The deadly legacy of cluster bombs | Laura Boushnak

Çeviri: Tansel Sinag

I once had this nightmare:

Bir kabus gördüm:

Bir mayın tarlasının tam ortasında duruyordum.

I'm standing in the middle of a deserted field full of land mines.

In real life, I love to hike,

Gerçekte, doğa yürüyüşü yapmayı severim

ama her doğa yürüyüşüne gitmek istediğimde, bu beni germiştir.

but every time I want to go on a hike, it makes me nervous.

I have this thought in the back of my mind

Aklımda sürekli şunu düşünüyorum:

that I might lose a limb.

Belki bir uzvumu kaybedebilirim.

This underlying fear started 10 years ago,

Bunun altında yatan korku 10 yıl önce...

2006 yazı, Lübnan'daki İsrail-Hizbullah Savaşı sırasında

after I met Mohammed, a cluster bomb survivor

of the summer 2006 Israel-Hezbollah War in Lebanon.

Parça Tesirli Bomba(PTB) mağduru Muhammed ile tanıştığımda başladı.

Mohammed, like so many other survivors all around the world,

Muhammed, bu savaştan sağ çıkan her insan gibi

had to live through the horrifying repercussions of cluster munitions

bu bombanın korkunç sonuçlarıyla

on a daily basis.

günbegün yaşamak zorunda.

Lübnan'da başalayan bu bir aylık çatışma sırasında,

When the one-month conflict started in Lebanon,

I was still working at Agence France-Presse in Paris.

ben hala Agence France-Press Paris'te çalışıyordum.

I remember how I was glued to the screens,

Nasıl ekrana yapıştığımı hatırlıyorum,

anxiously following the news.

endişeyle haberleri takip ediyordum.

Kendimi rahatlatmak istiyordum:

I wanted to reassure myself

that the falling bombs missed my parents' home.

Düşen bombalar ailemin evini ıskalamış olsun istiyordum.

When I arrived in Beirut on assignment to cover that war,

Bu savaşın haberini yapmak için Beyrut'a ulaştığımda,

I was relieved to be united with my family,

sonunda ailem güney Lübnan'dan kaçtıktan sonra

after they had finally managed to escape southern Lebanon.

onlarla tekrar beraber olmak beni rahatlatmıştı.

The day the war was over,

Savaşın bittiği gün,

I remember seeing this image --

bu resmi gördüğümü hatırlıyorum --

one of blocked roads,

tıkanmış bir yolda,

of displaced people eagerly rushing south, back to their homes,

savaştan kaçan insanların güneydeki evlerine,

regardless of what they would find.

orada ne bulacaklarından habersiz akın edişleri.

An estimated four million cluster submunitions

34 günlük savaş sırasında Lübnan'da

were spread in Lebanon during the 34-day conflict.

4 milyon PTB(Parça tesirli bomba) parçacığı etrafa saçılmıştı.

Mohammed lost both legs during the last week of the conflict.

Muhammed ise iki bacağını savaşın son haftası kaybetti.

The fact that he lives a five-minute drive from my parents' home

Onun ailemin beş dakikalık sürüş uzaklığında yaşaması,

made it easier to follow him through the years.

onu yıllar içinde daha kolay tanımamı sağlamıştı.

It was now almost 10 years since we first met.

Şu anda tanışalı yaklaşık 10 yıl oldu.

I saw the young boy

O fiziksel ve duygusal travmaya

who had to endure physical and emotional trauma.

katlanmak zorunda kalan çocuğu gördüm.

I saw the teenager who tried to offer his friends tattoos,

Arkadaşlarına 5 dolarlık sabit fiyatla

in return for a set fee of five dollars.

dövme yapmayı öneren ergeni gördüm.

Ve saatlerce internette dolaşarak kız arkadaşı olabilecek

And I know the young, jobless man who spends hours surfing the Internet

trying to meet a girl who might become his girlfriend.

bir kızla tanışmaya çalışan genç işsiz adamı tanıyorum.

His fate and the effects of losing his legs

Onun kaderi ve bacaklarını kaybetmesinin etkileri

are now his daily reality.

artık onun günlük yaşadığı gerçekler.

