Bill Joy: What I'm worried about, what I'm excited about

Bill Joy geleceğe dalıyor

Çeviri: Ahmet Yükseltürk Gözden geçirme: Ozay Ozaydin

What technology can we really apply to reducing global poverty?

Küresel fakirliği hangi teknoloji ile gerçekten azaltabiliriz?

And what I found was quite surprising.

Benim bulduğum cevaplar gerçekten şaşırtıcı idi.

We started looking at things like death rates in the 20th century,

Biz 20. yüzyıldaki ölüm oranlarını, o oranların nasıl düzeldiğini inceledik

and how they'd been improved, and very simple things turned out.

ve bu gelişmelerin arkasında çok basit şeylerin yattığını gördük.

You'd think maybe antibiotics made more difference than clean water,

Siz antibiyotiklerin temiz sudan daha fazla etki yaptığını düşünüyorsunuzdur,

but it's actually the opposite.

ama gerçek tam tersi.

And so very simple things -- off-the-shelf technologies

Ve çok basit şeyler - internetten önce bulabileceğimiz

that we could easily find on the then-early Web --

satışa hazır teknolojiler -

would clearly make a huge difference to that problem.

bu problemi olağanüstü bir şekilde değiştirebilirdi.

But I also, in looking at more powerful technologies

Fakat ben daha güçlü teknolojilere, nanoteknoloji, genetik mühendisliği

and nanotechnology and genetic engineering and other new emerging

ve diğer yeni gelişen dijital teknolojilere bakıyorum

kind of digital technologies, became very concerned

ve olası bir suistimale karşı

about the potential for abuse.

çok endişeleniyorum.

If you think about it, in history, a long, long time ago

Bu konu hakkında düşünürseniz, tarihte uzun yıllar önce,

we dealt with the problem of an individual abusing another individual.

bizler, bir bireyin diğer bireye tecavüz etmesi problemi ile uğraşıyorduk.

We came up with something -- the Ten Commandments: Thou shalt not kill.

10 Emir imdadımıza yetişti - öldürmeyeceksin.

That's a, kind of a one-on-one thing.

Bu teketek bir mesele.

We organized into cities. We had many people.

Şehirlere organize olduk. Birçok insan vardı.

And to keep the many from tyrannizing the one,

Ve onların birbirine zulmetmesini engellemek için,

we came up with concepts like individual liberty.

kişisel özgürlük kavramını çıkardık.

And then, to have to deal with large groups,

Ve daha sonra, büyük gruplarla baş etmek için,

say, at the nation-state level,

mesela millet mertebesinde,

and we had to have mutual non-aggression,

karşılıklı saldırmazlığı çıkardık.

or through a series of conflicts, we eventually came to

Ya da bir dizi çatışmadan sonra, sonunda

a rough international bargain to largely keep the peace.

uluslararası barışı korumaya karar verdik.

But now we have a new situation, really what people call

Fakat şimdi yeni bir durumla, asimetrik bir durumla,

an asymmetric situation, where technology is so powerful

karşı karşıyayız. Teknoloji o kadar güçlü ki,

that it extends beyond a nation-state.

millet kavramını aşıyor.

It's not the nation-states that have potential access

Artık milletler değil, bireyler toplu yıkım araçlarına

to mass destruction, but individuals.

sahip olma potansiyeline sahip.

And this is a consequence of the fact that these new technologies tend to be digital.

Ve bir tesadüf daha, bu yeni teknolojiler genelde dijital.

We saw genome sequences.

Bizler gen dizilimlerini görebildik.

You can download the gene sequences

Siz isterseniz patojenlerin gen dizilimlerini

of pathogens off the Internet if you want to,

İnternetten indirebilirsiniz,

and clearly someone recently -- I saw in a science magazine --

ve birisi -- bir bilim dergisinde gördüm --

they said, well, the 1918 flu is too dangerous to FedEx around.

1918 gribi FedEx için çok tehlikeli diyordu.

If people want to use it in their labs for working on research,

Eğer insanlar o virüsü araştırmaları için laboratuvarlarında kullanacaklarsa,

just reconstruct it yourself,

yapısını değiştirsin, çünkü biliyorsunuz

because, you know, it might break in FedEx.

virüs FedEx'e girebilir.

So that this is possible to do this is not deniable.

Bu mümkün ve inkar edilemez.

