionary algorithm.

i to właśnie znamy dziś jako algorytm ewolucyjny.

The principle is you just need those three things --

Podstawowa zasada mówi, że potrzebujemy tych trzech rzeczy,

variation, selection and heredity.

zmienności, doboru i dziedziczenia.

And as Dan Dennett puts it, if you have those,

I, jak ujmuje to Dan Dennet, jeśli je mamy,

then you must get evolution.

musimy otrzymać ewolucję.

Or design out of chaos, without the aid of mind.

Albo konstrukcję powstałą z chaosu bez udziału umysłu.

There's one word I love on that slide.

Uwielbiam jedno ze słów na tym slajdzie.

What do you think my favorite word is?

Jak myślicie, które?

Audience: Chaos.

Publiczność: "Chaos".

SB: Chaos? No. What? Mind? No.

SB: "Chaos"? Nie. Które? "Umysł"? Nie.

Audience: Without.

Publiczność: "Bez".

SB: No, not without.

SB: Nie, nie "bez".

(Laughter)

(Śmiech)

You try them all in order: Mmm...?

Podajecie wszystkie po kolei. Mmm...?

Audience: Must.

Publiczność: "Musimy”.

SB: Must, at must. Must, must.

Musimy, koniecznie. Musimy, musimy.

This is what makes it so amazing.

To właśnie sprawia, że to takie niesamowite.

You don't need a designer,

Nie potrzebujemy projektanta,

or a plan, or foresight, or anything else.

ani planu, ani przewidywania, ani nic innego.

If there's something that is copied with variation

Jeśli istnieje coś, co jest kopiowane, wykazuje zmienność

and it's selected, then you must get design appearing out of nowhere.

i podlega selekcji, wtedy znikąd musimy otrzymać konstrukcję.

You can't stop it.

Nie da się tego powstrzymać.

Must is my favorite word there.

"Musimy" jest tutaj moim ulubionym słowem.

Now, what's this to do with memes?

A teraz, jak to się ma do memów?

Well, the principle here applies to anything

Otóż ta zasada odnosi się do wszystkiego,

that is copied with variation and selection.

co jest kopiowane ze zmiennością i podlega doborowi.

We're so used to thinking in terms of biology,

Przyzwyczailiśmy się myśleć o genach

we think about genes this way.

w kategoriach biologicznych.

Darwin didn't, of course; he didn't know about genes.

Darwin oczywiście tego nie robił, nie wiedział o genach.

He talked mostly about animals and plants,

Mówił przede wszystkim o zwierzętach i roślinach,

but also about languages evolving and becoming extinct.

ale również o ewolucji i wymieraniu języków.

But the principle of Universal Darwinism

Ale zasada uniwersalnego darwinizmu

is that any information that is varied and selected

mówi, że każda informacja, która podlega zmienności i selekcji

will produce design.

da projekt.

And this is what Richard Dawkins was on about

Właśnie o tym pisał Richard Dawkins

in his 1976 bestseller, "The Selfish Gene."

w "Samolubnym genie", jego bestsellerze z 1976 roku.

The information that is copied, he called the replicator.

Informację, która jest kopiowana, nazwał replikatorem.

It selfishly copies.

Ten powiela się w sposób samolubny.

Not meaning it kind of sits around inside cells going, "I want to get copied."

Nie znaczy to, że siedzi w komórce i kombinuje "Chcę się skopiować".

But that it will get copied if it can,

Ale, że zostanie skopiowany, jeśli będzie mógł,

regardless of the consequences.

niezależnie od konsekwencji.

It doesn't care about the consequences because it can't,

Nie dba o konsekwencje, ponieważ nie może,

because it's just information being copied.

jest tylko informacją, która zostaje skopiowana.

And he wanted to get away

Dawkins chciał odejść od wszechobecnego myślenia o genach,

from everybody thinking all the time about genes,

Dawkins chciał odejść od wszechobecnego myślenia o genach,

and so he said, "Is there another replicator out there on the planet?"

więc zapytał, "Czy jest na tej planecie jeszcze jakiś replikator?"