Survivors of bomb trauma like Mohammed

Muhammed gibi bomba travmasından sağ çıkan insanlar

have to deal with so many details that never occur to us.

bizim farkında olmadığımız birçok detay ile başa çıkmak zorunda.

Who would have imagined

Günlük, kolayca,

hiç düşünmeden yaptığımız, plaja gitmek

that so many daily tasks we do or take for granted,

such as going to the beach or even picking up something from the floor,

veya yerden bir şey almak gibi onca şeyin

stres ve anksiyeteye yol açabileceğini kim bilebilir ki?

would become sources of stress and anxiety?

Well, that's what eventually became of Mohammed,

Muhammed'in esnek olmayan

due to his inflexible prosthetic legs.

protez bacakları yüzüden olan tam olarak buydu.

Ten years ago, I had no clue what a cluster bomb was,

On yıl önce, parça tesirli bombaların ne olduğunu veya nasıl

korkunç şeylere yol açabileceğini bilmiyordum.

nor its horrifying implications.

I learned that this indiscriminate weapon was used

Bu ayrım yapmadan öldüren silahın dünyanın hala

in so many parts of the world

birçok yerinde kullanıldığını

and continues to kill on a regular basis,

ve çocuk, asker ayrımı yapmadan

insanları öldürmeye gün be gün devam ettiğini öğrendim.

without distinguishing between a military target

or a child.

Bunu kendime safça sordum:

I naively asked myself,

''Aslında bu bombaları kim üretiyordu?

"But seriously, who made those weapons?

And what for?"

Ve ne için üretiyordu?''

Let me explain to you what a cluster bomb is.

Size parça tesirli bombanın ne olduğunu açıklayayım:

İçi bombacıklarla dolu büyük bir hazne.

It's a large canister filled with bomblets.

When it's dropped from the air,

Havadan atıldığında, havadayken

açılarak yüzlerce bombacığı etrafa saçan bir bomba.

it opens up in midair to release hundreds of bomblets.

They scatter around wide areas

Bu bombacıklar büyük bir alana yayılır

and on impact,

ve birçok bombacık

many fail to explode.

çarpma etkisiyle patlamaz.

Those unexploded ones end up just like landmines --

Bu patlamayan bombacıklar

sitting on the ground,

bir mayın gibi yerde durur

waiting for their next target.

ve bir sonraki hedefini bekler.

If someone steps on them by accident

Eğer birisi yanlışlıkla onların üzerine basarsa

veya eline alırsa,

or picks them up,

they can explode.

patlayabilirler.

These weapons are extremely unpredictable,

Bu bombaların ne yapacakları öngörülemez,

which makes the threat even bigger.

ki bu daha büyük bir tehdit oluşturur.

One day, a farmer can work his land without a problem.

Bir gün, bir çiftçi tarlasında problemsiz bir şekilde çalışabilir.

The next day, he can make fire and burn some branches,

Ertesi gün, ateş yakıp birkaç dal yakmak isteyebilir,

and the submunitions close by could be set off because of the heat.

ve bu ısı yüzünden bombalar etkileşime geçebilir.

The problem is children mistake those bomblets for toys,

Sorun şu ki çocuklar bu bombaları oyuncak sanabilir,

because they can look like bouncy balls or soda cans.

çünkü bunlar gerçekten zıplayan toplar ve kola kutuları gibi gözükür.

Being a documentary photographer,

Bir belgesel fotoğrafçısı olarak,

I decided to go back to Lebanon a few months after the conflict ended

Olaylar bittikten birkaç ay sonra Lübnan'a dönerek

to meet cluster bomb survivors.

PTB mağdurları ile görüşmeye karar verdim.

And I met a few --

Ve birkaçıyla tanıştım --

Hüseyin ve Raşa,

Hussein and Rasha,

who both lost a leg to submunitions.

her ikisi de bacaklarını kaybetmişlerdi.

Onların hikayeleri de dünyadaki diğer çocuklarınkine benziyor

Their stories are similar to so many other kids' stories across the world

and are a testimony to the horrifying implications

ve hikayeleri bu tür silahların kullanımının

of the continuous use of such weapons.

korkunç sonuçlarına ışık tutuyor.