So individuals in small groups super-empowered by access to these

Küçük gruplardaki bireyler, biyolojik ya da diğer

kinds of self-replicating technologies, whether it be biological

kendini çoğaltabilen teknolojiler ile süper-güçlenmiş halleri ile

or other, are clearly a danger in our world.

dünyamız için şüphesiz bir tehlike.

And the danger is that they can cause roughly what's a pandemic.

Ve bu tehlike neredeyse bir pandemi.

And we really don't have experience with pandemics,

Ve bizim pandemilerle ilgili bir tecrübemiz yok,

and we're also not very good as a society at acting

toplum olarak da direk veya tecrübemiz olmayan işlerle

to things we don't have direct and sort of gut-level experience with.

uğraşmakta çok iyi değiliz.

So it's not in our nature to pre-act.

Yani, doğamızda önceden davranma yok.

And in this case, piling on more technology doesn't solve the problem,

Ve bu durumda, teknoloji istiflemek sorunu çözmüyor,

because it only super-empowers people more.

çünkü bu sadece insanlara daha çok güç katıyor.

So the solution has to be, as people like Russell and Einstein

Zannımca 20. yüzyılın başlarında,

and others imagine in a conversation that existed

daha ateşli bir şekilde olan var olan tartışmada,

in a much stronger form, I think, early in the 20th century,

Russell ve Einstein ve diğerlerinin dediği gibi,

that the solution had to be not just the head but the heart.

çözüm sadece kafada değil, kalpte.

You know, public policy and moral progress.

Siz, kamu düzenini ve ahlaki ilerlemeyi biliyorsunuz.

The bargain that gives us civilization is a bargain to not use power.

Bize medeniyeti veren anlaşma, güç kullanmama anlaşmasıdır.

We get our individual rights by society protecting us from others

Biz kişisel haklarımızı, toplumun bizi diğerlerinin yapabildikleri herşeyi yapmasından engellemesinden ziyade

not doing everything they can do but largely doing only what is legal.

yasal olan her şeyi yapmalarını engellemesi ile alıyoruz.

And so to limit the danger of these new things, we have to limit,

Ve bu yeni şeylerin zararını kısıtlamak için,

ultimately, the ability of individuals

eninde sonunda bireylerin pandemik güçlere

to have access, essentially, to pandemic power.

erişimini kısıtlamamız lazım.

We also have to have sensible defense, because no limitation

Ayrıca akla yatkın bir savunmaya sahip olmamız lazım,

is going to prevent a crazy person from doing something.

çünkü hiçbir kısıt, deli birisini bir şeyi yapmasından alıkoyamaz.

And you know, and the troubling thing is that

Ve siz de biliyorsunuz, can sıkıcı olan,

it's much easier to do something bad than to defend

kötü bir şeyi yapmak, bir şeyi tüm kötülüklerden

against all possible bad things,

korumaktan çok daha kolay.

so the offensive uses really have an asymmetric advantage.

Bundan dolayı saldırganlıkların asimetrik bir avantajı var.

So these are the kind of thoughts I was thinking in 1999 and 2000,

Bunlar benim 1999 ve 2000 yılları arasındaki düşüncelerimdi,

and my friends told me I was getting really depressed,

ve arkadaşlarım benim gerçekten depresyona girdiğimi,

and they were really worried about me.

ve benden endişe duyduklarını söylüyorlardı.

And then I signed a book contract to write more gloomy thoughts about this

Daha sonra daha da kasvetli düşüncelerimi yazacağım

and moved into a hotel room in New York

bir kitap anlaşması imzaladım ve New York'ta, verem,

with one room full of books on the Plague,

New York'ta patlayıp benim de etkilendiğim

and you know, nuclear bombs exploding in New York

nükleer patlamalar gibi konular içeren kitaplarla dolu

where I would be within the circle, and so on.

bir otel odasına yerleştim.

And then I was there on September 11th,

Daha sonra 11 Eylül'de de oradaydım ve

and I stood in the streets with everyone.

herkesle birlikte sokaktaydım.

And it was quite an experience to be there.

Orada olmak bir tecrübe idi.

I got up the next morning and walked out of the city,

Ertesi gün uyandım ve şehirde dolaşmaya çıktım

and all the sanitation trucks were parked on Houston Street

ve bütün hıfzısıhha kamyonları Houston Sokakta park edilmişti

and ready to go down and start taking the rubble away.

ve gidip molozları toplamaya hazırdılar.