Ah, yes, there is.

O tak, jest.

Look around you -- here will do, in this room.

Popatrzcie wokół siebie, po prostu tutaj, w tej sali.

All around us, still clumsily drifting about

Wszędzie wokół nas, wciąż niezgrabnie kręcąc się

in its primeval soup of culture, is another replicator.

w swojej pierwotnej zupie kultury, znajduje się kolejny replikator.

Information that we copy from person to person, by imitation,

Informacja, która jest kopiowana między ludźmi przez naśladowanie,

by language, by talking, by telling stories,

język, rozmowę, opowiadanie historii,

by wearing clothes, by doing things.

noszenie ubrań, robienie różnych rzeczy.

This is information copied with variation and selection.

Jest to informacja powielana, podlegająca zmienności selekcji.

This is design process going on.

Jest to proces powstawania projektu w toku.

He wanted a name for the new replicator.

Potrzebował nazwy dla tego nowego replikatora.

So, he took the Greek word "mimeme," which means that which is imitated.

Wybrał greckie słowo "mimeme", które oznacza to, co jest imitowane.

Remember that, that's the core definition:

Zapamiętajcie to, to sedno definicji.

that which is imitated.

To, co jest imitowane.

And abbreviated it to meme, just because it sounds good

I skrócił to do słowa "mem", po prostu dlatego, że dobrze brzmi

and made a good meme, an effective spreading meme.

i daje dobry, dobrze rozprzestrzeniający się mem.

So that's how the idea came about.

Oto, jak powstała ta koncepcja.

It's important to stick with that definition.

Ważne, by trzymać się tej definicji.

The whole science of memetics is much maligned,

Memetyka jako nauka jest mocno oczerniana,

much misunderstood, much feared.

bardzo opacznie rozumiana i budzi duży strach.

But a lot of these problems can be avoided

Ale wielu z tych problemów można uniknąć

by remembering the definition.

przez pamiętanie tej definicji.

A meme is not equivalent to an idea.

Mem nie jest odpowiednikiem idei,

It's not an idea. It's not equivalent to anything else, really.

ani odpowiednikiem niczego innego.

Stick with the definition.

Trzymajmy się definicji.

It's that which is imitated,

To coś, co jest imitowane.

or information which is copied from person to person.

Albo informacja, która jest kopiowana pomiędzy ludźmi.

So, let's see some memes.

Spójrzmy na kilka memów.

Well, you sir, you've got those glasses hung around your neck

Proszę, pan ma zawieszone na szyi okulary

in that particularly fetching way.

w wyjątkowo ujmujący sposób.

I wonder whether you invented that idea for yourself,

Zastanawiam się, czy wpadł pan na ten pomysł sam,

or copied it from someone else?

czy też podpatrzył u kogoś innego?

If you copied it from someone else, it's a meme.

Jeżeli skopiował go pan od kogoś innego, to jest to mem.

And what about, oh, I can't see any interesting memes here.

Och, nie widzę tu żadnych interesujących memów.

All right everyone, who's got some interesting memes for me?

No dobrze, kto ma dla mnie jakieś ciekawe memy?

Oh, well, your earrings,

O, proszę, pani kolczyki.

I don't suppose you invented the idea of earrings.

Zapewne nie wymyśliła pani kolczyków.

You probably went out and bought them.

Prawdopodobnie je pani kupiła.

There are plenty more in the shops.

Jest ich całe mnóstwo w sklepach.

That's something that's passed on from person to person.

To coś przekazywanego między ludźmi.

All the stories that we're telling -- well, of course,

Wszystkie historie, które opowiadamy, no oczywiście,

TED is a great meme-fest, masses of memes.

TED jest wielkim mem-festiwalem, zgromadzeniem memów.

The way to think about memes, though,

Jednakże mówiąc o memach należy zapytać,

is to think, why do they spread?

dlaczego się rozprzestrzeniają.

They're selfish information, they will get copied, if they can.

