What your breath could reveal about your health | Julian Burschka

Translator: Joseph Geni Reviewer: Camille Martínez

Çeviri: nazlı güvercin Gözden geçirme: Ozay Ozaydin

I have a tendency to assume the worst,

En kötüsünü düşünmeye meyilim var,

and once in a while, this habit plays tricks on me.

bazen bu durum bana oyunlar oynar.

For example, if I feel unexpected pain in my body

Örneğin vücudumda daha önce yaşamadığım

that I have not experienced before and that I cannot attribute,

ve adlandıramadığım beklenmedik bir acı hissedersem

then all of a sudden, my mind might turn a tense back into heart disease

bir anda beynim sırtımdaki sertliği, kalp rahatsızlığına

or calf muscle pain into deep vein thrombosis.

veya baldır kası ağrısını, derin damar trombozuna dönüştürebilir.

But so far, I haven't been diagnosed with any deadly or incurable disease.

Ama bana şimdiye kadar ölümcül veya devasız bir hastalık teşhisi konmadı.

Sometimes things just hurt for no clear reason.

Bazen bazı şeyler sebepsiz de ağrıyabiliyor.

But not everyone is as lucky as me.

Ama herkes benim kadar şanslı değil.

Every year, more than 50 million people die worldwide.

Her yıl, dünya genelinde 50 milyondan fazla insan ölüyor.

Especially in high-income economies like ours,

Özellikle bizimki gibi yüksek gelirli ekonomilerde,

a large fraction of deaths is caused by slowly progressing diseases:

ölümlerin büyük bir kısmı yavaş ilerleyen hastalıkladan kaynaklanıyor:

heart disease, chronic lung disease, cancer, Alzheimer's, diabetes,

kalp rahatsızlığı, kronik akciğer hastalığı, kanser, Alzheimer, diyabet

just to name a few.

bunlardan birkaçı.

Now, humanity has made tremendous progress in diagnosing and treating many of these.

Artık insanlık teşhis koymada ve çoğunun tedavisinde büyük bir gelişmeler katetti.

But we are at a stage where further advancement in health

Ama sağlıkta daha da ilerlemeye

cannot be achieved only by developing new treatments.

sadece yeni tedaviler geliştirmekle ulaşılamayacağı bir evredeyiz.

And this becomes evident when we look at one aspect

Bu hastalıkların çoğunda olan ortak noktaların

that many of these diseases have in common:

bir yönüne baktığımızda bu durum belirginleşir:

the probability for successful treatment

başarılı bir tedavi ihtimali

strongly depends on when treatment is started.

büyük ölçüde tedavinin ne zaman başladığına bağlıdır.

But a disease is typically only detected once symptoms occur.

Ama hastalıklar ancak semptomlar ortaya çıktıktan sonra tespit edilir.

The problem here is that, in fact, many diseases can remain asymptomatic,

Aslında buradaki sorun birçok hastalığın semptomsuz kalabilmesi,

hence undetected, for a long period of time.

sonuç olarak da uzun bir süre belirlenememesi.

Because of this, there is a persisting need for new ways

Bu yüzden hastalıkları semptomlar belli olmadan çok önce,

of detecting disease at early stage,

erken safhada belirlemek için

way before any symptoms occur.

yeni yollara duyulan ihtiyaç gittikçe artıyor.

In health care, this is called screening.

Sağlık hizmetlerinde buna tarama denir.

And as defined by the World Health Organization,

Dünya Sağlık Örgütü'nün tanımladığına göre,

screening is "the presumptive identification of unrecognized disease

tarama, görünüşte sağlıklı bir insanda bilinmeyen bir hastalığın,

in an apparently healthy person,

hızlı ve kolay uygulanabilen testler

by means of tests ... that can be applied rapidly and easily ..."

yoluyla varsayımsal olarak tanımlanmasıdır.

That's a long definition, so let me repeat it:

Çok uzun bir tanım o yüzden tekrar edeyim:

identification of unrecognized disease

Görünüşte sağlıklı bir insanda

in an apparently healthy person

bilinmeyen bir hastalığın

by means of tests that can be applied both rapidly and easily.

hızlı ve kolay uygulanabilen testler yoluyla varsayımsal olarak tanımlanması.

And I want to put special emphasis on the words "rapidly" and "easily"

"Hızlı" ve "kolay uygulanabilen" kelimelerini vurgulamak istiyorum

because many of the existing screening methods

çünkü mevcut tarama yöntemlerinin

are exactly the opposite.

birçoğu bunun tam tersi.