And I walked down the middle, up to the train station,

Daha sonra metro istasyonuna indim

and everything below 14th Street was closed.

ve 14. Sokak'tan aşağısı kapalıydı.

It was quite a compelling experience, but not really, I suppose,

Bu, odası kitaplarla dolu birisi için ilgi çekici bir tecrübe,

a surprise to someone who'd had his room full of the books.

fakat, bence, bir sürpriz değildi.

It was always a surprise that it happened then and there,

Olayların şurada ve orada olması her zaman sürprizdi,

but it wasn't a surprise that it happened at all.

fakat olayların gerçekleşmesi sürpriz değildi.

And everyone then started writing about this.

Ve herkes bunun hakkında yazmaya başladı.

Thousands of people started writing about this.

Binlerce insan bunlar hakkında yazmaya başladı.

And I eventually abandoned the book, and then Chris called me

Sonunda kitaptan vazgeçtim ve daha sonra Chris bir konferansta konuşmamı istedi.

to talk at the conference. I really don't talk about this anymore

Ben gerçekten bu konu hakkında konuşmak istemiyordum,

because, you know, there's enough frustrating and depressing things going on.

çünkü biliyorsunuz ortalıkta yeterince sinir bozucu ve iç karartıcı şeyler vardı.

But I agreed to come and say a few things about this.

Ama birkaç şeyden bahsetmeyi kabul ettim.

And I would say that we can't give up the rule of law

Ve ben asimetrik tehlike ile savaşmak için

to fight an asymmetric threat, which is what we seem to be doing

şu an güce sahip insanlar yüzünden

because of the present, the people that are in power,

hukukun üstünlüğünden vazgeçemeyeceğimizi söyledim.

because that's to give up the thing that makes civilization.

Çünkü bu medeniyetin yapıtaşından vazgeçmek demekti.

And we can't fight the threat in the kind of stupid way we're doing,

Tehlike ile şimdiki gibi aptalca savaşamayacağımızı,

because a million-dollar act

çünkü milyon dolarlık bir hareket

causes a billion dollars of damage, causes a trillion dollar response

milyar dolarlık bir zarara, o da trilyon dolarlık tepkiye dönüşüyor dedim.

which is largely ineffective and arguably, probably almost certainly,

Bu çözüm çok verimsiz ve tartışmasız

has made the problem worse.

problemi daha da kötüleştiriyor.

So we can't fight the thing with a million-to-one cost,

Yani bir milyona bir masraf ile

one-to-a-million cost-benefit ratio.

bire bir milyon kâr oranı ile savaşamayız.

So after giving up on the book -- and I had the great honor

Kitaptan vazgeçtikten sonra, bir yıl kadar önce

to be able to join Kleiner Perkins about a year ago,

Kleiner Perkins ile tanışma ve risk sermayesi ile

and to work through venture capital on the innovative side,

yenilikler üzerine çalışma şerefine nail oldum.

and to try to find some innovations that could address what I saw as

Benim büyük problem olarak gördüğüm meselelere

some of these big problems.

yenilikçi fikirler bulmaya çalıştım.

Things where, you know, a factor of 10 difference

Bildiğiniz gibi, fikirler

can make a factor of 1,000 difference in the outcome.

kendilerinden yüz kat daha etkili sonuçlara gebe olabiliyor.

I've been amazed in the last year at the incredible quality

Geçen yıl karşıma çıkan yeniliklerin

and excitement of the innovations that have come across my desk.

kalitesi ve heyecanı karşısında hayrete düşmüştüm.

It's overwhelming at times. I'm very thankful for Google and Wikipedia

Zaman karşı koyamama zamanı. Ben Google ve Vikipedi'ye

so I can understand at least a little of what people are talking about

en azından insanların neler hakkında konuştuğunu anlayabildiğim

who come through the doors.

için çok minnettarım.

But I wanted to share with you three areas

Fakat ben sizlerle kendimin de heyecan duyduğu ve

that I'm particularly excited about and that relate to the problems

Wired makalesinde bahsettiğim problemlerle ilgili olabilecek

that I was talking about in the Wired article.

3 alanı paylaşmak istiyorum.

The first is this whole area of education,

Birincisi eğitim

and it really relates to what Nicholas was talking about with a $100 computer.

ve bu gerçekten Nicholas'ın 100 dolarlık bilgisayar hakkında konuştukları ile ilgili.

And that is to say that there's a lot of legs left in Moore's Law.

