Capitalism isn't an ideology -- it's an operating system | Bhu Srinivasan

Translator: Mỹ Phụng Bùi Reviewer: 24 Anh

Chủ nghĩa tư bản là gì?

Chủ nghĩa tư bản về cơ bản là một loạt thị trường.

Bạn có một thị trường nước chanh,

một thị trường bán chanh,

So, what is capitalism?

một thị trường xe tải chở chanh,

Capitalism, fundamentally, is a series of marketplaces.

một thị trường nhiên liệu cho xe tải,

các thị trường bán gỗ để dựng sạp bán nước chanh.

You can have a marketplace for lemonade,

a marketplace for lemons,

a marketplace for trucks that transport lemons,

Tuy nhiên, chủ nghĩa tư bản như ta biết,

a marketplace that fuels those trucks,

là thuật ngữ hoặc được ca tụng

marketplaces that sell wood to build lemonade stands.

hoặc bị lên án.

Nó hoặc được tôn kính hoặc bị nguyền rủa.

However, capitalism of course, as we know,

Và tôi ở đây để lý luận rằng đó là vì chủ nghĩa tư bản,

is this either celebrated term

trong sự tái lập hiện đại, phần lớn bị hiểu lầm.

or condemned term.

It's either revered or it's reviled.

Theo góc nhìn của tôi,

And I'm here to argue that this is because capitalism,

chủ nghĩa tư bản không nên được coi như một hệ tư tưởng,

mà thay vào đó nên được coi như một hệ điều hành.

in the modern iteration, is largely misunderstood.

In my view,

Hãy nghĩ đến chiếc iPhone.

capitalism should not be thought of as an ideology,

iPhone của bạn kết hợp phần cứng với phần mềm.

but instead should be thought of as an operating system.

Ứng dụng với phần cứng.

Bây giờ hãy xem phần cứng như là thực tại vật lý xung quanh bạn,

Think of your iPhone.

Your iPhone merges hardware with software.

và phần mềm là hoạt động kinh doanh,

Apps and hardware.

năng lượng sáng tạo.

Và ở giữa, chúng ta có một hệ điều hành.

Now think about all the hardware as the physical reality all around you,

Khi bạn có những tiến bộ trong phần cứng,

and think of the apps as entrepreneurial activity,

bạn cũng có tiến bộ trong phần mềm.

creative energy.

Và hệ điều hành cần phải bắt kịp chúng.

And in-between, you have an operating system.

Nó cần được vá lỗi, được cập nhật,

As you have advances in hardware,

cần có những phiên bản mới.

you have advances in software.

Và tất cả đều phải diễn ra đồng bộ.

And the operating system needs to keep up.

Hệ điều hành cần phải ngày một cấp tiến hơn

It needs to be patched, it needs to be updated,

new releases have to happen.

để bắt kịp sự đổi mới.

And all of these things have to happen symbiotically.

Và đó là tại sao, về cơ bản,

The operating system needs to keep getting more and more advanced

khi bạn xem nó là một hệ điều hành,

nó sẽ tách ngôn ngữ của hệ tư tưởng

to keep up with innovation.

ra khỏi tư tưởng chủ nghĩa tư bản truyền thống.

And this is why, fundamentally,

Kể cả khi bạn đọc trong hiến pháp,

when you think about it as an operating system,

bạn sẽ thấy, trước khi các nhà lập quốc đề ra Tu chính án thứ nhất

it devolves the language of ideology

away from what traditional defenders of capitalism think.

về tự do ngôn luận, tôn giáo và báo chí,

But even if you go to the constitution,

họ đã cân nhắc về sáng chế và bản quyền.

you'll notice, before the founders even got to the First Amendment --

Họ nói về vai trò của chính phủ trong thúc đẩy nghệ thuật và khoa học.

with free speech, free religion, free press,

Đó là lý do tôi không thể khởi xướng công cụ tìm kiếm tên Goggle vào ngày mai.

they thought about patents and copyright.

They talked about the government's role in promoting arts and sciences.

(Tiếng cười)

Google không sở hữu chữ G,

nhưng tôi không thể đặt tên như vậy vì sẽ có sự nhầm lẫn.

It's the reason why I could not start a search engine tomorrow called Goggle.