That's when I met Mohammed, in January 2007.

Muhammed ile bu sırada, Ocak 2007'de tanıştım.

He was 11 years old,

11 yaşındaydı,

and I met him exactly four months after his accident.

ve onunla tam olarak olaylar bittikten 4 ay sonra tanıştım.

When I first saw him,

Onu ilk gördüğümde,

he was going through painful physiotherapy

taze yaralarının geçmesi için

acılı bir fizyoterapiye gidiyordu.

to recover from his fresh wounds.

Still in shock at such a young age,

Küçük yaşta olduğundan şoku hala atlatamamıştı,

Mohammed was struggling to get used to his new body.

Muhammed yeni vücuduna alışmaya çalışıyordu.

He would even wake up sometimes at night wanting to scratch his lost feet.

Bazen geceleri uyanıp olmayan ayaklarını kaşımak istiyordu.

What drew me closer to his story was my instant realization

Benim bu hikayeyi daha çok araştırmamın sebebi Muhammed'in

of the difficulties Mohammed was likely to face in the future --

gelecekte çekeceği zorukları anında anlamam oldu --

that what he has been suffering while adjusting to his injury

Henüz 11 yaşında bu kaybına uyum sağlamaya çalışırken

at the age of 11,

çektiği acılar gelecekte

kat kat artıracaktı.

would increase manyfold.

Even before his disability,

Sakatlığından önce bile,

Mohammed's life wasn't easy.

Muhammed'in hayatı hiç kolay değildi.

He was born in the Rashidieh Camp for Palestinian refugees,

Filistinli mülteciler için olan Raşidiya Kampı'nda doğmuştu

and this is where he still lives.

ve hayatını hala burda sürdürüyor.

Lübnan'da yaşayan 400,000 kadar Filistinli mülteci var

Lebanon holds some 400,000 Palestinian refugees,

and they suffer from discriminatory laws.

ve onlara yasalar aracılığıyla ayrımcılık yapılıyor.

They're not allowed to work in the public sector

Devlet işlerinde çalışmaları veya

or practice certain professions

bazı meslekleri yapmaları yasak

and are denied the right to own property.

ve mülkiyet hakları da yok.

This is one of the reasons

Bu Muhammed'in

why Mohammed doesn't really regret dropping out of school

yaralandıktan sonra neden okulu bırakmaktan

right after his injury.

pişmanlık duymadığını açıklıyor.

He said, "What's the point of a university degree

Diyor ki, "İş bulamadıktan sonra

when I can't find a job to start with?"

bir diplomanın ne anlamı var ki?"

PTB kullanımı bireyleri öldürmekle kalmayıp

Cluster bomb use creates a vicious circle of impact on communities,

and not only the lives of their victims.

toplumlarda da kısır döngüye yol açıyor.

Many who get injured by this weapon drop out of school,

Bu silahla yaralanan birçok kişi okulu bırakıyor,

can't find jobs or even lose their jobs,

iş bulamıyor ve hatta işlerini kaybediyor,

therefore losing the ability to provide for their families.

sonuç olarak ailelerinin geçimini sağlayamıyorlar.

This is not to mention the continuous physical pain

Bunların izolasyon ve sürekli acının eşliğinde

and the experience of feeling isolated.

gerçekleşen şeyler olduğunu söylemiyorum bile.

These weapons affect the poorest of the poor.

Bu silahlar en fakiri etkiliyor.

The high medical cost is a burden to the families.

Yüksek tedavi parası aileler için büyük bir yük.

They end up relying on humanitarian agencies,

Ardından insani dayanışma topluluklarından yardım bekliyorlar

which is insufficient and unsustainable,

ki yaralar hayat boyu bakım ve destek gerektirdiğinden

especially when injuries require lifelong support to the injured.

bu yardımlar yetersiz ve sürdürülemez kalıyor.

Ten years after Mohammed's injury,

Muhammed'in yaralanmasından 10 yıl sonra

he is still unable to afford proper prosthetic legs.

hala düzgün protez bacak almaya parası yetmiyor.