And those of you who have undergone colonoscopy

Kolorektal kanser için yapılan taramanın bir parçası olan

as part of a screening program for colorectal cancer

kolonoskopiyi yaptıranlar

will know what I mean.

neyi kastettiğimi anlayacaklardır.

Obviously, there's a variety of medical tools available

Tabii ki tarama testlerini gerçekleştirmek için

to perform screening tests.

çeşitli araçlar halihazırda var.

This ranges from imaging techniques such as radiography

Bu radyografi gibi görüntüleme tekniklerinden

or magnetic resonance imaging

ya da manyetik rezonans görüntülemesiden

to the analysis of blood or tissue.

kan veya doku analizine kadar çeşitlilik gösterir.

We have all had such tests.

Hepimiz böyle testleri yaptırdık.

But there's one medium that for long has been overlooked:

Ama şimdiye kadar gözden kaçırılmış bir araç var:

a medium that is easily accessible,

kolaylıkla ulaşılabilecek bir araç

basically nondepletable,

temel olarak asla tükenmeyen

and it holds tremendous promise for medical analysis.

ve tıbbi analizlerde önemli derecede umut vadeden.

And that is our breath.

Bu araç bizim nefesimiz.

Human breath is essentially composed of five components:

İnsan nefesi özünde 5 bileşenden oluşur:

nitrogen, oxygen, carbon dioxide, water and argon.

nitrojen, oksijen, karbondioksit, su ve argon.

But besides these five, there are hundreds of other components

Ancak bu beşinin yanında, çok düşük miktarlarda bulunan

that are present in very low quantity.

yüzlerce başka bileşen de var.

These are called volatile organic compounds,

Bunlara uçucu organik bileşenler denir

and we release hundreds, even thousands of them

ve yüzlerce hatta binlercesini

every time we exhale.

her nefes verişimizde serbest bırakıyoruz.

The analysis of these volatile organic compounds in our breath

Nefesimizdeki bu uçucu organik bileşenlerin analizine

is called breath analysis.

nefes analizi denir.

In fact, I believe that many of you have already experienced breath analysis.

Aslına bakarsanız birçoğunuzun çoktan nefes analizini yaşadığına eminim.

Imagine: you're driving home late at night,

Hayal edin: gece arabayla eve gidiyorsunuz,

when suddenly, there's a friendly police officer

aniden size nazikçe ama aynı zamanda sertçe

who asks you kindly but firmly

kenara çekip bunun gibi bir alete üflemenizi isteyen

to pull over and blow into a device like this one.

cana yakın bir polis memuru beliriyor.

This is an alcohol breath tester

Bu, nefesinizdeki etanol yoğunluğunu ölçen

that is used to measure the ethanol concentration in your breath

ve bu halde araba kullanmanın

and determine whether driving in your condition is a clever idea.

iyi bir fikir olup olmadığına karar veren bir alkol ölçerdir.

Now, I'd say my driving was pretty good,

Araba kullanışım çok iyiydi diyebilirim

but let me check.

ama yine de kontrol edelim.

(Beep)

(Bip)

0.0, so nothing to worry about, all fine.

0.0 yani endişelenecek bir şey yok, her şey yolunda.

(Laughter)

(Kahkaha)

Now imagine a device like this one,

Şimdi bunun gibi bir cihaz düşünün,

that does not only measure alcohol levels in your breath,

nefesinizdeki alkol miktarını ölçmekle kalmayıp

but that detects diseases like the ones I've shown you

bunun yanı sıra sizlere gösterdiğim hastalıkları

and potentially many more.

ve hatta daha fazlasını tespit ediyor.

The concept of correlating the smell of a person's breath

Bir kişinin nefesindeki kokuyla

with certain medical conditions,

sağlık durumlarını bağdaştırma kavramı

in fact, dates back to Ancient Greece.

aslında Antik Yunan'a kadar dayanıyor.

But only recently, research efforts on breath analysis have skyrocketed,

Fakat daha yeni yeni, nefes analizi araştırmalarında bir sıçrama görülüyor

and what once was a dream is now becoming reality.

ve bir zamanlar hayal olan şeyler şimdi gerçeğe dönüşüyor.

And let me pull up this list again that I showed you earlier.

Önceden gösterdiğim listeyi tekrar açayım.

For the majority of diseases listed here,

Burada listelenen hastalıkların çoğu için

there's substantial scientific evidence

nefes analiziyle tespit edilebileceğini ileri süren

suggesting that the disease could be detected by breath analysis.

