The deadly legacy of cluster bombs | Laura Boushnak

Translator: Giang Phạm Reviewer: Duc pham

I once had this nightmare:

Có một lần tôi mơ thấy ác mộng

Tôi đang đứng giữa khu đất vắng đầy mìn

I'm standing in the middle of a deserted field full of land mines.

In real life, I love to hike,

Trong thực tế, tôi thích việc đi bộ

nhưng mỗi lần muốn đi, tôi lại lo lắng

but every time I want to go on a hike, it makes me nervous.

I have this thought in the back of my mind

Tôi có ý nghĩ rằng

that I might lose a limb.

tôi có thể sẽ mất đi cái chân

This underlying fear started 10 years ago,

Nỗi sợ tiềm ẩn này bắt đầu từ 10 năm trước

sau khi tôi gặp Mohammed, người sống sót sau trận bom chùm

after I met Mohammed, a cluster bomb survivor

of the summer 2006 Israel-Hezbollah War in Lebanon.

vào mùa hè năm 2006 trận chiến Israel-Hezbollah ở Lebanon

Mohammed, like so many other survivors all around the world,

Mohammed, như nhiều người sống sót khác trên toàn thế giới

had to live through the horrifying repercussions of cluster munitions

phải sống trong hậu quả để lại nặng nề của bom đạn chùm

on a daily basis.

ngày qua ngày

Trong cuộc xung đột diễn ra một tháng nổ ra tại Lebanon

When the one-month conflict started in Lebanon,

I was still working at Agence France-Presse in Paris.

Tôi vẫn đang làm việc cho hãng thông tấn AFP tại Paris

I remember how I was glued to the screens,

Tôi còn nhớ cách tôi dán mắt lên màn hình,

anxiously following the news.

theo dõi một cách lo lắng những tin tức

Tôi đã muốn tự trấn an với bản thân

I wanted to reassure myself

that the falling bombs missed my parents' home.

rằng những trái bom đang rơi xuống không trúng nhà bố mẹ tôi

When I arrived in Beirut on assignment to cover that war,

Khi tôi đến Beirut với nhiệm vụ tìm hiểu về cuộc chiến

I was relieved to be united with my family,

Tôi thấy nhẹ nhõm khi đoàn tụ với gia đình mình,

after they had finally managed to escape southern Lebanon.

cuối cùng họ cũng kiểm soát được để trốn khỏi miền Nam Lebanon

The day the war was over,

Ngày chiến tranh chấm dứt,

I remember seeing this image --

tôi nhớ rằng tôi đã thấy hình ảnh đó

one of blocked roads,

một trong các đường bị khóa,

of displaced people eagerly rushing south, back to their homes,

trong những người di tản háo hức chạy đến phía nam, trở về nhà của họ,

regardless of what they would find.

bất kể họ đang kiếm thứ gì

An estimated four million cluster submunitions

Ước lượng khoảng bốn triệu chùm đạn

were spread in Lebanon during the 34-day conflict.

đã được rãi ở Lebanon trong suốt 34 ngày xung đột

Mohammed lost both legs during the last week of the conflict.

Mohammed mất cả đôi chân trong tuần cuối cùng của cuộc chiến.

The fact that he lives a five-minute drive from my parents' home

Sự thật là anh ta sống cách nhà bố mẹ tôi 5 phút

made it easier to follow him through the years.

thật dễ dàng để chứng kiến anh ấy trong nhiều năm qua

It was now almost 10 years since we first met.

Đã 10 năm trôi qua kể từ ngày đầu chúng tôi gặp mặt

I saw the young boy

Tôi đã thấy một bé trai

who had to endure physical and emotional trauma.

người đã chịu đựng những chấn thương thể xác và cảm xúc

I saw the teenager who tried to offer his friends tattoos,

Tôi thấy một thiếu niên người đã cố gắng làm hình xăm cho bạn anh ấy,

in return for a set fee of five dollars.

với giá 5 đô la

Và tôi biết chàng trai trẻ, thất nghiệp ấy đã dành hàng tiếng đồng hồ lên Internet

And I know the young, jobless man who spends hours surfing the Internet

trying to meet a girl who might become his girlfriend.

cố gắng gặp cô gái có thể trở thành bạn gái của anh ta

His fate and the effects of losing his legs

Số phận của anh ta và cả sự ảnh hưởng của việc mất đi đôi chân

are now his daily reality.