He's very cautious with his steps,

Adımlarında oldukça dikkatli,

as a couple of falls over the years

çünkü geçtiğimiz yıllarda birkaç düşüşü

brought him embarrassment among his friends.

arkadaşlarından artık utanmasına sebep oldu.

He joked that since he doesn't have legs,

Bacakları olmadığı için,

some days he tries to walk on his hands.

bazı günler elleri üzerinde yürüdüğünün şakasını yaptı.

Silahın en büyük ama görünmez olan etkisi

One of the worst yet invisible impacts of the weapon

is the psychological scars it leaves.

onun bıraktığı psikolojik yaralar.

In one of Mohammed's early medical reports,

Muhammed'in önceki yıllardaki tıbbi raporlarında,

he was diagnosed with signs of PTSD.

onda TSSB belirtileri gözlemlenmişti.

He suffered from anxiety, poor appetite, sleep disturbance

Anksiyeteden, iştahsızlıktan, uykusuzluktan muzdaripti

ve öfke belirtileri gösteriyordu.

and showed signs of anger.

The reality is Mohammed never received proper help to fully recover.

Gerçek şu ki, Muhammed tam olarak iyileşmesi için gereken yardımı görmedi.

His current obsession is to leave Lebanon at any cost --

Şu anki saplantısı Lübnan'dan ne olursa olsun kaçmak --

even if it meant embarking on a hazardous journey

bu Akdeniz'den Avrupa'ya yol alan diğer mültecilerle

along with refugees drifting towards Europe today through the Mediterranean.

tehlikeli bir yolculuğa çıkmak anlamına gelse bile.

Bu yolculuğun tehlikelerini bilerek,

Knowing how risky such a journey would be,

he said, "If I were to die on the way,

dedi ki, "Eğer yolda ölürsem,

it doesn't matter."

bir önemi yok."

To Mohammed, he is dead here, anyway.

Muhammed'e göre o burada zaten ölü.

Cluster bombs are a world problem,

Parça tesirli bombalar,

as this munition keeps destroying and hurting whole communities

toplumları nesiller boyu zedeleyip yokettiği için

küresel bir sorundur.

for generations to come.

In an online interview with the director of the Mines Advisory Group,

Madenler Danışma Grubu'nun müdürüyle online bir ropörtajda,

Jamie Franklin,

Jamie Franklin,

he said,

dedi ki,

"The US forces dropped over two million tons of munitions over Laos.

"ABD güçleri Laos'a iki milyon kadar bomba attı.

If they couldn't find their targets in Vietnam,

Hedeflerini Vietnam'da bulamadıklarında

there were free-drop areas in Laos where planes would drop their loads

Laos'ta uçakların üsse dönmeden önce yüklerini attıkları serbest-atış

before going back to base,

alanları vardı, çünkü cephane

because it's dangerous to land with loaded planes."

dolu bir uçakla inmek tehlikelidir."

According to the International Committee of the Red Cross,

Uluslararası Kızıl Haç Komitesine göre,

in Laos alone -- one of the poorest countries in the world --

sadece Laos'ta -- dünyanın en fakir ülkereinden birinde --

nine to 27 million unexploded submunitions remain.

9 ile 27 milyon arası patlamamış bomba paracığı bulunmakta.

Some 11,000 people have been killed or injured since 1973.

1973'ten beri 11,000 kadar yaralanan ve ölen insan var.

This lethal weapon has been used by over 20 states during armed conflicts

Bu öldürücü silah çatışmalar sırasında 35 ülkede

in over 35 countries,

Ukrayna, Irak ve Sudan olmak üzere

such as Ukraine, Iraq and Sudan.

20 devlet tarafından kullanıldı.

So far, 119 states have joined an international treaty

Günümüzde 119 devlet PTB'leri yasaklayan uluslararası

banning cluster bombs,

bir anlaşma imzaladı.

which is officially called the Convention on Cluster Munitions.

Resmi adı Parça Tesirli Bomba Mukavelesi.

