Germán Santillán: A taste of Mexico's ancient chocolate-making tradition | TED

Çeviri: Ayşe Büşra Eyüboğlu Gözden geçirme: Sara Ozturk

This is Villa de Tamazulapan del Progreso,

Burası, Oaxaca’nın Mikstek bölgesinde olan

a beautiful little village in the Mixtec region of Oaxaca.

Villa de Tamazulapan del Progreso adlı güzel küçük bir köy.

My village,

Benim köyüm ve çevre bölgede bulunan 154 köy,

and the surrounding 154 villages of the region,

have a population of about 400,000 people.

toplam 400.000 civarında nüfusa sahip.

For many centuries,

Yüzyıllardır kültürümüz, mistisizmini, ritüellerini

our culture has retained its mysticism,

rituals

and many culinary traditions.

ve geleneksel mutfağını muhafaza etti.

And one of those culinary traditions is our special connection with chocolate,

Mutfak geleneklerimizden biri de

bundan 800 yıl öncesine dayanan çikolata ile olan özel bağımız.

dating back 800 years.

Our ancient, indigenous communities were among the first cultures in the world

Bizim kadim, yerli halklarımız, dünyada sosyal birliktelik sembolü olarak

to use chocolate as a symbol for a social union.

çikolatayı kullanan ilk kültürlerden.

This image was made between the 13th century

Bu resim 13. yüzyıl ile

and the early 16th century,

16. yüzyılın başları arasında yapılmış

and it is part of the “Zouche-Nuttall Codex.”

“Zouche-Nuttall El Yazması” adlı eserin bir parçası.

The codex is composed of 47 painted deer skins,

El yazması, 47 adet boyanmış geyik derisinden oluşur

all of which represent the history of the Mixtec region.

ve çizimlerin hepsi Mikstek bölgesinin tarihini temsil etmekte.

There are many social dynamics taking place in this picture,

Özellikle Mikstek kralı ve kraliçesinin arasındaki evliliği gösteren bu resimde

which specifically showcases the marriage between the Mixtec King and Queen.

birden fazla sosyal dinamik yer almakta.

And notice the cup of hot chocolate between them

Evlilik bağlarını onaylamaları için

that they are sharing to seal their marital bond.

aralarında paylaştıkları bir fincan sıcak çikolataya dikkatinizi verin.

This tradition is still alive today,

Bu gelenek doğumlar, düğünler

ve hatta cenazeler gibi toplumumuzun en önemli etkinliklerinde

with chocolate front and center

during the most important events of our communities,

çikolatayı öne ve merkeze alarak

like births, weddings and even funerals.

bugün hala yaşamaya devam ediyor.

Her ne kadar Oaxaca’nın zengin bir çikolata geçmişi olsa da

But even though Oaxaca has a rich history of chocolate,

and even though people enjoy chocolate all around the world,

ve her ne kadar çikolata dünya çapında herkes tarafından seviliyor olsa da

ancient Mixtec traditions around how to grow cocoa,

nasıl kakao yetiştirileceğine, işleneceğine

process it and prepare it are fading away.

ve hazırlanacağına ait antik Mikstek gelenekleri yok oluyor.

Mexico is considered the cradle of chocolate,

Meksika çikolatanın beşiği olarak sayılsa da

but four out of five chocolates made in Mexico are made with foreign cocoa.

Meksika’da üretilen beş çikolatadan dördü yabancı kakao ile yapılıyor.

Meanwhile, the average age of a Mexican farmer is 63 years old.

Meksikalı bir çiftçinin ortalama yaşı 63.

So we need to train a new generation of farmers

Topraklarımızın verimli olması

in order to keep our land fertile

ve ekinlerimizi canlı tutmak için

and our crops alive.

yeni nesil çiftçiler yetiştirmeliyiz.

I wanted to do something about this,

Ben bununla alakalı bir şeyler yapmak istedim.

and given that I truly believe in preserving and spreading the wisdom

Yerli toplumların bilgeliğini modern yaşama yaymaya

from indigenous communities to modern life,

ve korumaya gönülden inandığım için

I turned my attention back to Oaxaca’s rich history of chocolate.

dikkatimi Oaxaca’nın zengin çikolata tarihine çevirdim.

And also, I wanted to try to support economically in my region,

Aynı zamanda Meksika’nın en fakir bölgelerinden sayılan bölgemi,

which has been considered one of the poorest regions of Mexico.

ekonomik olarak desteklemeye çalışmak istedim.

So I teamed up with a tenacious team of local people

Bu yüzden bölgemizin çikolata kültürüne sahip çıkmak

to embrace our regional chocolate culture

ve kendi başına sürdürülebilir bir endüstri haline getirmek için

and make it a sustainable industry by its own right.

azimli yöre halkından bir grup ile birlik oldum.

We call it Oaxacanita Chocolate,

Biz buna Oaxacanita Çikolatası adını verdik.

and it’s unlike a mass-marketed bar of chocolate.

Kitlesel pazarlanan çikolatalardan çok daha farklı.

Bunun sebebi ise kurtardığımız iki farklı yerel kakao çekirdeği türünden oluşması.

That’s because we rescued two native cocoa bean species.

We started by growing 20 trees on a rooftop,

Bir çatı katında 20 ağaç yetiştirerek işe başladık.

and we’ve expanded our tree growth to five towns,

Şu an ağaç üretimimizi beş kasabaya kadar genişlettik.

cultivating 5,000 cocoa trees and counting,

Eskiden ABD’de bahçıvanlık yapan ve daha sonra

with the help of professionals like engineer Iván García,

toplumuna geri dönmeye karar verip bu hareketin bir parçası olan

who was a gardener in the United States

mühendis Iván García gibi profesyonellerin yardımı ile

and has decided to come back to his community

to be part of this taste movement.

