The "dementia village" that's redefining elder care | Yvonne van Amerongen

Translator: Khánh Nhị Trần Reviewer: Nhu PHAM

This is the Hogeweyk.

Đây là viện dưỡng lão Hogeweyk.

It's a neighborhood in a small town very near Amsterdam, in the Netherlands.

Nằm trong một thị trấn nhỏ rất gần Amsterdam, tại Hà Lan.

There are 27 houses for six, seven people each.

Gồm 27 căn nhà, mỗi căn có sáu đến bảy người.

There's a small mall with a restaurant, a pub, a supermarket, a club room.

Có khu mua sắm nhỏ gồm nhà hàng, quán rượu, siêu thị và club.

There are streets, alleys, there's a theater.

Có cả đường phố, những con hẻm và một rạp chiếu phim.

It actually is a nursing home.

Đây thật ra là một viện dưỡng lão.

A nursing home for people that live with an advanced dementia

Dành cho những người già bị mất trí nhớ trầm trọng

and that need 24-7 care and support.

cần được chăm sóc và hỗ trợ 24/7.

Mất trí nhớ là căn bệnh nghiêm trọng,

Dementia is a terrible disease,

and we still don't have any cure for it.

và vô phương cứu chữa.

It's getting to be a major problem in the world,

Nó đang trở thành vấn đề lớn trên toàn cầu,

for the people, for the politicians,

cho con người, các nhà chính trị, và thế giới

for the world -- it's getting to be a big problem.

đó sẽ là một vấn đề lớn.

We see that we have waiting lists in the nursing homes.

Danh sách chờ vào các viện dưỡng lão ngày một dài.

Hầu hết người vào viện vì mất trí nhớ là phụ nữ.

Most people that come to the nursing homes with dementia are women.

And that's also because women are used to taking care of people,

Vì đã quen với việc chăm sóc người khác,

so they can manage to take care of their husband with dementia,

phụ nữ sẽ dễ dàng chăm sóc khi chồng mất trí nhớ của mình,

but the other way around is not so easy for the gentlemen.

đổi lại, sẽ chẳng dễ dàng gì với những người đàn ông.

Dementia is a disease that affects the brain.

Chứng mất trí nhớ là căn bệnh ảnh hưởng đến não bộ.

The brain is confused.

Não bị rối loạn.

People don't know anymore what the time is,

Người bệnh không còn biết giờ giấc,

what's going on, who people are.

không biết điều gì đang diễn ra, mọi người là ai.

They're very confused.

Họ rất bối rối.

And because of that confusion,

Tình trạng bối rối ấy

they get to be anxious, depressed, aggressive.

khiến họ lo sợ, trầm cảm, cảnh giác.

Đây là viện dưỡng lão truyền thống.

This is a traditional nursing home.

I worked there in 1992.

Nơi tôi đã làm quản lý chăm sóc vào năm 1992.

I was a care manager.

And we often spoke together about the fact

Chúng tôi thường tâm sự với nhau về sự thật rằng

that what we were doing there was not what we wanted for our parents,

với những gì đang làm ở đây, chúng tôi không muốn đưa bố mẹ

for our friends, for ourselves.

thậm chí, bạn bè, và ngay cả chính mình vào viện.

And one day, we said,

Rồi một ngày, chúng tôi nói:

"When we keep on saying this, nothing is going to change.

''Chỉ nói suông thôi, sẽ chẳng thay đổi được gì.

We are in charge here.

Chúng ta phụ trách ở đây.

We should do something about this,

Và chúng ta nên làm gì đó,

so that we do want to have our parents here."

để có thể muốn cha mẹ mình đến đây ở.''

We talked about that, and what we saw every day

Chúng tôi nói về nó, mỗi ngày, khi nhìn thấy

was that the people that lived in our nursing home

những người già ở đây

were confused about their environment,

không thoải mái với môi trường đang sống

because what they saw was a hospital-like environment,

vì họ nghĩ nó không khác gì một cái bệnh viện.

with doctors and nurses and paramedics in uniform,

nơi bác sĩ, y tá và nhân viên y tế đều mặc đồng phục,

and they lived on a ward.

còn họ sống trong phòng bệnh.