önemli bilimsel kanıtlar var.

But how does it work, exactly?

Peki bu tam olarak nasıl çalışıyor?

The essential part is a sensor device

Esas gerekli kısım nefesteki uçucu organik maddeleri tespit eden

that detects the volatile organic compounds in our breath.

sensör cihazıdır.

Simply put: when exposed to a breath sample,

Daha basitçe anlatacak olursam: nefes örneği üflenen sensör,

the sensor outputs a complex signature

verdiğimiz nefesteki uçucu organik maddelerin karışımını gösteren

that results from the mixture of volatile organic compounds that we exhale.

karmaşık bir sinyal veriyor.

Now, this signature represents a fingerprint of your metabolism,

Yani bu sinyal, metabolizmanızın bir parmak izini temsil ediyor,

your microbiome

mikrobiyomunuzun ve

and the biochemical processes that occur in your body.

vücudunuzda meydana gelen biyokimyasal işlemlerin.

If you have a disease,

Bir hastalığınız varsa,

your organism will change,

organizmanız da değişecektir,

and so will the composition of your exhaled breath.

sonuç olarak da nefesinizin niteliği de değişecektir.

And then the only thing that is left to do is to correlate a certain signature

Geride yapılması gereken tek şey belirli sinyalleri,

with the presence or absence of certain medical conditions.

belirli tıbbi durumların varlığıyla veya yokluğuyla bağdaştırmaktır.

The technology promises several undeniable benefits.

Bu teknoloji birçok inkar edilemeyecek fayda vadediyor.

Firstly, the sensor can be miniaturized

İlki, sensörün küçültülüp

and integrated into small, handheld devices

küçük, elde tutulabilen cihazlara yerleştirilebilmesi,

like this alcohol breath tester.

bu alkol ölçer gibi.

This would allow the test to be used in many different settings

Bu, testin birçok farklı yerde yapılmasına olanak sağlar

and even at home,

hatta evde bile,

so that a visit at the doctor's office

böylece her test yapılması gerektiğinde

is not needed each time a test shall be performed.

doktora gitmeye gerek kalmaz.

Secondly, breath analysis is noninvasive

İkincisi, nefes analizi invazif değildir,

and can be as simple as blowing into an alcohol breath tester.

alkol ölçere üfler gibi kolayca yapılabilir.

Such simplicity and ease of use would reduce patient burden

Böyle bir basit ve kolay kullanım hastanın üzerindeki yükünü azaltır

and provide an incentive for broad adoption of the technology.

ve bu teknolojiyi sahiplenmeye bir teşvik sağlar.

And thirdly, the technology is so flexible

Üçüncüsü, teknoloji o kadar esnektir ki

that the same device could be used

aynı cihaz

to detect a broad range of medical conditions.

geniş bir yelpazedeki tıbbi durumları tespit etmede kullanılabilir.

Breath analysis could be used to screen for multiple diseases at the same time.

Nefes analizi birden fazla hastalığı aynı anda belirlemek için kullanılabilir.

Nowadays, each disease typically requires a different medical tool

Bugünlerde her bir hastalığın testi için

to perform a screening test.

farklı bir tıbbi malzeme gerekiyor.

But this means you can only find what you're looking for.

Ama bunun anlamı da "sadece aradığın şeyi bulabilirsin" oluyor.

With all of these features, breath analysis is predestined

Bütün bu özellikleriyle nefes analizinin, birçok geleneksel tarama testlerinin

to deliver what many traditional screening tests are lacking.

eksiklerini kapatması kaçınılmazdır.

And most importantly,

En önemlisi,

all of these features should eventually provide us

bütün bu özellikler nihayetinde bize tıbbi analizler için

with a platform for medical analysis

cazip derecede düşük maliyetle işleyebilen

that can operate at attractively low cost per test.

bir platform sağlayacaktır.

On the contrary, existing medical tools

Bunun aksine, halihazırdaki tıbbi malzemeler

often lead to rather high cost per test.

test başına maliyetleri çok arttırabiliyor.

Then, in order to keep costs down,

Bu durumda, maliyeti düşük tutmak için

the number of tests needs to be restricted,

testlerin sayısının sınırlandırılması gerekiyor

and this means (a) that the tests can only be performed

ki bu da şu anlama geliyor: (a) testlerin sadece yüksek riskli

on a narrow part of the population, for example, the high-risk population;

hastalar gibi daha dar bir kitleye uygulanmasına,

and (b) that the number of tests per person needs to be kept at a minimum.