đã trở thành thực tế hằng ngày

Survivors of bomb trauma like Mohammed

Những người sống sót sau dư chấn của trận bom như Mohammed

have to deal with so many details that never occur to us.

phải giải quyết rất nhiều vấn đề chưa từng xảy đến với họ

Who would have imagined

Ai có thể tưởng tượng

rằng những công việc hằng ngày ta làm

that so many daily tasks we do or take for granted,

such as going to the beach or even picking up something from the floor,

như đến bãi biển hay nhặt thứ gì đó trên sàn nhà

lại trở thành những căng thẳng và lo lắng?

would become sources of stress and anxiety?

Well, that's what eventually became of Mohammed,

Đó là những gì đã diễn ra với Mohammed,

due to his inflexible prosthetic legs.

với đôi chân giả cứng đờ.

Ten years ago, I had no clue what a cluster bomb was,

10 năm trước, tôi không hề biết bom chùm là gì

cũng không biết những hệ lụy khủng khiếp của nó

nor its horrifying implications.

I learned that this indiscriminate weapon was used

Tôi biết rằng thứ vũ khí này được sử dụng bừa bãi

in so many parts of the world

ở nhiều nơi trên thế giới

and continues to kill on a regular basis,

là chuyện thường ngày

bất chấp phân biệt giữa mục đích quân sự

without distinguishing between a military target

or a child.

hay một đứa trẻ

Tôi ngây thơ hỏi bản thân mình

I naively asked myself,

"Một cách nghiêm túc, ai đã tạo ra những vũ khí đó?

"But seriously, who made those weapons?

And what for?"

Và với mục đích gì?"

Let me explain to you what a cluster bomb is.

Để tôi giải thích cho các bạn bom chùm là gì

Nó là một chiếc hộp lớn chứa đầy những quả bom nhỏ

It's a large canister filled with bomblets.

When it's dropped from the air,

Khi nó được rơi từ trên trời xuống

nó sẽ mở giữa không trung để phóng thích hàng trăm quả bom nhỏ

it opens up in midair to release hundreds of bomblets.

They scatter around wide areas

Chúng rải khắp những vùng đất rộng

and on impact,

và trong vụ va chạm,

many fail to explode.

chúng rơi xuống và phát nổ.

Those unexploded ones end up just like landmines --

Những quả không nổ rơi xuống như những quả mìn

sitting on the ground,

nằm trên mặt đất

waiting for their next target.

chờ đến mục tiêu tiếp theo

If someone steps on them by accident

Nếu có ai đó vô tình giẫm lên nó

hoặc nhặt chúng lên

or picks them up,

they can explode.

chúng có thể phát nổ.

These weapons are extremely unpredictable,

Những vũ khí này là cực kỳ khó lường trước

which makes the threat even bigger.

điều đó làm mối đe dọa ngày càng lớn hơn.

One day, a farmer can work his land without a problem.

Hôm nay, người nông dân có thể làm việc trên ruộng bình thường

The next day, he can make fire and burn some branches,

Ngày mai, ông ấy sẽ nhóm lửa và đốt vài cành cây

and the submunitions close by could be set off because of the heat.

và một quả bom gần đó có thể nổ tung vì nhiệt độ cao

The problem is children mistake those bomblets for toys,

Vấn đề là trẻ con nhầm những quả bom ấy với đồ chơi

because they can look like bouncy balls or soda cans.

bởi vì chúng trông giống như những quả bóng nảy hay lon sôđa

Being a documentary photographer,

Là 1 nhiếp ảnh gia tư liệu,

I decided to go back to Lebanon a few months after the conflict ended

một vài tháng sau khi xung đột kết thúc, tôi quyết định trở về Lebanon

to meet cluster bomb survivors.

để gặp những người còn sống sót

And I met a few --

Và tôi gặp một vài người

đó là Hussein và Rasha

Hussein and Rasha,

who both lost a leg to submunitions.

cả hai đều đã mất đi đôi chân do bom gây ra

Câu chuyện của họ giống với rất nhiều những đứa trẻ khác trên toàn thế giới

Their stories are similar to so many other kids' stories across the world

and are a testimony to the horrifying implications

và là những bằng chứng cho những hậu quả kinh kinh hoàng

of the continuous use of such weapons.

của việc liên tục sử dụng thứ vũ khí này

That's when I met Mohammed, in January 2007.