But some of the biggest producers of cluster munitions --

Ama en büyük PTB üreticileri --

namely, the United States, Russia and China --

Amerika Birleşik Devletleri, Rusya ve Çin gibi --

remain outside of this lifesaving treaty

bu hayat kurtaran anlaşmanın dışında kaldılar

and continue to produce them,

ve üretime devam ediyorlar,

reserve the right to produce them in the future,

gelecekte üretme haklarını ellerinde tutuyorlar,

keep those harmful weapons in their stockpiles

bu zararlı silahları stoklarında tutmaya devam ediyorlar

and even possibly use them in the future.

ve hatta gelecekte kullanmaya devam edecekler.

Cluster bombs have reportedly been used most recently

Yemen ve Suriye'deki yakın zamandaki çatışmalarda

in the ongoing conflicts in Yemen and Syria.

PTBlerin kullanıldığı rapor edildi.

Hollandalı bir STK olan Pax tarafından dünya çapında

According to research on the worldwide investments

in cluster munitions producers

PTB üreticilerine yapılan

by Pax, a Dutch-based NGO,

yatırım üzerine yapılan bir araştırmaya göre,

financial institutions invested billions of US dollars

finansal kuruluşların PTB üretimi yapan

into companies that make cluster munitions.

şirketlere milyarca dolar yatırım yaptığı görülüyor.

The majority of these institutions are based in countries

Bu kurumların büyük bir kısmı

that have not yet signed the Convention on Cluster Munitions.

henüz Parça Tesirli Bomba Mukavemesi'ni imzalamamış ülkelerden oluşmakta.

Muhammed'e dönecek olursak,

Getting back to Mohammed,

zar zor bulabildiği işlerden bir tanesi de limon toplamaktı.

one of the few jobs he was able to find was picking lemons.

When I ask him if it's safe to work in the field he said,

Ona tarlada çalışmanın güvenli olup olmadığını sorduğumda bana,

"Emin değilim" dedi.

"I'm not sure."

Araştırmalar bomba parçacıklarının çoğu zaman

Research shows that cluster munitions often contaminate areas

where agriculture is the main source of income.

ana gelirin ziraat olduğu yerlerde bulunduğunu gösteriyor.

Handicap International'ın araştırmasına göre,

According to Handicap International's research,

98 percent of those killed or injured by cluster munitions are civilians.

PTB'lerin öldürdüğü veya yaraladığı insanların %98'i sivil.

Eighty-four percent of casualties are males.

Ölenlerin %84'ü erkek.

İnsanların bu alanlarda çalışmaktan

In countries where these people have no choice

but to work in those fields,

başka seçeneğinin olmadığı ülkelerde

they simply do it

insanlar bu riski alıyor

and risk it.

ve çalışıyorlar.

Mohammed is the only male to three sisters.

Muhammed'in 3 kız kardeşin tek abisi.

Kültürel olarak, ailesine ekmek getirmesi bekleniyor,

Culturally, he's expected to provide for his family,

but he simply can't.

ama o bunu yapamıyor.

Birçok iş denedi,

He tried to have so many different jobs,

but he couldn't keep any due to his physical disability

ama fiziksel engeli yüzünden

and the less-than-friendly environment to people with disabilities,

ve engellilere kolaylık sağlamaktan uzak bir çevrede,

to say the least.

hiçbirinde tutunamadı.

It hurts him a lot when he goes out looking for a job,

Bir iş aramaya çıktığında ve ona acındığı için ödenen

and he's turned away

küçük bir miktar parayla

reddedildiğinde bu onu üzüyor.

with a small amount of money paid to him out of pity.

He said, "I'm not here to beg for money,

Dedi ki, "Ben buraya para dilenmeye değil,

I just want to earn it."

para kazanmaya geldim."

Mohammed today is 21 years old.

Muhammed bugün 21 yaşında.

He's illiterate,

Okuma yazması yok,

and he communicates with voice messages.

ve sesli mesajlar ile iletişim kuruyor.

Here is one of his messages.

Bu mesajlarından biri.

(Audio) Mohammed: (Speaking in Arabic)

(Ses) Muhammed: (Arapça konuşuyor)

Laura Boushnak: He said, "My dream is to run,

Lara Boushnak: Dedi ki, "Benim hayalim koşmak,

and I'm pretty sure once I start running,

ve eğer koşmaya başlarsam eminim ki

hiç durmam."

I would never stop."

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)