Są samolubną informacją, zostaną skopiowane, jeśli to będzie możliwe.

But some of them will be copied because they're good,

Ale część z nich zostanie skopiowana, ponieważ są dobre,

or true, or useful, or beautiful.

prawdziwe, użyteczne, albo piękne.

Some of them will be copied even though they're not.

Inne zostaną skopiowane, choć takie nie są.

Some, it's quite hard to tell why.

Niektóre, ciężko powiedzieć, dlaczego.

There's one particular curious meme which I rather enjoy.

Jest jeden taki, szczególnie ciekawy, który mi się podoba.

And I'm glad to say, as I expected, I found it when I came here,

I jak się spodziewałam, znalazłam go też tutaj

and I'm sure all of you found it, too.

i jestem pewna, że wszyscy znaleźliście go również.

You go to your nice, posh, international hotel somewhere,

Idziecie do przyjemnego eleganckiego hotelu,

and you come in and you put down your clothes

wchodzicie do pokoju, zostawiacie swoje rzeczy,

and you go to the bathroom, and what do you see?

idziecie do łazienki i co widzicie?

Audience: Bathroom soap.

Publiczność: "Mydło".

SB: Pardon?

SB: Słucham?

Audience: Soap.

Publiczność: "Mydło".

SB: Soap, yeah. What else do you see?

SB: Mydło, tak. Co jeszcze?

Audience: (Inaudible)

Publiczność: (Niesłyszalne)

SB: Mmm mmm.

SB: Mmm mmm.

Audience: Sink, toilet!

Publiczność: Umywalkę, toaletę!

SB: Sink, toilet, yes, these are all memes, they're all memes,

SB: Umywalka, toaleta, tak, to wszystko memy,

but they're sort of useful ones, and then there's this one.

wszystkie są przydatne, ale jest jeszcze ten.

(Laughter)

(Śmiech)

What is this one doing?

Co on takiego robi?

(Laughter)

(Śmiech)

This has spread all over the world.

To się rozprzestrzeniło po całym świecie.

It's not surprising that you all found it

Nic dziwnego, że znaleźliście to,

when you arrived in your bathrooms here.

kiedy przyjechaliście tutaj i poszliście do łazienki.

But I took this photograph in a toilet at the back of a tent

Ale to zdjęcie zrobiłam w toalecie na tyłach namiotu

in the eco-camp in the jungle in Assam.

w eko-kampie w dżungli w Assam.

(Laughter)

(Śmiech)

Who folded that thing up there, and why?

Kto to złożył i po co?

(Laughter)

(Śmiech)

Some people get carried away.

Niektórzy naprawdę przesadzają.

(Laughter)

(Śmiech)

Other people are just lazy and make mistakes.

Inni są po prostu leniwi i robią błędy.

Some hotels exploit the opportunity to put even more memes

Niektóre hotele korzystając z okazji dodają jeszcze memów,

with a little sticker.

używając małej naklejki.

(Laughter)

(Śmiech)

What is this all about?

O co tu chodzi?

I suppose it's there to tell you that somebody's

Przypuszczam, że ma to oznaczać,

cleaned the place, and it's all lovely.

że ktoś cudownie tu wysprzątał.

And you know, actually, all it tells you is that another person

Tak naprawdę mówi jedynie, że ktoś być może

has potentially spread germs from place to place.

rozniósł zarazki z jednego miejsca w inne.

(Laughter)

(Śmiech)

So, think of it this way.

Więc myślcie o tym w ten sposób.

Imagine a world full of brains

Wyobraźmy sobie świat pełen mózgów

and far more memes than can possibly find homes.

i tyle memów, że niektóre nie mają gdzie mieszkać.

The memes are all trying to get copied --

Wszystkie memy próbują zostać skopiowane,

trying, in inverted commas -- i.e.,

"próbują" w cudzysłowie,

that's the shorthand for, if they can get copied, they will.

czyli jeśli mogą zostać skopiowane, zostaną skopiowane.