5000 ağaç yetiştirildi ve yetiştirilmeye devam ediliyor.

We also talked with traditional cooks of the region

Yöresel yemek tariflerini öğrenebilmek için

to learn about the regional recipes.

bölgenin geleneksel aşçıları ile de konuştuk.

Çikolata çekirdeğini kil pişirme kaplarında kızartmaktan

There were many different ways

that their ancestors used to prepare hot chocolate,

taş ile macun haline getirilinceye değin öğütülmesine kadar

starting from how the cocoa beans were roasted using clay comales

atalarının sıcak çikolata yapmak için kullandığı

to the many methods for stone grinding the paste.

birbirinden farklı birçok yol vardı.

And now with this ancestral knowledge,

Şimdi atalardan kalma bu bilgi ile

we make a hot chocolate that uses spices like cinnamon,

tarçın gibi baharatlar, badem gibi lezzetler

ve birçok insanın tadına alıştığı şeker miktarından daha azı ile

flavors like almonds

and less sugar than most people are used to tasting,

sıcak çikolata yapıyoruz.

and that is a faithful representation for this millenary tradition.

Bu, bin yıllık geleneğin aslına uygun bir temsili.

This recipe creates a rich, smooth, velvety flavor

Bu tarif zengin, yumuşak, kadifemsi bir tat yaratarak

that warms not only your heart,

sadece kalbinizi değil aynı zamanda ruhunuzu da ısıtıyor.

but your soul.

And we, of course, wanted to engage the very communities

Elbette bilgelikleri ve yetenekleri nesillerden nesillere aktarılan

whose wisdom and skills have been passed down over generations,

ancak yok olma tehlikesi altında olan

but are in danger of disappearing.

toplumları işe dahil etmek istedik.

Our employees are mostly women,

Çalışanlarımızın çoğu kadınlardan oluşuyor.

Aralarından bazıları ailelerine destek olabilmek için

some of whom are having their first financial opportunities

hayatlarındaki ilk finansal olanağa eriştiler.

to support their families.

People like Doña Rocío,

Kızartma ustamız,

who is our roast master,

tatemado yani geleneksel mutfaktaki anlamıyla

and who already knows the importance of tatemado,

kızartmanın önemini zaten bilen

which means over roasting in traditional cuisine.

Doña Rocío gibi insanlar.

Over roasting allows the cocoa beans to develop a stronger flavor

Fazla kavurma, kakao çekirdeklerinin kabuklarını kolayca ayıklamaya

while enabling us to more easily clean the husk off the bean.

yardım ederken daha yoğun bir lezzet oluşturmasına sebep olur.

And then there is Doña Maricruz,

Bir de kakao çekirdekleri hakkındaki bilgisini,

whose knowledge about cocoa beans has taught all of us

kakao çekirdeklerinin kalitesine

how to screen cocoa beans for quality,

ve türüne göre nasıl ayırt edileceğini

classify the different varieties

ve belli başlı bazı çekirdek türlerini bir araya getirerek

and mix certain bean species together

çikolatada hafif ancak fark edilebilir tatlar yaratılabileceğini

to create subtle but distinctive flavors in the chocolate.

hepimize öğreten Doña Maricruz var.

And we engage in local artisans

Yerel zanaatkârla birlikte

to create our packaging with sustainable materials

onların halihazırda zaten çalıştıkları

that they are already working with,

dokuma sepetler, kil kaplar ve molinillolar gibi

like woven baskets, clay cups and molinillos.

sürdürülebilir malzemelerle ambalajlıyoruz.

Together, we cultivate the cocoa from the trees,

Birlikte ağaçlardan kakao yetiştirdik,

produce the chocolate

çikolata ürettik

and package the final product.

ve nihai ürünü paketledik.

We started operations on a tiny scale

Büyükannemin evindeki boş bir odada

in an empty room of my grandmother’s house.

çok küçük ölçeklerde faaliyetlerimize başladık.

In 2015, we sold about 50 kilograms of chocolate.

2015′te 50 kilogram civarında çikolata sattık.

By 2020, we sold over 1,800 kilograms of chocolate,

2020′ye kadar 1.800 kilogramdan fazla çikolata sattık

and our work has been recognized by the US government,

ve işlerimiz ABD hükümeti,

the International Youth Foundation

Uluslararası Gençlik Vakfı,

ve Facebook tarafından tanındı.

and Facebook,

leading us to be the first Mexican chocolate company

Bu bizi sosyal etkisi nedeniyle uluslararası bir ödül alan

to be awarded internationally for social impact.

ilk Meksikalı çikolata şirketi yapıyor.

Working with a community for a community has taught me

Bir toplum için bir toplum ile çalışmak bana

that we can simultaneously preserve traditions,

aynı anda geleneklerimizi koruyabileceğimizi,

bölgeyi ekonomik olarak güçlendirebileceğimizi,

economically boost the region,

employ people locally

yerel halkı istihdam edebileceğimizi,

and sell a delicious product

insanların küresel ölçekte önemsediği bir geçmişe sahip

with a history that people care about on a global scale.

ve lezzetli bir ürünü satabileceğimi öğretti.

That potential lies in local communities around the world,

Bu potansiyel dünya etrafındaki tüm topluluklarda yatıyor.

so let’s invest in our indigenous history.

Öyleyse yerli tarihimize yatırım yapalım.

That history is full of wisdom,

O tarih bilgeliklerle dolu

and who knows,

ve kim bilir belki lezzetli de olabilir.

it may also be delicious.

Cheers.

Şerefe.