Đó là khi tôi gặp Mohammed, vào tháng 1 năm 2007.

He was 11 years old,

Lúc đó cậu 11 tuổi

and I met him exactly four months after his accident.

và tôi gặp cậu ấy đúng 4 tháng sau khi tai nạn xảy ra

When I first saw him,

Khi tôi gặp cậu lần đầu

he was going through painful physiotherapy

cậu vẫn đang trải qua vật lý trị liệu đau đớn

để hồi phục khỏi những vết thương

to recover from his fresh wounds.

Still in shock at such a young age,

Tôi vẫn sốc vì ở độ tuổi trẻ như vậy,

Mohammed was struggling to get used to his new body.

Mohammed đã phải vật lộn để làm quen với cơ thể mới.

He would even wake up sometimes at night wanting to scratch his lost feet.

Cậu ấy còn bị tỉnh giấc lúc nửa đêm để gãi ngứa ngón chân đã mất.

What drew me closer to his story was my instant realization

Điều đã kéo tôi đến với câu chuyện của cậu là việc nhận ra tức thì

of the difficulties Mohammed was likely to face in the future --

về những khó khăn Mohammed phải đối mặt trong tương lai

that what he has been suffering while adjusting to his injury

là việc cậu ấy đã vất vả khi phải thích nghi với chấn thương

at the age of 11,

ở độ tuổi 11

sẽ tăng lên gấp bội phần.

would increase manyfold.

Even before his disability,

Kể cả trước khi bị khuyết tật,

Mohammed's life wasn't easy.

cuộc sống của Mohammed cũng không hề đơn giản.

He was born in the Rashidieh Camp for Palestinian refugees,

Cậu ấy được sinh ra ở trại Rashidieh cho những người tị nạn Palestine

and this is where he still lives.

và đó cũng là nơi cậu ấy sống.

Lebanon có khoảng 400,000 người tị nạn Palestine

Lebanon holds some 400,000 Palestinian refugees,

and they suffer from discriminatory laws.

và họ phải chịu đựng việc bị phân biệt đối xử.

They're not allowed to work in the public sector

Họ không được phép làm việc ở khu vực công

or practice certain professions

hay làm một chuyên môn nhất định

and are denied the right to own property.

và bị từ chối quyền sở hữu cá nhân

This is one of the reasons

Đây là một trong những lí do

why Mohammed doesn't really regret dropping out of school

tại sao Mohammed không hối hận việc bỏ học

right after his injury.

sau chấn thương.

He said, "What's the point of a university degree

Cậu ấy nói: "Bằng đại học để làm gì

when I can't find a job to start with?"

khi mà bạn không thể tìm được việc làm?"

Sử dụng bom chùm tạo nên một vòng luẩn quẩn những ảnh hưởng lên cộng động,

Cluster bomb use creates a vicious circle of impact on communities,

and not only the lives of their victims.

không chỉ riêng cuộc sống của những nạn nhân.

Many who get injured by this weapon drop out of school,

Rất nhiều người bị chấn thương bởi thứ vũ khí này đã bỏ học,

can't find jobs or even lose their jobs,

và không thể tìm được việc hoặc thậm chí mất việc,

therefore losing the ability to provide for their families.

từ đó mất đi khả năng chu cấp cho gia đình.

This is not to mention the continuous physical pain

Đấy là chưa kể đến những cơn đau thể chất liên tục

and the experience of feeling isolated.

và việc bị cô lập.

These weapons affect the poorest of the poor.

Những vũ khí này ảnh hưởng đến những người nghèo nhất của nghèo.

The high medical cost is a burden to the families.

Chi phí điều trị cao là một gánh nặng cho cả gia đình.

They end up relying on humanitarian agencies,

Họ rốt cuộc phải nhờ cậy vào những tổ chức nhân đạo,

which is insufficient and unsustainable,

mặc dù nó không đủ và không bền vững

especially when injuries require lifelong support to the injured.

đặc biệt khi những chấn thương đòi hỏi việc hỗ trợ lâu dài

Ten years after Mohammed's injury,

10 năm sau chấn thương của Mohammed

he is still unable to afford proper prosthetic legs.

Anh ấy vẫn không đủ tiền để mua 1 cái chân giả tử tế.

He's very cautious with his steps,

Phải thận trọng với những bước đi ,

as a couple of falls over the years

Vì những lần ngã trong nhiều năm

brought him embarrassment among his friends.