They're using you and me as their propagating, copying machinery,

Używają was i mnie jako maszyny do rozmnażania i kopiowania;

and we are the meme machines.

jesteśmy maszynami memowymi.

Now, why is this important?

Dlaczego to takie ważne?

Why is this useful, or what does it tell us?

Do czego to potrzebne, co to oznacza?

It gives us a completely new view of human origins

Daje nam to całkowicie nowe spojrzenie na pochodzenie człowieka

and what it means to be human,

i na to, co znaczy być człowiekiem.

all conventional theories of cultural evolution,

Na wszystkie konwencjonalne teorie ewolucji kulturowej, pochodzenia człowieka

of the origin of humans,

i tego, co wyróżnia nasz gatunek.

and what makes us so different from other species.

Inne teorie wyjaśniające istnienie dużego mózgu, języka i umiejętności korzystania z narzędzi

All other theories explaining the big brain, and language, and tool use

Inne teorie wyjaśniające istnienie dużego mózgu, języka i umiejętności korzystania z narzędzi

and all these things that make us unique,

i wszystkiego tego, co czyni nas niezwykłymi,

are based upon genes.

opierają się na genetyce.

Language must have been useful for the genes.

Język musiał być użyteczny dla genów.

Tool use must have enhanced our survival, mating and so on.

Korzystanie z narzędzi pomogło w przetrwaniu, łączeniu się w pary, itd.

It always comes back, as Richard Dawkins complained

To wyjaśnienie zawsze powraca. Jak skarżył się Richard Dawkins

all that long time ago, it always comes back to genes.

dawno temu, to zawsze sprowadza się do genów.

The point of memetics is to say, "Oh no, it doesn't."

Sednem memetyki jest stwierdzenie "O, nieprawda".

There are two replicators now on this planet.

Na tej planecie występują dwa replikatory.

From the moment that our ancestors,

Od momentu, kiedy nasi przodkowie,

perhaps two and a half million years ago or so,

prawdopodobnie jakieś 2,5 mln. lat temu,

began imitating, there was a new copying process.

zaczęli naśladować, rozpoczął się nowy proces kopiowania.

Copying with variation and selection.

Kopiowania ze zmiennością i podlegającego doborowi.

A new replicator was let loose, and it could never be --

Uwolniony został nowy replikator i samego początku nie mogło być tak,

right from the start -- it could never be

Uwolniony został nowy replikator i samego początku nie mogło być tak,

that human beings who let loose this new creature,

że ludzie, którzy uwolnili to nowe stworzenie,

could just copy the useful, beautiful, true things,

mogli powielać tylko to, co przydatne, piękne, prawdziwe,

and not copy the other things.

a nie kopiować niczego innego.

While their brains were having an advantage from being able to copy --

Ich mózgi miały przewagę dzięki umiejętności kopiowania

lighting fires, keeping fires going, new techniques of hunting,

rozniecania i podtrzymywania ognia, nowych technik polowania,

these kinds of things --

umiejętności tego rodzaju,

inevitably they were also copying putting feathers in their hair,

nieuchronnie kopiowali oni też wtykanie piór we włosy,

or wearing strange clothes, or painting their faces,

noszenie dziwnych ubrań, malowanie twarzy

or whatever.

i tak dalej.

So, you get an arms race between the genes

Więc nastąpił wyścig zbrojeń między genami,

which are trying to get the humans to have small economical brains

które starały się, żeby człowiek miał mały, ekonomiczny mózg

and not waste their time copying all this stuff,

i nie marnował czasu na kopiowanie tego wszystkiego,

and the memes themselves, like the sounds that people made and copied --

a samymi memami, jak dźwięki, które ludzie wydają i kopiują,

in other words, what turned out to be language --

innymi słowy, to, co okazało się być językiem.

competing to get the brains to get bigger and bigger.

Memy starały się, by mózgi były większe i większe.

So, the big brain, on this theory, is driven by the memes.

Tak więc na gruncie tej teorii, to memy napędzały wzrost mózgu.

