The "dementia village" that's redefining elder care | Yvonne van Amerongen

Çeviri: Burcu İpek Ertosun Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

This is the Hogeweyk.

Burası Hogeweyk.

It's a neighborhood in a small town very near Amsterdam, in the Netherlands.

Hollanda'da Amsterdam'a çok yakın küçük bir kasabadaki bir mahalle.

There are 27 houses for six, seven people each.

Yirmi yedi ev var ve her biri altı-yedi kişilik.

There's a small mall with a restaurant, a pub, a supermarket, a club room.

İçinde bir restoran, bar, süpermarket ve kulüp olan bir alışveriş merkezi var.

There are streets, alleys, there's a theater.

Sokaklar, ara sokaklar, bir de tiyatro var.

It actually is a nursing home.

Burası aslında bir bakımevi.

A nursing home for people that live with an advanced dementia

İleri derece demans yaşayan ve 7-24 ilgi ve desteğe ihtiyacı olan

and that need 24-7 care and support.

insanlar için bir bakımevi.

Dementia is a terrible disease,

Demans berbat bir hastalık

and we still don't have any cure for it.

ve hâlâ bir tedavisi yok.

It's getting to be a major problem in the world,

Demans önemli bir problem hâline geliyor,

for the people, for the politicians,

insanlar için, politikacılar için,

for the world -- it's getting to be a big problem.

tüm dünya için -- büyük bir probleme dönüşüyor.

We see that we have waiting lists in the nursing homes.

Bakımevlerinde bekleme listelerinin olduğunu biliyoruz.

Most people that come to the nursing homes with dementia are women.

Demans problemiyle bakımevlerine gelen insanların çoğu kadın.

And that's also because women are used to taking care of people,

Bunun nedeni, kadınlar insanlarla ilgilenmeye alışkın,

so they can manage to take care of their husband with dementia,

bu yüzden demanslı eşleriyle ilgilenmeyi başarabiliyorlar

but the other way around is not so easy for the gentlemen.

fakat tam tersi olduğunda, bu beyefendiler için pek de kolay değil.

Dementia is a disease that affects the brain.

Demans, beyni etkileyen bir hastalık.

The brain is confused.

Beyin karmakarışık hâle geliyor.

People don't know anymore what the time is,

İnsanlar artık saatin kaç olduğunu,

what's going on, who people are.

neler olduğunu, etraftakilerin kim olduğunu bilmiyorlar.

They're very confused.

Kafaları çok karışık.

And because of that confusion,

Bu karışıklıktan ötürü

they get to be anxious, depressed, aggressive.

huzursuzlar, karamsarlar ve agresifler.

This is a traditional nursing home.

Bu geleneksel bir bakımevi.

I worked there in 1992.

1992 yılında orada çalıştım.

I was a care manager.

Bir bakım yöneticisiydim.

And we often spoke together about the fact

Bazen kendi aramızda burada yaptığımız şeyin

that what we were doing there was not what we wanted for our parents,

ailemizin, arkadaşlarımızın ve kendimizin

for our friends, for ourselves.

başına gelmesini istemediğimizi konuşuruz.

And one day, we said,

Bir gün dedik ki;

"When we keep on saying this, nothing is going to change.

"Biz bunu söylemeye devam ettikçe bir şey değişmeyecek.

We are in charge here.

Burada görevli olan biziz.

We should do something about this,

Bunun için bir şeyler yapmamız gerek,

so that we do want to have our parents here."

böylece kendi ailemizin de bir gün buraya gelmesini isteyebiliriz."

We talked about that, and what we saw every day

Bunun hakkında konuştuk ve bizim her gün gördüğümüz;

was that the people that lived in our nursing home

bakımevinde yaşayan insanların

were confused about their environment,

çevreleri yüzünden kafalarının karışık olduğuydu

because what they saw was a hospital-like environment,

çünkü etrafı hastaneye benzetiyorlardı,

with doctors and nurses and paramedics in uniform,

her yerde üniformalı doktorlar, hemşireler, sağlık görevlileri vardı

and they lived on a ward.

ve hastalar koğuşlarda kalıyorlardı.