đã khiến anh xấu hổ trước bạn bè.

He joked that since he doesn't have legs,

Anh ấy đùa rằng kể từ lúc mất chân,

some days he tries to walk on his hands.

có vài lần anh ấy cố đi bằng tay.

Một trong những hậu quả vô hình tồi tệ nhất của thứ vũ khí này

One of the worst yet invisible impacts of the weapon

is the psychological scars it leaves.

là những vết sẹo tinh thần mà nó để lại.

In one of Mohammed's early medical reports,

Trong một chẩn đoán y tế của Mohammed

he was diagnosed with signs of PTSD.

anh ấy có những dấu hiệu của PTSD.

He suffered from anxiety, poor appetite, sleep disturbance

Anh ấy phải chịu đựng căng thẳng, chán ăn, mất ngủ

và có những biểu hiện tức giận.

and showed signs of anger.

The reality is Mohammed never received proper help to fully recover.

Sự thật là Mohammed chưa từng được nhận một hỗ trợ nào để hồi phục hoàn toàn.

His current obsession is to leave Lebanon at any cost --

Nỗi ám ảnh hiện tại của anh ấy là phải rời Lebanon bằng bất cứ giá nào

even if it meant embarking on a hazardous journey

kể cả nó có nghĩa là phải tham gia 1 chuyến đi nguy hiểm

along with refugees drifting towards Europe today through the Mediterranean.

cùng với những người tị nạn khác bơi đến châu Âu qua Địa Trung Hải.

Mặc dù biết chuyến đi sẽ mạo hiểm thế nào,

Knowing how risky such a journey would be,

he said, "If I were to die on the way,

anh ấy nói: "Kể cả tôi có chết trên đường đi,

it doesn't matter."

thì cũng không sao."

To Mohammed, he is dead here, anyway.

Đối với Mohammed, nếu ở đây thì anh cũng sẽ chết.

Cluster bombs are a world problem,

Bom chùm là một vấn đề toàn cầu,

as this munition keeps destroying and hurting whole communities

bởi vì vũ khí này tiếp tục hủy diệt và làm tổn hại cả cộng đồng

từ thế hệ này đến thế hệ khác.

for generations to come.

In an online interview with the director of the Mines Advisory Group,

Trong một cuộc phỏng vấn trực tuyến với giám đốc tập đoàn Mine Advisory,

Jamie Franklin,

Jamie Franklin,

he said,

ông ấy nói,

"The US forces dropped over two million tons of munitions over Laos.

"Nước Mỹ đã thả hơn 2000 nghìn tấn bom xuống Lào.

If they couldn't find their targets in Vietnam,

Nếu họ không thể tìm được mục tiêu ở Việt Nam,

there were free-drop areas in Laos where planes would drop their loads

sẽ có những vùng đất không thả bom ở Lào để máy bay thả hàng xuống

before going back to base,

trước khi hạ cánh,

because it's dangerous to land with loaded planes."

vì rất nguy hiểm khi hạ cánh với máy bay chứa hàng."

According to the International Committee of the Red Cross,

Theo như Uỷ ban Chữ thập đỏ Quốc Tế,

in Laos alone -- one of the poorest countries in the world --

chỉ ở riêng Lào - một trong những nước nghèo nhất trên thế giới-

nine to 27 million unexploded submunitions remain.

9 đến 27 triệu quả bom chưa nổ vẫn còn lại.

Some 11,000 people have been killed or injured since 1973.

Khoảng 11,000 người đã chết hoặc bị thương từ năm 1973.

This lethal weapon has been used by over 20 states during armed conflicts

Vũ khí chết người này được sủ dụng bởi hơn 20 lực lượng trong những trận xung đột

in over 35 countries,

ở hơn 35 quốc gia,

such as Ukraine, Iraq and Sudan.

ví dụ nư Ukraine, Iraq và Sudan.

So far, 119 states have joined an international treaty

Hơn nữa, 119 bang đã kí hiệp ước quốc tế

banning cluster bombs,

để cấm bom chùm,

which is officially called the Convention on Cluster Munitions.

nó được gọi là Convention on Cluster Munitions (CCM)

But some of the biggest producers of cluster munitions --

Nhưng một vài trong số những quốc gia sản xuất bom chùm lớn nhất

namely, the United States, Russia and China --

đó là Mỹ, Nga và Trung Quốc

remain outside of this lifesaving treaty

đã không kí hiệp ước này

and continue to produce them,

và tiếp tục sản xuất chúng,

reserve the right to produce them in the future,

ban hành luật để sản xuất chúng trong tương lai,

keep those harmful weapons in their stockpiles

tiếp tục giữ những vũ khí này trong kho dự trữ

and even possibly use them in the future.

và có thể sẽ sử dụng chúng trong tương lai.

