Capitalism isn't an ideology -- it's an operating system | Bhu Srinivasan

Çeviri: Figen Ergürbüz Gözden geçirme: Gözde Zülal Solak

So, what is capitalism?

Kapitalizm nedir?

Capitalism, fundamentally, is a series of marketplaces.

Kapitalizm temelde bir dizi pazar yeridir.

You can have a marketplace for lemonade,

Limonata için bir pazar yeriniz,

a marketplace for lemons,

limonlar için bir pazar yeriniz,

a marketplace for trucks that transport lemons,

limonları taşıyan kamyonlar için bir pazar yeriniz,

a marketplace that fuels those trucks,

bu kamyonlara yakıt sağlayan bir pazar yeriniz,

marketplaces that sell wood to build lemonade stands.

limonata tezgâhları yapmak için tahta satan pazar yerleriniz olabilir.

However, capitalism of course, as we know,

Ancak; bildiğimiz gibi kapitalizm

is this either celebrated term

ya övülen ya da kınanan

or condemned term.

bir kavramdır.

It's either revered or it's reviled.

Ya saygı ve hayranlık duyulur ya da aşağılanır.

And I'm here to argue that this is because capitalism,

Bugün bunu tartışmak için buradayım, çünkü çağımızda

in the modern iteration, is largely misunderstood.

kapitalizm büyük ölçüde yanlış anlaşılıyor.

In my view,

Bana göre,

capitalism should not be thought of as an ideology,

kapitalizm bir ideoloji olarak değil de

but instead should be thought of as an operating system.

bir işletim sistemi olarak düşünülmelidir.

Think of your iPhone.

iPhone'unuzu düşünün.

Your iPhone merges hardware with software.

iPhone'unuz donanım ile yazılımı birleştiriyor.

Apps and hardware.

Uygulamaları ve donanımı.

Now think about all the hardware as the physical reality all around you,

Şimdi, tüm donanımların etrafınızdaki fiziksel gerçeklik olduğunu

and think of the apps as entrepreneurial activity,

ve uygulamaların girişimsel eylem ve yaratıcı enerji

creative energy.

olduğunu düşünün.

And in-between, you have an operating system.

İkisi arasında bir işletim sisteminiz var.

As you have advances in hardware,

Donanımı yükselttiğinizde

you have advances in software.

yazılımınız da yükselir.

And the operating system needs to keep up.

İşletim sisteminin buna ayak uydurması gerekir.

It needs to be patched, it needs to be updated,

Bağlanması gerekir, güncellenmesi gerekir,

new releases have to happen.

yeni sürümlerin olması gerekir.

And all of these things have to happen symbiotically.

Tüm bu şeylerin ortak bir şekilde olması gerekir.

The operating system needs to keep getting more and more advanced

Yeniliklere ayak uydurabilmesi için

işletim sisteminin giderek daha da gelişmesi gerekir.

to keep up with innovation.

And this is why, fundamentally,

İşte bu yüzden, temelde,

when you think about it as an operating system,

bir işletim sistemi olarak düşündüğünüzde

it devolves the language of ideology

kapitalizmin kadim savunucularının aksine

away from what traditional defenders of capitalism think.

ideolojiyi anlaşılır hâle getirir.

But even if you go to the constitution,

Anayasaya bile baksanız, fark edersiniz

you'll notice, before the founders even got to the First Amendment --

kurucularımız inanç, ifade

with free speech, free religion, free press,

ve basın özgürlüğünden önce

they thought about patents and copyright.

patent ve telif hakkını düşünmüşlerdir.

They talked about the government's role in promoting arts and sciences.

Bilim ve sanatta devletin rolünü belirlediler.

It's the reason why I could not start a search engine tomorrow called Goggle.

Bu yüzden yarın ben de Google adında bir arama motoru kuramam.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Google doesn't own Gs,

G'lerin hepsi Google'ın değil

but I couldn't do it because there could be some confusion.

ama karışıklığa yol açabileceğinden yapamam.

So even property rights have ambiguity built into them.

Yani fikri mülkiyet haklarının bile kendi içinde belirsizlikleri var.

And on and on.

Bunun gibi birçok şey.

And by 1900, you have other types of property that come into being.

1900'den beri birçok farklı türde hak ortaya çıktı.

For instance, imagine that in 1900, you owned 100 acres of land

Diyelim ki 1900'de Orta Batı'da bir yerde

someplace in the Midwest.

10 dönüm arsanız vardı.

It's very easy to see where your fence ends,

Tel örgünün bittiği yer ve komşunuzun sınırı

your neighbor's property begins.

gayet kolay görülebilirdi.

Now let me ask you,

Pekâlâ, şunu sorayım

where in the sky does your property end?

göğe doğru sınır kaç metredir?

Does it end at 1,000 feet,

300 metre midir,

5,000 feet, 10,000 feet?

1000 mi 5000 mi?

It makes no difference,

Hiç fark etmez,

because other than the novelty of a few hot-air balloons,

birkaç sıcak hava balonunun yeni ortaya çıkması dışında,

man couldn't fly.

insanlar uçamıyordu ki.

But within three years, he could.

Ama üç yıl içinde uçacaktı.

Now all of a sudden, it was very much relevant

Birdenbire arazinin yukarı doğru sınırının

whether your land ends at 1,000 feet in the sky,

kaç metrede bittiği önem kazandı,

5,000 feet, 10,000 feet.

1500 mü? 3500 mü?

And you have to have someone arbitrate that.