And they didn't understand why they lived there.

Neden burada yaşadıklarını anlamıyorlardı.

And they looked for the place to get away.

Buradan çıkmak için bir kaçış yolu arıyorlardı.

They looked and hoped to find the door to go home again.

Tekrar evlerine dönebilecekleri bir kapı bulmayı umut ediyorlardı.

And we said what we are doing in this situation

Burada yaptığımız şeyin

is offering these people that already have a confused brain

zaten kafası karışık olan insanların kafalarını daha çok karıştırmak

some more confusion.

olduğunu düşündük.

We were adding confusion to confusion.

Karmaşaya karmaşa ekliyorduk.

And that was not what these people needed.

Bu da insanların ihtiyaç duyduğu bir şey değildi.

These people wanted to have a life,

Bu insanlar demansla mücadele etmek için

and the help, our help, to deal with that dementia.

bizim yardımımızı istiyorlar.

These people wanted to live in a normal house,

Bu insanlar normal bir evde yaşamak istiyor,

not in a ward.

bir hücrede değil.

They wanted to have a normal household,

Mutfakta ocakta pişen akşam yemeğinin

where they would smell their dinner on the stove in the kitchen.

kokusunu duyabilecekleri normal bir ev istiyorlar.

Or be free to go to the kitchen and grab something to eat or drink.

Mutfaktan özgürce yiyecek-içecek almak istiyorlar.

That's what these people needed.

İnsanların ihtiyaç duydukları şeyler bunlar.

And that's what we should organize for them.

Biz de onlar için bunu sağlamalıyız.

And we said we should organize this like at home,

Böylece, ev ortamı gibi bir ortam planlamalıyız diye düşündük,

so they wouldn't live with a group of 15 or 20 or 30, like in a ward.

15- 20 ya da 30 kişilik gruplar hâlinde hücrelerde yaşamayacaklardı.

No, a small group of people, six or seven, family-like.

Yedi ya da sekiz kişilik gruplar hâlinde aile ortamı gibi,

Like living with friends.

arkadaşlarıyla birlikte yaşıyorlarmış gibi yaşayacaklardı.

And we should find a way to select people

İnsanları hayat görüşlerine göre

based on their ideas about life

seçmek için bir yol bulmalıydık,

so that they did have a good chance to become friends,

böylece beraber yaşadıkları insanlarla

when they lived together.

iyi arkadaş olabilme şansları olacaktı.

And we interviewed all the families of the residents

Bakımevi sakinlerimizin aileleriyle görüşmeler yapıp

about "what is important for your father," "what's important for your mother,"

"Baban için ne önemlidir," "annen için ne önemlidir,"

"what is their life like," "what do they want."

"hayatları nasıldır," "ne yapmak isterler" sorularını sorduk.

And we found seven groups, and we call them lifestyle groups.

Yaşam tarzı grupları diye adlandırdığımız yedi tane grup türü bulduk.

And for instance, we found this formal lifestyle.

Örneğin; resmi yaşam tarzı grubunu oluşturduk.

In this lifestyle,

Bu yaşam tarzında,

people have a more formal way of interacting with each other,

insanlar birbirleriyle resmi ilişkiler kuruyorlar,

a distant way.

daha mesafeliler.

Their daily rhythm starts later in the day,

Günlük ritimleri daha geç başlayıp

ends later in the day.

daha geç bitiyor.

Classical music is more heard in this lifestyle group

Bu grupta klasik müzik,

than in other lifestyle groups.

diğer yaşam tarzı gruplarına göre daha çok duyulur.

And their menu,

Menülerine gelirsek,

well, is more French cuisine than traditional Dutch.

Fransız mutfağını, Hollanda mutfağına tercih ederler.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

In contrary to the craftsman lifestyle.