And they didn't understand why they lived there.

Họ không biết tại sao mình lại ở đây.

And they looked for the place to get away.

Và tìm cách để trốn thoát.

They looked and hoped to find the door to go home again.

Họ tìm kiếm và hy vọng tìm được lối thoát để về nhà.

And we said what we are doing in this situation

Chúng tôi biết những gì mình làm trong tình huống này

is offering these people that already have a confused brain

chỉ khiến những bệnh nhân rối loạn não thêm rối loạn.

some more confusion.

Chúng ta đổ thêm dầu vào lửa.

We were adding confusion to confusion.

Và đó không phải là điều mà bệnh nhân muốn.

And that was not what these people needed.

These people wanted to have a life,

Những người này, họ muốn có cuộc sống,

and the help, our help, to deal with that dementia.

muốn chúng tôi giúp họ đối phó với bệnh mất trí nhớ.

These people wanted to live in a normal house,

Họ muốn sống trong một ngôi nhà bình thường,

not in a ward.

chứ không phải bệnh viện.

They wanted to have a normal household,

Họ muốn có một gia đình bình thường,

where they would smell their dinner on the stove in the kitchen.

nơi họ có thể ngửi thấy bữa tối trong bếp.

Or be free to go to the kitchen and grab something to eat or drink.

Hay được tự do xuống bếp, tìm thứ gì để ăn hoặc uống.

That's what these people needed.

Đấy là tất cả những gì họ cần.

And that's what we should organize for them.

Và cũng là điều chúng ta nên làm cho họ.

And we said we should organize this like at home,

Chúng tôi nói rằng mình nên biến nơi đây thành nhà,

để họ không sống như trong phòng với 15, 20 hay 30 người nữa.

so they wouldn't live with a group of 15 or 20 or 30, like in a ward.

Mà là một nhóm nhỏ, gồm chỉ sáu, bảy người, như gia đình.

No, a small group of people, six or seven, family-like.

Như sống cùng bạn bè.

Like living with friends.

And we should find a way to select people

Chúng ta nên tìm cách để phân nhóm mọi người

based on their ideas about life

dựa trên tư tưởng sống

so that they did have a good chance to become friends,

để họ có cơ hội trở thành bạn,

when they lived together.

khi sống cùng nhau.

And we interviewed all the families of the residents

Chúng tôi đã hỏi gia đình của những người ở đây

about "what is important for your father," "what's important for your mother,"

"Điều gì quan trọng với cha bạn?", ''Điều gì quan trọng với mẹ bạn?''

"Họ thích cuộc sống thế nào?", "Họ muốn điều gì?"

"what is their life like," "what do they want."

And we found seven groups, and we call them lifestyle groups.

Chúng tôi phân ra bảy nhóm và gọi là nhóm theo lối sống.

And for instance, we found this formal lifestyle.

Chẳng hạn, chúng tôi tìm thấy nhóm lối sống trang trọng.

In this lifestyle,

Theo lối sống này,

people have a more formal way of interacting with each other,

mọi người giao tiếp một cách trang trọng hơn,

a distant way.

và giữ khoảng cách.

Their daily rhythm starts later in the day,

Nhịp sống hàng ngày thường bắt đầu và kết thúc trễ.

ends later in the day.

Classical music is more heard in this lifestyle group

Họ thích nghe nhạc cổ điển hơn những nhóm khác.

than in other lifestyle groups.

And their menu,

Trong thực đơn,

well, is more French cuisine than traditional Dutch.

họ chuộng món Pháp hơn món truyền thống Hà Lan.

(Laughter)

(Cười lớn)

In contrary to the craftsman lifestyle.

Trái ngược là lối sống của thợ thủ công.