Buna karar verecek biri lazım

And indeed, that's exactly what happened.

işte aslında böyle oldu.

And five or ten years from now,

Bundan 5 yada 10 yıl sonra ,

when Amazon wants to deliver a package over your house to your neighbor

Amazon UPS kamyonuyla gelip

from that UPS truck,

komşunun paketini evinizden geçirse

we're going to have to decide: Does you property end at five feet,

o zaman karar vermeli, sınır 1,5 metre mi

10 feet, 50 feet, 100 feet?

15 m, 30 m veya 150 metre mi?

Where does it end?

Nerede bitiyor?

And there is no ideology

Size nerede bittiğini söyleyebilecek

that will tell you where your property ends.

herhangi bir ideoloji yok.

It's an operating system.

Bu bir işletim sistemi.

And similarly,

Aynı şeyi

we're going to see this with automobiles.

otomobillerde de görüyoruz.

A few years after the Wright brothers figured out flight,

Wright Kardeşler'in başarılı uçuşundan birkaç yıl sonra insanlar

human beings started using more and more cars.

daha fazla otomobil kullanmaya başladı.

And all of a sudden,

Ve birden

the regulatory system -- the operating system --

işletme sistemi ve kanunlar

had to be patched to all of a sudden address the safety of consumers.

tüketici güvenliğinde birleşiverdi

That the consumers of vehicles were presenting danger to horses,

araçlar atlara, yayalara ve diğer her şeye

other pedestrians, trolleys, what have you.

tehlike oluşturmaya başladı.

And all of a sudden,

Sonra birdenbire

the drivers of these automobiles had to have driver's licenses, eye exams,

araç sürücüleri ehliyet, hız sınırı, görme testi gibi

registered motor vehicles, speed limits,

yol kurallarıyla tanıştı

rules of the road,

böylece

so that horses, pedestrians, could coexist with cars.

artık atlar ve yayalar araçlarla birlikte yolda bulunabilirdi.

It had to be backwards compatible.

Her şey geçmişle uyumlu olmalıdır

So a new invention had to basically fit advances from the past.

yeni bir icat geçmişin izinden gitmelidir.

Similarly, five or ten years from now,

Benzer şekilde 5-10 yıl içinde

we're going to see the same thing with self-driving cars --

trafikte sürücülü ve sürücüsüz araçların,

coexisting with human-driven cars.

birlikte yol aldıklarını göreceğiz.

The reason why this is important, is in 10 years,

Niye 10 yıl olduğu önemli , çünkü

another thing is going to happen beyond drones and self-driving cars,

çünkü aynısı dronlarla ve sürücüsüz araçlara olacak

but you're going to see the most valuable economy in the world --

fakat göreceksiniz ki dünyanın en değerli ekonomisi

the largest economy in the world --

en büyük ekonomisi

is going to be a country run by communists.

komünistler tarafından yönetilen bir ülke olacak.

The Chinese seem to be very good at capitalism.

Çinliler kapitalizm de oldukça iyiler.

And this is going to have fundamental problems

bu durum Amerika için temel sorunları

and present an identity crisis for the United States.

ve kimlik bunalımını ortaya çıkaracaktır.

Because for a long time,

Bunun nedeni, uzun zamandan beri var olan

free markets coincided with liberties such as free speech, free press,

ifade ve basın ve inanç özgürlüğü gibi kavramlarla

free religion.

açık pazar iç içe geçmiştir.

And all of a sudden, this equation is going to be decoupled.

Ve şimdi birdenbire ayrılmak zorundadır.

And when it gets decoupled,

Bu kavramların ayrılması

we might find that democracy, the multitude of voices,

demokrasiyi yani çok sesliliği getirecek

actually impedes capitalism

bu da kapitalizme sekte vuracaktır.

because a state that does not have any pretense of limited government

Ciddi hükûmeti olan devletler

can very quickly mandate a regulatory framework for drones,

diğer devletlerin önüne geçmek için

for electric cars, for self-driving cars,

dronlar, elektrikli ve sürücüsüz araçlar

for any new innovation

ve diğer yenilikler için katı kurallar

where they feel that they can leapfrog Western societies.

uygulamaya koyacaktır.

And this is a very unique thing in the American experience.

Bu Amerika' ya has bir tecrübedir.

And this is why it's very important to think of American capitalism

Bunu düşündüren Amerikan kapitalizminin

as an operating system and not as an ideology.

ideolojiden çok işletme sistemi olduğudur.

Because when you think about it as an ideology,

Eğer ideoloji olsaydı

you can have good politics make for very, very bad policy.

berbat işler için iyi politikanız olurdu.

That market outcomes and democratic voices

Pazardan öğrendiklerimiz,

and battles for votes

çok seslilik ve oy savaşları

can end up stifling progress.

bu boğucu gelişmeyi durdurabilir.

So over the next few years,

Böyle giderse birkaç yıl içinde

as this political cycle plays out,

Amerikan demokrasisinde çağdaş duruş

you're going to see American democracy

ve kapitalist duruş arasındaki kavgaya

rise to meet the challenges that capitalism poses and modernity poses.

şahit olacaksınız.

And I ask policymakers to think about --

Politikacılardan ricam ideolojiyi ekonomiden

decoupling ideology from economics,

ideolojiyi ekonomiden ayırsınlar

and think about how good policy can ultimately become good politics.

ve iyi politikanın en sonunda nasıl iyi siyasete dönüşebileceğini düşünsünler.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)