Moore yasasında eksik kalmış bir sürü kısım var.

The most advanced transistors today are at 65 nanometers,

Günümüzde en gelişmiş transistörler 65 nanometre

and we've seen, and I've had the pleasure to invest

ve ben, Moore Yasasını 10 nanometrelere kadar

in, companies that give me great confidence that we'll extend Moore's Law

devam ettirme güveni veren şirketlere

all the way down to roughly the 10 nanometer scale.

yatırım yapma sevincine nail oldum.

Another factor of, say, six in dimensional reduction,

Boyut olarak, diyelim ki 6 katlık bir küçülme,

which should give us about another factor of 100 in raw improvement

bize çiplerin yapabildiklerini

in what the chips can do. And so, to put that in practical terms,

100 kat daha geliştirme imkanı verecek.

if something costs about 1,000 dollars today,

Bugün satın alabileceğiniz, mesela

say, the best personal computer you can buy, that might be its cost,

en iyi bilgisayarın fiyatı 1000 dolar iken,

I think we can have that in 2020 for 10 dollars. Okay?

2020'de 10 dolar olacak. Tamam mı?

Now, just imagine what that $100 computer will be in 2020

O zaman 2020'de 100 dolarlık bilgisayarın

as a tool for education.

bir eğitim aracı olarak nasıl olacağını hayal edin.

I think the challenge for us is --

Bence önümüzdeki mesele,

I'm very certain that that will happen, the challenge is,

eminim ki gerçek olacak,

will we develop the kind of educational tools and things with the net

internet ile o aygıtın fırsatlarından yararlanacak şekilde

to let us take advantage of that device?

eğitim araçları gereçleri yapıp yapmayacağımız.

I'd argue today that we have incredibly powerful computers,

Ben bugün inanılmaz güçlü bilgisayarlar olduğunu,

but we don't have very good software for them.

fakat onlar için iyi yazılımlar olmadığını iddia ediyorum.

And it's only in retrospect, after the better software comes along,

Geçmişten biliyoruz, güzel bir yazılım çıktıktan sonra

and you take it and you run it on a ten-year-old machine, you say,

ve onu on yıllık makinede çalıştırdıktan sonra

God, the machine was that fast?

"Aman Allahım, bu makine bu kadar hızlı mıydı?" diyoruz.

I remember when they took the Apple Mac interface

Apple Mac arayüzünü alıp

and they put it back on the Apple II.

Apple II'ye koyduklarını hatırlıyorum.

The Apple II was perfectly capable of running that kind of interface,

Apple II gayet iyi bir şekilde o arayüzü kaldıracak durumdaydı,

we just didn't know how to do it at the time.

biz sadece onu nasıl yapacağımızı bilmiyorduk.

So given that we know and should believe --

Bütün bunlardan sonra,

because Moore's Law's been, like, a constant,

2020'de bilgisayarların nasıl olacağını bilebiliriz.

I mean, it's just been very predictable progress

Çünkü Moore Yasası

over the last 40 years or whatever.

40 yıldır

We can know what the computers are going to be like in 2020.

tahmin edilebilir bir ilerlemeye sahip.

It's great that we have initiatives to say,

Haydi eğitim insanları eğitelim,

let's go create the education and educate people in the world,

çünkü bu barış için çok iyi

because that's a great force for peace.

diyen girişimler olması çok güzel.

And we can give everyone in the world a $100 computer

Ve 15 yıl içerisinde herkese 100 ya da 10 dolarlık

or a $10 computer in the next 15 years.

bilgisayarlar verebilecek hale gelmemiz de çok güzel.

The second area that I'm focusing on is the environmental problem,

Üzerine düştüğüm ikinci alan ise çevre problemi.

because that's clearly going to put a lot of pressure on this world.

Çünkü bu mesele bu Dünya'ya çok büyük baskılar yapacak.

We'll hear a lot more about that from Al Gore very shortly.

Bu konu hakkında çok daha fazlasını kısaca Al Gore'dan dinleyeceğiz.

The thing that we see as the kind of Moore's Law trend

Çevre problemini anlama yeteneğimizi bir başka Moore Yasası gibi

that's driving improvement in our ability to address

görmemizi sağlayan yeni bir eğilim de

the environmental problem is new materials.

yeni malzemeler.