This is why, in "The Meme Machine," I called it memetic drive.

Oto dlaczego w "Maszynie memowej" nazwałam to "napędem memetycznym".

As the memes evolve, as they inevitably must,

Kiedy memy się rozwijają, co nieuniknione,

they drive a bigger brain that is better at copying the memes

napędzają większy mózg, który jest lepszy w kopiowaniu memów,

that are doing the driving.

które nim sterują.

This is why we've ended up with such peculiar brains,

Dlatego właśnie otrzymaliśmy tak wyjątkowe mózgi,

that we like religion, and music, and art.

dzięki którym lubimy religię, muzykę i sztukę.

Language is a parasite that we've adapted to,

Język jest pasożytem, do którego się przystosowaliśmy,

not something that was there originally for our genes,

a nie czymś, co było początkowo korzystne dla naszych genów,

on this view.

w ramach tego podejścia.

And like most parasites, it can begin dangerous,

I jak większość pasożytów, może zacząć jako zagrożenie,

but then it coevolves and adapts,

ale potem ko-ewoluuje i przystosowuje się

and we end up with a symbiotic relationship

i w końcu jesteśmy w symbiozie

with this new parasite.

z tym nowym pasożytem.

And so, from our perspective,

I z naszej perspektywy

we don't realize that that's how it began.

nie widzimy, że tak to się kiedyś zaczęło.

So, this is a view of what humans are.

To pewne podejście do tego, czym są ludzie.

All other species on this planet are gene machines only,

Wszystkie pozostałe gatunki są tylko maszynami genowymi,

they don't imitate at all well, hardly at all.

prawie wcale nie potrafią imitować.

We alone are gene machines and meme machines as well.

Tylko my jesteśmy maszynami zarówno genowymi jak i memowymi.

The memes took a gene machine and turned it into a meme machine.

Memy wzięły maszynę genową i przekształciły ją w memową.

But that's not all.

Ale to nie wszystko.

We have a new kind of memes now.

Mamy teraz nowy rodzaj memów.

I've been wondering for a long time,

Od dawna zastanawiałam się,

since I've been thinking about memes a lot,

odkąd zaczęłam dużo myśleć o memach,

is there a difference between the memes that we copy --

czy jest różnica między memami, które kopiujemy --

the words we speak to each other,

słowami, które do siebie wypowiadamy,

the gestures we copy, the human things --

gestami, rzeczami typowo ludzkimi,

and all these technological things around us?

a rzeczami technologicznymi, które nas otaczają.

I have always, until now, called them all memes,

Dotychczas nazywałam je również memami,

but I do honestly think now

ale teraz szczerze uważam,

we need a new word for technological memes.

że potrzebujemy nowej nazwy dla memów technologicznych.

Let's call them techno-memes or temes.

Nazwijmy je technomemami albo temami.

Because the processes are getting different.

Ponieważ te procesy zaczynają się od siebie różnić.

We began, perhaps 5,000 years ago, with writing.

Zaczęliśmy jakieś 5000 lat temu, od pisma.

We put the storage of memes out there on a clay tablet,

Przechowywaliśmy memy na glinianych tabliczkach,

but in order to get true temes and true teme machines,

ale dla prawdziwych temów i maszyn temowych,

you need to get the variation, the selection and the copying,

potrzeba zróżnicowania, doboru i kopiowania,

all done outside of humans.

dokonujących się poza człowiekiem.

And we're getting there.

I zbliżamy się do tego.

We're at this extraordinary point where we're nearly there,

Już prawie do tego dotarliśmy,

that there are machines like that.

już prawie są takie maszyny.

And indeed, in the short time I've already been at TED,

I w rzeczy samej, przebywając na konferencji TED

I see we're even closer than I thought we were before.

widzę, że jesteśmy tego bliżej, niż myślałam.

So actually, now the temes are forcing our brains

Więc, tak naprawdę, teraz temy zmuszają nasze mózgi

to become more like teme machines.

by stały się maszynami temowymi.