(b) kişi başına yapılacak testlerin en az seviyede tutulması gerektiğine.

But wouldn't it actually be beneficial

Ama testler daha geniş bir kitleye,

if the test was performed on a larger group of people,

daha sık ve her birey için daha uzun süre uygulansa

and more often and over a longer period of time for each individual?

daha yararlı olmazlar mı?

Especially the latter would give access to something very valuable

Özellikle ikincisi, boylamsal veri denilen

that is called longitudinal data.

çok değerli bir şeye erişim sağlardı.

Longitudinal data is a data set that tracks the same patient

Boylamsal veri, uzun aylar ya da yıllar boyunca

over the course of many months or years.

aynı hastayı takip eden veri kümesidir.

Nowadays, medical decisions are often based on a limited data set,

Günümüzde, tıbbi kararlar genelde hastanın tıbbi geçmişine

where only a glimpse of a patient's medical history

sadece küçük bir bakış atan

is available for decision-making.

sınırlı bir ver kümesine dayanıyor.

In such a case,

Böyle bir durumda,

abnormalities are typically detected

anormallikler hastanın sağlık profilinin,

by comparing a patient's health profile

referans alınan kitlenin ortalama

to the average health profile of a reference population.

sağlık profili ile karşılaştırılması ile tespit ediliyor.

Longitudinal data would open up a new dimension

Boylamsal veri yeni bir boyut açıp

and allow abnormalities to be detected

anormalliklerin hastanın kendi tıbbi geçmişine dayanarak

based on a patient's own medical history.

tespit edilmesine olanak sağlıyor.

This will pave the way for personalized treatment.

Bu kişiselleştirilmiş tedavinin önünü açacaktır.

Sounds pretty great, right?

Kulağa çok hoş geliyor öyle değil mi?

Now you will certainly have a question that is something like,

Şimdi aklınıza şunun gibi bir soru kesin gelecektir,

"If the technology is as great as he says, then why aren't we using it today?"

"Bu teknoloji dediği kadar iyiyse, o zaman neden bugün kullanmıyoruz?"

And the only answer I can give you is:

Size verebileceğim tek cevap:

not everything is as easy as it sounds.

her şey söylenildiği kadar kolay değil.

There are technical challenges, for example.

Örneğin bazı teknik zorluklar var.

There's the need for extremely reliable sensors

Uçucu organik bileşenlerin karışımlarını tespit edip, sonuçları

that can detect mixtures of volatile organic compounds

yeterince tekrar edebilecek

son derece güvenilir sensörlere ihtiyaç var.

with sufficient reproducibility.

And another technical challenge is this:

Bir diğer teknik zorluk;

How do you sample a person's breath in a very defined manner

Bir nefes örneği alma işleminin kendisi

analiz sonuçlarını değiştirmeden

so that the sampling process itself

çok belirli bir şekilde nasıl alınacağıdır.

does not alter the result of the analysis?

And there's the need for data.

Tabii bir de veri ihtiyacı var.

Breath analysis needs to be validated in clinical trials,

Nefes analizinin klinik deneylerde doğrulanması gerekiyor

and enough data needs to be collected

ve bireylerin durumlarını bir referansla

so that individual conditions can be measured against baselines.

karşılaştırabilecek kadar yeterli verinin toplanması gerekiyor.

Breath analysis can only succeed

Nefes analizi,

ancak yeteri kadar büyük bir veri seti oluşturulabilir

if a large enough data set can be generated

ve geniş kullanıma açık hale getirilebilirse başarılı olur.

and made available for broad use.

If breath analysis holds up to its promises,

Eğer nefes analizi vadettiklerini yerine getirirse,

this is a technology that could truly aid us

bu teknoloji bizlere

to transform our health care system --

sağlık sistemimizi dönüştürmemize

transform it from a reactive system

-- tedavinin, hastalık semptomlarıyla başladığı

where treatment is triggered by symptoms of disease

reaktif bir sistemden,

to a proactive system,

hastalığın semptomlar başlamadan çok önce,

where disease detection, diagnosis and treatment

tespiti, teşhisi ve tedavisinin yapılabildiği

can happen at early stage,

proaktif bir sisteme

way before any symptoms occur.

dönüştürmemize imkan sağlayacaktır.

Now this brings me to my last point, and it's a fundamental one.

Bu beni son konuma getiriyor ve bu temel bir konu.

What exactly is a disease?