Ngay cả quyền tư hữu cũng đã có sẵn sự mơ hồ.

(Laughter)

Và cứ thế tiếp diễn.

Google doesn't own Gs,

Đến năm 1900, các loại tài sản khác ra đời.

but I couldn't do it because there could be some confusion.

So even property rights have ambiguity built into them.

Ví dụ, vào năm 1900, bạn có 100 mẫu đất

And on and on.

And by 1900, you have other types of property that come into being.

ở một nơi nào đó ở Trung Tây.

Rất dễ thấy nơi hàng rào nhà bạn kết thúc

For instance, imagine that in 1900, you owned 100 acres of land

là nơi thuộc về hàng xóm.

Giờ tôi hỏi bạn,

đâu là giới hạn tài sản của bạn trên trời?

someplace in the Midwest.

Trong khoảng 300 mét,

It's very easy to see where your fence ends,

1,5 ki-lô-mét, hay 3 ki-lô-mét trên không?

your neighbor's property begins.

Chẳng có gì khác biệt cả

Now let me ask you,

vì ngoài sự tồn tại đắt giá của một số ít khinh khí cầu,

where in the sky does your property end?

con người không thể bay.

Does it end at 1,000 feet,

5,000 feet, 10,000 feet?

Nhưng trong ba năm tới thì có.

Đột nhiên, bạn phải để tâm liệu rằng

It makes no difference,

because other than the novelty of a few hot-air balloons,

tài sản nhà đất của mình kết thúc ở độ cao 300 mét,

man couldn't fly.

1,5 ki-lô-mét hay 3 ki-lô-mét.

But within three years, he could.

Now all of a sudden, it was very much relevant

Và một người khác phải phân xử điều đó.

whether your land ends at 1,000 feet in the sky,

Và đó chính xác là chuyện đã xảy ra.

Và vào năm hay mười năm nữa,

5,000 feet, 10,000 feet.

khi Amazon giao một gói hàng từ nhà bạn sang nhà hàng xóm

And you have to have someone arbitrate that.

từ chiếc xe tải UPS đó,

And indeed, that's exactly what happened.

ta sẽ phải cân nhắc xem giới hạn tài sản của bạn

And five or ten years from now,

ở độ cao 1,5 mét hay 3 mét, 15 mét, 30 mét?

when Amazon wants to deliver a package over your house to your neighbor

Giới hạn là ở đâu?

from that UPS truck,

Ở đây không có hệ tư tưởng nào

we're going to have to decide: Does you property end at five feet,

có thể cho bạn biết giới hạn tài sản của bạn là ở đâu.

10 feet, 50 feet, 100 feet?

Vì nó là một hệ điều hành.

Where does it end?

Tương tự, ta cũng sẽ thấy điều tương tự ở ô tô.

And there is no ideology

that will tell you where your property ends.

Một vài năm sau khi anh em nhà Wright phát minh máy bay,

con người bắt đầu sử dụng nhiều ô tô hơn.

It's an operating system.

Và đột nhiên,

And similarly,

hệ thống quản lý, hệ điều hành đó

we're going to see this with automobiles.

đột nhiên phải được vá lỗi để đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng.

A few years after the Wright brothers figured out flight,

human beings started using more and more cars.

Vì người dùng xe cộ mang lại mối nguy cho loài ngựa,

And all of a sudden,

the regulatory system -- the operating system --

cho người đi bộ, người đi tàu điện, bất kì phương tiện nào khác.

had to be patched to all of a sudden address the safety of consumers.

Và đột nhiên,

tài xế xe ô tô bắt buộc phải có bằng lái xe, phải đi khám mắt,

That the consumers of vehicles were presenting danger to horses,

other pedestrians, trolleys, what have you.

phải có giấy tờ xe, chịu giới hạn tốc độ,

And all of a sudden,

tuân thủ luật giao thông,

để ngựa và người đi bộ có thể cùng tồn tại với xe hơi.

the drivers of these automobiles had to have driver's licenses, eye exams,

registered motor vehicles, speed limits,

Phải có sự tương thích ngược như vậy.

rules of the road,

Vậy, một phát minh mới phải tương thích với những tiến bộ của quá khứ.

so that horses, pedestrians, could coexist with cars.