Our children are growing up very quickly learning to read,

Nasze dzieci bardzo wcześnie uczą się czytać

learning to use machinery.

i korzystać z maszyn.

We're going to have all kinds of implants,

Będziemy mieli różne implanty,

drugs that force us to stay awake all the time.

środki farmakologiczne, pozwalające nie spać przez cały czas.

We'll think we're choosing these things,

Będziemy myśleć, że wybieramy te rzeczy,

but the temes are making us do it.

ale to temy nami kierują.

So, we're at this cusp now

Jesteśmy w punkcie zwrotnym, w którym na Ziemi pojawia się trzeci replikator.

of having a third replicator on our planet.

Jesteśmy w punkcie zwrotnym, w którym na Ziemi pojawia się trzeci replikator.

Now, what about what else is going on out there in the universe?

A co dzieje się w innych częściach wszechświata?

Is there anyone else out there?

Czy jest tam ktoś jeszcze?

People have been asking this question for a long time.

Ludzie zadają sobie to pytanie od dłuższego czasu.

We've been asking it here at TED already.

Zadawaliśmy je już i tutaj, na konferencji TED.

In 1961, Frank Drake made his famous equation,

W 1961 r. Frank Drake stworzył słynne równanie,

but I think he concentrated on the wrong things.

ale myślę, że skupił się na niewłaściwych rzeczach.

It's been very productive, that equation.

To równanie dużo zrobiło.

He wanted to estimate N,

Chciał oszacować N,

the number of communicative civilizations out there in our galaxy,

liczbę zdolnych do komunikacji cywilizacji naszej galaktyki.

and he included in there the rate of star formation,

Wziął pod uwagę prędkość powstawania gwiazd,

the rate of planets, but crucially, intelligence.

liczbę planet, ale przede wszystkim inteligencję.

I think that's the wrong way to think about it.

Myślę, że jest to niewłaściwe podejście.

Intelligence appears all over the place, in all kinds of guises.

Inteligencja pojawia się wszędzie, w różnych przebraniach.

Human intelligence is only one kind of a thing.

Ludzka inteligencja to tylko jeden z wielu jej rodzajów.

But what's really important is the replicators you have

A naprawdę ważne są posiadane replikatory

and the levels of replicators, one feeding on the one before.

i ich poziomy, z których każdy karmi się poprzednim.

So, I would suggest that we don't think intelligence,

Sugeruję, byśmy nie myśleli o inteligencji,

we think replicators.

ale o replikatorach.

And on that basis, I've suggested a different kind of equation.

Na tej podstawie proponuję inne równanie.

A very simple equation.

Bardzo proste równanie.

N, the same thing,

N oznacza to samo,

the number of communicative civilizations out there

liczbę zdolnych do komunikacji cywilizacji

[that] we might expect in our galaxy.

których spodziewamy się w naszej galaktyce.

Just start with the number of planets there are in our galaxy.

Zaczynamy od liczby planet w naszej galaktyce.

The fraction of those which get a first replicator.

Odsetek tych, które mają pierwszy replikator.

The fraction of those that get the second replicator.

Odsetek tych z nich, które mają drugi replikator.

The fraction of those that get the third replicator.

Odsetek z nich, które mają trzeci replikator.

Because it's only the third replicator that's going to reach out --

Ponieważ tylko trzeci replikator sięgnie na zewnątrz,

sending information, sending probes, getting out there,

wysyłając informacje, sondy, wyruszając w kosmos

and communicating with anywhere else.

i nawiązując kontakt.

OK, so if we take that equation,

OK, w takim razie, skoro przyjmujemy to równanie,

why haven't we heard from anybody out there?

dlaczego nie dostaliśmy wiadomości od nikogo stamtąd?

Because every step is dangerous.

Ponieważ każdy krok jest niebezpieczny.

Getting a new replicator is dangerous.

Zdobywanie nowego replikatora jest niebezpieczne.

You can pull through, we have pulled through,

Można przez to przejść, nam się udało,

but it's dangerous.

ale jest to niebezpieczne.