Hastalık dediğimiz tam olarak nedir?

Imagine that breath analysis can be commercialized as I describe it,

Nefes analizinin tam açıkladığım gibi ticarileştirildiğini düşünün

and early detection becomes routine.

ve erken teşhisin bir rutin haline geldiğini.

A problem that remains is, in fact, a problem

Süregiden sorun,

that any screening activity has to face

birçok tarama faaliyetinin karşı karşıya kaldığı bir sorun,

because, for many diseases,

çünkü, birçok hastalık için,

it is often impossible to predict with sufficient certainty

hastalığın herhangi bir semptom gösterip göstermeyeceğini

whether the disease would ever cause any symptoms

veya birinin hayatını tehlikeye atıp atmayacağını

or put a person's life at risk.

yeterli kesinlikle tahmin edebilmek genellikle imkansızdır.

This is called overdiagnosis,

Buna "fazla tanı konması" deniyor

and it leads to a dilemma.

ve bir ikileme yol açıyor.

If a disease is identified,

Eğer bir hastalık tanımlanmışsa

you could decide not to treat it

onu tedavi etmeme kararı verebilirsiniz

because there's a certain probability that you would never suffer from it.

çünkü bu hastalığın sizde herhangi bir sıkıntı yaratmama ihtimali vardır.

But how much would you suffer

Ama ölümcül bir hastalığınızın

just from knowing that you have a potentially deadly disease?

olduğunu bilmek sizde nasıl bir sıkıntı yaratır?

And wouldn't you actually regret that the disease was detected

Bu hastalığın teşhis edilmesinden

in the first place?

pişman olmaz mısınız?

Your second option is to undergo early treatment

İkinci seçeneğiniz; iyileşme ümidiyle

with the hope for curing it.

erken tedaviye başlamaktır.

But often, this would not come without side effects.

Ama bu genellikle yan etkisiz olmaz.

To be precise:

Kesin olmak gerekirse:

the bigger problem is not overdiagnosis,

esas büyük problem fazla tanı konması değil,

it's overtreatment,

aşırı tedavidir,

because not every disease has to be treated immediately

çünkü her hastalık sırf tedavisi var diye

just because a treatment is available.

anında tedavi edilmek zorunda değildir.

The increasing adoption of routine screening

Rutin taramaların artan popülaritesi

will raise the question:

şu soruyu uyandırır:

What do we call a disease that can rationalize treatment,

Tedaviyi mantıklı hale getiren hastalığa ne denir

and what is just an abnormality that should not be a source of concern?

ve endişelenmeyi gerektirmeyen anormallik nedir?

My hopes are that routine screening using breath analysis

Umutlarım, nefes analizi kullanan rutin taramaların

can provide enough data and insight

artık bir noktada erken safhada

so that at some point, we'll be able to break this dilemma

tedavi olmalı ya da olmamalı mıyız ya da ne zaman olmalıyız

and predict with sufficient certainty

ikilemi kırabilmemiz için

whether and when to treat at early stage.

yeterli veri ve içgörü sağlayabilmesinden yanadır.

Our breath and the mixture of volatile organic compounds that we exhale

Verdiğimiz nefes ve içerisindeki uçucu organik bileşenler

hold tremendous amounts of information on our physiological condition.

fizyolojik durumumuz hakkında çok büyük miktarda bilgi taşıyor.

With what we know today, we have only scratched the surface.

Bugün bildiklerimizle, sadece yüzeyi kaşıdık.

As we collect more and more data and breath profiles across the population,

Daha çok veri ve toplumun cinsiyet, yaş, köken ve hayat tarzını içeren,

including all varieties of gender, age, origin and lifestyle,

nefes profillerini topladıkça

the power of breath analysis should increase.

nefes analizinin gücü artacaktır.

And eventually, breath analysis should provide us with a powerful tool

Önünde sonunda, nefes analizi sadece belirli hastalıkları

not only to proactively detect specific diseases

proaktif şekilde belirlemek için değil aynı zamanda onları tahmin edip

but to predict and ultimately prevent them.

ve -sonuç olarak- önleyecek güçlü bir araç olacaktır.

And this should be enough motivation

Bu, benim gibi yarı-zamanlı olmayan hastalık hastaları için bile

to embrace the opportunities and challenges

nefes analizinin sağlayabileceği

that breath analysis can provide,

fırsatlar ve zorlukları kucaklamak için

even for people that are not part-time hypochondriacs like me.

yeterli bir motivasyon olmalıdır.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)