We have a challenge, because the urban population is growing

Bu yüzyılda şehir nüfusu

in this century from two billion to six billion

çok kısa zamanda 2 milyardan 6 milyara

in a very short amount of time. People are moving to the cities.

çıkacak. İnsanlar şehirlere taşınıyorlar.

They all need clean water, they need energy, they need transportation,

Hepsinin de temiz suya, enerjiye, ulaşıma ihtiyacı var

and we want them to develop in a green way.

ve biz onlardan çevreci bir şekilde gelişmelerini istiyoruz.

We're reasonably efficient in the industrial sectors.

Endüstriyel sektörlerde biraz daha verimliyiz.

We've made improvements in energy and resource efficiency,

Enerji ve kaynak verimliliğinde iyileştirmeler yaptık,

but the consumer sector, especially in America, is very inefficient.

fakat tüketici sektörü, özellikle Amerika, çok verimsiz.

But these new materials bring such incredible innovations

Fakat bu yeni malzemeler inanılmaz yenilikler getiriyor.

that there's a strong basis for hope that these things

Bu malzemelerin kârlı ve piyasaya çıkacağına dair

will be so profitable that they can be brought to the market.

kuvvetli umutlar var.

And I want to give you a specific example of a new material

Ben size 15 yıl önce bulunmuş,

that was discovered 15 years ago.

özel, yeni bir malzemeden bahsetmek istiyorum.

If we take carbon nanotubes, you know, Iijima discovered them in 1991,

Iijima tarafından 1991 yılında bulunan karbon nanotüpler

they just have incredible properties.

inanılmaz özelliklere sahip.

And these are the kinds of things we're going to discover

Nano boyutta mühendislik yapmaya başladıkça

as we start to engineer at the nano scale.

keşfedeceğimiz özellikler de hep böyle olacak.

Their strength: they're almost the strongest material,

Mukavemet: bilinen en yüksek

tensile strength material known.

gerilme mukavemetine sahip malzeme.

They're very, very stiff. They stretch very, very little.

Nanotüpler bükülemez. Çok az esniyorlar.

In two dimensions, if you make, like, a fabric out of them,

2 boyutta, mesela, bir kumaş yaparsanız

they're 30 times stronger than Kevlar.

Kevlar'dan 30 kat daha mukavemetli olur.

And if you make a three-dimensional structure, like a buckyball,

Buckyball gibi 3 boyutlu bir yapı yaparsanız,

they have all sorts of incredible properties.

her türlü inanılmaz özelliklere sahip olurlar.

If you shoot a particle at them and knock a hole in them,

Bir parçacağı fırlatıp, buckyball'da delik açarsanız,

they repair themselves; they go zip and they repair the hole

kendi kendini tamir ediyorlar ve delik

in femtoseconds, which is not -- is really quick.

sadece femtosaniyede kapanıyor, bu da gerçekten hızlı.

(Laughter)

(Kahkaha).

If you shine a light on them, they produce electricity.

Işık tutarsanız, elektrik üretiyorlar.

In fact, if you flash them with a camera they catch on fire.

Kamera flaşı tutarsanız, yangın çıkarıyorlar.

If you put electricity on them, they emit light.

Elektrik geçirirseniz, ışık saçıyorlar.

If you run current through them, you can run 1,000 times more current

İçlerinden akım geçirirseniz, metal parçasından

through one of these than through a piece of metal.

1000 kat daha fazla akım geçirebilirsiniz.

You can make both p- and n-type semiconductors,

Hem p, hem n tipi yarı iletken üretebilirsiniz,

which means you can make transistors out of them.

bu da bunlardan transistör üretebilirsiniz demek.

They conduct heat along their length but not across --

Isıyı uzunlukları boyunca iletip, genişlikleri boyunca,

well, there is no width, but not in the other direction

aslında genişlikleri yok diğer yönde yani, ısıyı iletmiyorlar.

if you stack them up; that's a property of carbon fiber also.

Yanyana dizerseniz elde edeceğiniz karbon fiberlerin de böyle özelliği var.

If you put particles in them, and they go shooting out the tip --

İçlerine parçacık koyarsanız,

they're like miniature linear accelerators or electron guns.

minyatür hızlandırıcı ve elektron tabancası oluyorlar.

The inside of the nanotubes is so small --

Nanotüplerin içleri çok küçük -

the smallest ones are 0.7 nanometers --

en küçüğü 0.7 nanometre -

that it's basically a quantum world.

bu da aslında kuantum dünyası.