Take the first step, as soon as life appeared on this earth.

Weźmy pierwszy krok, zaraz po pojawieniu się życia na Ziemi.

We may take the Gaian view.

Możemy przyjąć hipotezę Gai.

I loved Peter Ward's talk yesterday -- it's not Gaian all the time.

Świetna była prezentacja Petera Warda, nie całkiem "gajańska".

Actually, life forms produce things that kill themselves.

W rzeczywistości organizmy żywe wytwarzają rzeczy, które je zabijają.

Well, we did pull through on this planet.

Cóż, nam na tej planecie się udało.

But then, a long time later, billions of years later,

Ale dużo później, miliardy lat później,

we got the second replicator, the memes.

zdobyliśmy drugi replikator - memy.

That was dangerous, all right.

To było naprawdę niebezpieczne.

Think of the big brain.

Pomyślcie o dużym mózgu.

How many mothers do we have here?

Ile mamy tu matek?

You know all about big brains.

Wiecie wszystko o dużych mózgach.

They are dangerous to give birth to,

Rodzenie ich jest niebezpieczne.

are agonizing to give birth to.

Rodzenie ich to śmiertelna udręka.

(Laughter)

(Śmiech)

My cat gave birth to four kittens, purring all the time.

Moja kotka urodziła cztery kocięta, mrucząc przez cały czas.

Ah, mm -- slightly different.

U nas jest troszkę inaczej.

(Laughter)

(Śmiech)

But not only is it painful, it kills lots of babies,

To bolesne, a co więcej, to przyczyna śmierci wielu noworodków i matek,

it kills lots of mothers,

To bolesne, a co więcej, to przyczyna śmierci wielu noworodków i matek,

and it's very expensive to produce.

a wytworzenie tego jest bardzo kosztowne.

The genes are forced into producing all this myelin,

Geny są zmuszone do produkcji mieliny,

all the fat to myelinate the brain.

mnóstwa tłuszczu do mielinizacji mózgu.

Do you know, sitting here,

Czy wiecie, że kiedy siedzicie tutaj,

your brain is using about 20 percent of your body's energy output

wasz mózg zużywa ok. 20% energii produkowanej przez ciało,

for two percent of your body weight?

a jego masa to zaledwie 2% wagi ciała?

It's a really expensive organ to run.

To bardzo drogi organ w utrzymaniu.

Why? Because it's producing the memes.

Dlaczego? Ponieważ produkuje memy.

Now, it could have killed us off. It could have killed us off,

To mogło nas wybić i możliwe, że prawie wybiło,

and maybe it nearly did, but you see, we don't know.

ale widzicie, nie wiemy.

But maybe it nearly did.

Ale może prawie do tego doszło.

Has it been tried before?

Czy działo się to już wcześniej?

What about all those other species?

Co z innymi gatunkami?

Louise Leakey talked yesterday

Louise Leakey opowiadała wczoraj,

about how we're the only one in this branch left.

że tylko my zostaliśmy z tej gałęzi.

What happened to the others?

Co się stało z pozostałymi?

Could it be that this experiment in imitation,

Czy to możliwe, że ten eksperyment z naśladowaniem,

this experiment in a second replicator,

ten eksperyment z drugim replikatorem,

is dangerous enough to kill people off?

jest na tyle groźny, by powodować wymieranie ludzi?

Well, we did pull through, and we adapted.

My przetrwaliśmy, przystosowaliśmy się.

But now, we're hitting, as I've just described,

Ale teraz zbliżamy się, jak to właśnie opisałam,

we're hitting the third replicator point.

do punktu trzeciego replikatora.

And this is even more dangerous --

I to jest jeszcze bardziej niebezpieczne…

well, it's dangerous again.

Jest znów niebezpieczne.

Why? Because the temes are selfish replicators

Dlaczego? Ponieważ temy są samolubnymi replikatorami

and they don't care about us, or our planet, or anything else.

i nie przejmują się nami, naszą planetą ani niczym innym.