That's a very traditional lifestyle,

Đây là lối sống rất truyền thống.

and they get up early in the morning, go to bed early,

họ thức dậy sớm và đi ngủ sớm,

because they have worked hard their whole life, mostly with their hands,

bởi họ đã làm việc tay chân chăm chỉ cả đời,

thường là kinh doanh nhỏ theo gia đình có một nông trại nhỏ, một cửa hàng.

very often had a very small family business, a small farm, a shop,

or like Mr. B, he was a farmhand.

như Mr.B là nông dân.

And he told me that he would go to his work every morning

Ông chia sẻ với tôi rằng ông luôn đến nông trại vào mỗi sáng

with a paper bag with his lunch

với một túi cơm trưa

and one cigar.

và một điếu xì gà.

That one cigar was the only luxury he could afford for himself.

Điếu xì gà là thứ xa xỉ duy nhất ông có thể tự mua cho mình.

And after lunch, he would have that one cigar.

Ăn trưa xong, ông sẽ hút điếu xì gà đấy.

And until the day he died in the Hogeweyk,

Cho đến khi qua đời tại Hogeweyk,

he was in this little shed, every day, after lunch, to smoke his cigar.

mỗi ngày, ông thường ngồi trong nhà kho nhỏ để hút xì gà.

Đây là mẹ tôi.

This is my mother.

She's of the cultural lifestyle,

Thuộc nhóm lối sống văn hóa.

she's been living in the Hogeweyk six weeks now.

Bà ở Hogeweyk đã được sáu tuần.

And that lifestyle is about traveling, meeting other people, other cultures,

Đây là nhóm thích du lịch, gặp gỡ mọi người, mọi nền văn hóa,

interest in arts and music.

hứng thú với nghệ thuật và âm nhạc.

There are more lifestyles.

Và còn nhiều nhóm khác.

But that's what we talked about, and that's what we did.

Đó là những gì chúng tôi đã thảo luận và đã làm.

But that's not life in a house with a group of people,

Được sống chung với một nhóm người,

like-minded people, your own life, your own household.

cùng chí hướng là chưa đủ.

Cuộc sống còn cần nhiều hơn thế.

There's more in life,

everybody wants fun in life and a meaningful life.

Mọi người thích có được niềm vui và tìm được ý nghĩa.

We are social animals --

Chúng ta là động vật sống bầy đàn.

we need a social life.

Chúng ta cần đời sống xã hội.

And that's what we started.

Đó là khởi điểm của chúng tôi.

We want to go out of our house and do some shopping,

Chúng ta muốn ra ngoài, mua sắm,

and meet other people.

và gặp gỡ mọi người.

Or go to the pub, have a beer with friends.

Hay đến quán rượu, làm vài ly với bạn bè.

Or like Mr. W -- he likes to go out every day,

như Mr.W -- ông thích đi chơi mỗi ngày,

see if there are nice ladies around.

tìm kiếm những quý bà xinh đẹp.

(Cười)

(Laughter)

And he's very courteous to them,

Ông cư xử lịch thiệp với họ.

and he hopes for smiles and he gets them.

Ông muốn làm họ cười và hiểu họ.

And he dances with them in the pub.

Ông nhảy cùng họ trong quán rượu.

It's a feast every day.

Mỗi ngày là một bữa tiệc.

There are people that would rather go to the restaurant,

Có những bệnh nhân thích đến nhà hàng hơn,

have a wine with friends,

uống rượu với bạn bè,

or lunch or dinner with friends and celebrate life.

ăn trưa, ăn tối và tận hưởng cuộc sống.

And my mother, she takes a walk in the park,

Mẹ tôi, bà ấy thường đi dạo trong công viên,

and sits on a bench in the sun,

ngồi tắm nắng trên băng ghế,

hoping that a passerby will come and sit next to her

và mong ai đó sẽ đến và ngồi cạnh,

and have a conversation about life

trò chuyện với bà về cuộc sống,

or about the ducks in the pond.

hay về những con vịt đang bơi trong hồ.

That social life is important.

Đời sống xã hội rất quan trọng.

It means that you're part of society, that you belong.

Điều đó có nghĩa bạn là một phần của xã hội, và bạn thuộc về nó.