It's a strange place inside a nanotube.

Nanotüpün içi garip bir yer.

And so we begin to see, and we've seen business plans already,

Artık Lise Randall'ın bahsettiği şeylerle ilgili

where the kind of things Lisa Randall's talking about are in there.

iş planları görmeye başladık.

I had one business plan where I was trying to learn more about

Bir iş planında, Witten'in kozmik yön dizgileri ile

Witten's cosmic dimension strings to try to understand

teklif edilen nanomalzemenin içinde ne gibi fenomenlerin olduğu ile ilgili

what the phenomenon was going on in this proposed nanomaterial.

daha fazla bilgi öğrenmeye çalışmıştım.

So inside of a nanotube, we're really at the limit here.

Nanotüpün içinde gerçekten sınırdayız.

So what we see is with these and other new materials

Bu tip yeni malzemelerden anladığımız,

that we can do things with different properties -- lighter, stronger --

değişik özelliklere - daha hafif, mukavemetli - malzemeler üretip

and apply these new materials to the environmental problems.

bunları çevre problemi uygulamak.

New materials that can make water,

Su üreten yeni malzemeler,

new materials that can make fuel cells work better,

yakıt pillerini daha iyi yapan yeni malzemeler,

new materials that catalyze chemical reactions,

kimyasal reaksiyonlara katalizör olan yeni malzemeler,

that cut pollution and so on.

kirliliği kesen malzemeler vs.

Ethanol -- new ways of making ethanol.

Etanol -- yeni etanol üretme yöntemleri.

New ways of making electric transportation.

Elektrik taşımasında yeni yollar.

The whole green dream -- because it can be profitable.

Tüm yeşil hayalimiz -- çünkü artık kârlı olabilir.

And we've dedicated -- we've just raised a new fund,

Biz yenice bir sermaye oluşturduk,

we dedicated 100 million dollars to these kinds of investments.

ve 100 milyon doları bu tip yatırımlara adadık.

We believe that Genentech, the Compaq, the Lotus, the Sun,

Biz bu alanlarda Greentech, Compaq, Lotus, Sun

the Netscape, the Amazon, the Google in these fields

Netscape, Amazon, Google gibilerinin

are yet to be found, because this materials revolution

bu malzeme devrimi ile oluşacağını

will drive these things forward.

ve işleri ileriye götüreceğine inanıyoruz.

The third area that we're working on,

Üzerinde çalıştığımız ve geçen hafta

and we just announced last week -- we were all in New York.

hepimiz New York'ta iken açıkladığımız üçüncü konu.

We raised 200 million dollars in a specialty fund

Biosavunmada pandemik üzerine çalışmak için

to work on a pandemic in biodefense.

200 milyon dolarlık bir sermaye biriktirdik.

And to give you an idea of the last fund that Kleiner raised

Kleiner'in en son biriktirdiği sermaye

was a $400 million fund, so this for us is a very substantial fund.

400 milyon dolar idi, ve bu çok önemli bir sermaye idi.

And what we did, over the last few months -- well, a few months ago,

Birkaç ay önce Ray Kurzweil ile ben

Ray Kurzweil and I wrote an op-ed in the New York Times

New York Times'da 1918 virüsünü yayınlamanın

about how publishing the 1918 genome was very dangerous.

ne kadar tehlikeli olduğu hakkında bir makale yayınladık.

And John Doerr and Brook and others got concerned, [unclear],

John Doerr ve Brook endişelenmeye başladı ve [anlaşılmıyor]

and we started looking around at what the world was doing

biz Dünya'nın pandemiğe hazırlanma adına ne yaptığına

about being prepared for a pandemic. And we saw a lot of gaps.

bakmaya başladık. Birçok eksik gördük.

And so we asked ourselves, you know, can we find innovative things

Kendimize bu eksikleri doldurabilecek yenilikçi şeyler

that will go fill these gaps? And Brooks told me in a break here,

bulabilip bulamayacağımızı sorduk. Brooks arada bana

he said he's found so much stuff he can't sleep,

o kadar çok şey bulduğunu, o kadar güzel teknolojiler olduğu halde

because there's so many great technologies out there,

içlerinde boğulduğumuz için uyuyamadığını söyledi.

we're essentially buried. And we need them, you know.

Bizim o fikirlere ihtiyacımız var, biliyorsunuz.

We have one antiviral that people are talking about stockpiling

Şu an işe yarayan ve insanların depoladığı bir tane antiviral var.

that still works, roughly. That's Tamiflu.