Bu kalifiye yaşam tarzına karşın,

That's a very traditional lifestyle,

daha geleneksel bir yaşam tarzı var,

and they get up early in the morning, go to bed early,

Sabahları erken kalkıp, akşamları erken yatarlar

because they have worked hard their whole life, mostly with their hands,

çünkü hayatları boyunca çok çalışmış, çoğunlukla ellerini kullanmışlardır,

very often had a very small family business, a small farm, a shop,

nadiren küçük aile işletmeleri, küçük bir çiftlikleri, dükkanları vardır,

or like Mr. B, he was a farmhand.

ya da Bay B. gibi çiftçi elleri vardır.

And he told me that he would go to his work every morning

Bana söylediğine göre, işe her sabah

with a paper bag with his lunch

öğle yemeğini koyduğu kese kâğıdı çanta

and one cigar.

ve bir sigara ile giderdi.

That one cigar was the only luxury he could afford for himself.

O tek sigara parasının yettiği tek lüksüydü.

And after lunch, he would have that one cigar.

Öğle yemeğini yedikten sonra o tek sigarasını içerdi.

And until the day he died in the Hogeweyk,

Hogeweyk'te vefat edene kadar,

he was in this little shed, every day, after lunch, to smoke his cigar.

bu küçük barakada, her öğle yemeğinden sonra sigarasını içmeye devam etti.

This is my mother.

Bu benim annem.

She's of the cultural lifestyle,

Kültürel yaşam tarzı grubunda,

she's been living in the Hogeweyk six weeks now.

altı haftadır Hogeweyk'te yaşıyor.

And that lifestyle is about traveling, meeting other people, other cultures,

Bu yaşam tarzında; seyahat, diğer insanlarla tanışmak,

interest in arts and music.

farklı kültürler, sanat ve müzik var.

There are more lifestyles.

Daha fazla yaşam tarzı çeşidimiz var.

But that's what we talked about, and that's what we did.

Konuştuğumuz şeyler, yaptığımız şeylerdir.

But that's not life in a house with a group of people,

Bu evde; grup grup yaşayan insanlardan ziyade,

like-minded people, your own life, your own household.

hayatlarını kendi evlerindeymiş gibi yaşayan insanlar var.

There's more in life,

Hayatta birçok şey var,

everybody wants fun in life and a meaningful life.

herkes eğlenceli ve anlamlı bir hayatı olsun ister.

We are social animals --

Biz sosyal varlıklarız,

we need a social life.

sosyal bir yaşantıya ihtiyacımız var.

And that's what we started.

Başladığımız nokta burası.

We want to go out of our house and do some shopping,

Evden dışarı çıkıp alışveriş yapmak istiyoruz,

and meet other people.

diğer insanlarla buluşmak istiyoruz.

Or go to the pub, have a beer with friends.

Ya da bir bara gidip arkadaşlarımızla bira içmek istiyoruz.

Or like Mr. W -- he likes to go out every day,

Ya da Bay W. gibi, her gün dışarı çıkıp

see if there are nice ladies around.

etrafta güzel hanımlar var mı bakmak istiyoruz.

(Gülüşmeler)

(Laughter)

And he's very courteous to them,

Onlara karşı oldukça nazik,

gülümsüyor ve karşılık bekliyor.

and he hopes for smiles and he gets them.

And he dances with them in the pub.

Onlarla barda dans ediyor.

It's a feast every day.

Her gün bir şölen var.

There are people that would rather go to the restaurant,

Arkadaşlarıyla bir restorana gidip

have a wine with friends,

beraber şarap içmek isteyen,

or lunch or dinner with friends and celebrate life.

öğle ya da akşam yemeğine gidip hayatı kutlamak isteyenler var.

And my mother, she takes a walk in the park,

Annem parkta yürüyüş yapar,

and sits on a bench in the sun,

güneşli bir banka oturup

hoping that a passerby will come and sit next to her

gelip geçenlerle

and have a conversation about life

hayat hakkında

or about the ducks in the pond.

ya da havuzdaki ördekler hakkında konuşmak için.

That social life is important.

Sosyal yaşam önemli.

It means that you're part of society, that you belong.

Ait olduğun toplumun bir parçası olduğun anlamına gelir.