And that's what we people need.

Đó là điều chúng ta cần.

Even if you're living with advanced dementia.

Ngay cả khi bị mất trí nhớ trầm trọng.

This is what I see from my office window.

Tôi đã thấy điều ấy mỗi ngày qua cửa sổ văn phòng.

And one day, I saw a lady coming from one side,

Rồi một ngày, tôi thấy một quý bà đi đến từ một phía,

and the other lady from the other side, and they met at the corner.

và một quý bà khác từ phía kia, gặp nhau tại một góc.

And I knew both ladies very well.

Tôi biết rất rõ hai người ấy.

I often saw them walking around outside.

Tôi thường thấy họ đi dạo ở ngoài.

And now and then, I tried to have a conversation with them,

Thỉnh thoảng, tôi cố gắng bắt chuyện với họ,

có điều cuộc nói chuyện giữa họ

but their conversation was ...

rather hard to understand.

thật khó hiểu.

But I saw them meeting, and I saw them talking,

Tôi thường thấy họ gặp nhau, nói chuyện với nhau,

and I saw them gesturing.

và dùng điệu bộ.

And they had fun together.

Cả hai đều rất vui.

And then they said goodbye, and each went their own way.

Rồi họ tạm biệt nhau và đường ai nấy đi.

And that's what you want in life, meeting other people

Đó là điều bạn ao ước trong đời

gặp gỡ mọi người và hòa nhập xã hội.

and being part of society.

And that's what I saw happening.

Đó là điều tôi tận mắt thấy.

The Hogeweyk has become a place

Hogeweyk trở thành nơi

where people with very advanced dementia can live,

những bệnh nhân bị mất trí trầm trọng có thể sống,

have freedom and safety,

được tự do và an toàn,

because the professionals working there and the volunteers working there

vì các chuyên gia và tình nguyện viên tại đó

know how to deal with dementia.

biết cách ứng phó với căn bệnh.

And the professionals know how to do their professional work

Những chuyên gia làm công việc chuyên môn

in a way that it fits in a natural way in the life of our residents.

sao cho phù hợp với cuộc sống tự nhiên của người nơi đây.

And that means that the management has to provide everything

Nghĩa là ban quản lý phải cung cấp mọi thứ

those people need to do their work.

cần cho công việc của họ.

It needs a management that dares to do this.

Chúng ta cần một ban quản lý dám làm

To do things differently than we always have done

để thay đổi cách ta đã luôn làm trước đó

in a traditional nursing home.

với viện dưỡng lão truyền thống.

We see that it works.

Chúng tôi thấy nó hiệu quả.

Chúng tôi cho rằng, điều này có thể làm ở bất cứ đâu,

We think this can be done everywhere,

because this is not for the rich.

Không chỉ riêng cho người giàu.

We've been doing this with the same budget

Chúng tôi đang làm điều này với cùng một ngân sách

as any traditional nursing home has in our country.

của bất kì viện dưỡng lão ở nước ta.

We work only with the state budget.

Chúng tôi chỉ dùng ngân sách nhà nước.

(Applause)

(Vỗ tay)

Bạn cần nghĩ khác đi,

Because it has to do with thinking different,

and looking at the person in front of you

nhìn vào người đang đứng trước bạn,

and looking at what does this person need now.

hiểu người ấy cần gì ngay lúc này.

And it's about a smile, it's about thinking different,

Chỉ cần một nụ cười, một lối nghĩ khác,

it's about how you act, and that costs nothing.

cách bạn hành động, chẳng mất mát gì.

And there's something else: it's about making choices.

Một thứ khác nữa, đó chính là đưa ra lựa chọn.

It's about making choices what you spend your money on.

Lựa chọn bạn sẽ dùng tiền vào đâu.

I always say,

Tôi vẫn thường nói:

"Red curtains are as expensive as gray ones."

''Màn đỏ hay xám thì cũng đắt như nhau''.

(Cười)

(Laughter)

It's possible, everywhere.

Đây là điều khả thi ở bất cứ đâu.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)