Tương tự, năm hay mười năm tới,

It had to be backwards compatible.

chúng ta sẽ thấy điều tương tự ở ô tô không người lái,

So a new invention had to basically fit advances from the past.

khi phải cùng tồn tại với xe có người lái.

Lý do điều này quan trọng là vì, trong mười năm tới,

Similarly, five or ten years from now,

các phát minh tiến bộ hơn cả xe và máy bay không người lái sẽ xuất hiện,

we're going to see the same thing with self-driving cars --

và cùng với nó là nền kinh tế có giá trị lớn nhất trên toàn cầu.

coexisting with human-driven cars.

The reason why this is important, is in 10 years,

Nền kinh tế lớn chưa từng có này

another thing is going to happen beyond drones and self-driving cars,

sẽ là của một quốc gia cộng sản.

but you're going to see the most valuable economy in the world --

Người Trung Quốc có vẻ đang làm rất tốt với chủ nghĩa tư bản.

Và điều này sẽ làm nảy sinh những vấn đề cơ bản

the largest economy in the world --

is going to be a country run by communists.

dẫn dến sự khủng hoảng danh tính của Hoa Kỳ.

The Chinese seem to be very good at capitalism.

Vì từ rất lâu,

And this is going to have fundamental problems

thị trường tự do phải gắn với quyền tự do như tự do ngôn luận, tự do báo chí,

and present an identity crisis for the United States.

tự do tôn giáo.

Because for a long time,

Và phép toán này đột nhiên phải bị tách rời.

free markets coincided with liberties such as free speech, free press,

Và khi chúng bị tách rời,

chúng ta sẽ còn lại một nền dân chủ, vốn đại diện cho tiếng nói người dân,

free religion.

And all of a sudden, this equation is going to be decoupled.

nhưng lại cản trở chủ nghĩa tư bản.

Vì một nước không có chính phủ bù nhìn hạn chế

And when it gets decoupled,

we might find that democracy, the multitude of voices,

sẽ nhanh chóng ban hành khung pháp lý cho máy bay không người lái,

actually impedes capitalism

xe điện, xe không người lái,

because a state that does not have any pretense of limited government

hay bất kỳ phát minh mới nào

nếu họ cảm thấy mình có thể đi tắt để đón đầu các xã hội phương Tây.

can very quickly mandate a regulatory framework for drones,

for electric cars, for self-driving cars,

Đây là một trải nghiệm độc nhất ở Mỹ.

for any new innovation

where they feel that they can leapfrog Western societies.

Và đây cũng là lý do vì sao việc cho rằng chủ nghĩa tư bản Mỹ

And this is a very unique thing in the American experience.

là một hệ điều hành thay vì là tư tưởng rất quan trọng.

Vì nếu ta nghĩ nó là một hệ tư tưởng,

And this is why it's very important to think of American capitalism

ta sẽ đưa một nền chính trị vốn tuyệt vời đi thẳng đến các chính sách tệ hại.

as an operating system and not as an ideology.

Kết quả thị trường và tiếng nói dân chủ,

Because when you think about it as an ideology,

you can have good politics make for very, very bad policy.

cũng như sự tranh giành phiếu bầu

có thể là trở ngại cho sự phát triển.

That market outcomes and democratic voices

Vì vậy trong vài năm tới,

khi chu kỳ chính trị này diễn ra,

and battles for votes

can end up stifling progress.

bạn sẽ chứng kiến nền dân chủ nước Mỹ

trỗi dậy để giải quyết những thách thức mà chủ nghĩa tư bản và sự tiến bộ đặt ra.

So over the next few years,

as this political cycle plays out,

you're going to see American democracy

Và tôi kêu gọi các nhà hoạch định chính sách suy nghĩ về

rise to meet the challenges that capitalism poses and modernity poses.

việc tách rời hệ tư tưởng khỏi kinh tế học,

And I ask policymakers to think about --

và về việc chính sách tốt cuối cùng cũng sẽ dẫn đến một nền chính trị tốt.

decoupling ideology from economics,

Xin cảm ơn.

(Tiếng vỗ tay)

and think about how good policy can ultimately become good politics.

Thank you.

(Applause)