Cluster bombs have reportedly been used most recently

Bom chùm được sủ dụng gần đây nhất

in the ongoing conflicts in Yemen and Syria.

là trong cuộc xung đột ở Yemen và Syria.

Theo như cuộc nghiên cứu về đầu tư toàn cầu

According to research on the worldwide investments

in cluster munitions producers

về những nơi sản xuất bom chùm

by Pax, a Dutch-based NGO,

bởi Pax, một tổ chức phi chính phủ ở Hà Lan

financial institutions invested billions of US dollars

những tổ chức tài chính đã đầu tư hàng tỉ đô la Mỹ

into companies that make cluster munitions.

cho những công ti sản xuất bom chùm.

The majority of these institutions are based in countries

Số đông những tổ chức này là của những quốc gia

that have not yet signed the Convention on Cluster Munitions.

chưa kí hiệp ước CCM.

Trở lại với Mohammed,

Getting back to Mohammed,

Một trong số ít công việc mà anh ấy tìm được là nhặt những quả chanh.

one of the few jobs he was able to find was picking lemons.

When I ask him if it's safe to work in the field he said,

Khi tôi hỏi anh ấy rằng có an toàn không khi làm việc này, anh ấy nói,

"Tôi không chắc"

"I'm not sure."

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng bom chùm thường làm ô nhiễm những khu vực

Research shows that cluster munitions often contaminate areas

where agriculture is the main source of income.

mà nông ngiệp là nguồn thu nhập chính.

Dựa theo nghiên cứu của Handicap International,

According to Handicap International's research,

98 percent of those killed or injured by cluster munitions are civilians.

98% những người bị giết hay bị thương bởi bom chùm là dân thường.

Eighty-four percent of casualties are males.

84% những người thương vong là con trai.

Trong những quốc gia mà người dân không có sự lựa chọn nào

In countries where these people have no choice

but to work in those fields,

ngoài việc làm những công việc như vậy,

they simply do it

Họ chỉ đơn giản là làm nó

and risk it.

và mạo hiểm.

Mohammed is the only male to three sisters.

Mohammed là con trai duy nhất trong 3 người chị gái.

Anh ấy vẫn luôn hi vọng sẽ hỗ trợ được cho gia đình,

Culturally, he's expected to provide for his family,

but he simply can't.

nhưng không thể làm được.

Anh ấy cố làm rất nhiều việc,

He tried to have so many different jobs,

but he couldn't keep any due to his physical disability

nhưng anh ấy không thể giữ việc nào do những khuyết tật thể chất

and the less-than-friendly environment to people with disabilities,

và môi trường kém thân thiện hơn đối với người khuyết tật,

to say the least.

phải nói là kém nhất.

It hurts him a lot when he goes out looking for a job,

Anh ấy bị tổn thương rất nhiều khi đi ra ngoài xin việc,

and he's turned away

và anh ấy từ chối với

một số tiền nhỏ để bố thí cho anh ấy.

with a small amount of money paid to him out of pity.

He said, "I'm not here to beg for money,

Anh ấy nói: "Tôi không ở đây để xin tiền

I just want to earn it."

tôi chỉ muốn kiếm chúng."

Mohammed today is 21 years old.

Bây giờ Mohammed đã 21 tuổi.

He's illiterate,

Anh ấy thất học,

and he communicates with voice messages.

và anh ấy giao tiếp với tin nhắn thoại.

Here is one of his messages.

Đây là 1 trong những tin nhắn của anh ấy.

(Audio) Mohammed: (Speaking in Arabic)

(tiếng A Rập)

Laura Boushnak: He said, "My dream is to run,

Anh ấy nói: " Giấc mơ của tôi là được chạy,

and I'm pretty sure once I start running,

và tôi khá chắc rằng một khi đã bắt đầu chạy,

tôi sẽ không bao giờ dừng. "

I would never stop."

Thank you.

Cảm ơn các bạn.

(Applause)

(vỗ tay)