Tamiflu.

But Tamiflu -- the virus is resistant. It is resistant to Tamiflu.

Fakat virüs Tamiflu dayanıklı. Virüs Tamiflu'ya dirençli.

We've discovered with AIDS we need cocktails to work well

AIDS ile kokteyllerin de iyi çalışması gerektiğini öğrendik.

so that the viral resistance -- we need several anti-virals.

aynı şekilde viral dirençler de -- birden fazla antivirale ihtiyacımız var.

We need better surveillance.

Daha iyi gözetlemeye ihtiyacımız var.

We need networks that can find out what's going on.

Ne olduğunu bulabilen ağlara ihtiyacımız var.

We need rapid diagnostics so that we can tell if somebody has

Yeni bulduğumuz bir gribe yakalanan biri olup olmadığını anlamak için

a strain of flu which we have only identified very recently.

çok hızlı teşhis yöntemlerine ihtiyacımız var.

We've got to be able to make the rapid diagnostics quickly.

Erken teşhisleri hızlı yapabilmeliyiz.

We need new anti-virals and cocktails. We need new kinds of vaccines.

Yeni antivirallere, kokteyllere, aşılara ihtiyacımız var.

Vaccines that are broad spectrum.

Geniş spektrumlu aşılar.

Vaccines that we can manufacture quickly.

Hızlı üretilebilen aşılar.

Cocktails, more polyvalent vaccines.

Kokteyller, çokdeğerlikli aşılar.

You normally get a trivalent vaccine against three possible strains.

3 tane farklı tansiyon için, normalde 3 değerlikli aşı alırsınız.

We need -- we don't know where this thing is going.

İhtiyacımız var -- işlerin nereye gittiğini bilmiyoruz.

We believe that if we could fill these 10 gaps,

10 tane böyle boşluğu doldurursak, pandemik riskini azaltmaya

we have a chance to help really reduce the risk of a pandemic.

gerçekten yardımcı olacağımıza inanıyoruz.

And the difference between a normal flu season and a pandemic

Normal grip sezonu ile pandemik arasındaki fark,

is about a factor of 1,000 in deaths

ölüm oranlarında 1000 kat artış ve

and certainly enormous economic impact.

tabi ki muazzam ekonomik etki.

So we're very excited because we think we can fund 10,

Birkaç yıl içerisinde bu konuyla ilgili 10 projeyi destekleyip,

or speed up 10 projects and see them come to market

ya da hızlandırıp piyasaya süreceğimizi düşündüğümüz için

in the next couple years that will address this.

çok heyecanlıyız.

So if we can address, use technology, help address education,

Eğer teknolojiyi kullanırsak, eğitime yönelirsek,

help address the environment, help address the pandemic,

çevreye yönelmeye yardımcı olursak, pandemiğe yönelmeye yardımcı olursak,

does that solve the larger problem that I was talking about

Wired makalesinde bahsettiğim büyük problemi çözecek miyiz?

in the Wired article? And I'm afraid the answer is really no,

Korkarım ki, cevap hayır. Çünkü teknoloji yönetimi ile ilgili bir problemi

because you can't solve a problem with the management of technology

daha fazla teknoloji ile

with more technology.

çözemezsiniz.

If we let an unlimited amount of power loose, then we will --

Eğer sınırsız güce izin verirsek, ki biz daha sıkı yapacağız --

a very small number of people will be able to abuse it.

çok az sayıda insan onu kötüye kullanabilecek.

We can't fight at a million-to-one disadvantage.

Milyona bir dezavantajla savaşamayız.

So what we need to do is, we need better policy.

Yapmamız gereken, daha iyi politikaya ihtiyacımız var.

And for example, some things we could do

Mesela, politika çözümleri olarak yapabileceğimiz,

that would be policy solutions which are not really in the political air right now

şu an tam politik havada olmayan fakat

but perhaps with the change of administration would be -- use markets.

yönetimin değişmesi ile o havada olacak şeylerden birisi de pazarları kullanmak.

Markets are a very strong force.

Pazarlar çok büyük bir kuvvet.

For example, rather than trying to regulate away problems,

Mesela, problemi uzaklaştırmaktansa,

which probably won't work, if we could price

ki büyük ihtimal işe yaramayacak,

into the cost of doing business, the cost of catastrophe,

ticaret yapma maliyetine, felaket maliyetini de ekleyebiliriz.

so that people who are doing things that had a higher cost of catastrophe

Böylece felaketten daha büyük işler yapan kişiler

would have to take insurance against that risk.

o riske karşı bir sigorta yapmış olurlar.