They're just information, why would they?

Są tylko informacją, dlaczego miałyby się przejmować?

They are using us to suck up the planet's resources

Używają nas, by wysysać zasoby planety,

to produce more computers,

produkować więcej komputerów,

and more of all these amazing things we're hearing about here at TED.

tych zadziwiających rzeczy, o których słyszymy na konferencjach TED.

Don't think, "Oh, we created the Internet for our own benefit."

Nie myślcie "Przecież Internet stworzyliśmy dla naszej własnej korzyści."

That's how it seems to us.

Tak nam się wydaje.

Think, temes spreading because they must.

Myślcie o tym tak: temy rozprzestrzeniają się, bo muszą.

We are the old machines.

Jesteśmy starymi maszynami.

Now, are we going to pull through?

Czy uda nam się przetrwać?

What's going to happen?

Co się stanie?

What does it mean to pull through?

Co to znaczy "przetrwać"?

Well, there are kind of two ways of pulling through.

Można powiedzieć, że są dwa sposoby przetrwania.

One that is obviously happening all around us now,

Jeden, który obserwujemy teraz,

is that the temes turn us into teme machines,

polega na tym, że temy czynią nas maszynami temowymi,

with these implants, with the drugs,

z implantami, z lekami,

with us merging with the technology.

z nami mieszającymi się z technologią.

And why would they do that?

A dlaczego miałyby to robić?

Because we are self-replicating.

Bo my jesteśmy istotami samoreplikującymi się.

We have babies.

Mamy dzieci.

We make new ones, and so it's convenient to piggyback on us,

Wytwarzamy nowe, więc wygodnie jest się do nas podczepić,

because we're not yet at the stage on this planet

ponieważ nie jesteśmy jeszcze na tej planecie na etapie,

where the other option is viable.

na którym możliwa jest inna opcja.

Although it's closer, I heard this morning,

Aczkolwiek jest blisko; słyszałam dziś rano,

it's closer than I thought it was.

że jesteśmy bliżej niż myślałam.

Where the teme machines themselves will replicate themselves.

Momentu, w którym maszyny same będą się replikowały.

That way, it wouldn't matter if the planet's climate

Wtedy nie miałoby znaczenia, czy klimat planety

was utterly destabilized,

został doszczętnie zdestabilizowany

and it was no longer possible for humans to live here.

i ludzie nie mogliby tu dłużej żyć.

Because those teme machines, they wouldn't need --

Ponieważ maszyny temowe nie potrzebowałyby go...

they're not squishy, wet, oxygen-breathing,

To nie miękkie, mokre, oddychające tlenem,

warmth-requiring creatures.

wymagające ciepła stworzenia.

They could carry on without us.

Mogłyby obejść się bez nas.

So, those are the two possibilities.

Takie więc są dwie możliwości.

The second, I don't think we're that close.

Ta druga - nie wydaje mi się, żebyśmy byli tak blisko.

It's coming, but we're not there yet.

Nadchodzi, ale jeszcze tam nie jesteśmy.

The first, it's coming too.

Pierwsza – też nadchodzi.

But the damage that is already being done

A zniszczenia planety, do których dochodzi już teraz,

to the planet is showing us how dangerous the third point is,

pokazują, jak groźny jest trzeci punkt,

that third danger point, getting a third replicator.

ten niebezpieczny punkt, gdy zdobywa się trzeci replikator.

And will we get through this third danger point,

I czy przetrwamy ten niebezpieczny punkt,

like we got through the second and like we got through the first?

tak jak przetrwaliśmy drugi i pierwszy?

Maybe we will, maybe we won't.

Może tak, może nie.

I have no idea.

Nie mam pojęcia.

(Applause)

(Brawa)

Chris Anderson: That was an incredible talk.

Chris Anderson: To była niesamowita prezentacja.

SB: Thank you. I scared myself.

SB: Dziękuję. Sama się przestraszyłam.

CA: (Laughter)

CA: (Śmiech)