And that's what we people need.

İnsan olarak ihtiyacımız olan budur.

Yüksek demans ile yaşıyor bile olsanız.

Even if you're living with advanced dementia.

This is what I see from my office window.

Ofis penceremin manzarası böyle.

And one day, I saw a lady coming from one side,

Bir gün, bir köşeden yürüyerek gelen bir hanım gördüm,

and the other lady from the other side, and they met at the corner.

diğer köşeden yürüyen başka bir hanımla karşılaştılar.

And I knew both ladies very well.

İki hanımı da çok iyi tanıyorum.

I often saw them walking around outside.

Genelde onları etrafta dolaşırlarken görüyorum.

And now and then, I tried to have a conversation with them,

Bazen de onlarla sohbet ediyorum

ancak onların sohbetlerini

but their conversation was ...

rather hard to understand.

anlamak oldukça zor.

Onların birbirleriyle buluşup, konuşup

But I saw them meeting, and I saw them talking,

and I saw them gesturing.

el kol hareketleri yaptıklarını görüyorum.

And they had fun together.

Beraber eğleniyorlar.

And then they said goodbye, and each went their own way.

Sonra da vedalaşıp kendi yollarına gidiyorlar.

And that's what you want in life, meeting other people

İstediğimiz şey bu, diğer insanlarla buluşmak,

and being part of society.

toplumun bir parçası olmak.

And that's what I saw happening.

Bunun gerçekleştiğini gördüm.

The Hogeweyk has become a place

Hogeweyk, ileri derece demanslı hastaların

where people with very advanced dementia can live,

yaşayabildikleri bir yer hâline geldi,

have freedom and safety,

özgürlükçü ve güvenli

because the professionals working there and the volunteers working there

çünkü burada çalışan profesyoneller ve gönüllüler

know how to deal with dementia.

demansla nasıl mücadele edeceklerini biliyorlar.

Profesyoneller burada yaşayanların yaşamlarına uyumlu olacak

And the professionals know how to do their professional work

in a way that it fits in a natural way in the life of our residents.

en doğal şekilde işlerini profesyonelce yapıyorlar.

And that means that the management has to provide everything

Bu demek oluyor ki; yönetim, işlerini yapabilmeleri için

those people need to do their work.

gerekli olan her şeyi sağlamak zorunda.

It needs a management that dares to do this.

Cesaretli bir yönetime ihtiyaç var.

To do things differently than we always have done

Çünkü, işlerimizi alışılmış bakımevi konseptinin dışında

in a traditional nursing home.

yapmaya çalışıyoruz.

We see that it works.

İşe yaradığını da görüyoruz.

We think this can be done everywhere,

Bunun her yerde yapılabileceğini düşünüyoruz

because this is not for the rich.

çünkü bu, zenginlere özgü değil.

We've been doing this with the same budget

Ülkemizdeki herhangi bir geleneksel bakımeviyle

aynı bütçeye sahibiz.

as any traditional nursing home has in our country.

We work only with the state budget.

Sadece devletin bize ayırdığı bütçe ile çalışıyoruz.

(Applause)

(Alkışlar)

Because it has to do with thinking different,

Çünkü farklı düşünmek zorundayız,

and looking at the person in front of you

karşımızdaki insana baktığımızda

and looking at what does this person need now.

o anda neye ihtiyacı olduğunu görmeliyiz.

And it's about a smile, it's about thinking different,

Bu gülümsemekle, farklı düşünmekle,

it's about how you act, and that costs nothing.

nasıl davranacağınızla ilgili ve hiçbir masrafı yok.

And there's something else: it's about making choices.

Bir şey daha var: Tercih etmekle ilgili.

It's about making choices what you spend your money on.

Paranızı neye harcayacağınızın tercihini yapmak.

I always say,

Her zaman söylerim,

"Red curtains are as expensive as gray ones."

"Kırmızı perdeler de gri perdeler kadar pahalı."

(Laughter)

(Gülüşmeler)

It's possible, everywhere.

Bu her yerde mümkün.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)