So if you wanted to put a drug on the market you could put it on.

Yani piyasaya bir ilaç çıkarmak istiyorsanız, çıkarabileceksiniz.

But it wouldn't have to be approved by regulators;

Fakat düzenleyiciler tarafından onaylanmasına gerek olmayacak;

you'd have to convince an actuary that it would be safe.

siz bir sigorta uzmanını ilacın gerçekten güvenli olduğunu ikna etmek zorunda kalacaksınız.

And if you apply the notion of insurance more broadly,

Eğer sigorta kavramını daha da genişletirseniz,

you can use a more powerful force, a market force,

daha güçlü bir kuvveti, pazar kuvvetini kullanarak,

to provide feedback.

geribildirim sağlayabilirsiniz.

How could you keep the law?

Hukuku nasıl sağlarsınız?

I think the law would be a really good thing to keep.

Bence hukukun korunması güzel olur.

Well, you have to hold people accountable.

Sonuçta insanları sorumlu yapmalısınız.

The law requires accountability.

Hukuk sorumluluk ister.

Today scientists, technologists, businessmen, engineers

Bugün bilim adamları, teknolojiciler, işadamları, mühendisler

don't have any personal responsibility

yaptıkları işlerin sonuçları hakkında

for the consequences of their actions.

kişisel bir sorumluluğa sahip değiller.

So if you tie that -- you have to tie that back with the law.

Eğer bunu sağlamak istiyorsanız -- bunu hukukla yapmalısınız.

And finally, I think we have to do something that's not really --

Ve son olarak, bence artık --

it's almost unacceptable to say this -- which,

bu neredeyse kabul edilemez bir şey --

we have to begin to design the future.

geleceği tasarlamaya başlamalıyız.

We can't pick the future, but we can steer the future.

Biz geleceği seçemeyiz, biz geleceği idare edebiliriz.

Our investment in trying to prevent pandemic flu

Bizim olası pandemik gribine yaptığımız yatırım

is affecting the distribution of possible outcomes.

gelecekteki olası sonuçların dağılımını etkiliyor.

We may not be able to stop it, but the likelihood

Belki durduramayacağız, ama

that it will get past us is lower if we focus on that problem.

problem üzerine yoğunlaşırsak olabilirliğini düşürürüz.

So we can design the future if we choose what kind of things

Eğer nelerin olmasını veya olmamasını istediğimizi belirlersek

we want to have happen and not have happen,

geleceği tasarlayabiliriz

and steer us to a lower-risk place.

ve kendimizi düşük riskli yere götürürüz.

Vice President Gore will talk about how we could steer the climate trajectory

Başbakan Yardımcısı Gore iklim yörüngesini

into a lower probability of catastrophic risk.

nasıl daha düşük felaket riskine çekebileceğimizden bahsedecek.

But above all, what we have to do is we have to help the good guys,

Her şeyin üstünde, yapmamız gereken, iyi insanlara,

the people on the defensive side,

savunma yapanlara, meseleleri suistimal etmek isteyen insanlara karşı

have an advantage over the people who want to abuse things.

avantajlı olmaları için yardım etmeliyiz.

And what we have to do to do that

Bunu yapmak için yapmamız gereken şey ise

is we have to limit access to certain information.

belirli bilgilere erişimi kısıtlamaktır.

And growing up as we have, and holding very high

Büyüdükçe elimize değeri yüksek olan

the value of free speech, this is a hard thing for us to accept --

ifade özgürlüğü geçiyor. Bu bizim için, hepimiz için

for all of us to accept.

kabul etmesi çok zor bir durum.

It's especially hard for the scientists to accept who still remember,

Galileo'nun hapsedilmesi hatırlayan

you know, Galileo essentially locked up,

ve hâlâ kilise ile savaşan

and who are still fighting this battle against the church.

bilim adamları için bu çok daha zor.

But that's the price of having a civilization.

Fakat bu da medeniyete sahip olmanın maliyeti.

The price of retaining the rule of law

Hukuku korumanın maliyeti

is to limit the access to the great and kind of unbridled power.

dizginlenemez ve muazzam kuvvete ulaşımı kısıtlamaktır.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)