SpaceX's plan to fly you across the globe in 30 minutes | Gwynne Shotwell

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Chris Anderson: So two months ago, something crazy happened.

Chris Anderson: İki ay önce inanılmaz bir şey oldu.

Can you talk us through this, because this caught so many people's attention?

Bunu biraz anlatır mısın? Çünkü çok fazla insanın dikkatini çekti.

Gwynne Shotwell: I'll stay quiet for the beginning,

Gwynne Shotwell: İlk kısımda sessiz kalayım,

and then I'll start talking.

sonra anlatmaya başlayacağım.

(Video) Voices: Five, four, three, two, one.

(Video) Sesler: Beş, dört, üç, iki, bir.

(Cheering)

(Tezahüratlar)

Woman: Liftoff. Go Falcon Heavy.

Kalkış. Falcon Heavy havada.

GS: So this was such an important moment for SpaceX.

GS: Bu SpaceX için çok önemli bir andı.

With the Falcon 9 and now the Falcon Heavy,

Falcon 9'un yanısıra şimdi Falcon Heavy de var,

we can launch into orbit

daha önce oluşturulmuş

any payload that has previously been conceived or is conceived right now.

veya şu an oluşturulan her türlü yükü yörüngeye yerleştirebiliriz.

We've got a couple of launches of Falcon Heavy later this year,

Bu yıl iki Falcon Heavy kalkışı daha gerçekleştireceğiz,

so this had to go right.

o yüzden yolunda gitmesi iyi oldu.

It was the first time we flew it,

Aracın ilk uçusuydu

and the star of the show, of course,

ve bu gösterinin yıldızı da

brother and sister side boosters landing.

iki kardeş aracın birlikte iniş yapması oldu.

I was excited.

Heyecanlanmıştım.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Thanking my team.

Ekibime teşekkür ederken.

By the way, there's maybe a thousand people

Bu arada sanırım etrafımda

standing around me right there.

bin kişi falan var.

And Starman.

Ve Starman.

Starman did not steal the show, though --

Starman gösterinin odağı olmadı ama,

the boosters did.

kardeş araçlar oldu.

CA: (Laughter)

CA: (Kahkahalar)

CA: There had to be some payload -- why not put a Tesla into space?

CA: Biraz yük olması gerekiyordu. Neden uzaya Tesla gönderilmesin ki?

GS: Exactly. It was perfect.

GS: Kesinlikle. Kusursuzdu.

CA: Gwynne, let's wind the clock back.

GA: Gwynne, biraz geriye gidelim.

I mean, how did you end up an engineer and President of SpaceX?

Nasıl oldu da bir mühendis ve SpaceX'in başkanı oldun?

Were you supernerdy as a girl?

Genç kızken çok mu çalışkandın?

GS: I don't think I was nerdy,

GS: Öyle olduğumu sanmıyorum

but I was definitely doing the things that the girls weren't doing.

ama kesinlikle diğer kızların yaptığı şeyleri yapmıyordum.

I asked my mom, who was an artist, when I was in third grade,

Ressam anneme üçüncü sınıftayken bir araba nasıl çalışıyor

how a car worked,

diye sormuştum,

so she had no idea so she gave me a book, and I read it,

onun da hiçbir fikri yoktu, bana okumam için bir kitap verdi,

and sure enough, my first job out of my mechanical engineering degree

makine mühendisliği okuduktan sonra da ilk işim

was with Chrysler Motors in the automotive industry.

otomotiv endüstrisinde Chrysler Motors'daydı.

But I actually got into engineering not because of that book

Ancak ben mühendislik işine o kitap sayesinde değil,

but because my mom took me to a Society of Women Engineers event,

annemin beni bir Kadın Mühendisler Topluluğu etkinliğine götürmesi

and I fell in love with the mechanical engineer that spoke.

ve benim konuşan makine mühendisine aşık olmamla girdim.

She was doing really critical work,

Gerçekten önemli bir iş yapıyordu

and I loved her suit.

ve takımına bayılmıştım.

(Laughter)

(Kahkahalar)

And that's what a 15-year-old girl connects with.

15 yaşında genç kızlar bu tür şeylerle bağ kurar.

And I used to shy away from telling that story,

Bunu anlatmaya utanırdım

but if that's what caused me to be an engineer --

ama beni mühendis yapan şey buysa...

hey, I think we should talk about that.

bence bundan konuşmamız lazım.

CA: Sixteen years ago, you became employee number seven at SpaceX,

CA: On altı yıl önce SpaceX'te yedi numaralı çalışan oldun

and then over the next years,

ve sonraki yıllarda

you somehow built a multi-billion-dollar relationship with NASA,

NASA'yla milyar dolarlık bir ilişki kurdun,

despite the fact that SpaceX's first three launches blew up.

üstelik SpaceX'in ilk üç roket atışı başarısız olmuştu.

I mean, how on earth did you do that?

Nasıl oldu da bunu başardın?

GS: So actually, selling rockets is all about relationships

GS: Aslında roket satmak tamamen ilişkiler

and making a connection with these customers.

ve bu müşterilerle bir bağlantı kurmakla ilgili.

When you don't have a rocket to sell,

Satacak bir roketiniz olmadığında

what's really important is selling your team,

gerçekten önemli olan takımınızı satmak,

selling the business savvy of your CEO --

CEO'nuzun işletme bilgisini satmak,

that's not really hard to sell these days --

ki bu da günümüzde çok zor değil --

and basically, making sure that any technical issue that they have

ve temel olarak her tür teknik sorun ve tereddütlerine

or any concern, you can address right away.

vakit kaybetmeden cevap vermek.

So I think it was helpful for me to be an engineer.

Sanırım mühendis olmamın bu konuda yardımı oldu.

I think it was helpful to my role of running sales for Elon.

Elon için satış işini yapmamda yardımı oldu.

CA: And currently, a big focus of the company

CA: Şu sıralar şirketin odak noktalarından biri

is, I guess, kind of a race with Boeing

sanırım yörüngeye insan götürmek konusunda

to be the first to provide the service to NASA

NASA'ya bu hizmeti ilk veren olabilmek için

of actually putting humans into orbit.

Boeing'le bir yarış içine girmek.

Safety considerations obviously come to the fore, here.

Güvenlik tedbirleri bariz şekilde önem kazandı.

How are you sleeping?

Uykun nasıl peki?

GS: I actually sleep really well. I'm a good sleeper, that's my best thing.

GS: Aslında oldukça iyi uyurum. İyi uyku en iyi olduğum konu.

But I think the days leading up to our flying crew

Fakat uçuş ekibimizle ilgili günler yaklaştıkça

will probably be a little sleepless.

muhtemelen biraz uykusuz kalacağım.

But really, fundamentally, safety comes in the design

Temelde güvenlik, insaların içinde uçuyor olacakları

of the system that you're going to fly people on,

sistemin tasarımında oluyor,

and so we've been working for years,

yıllardır bunun üzerinde çalışıyoruz,

actually, almost a decade, on this technology.

neredeyse bu teknoloji üzerinde 10 yıldır çalışıyoruz.

We're taking the Dragon cargo spaceship

Dragon kargo uzay gemisini

and we're upgrading it to be able to carry crew.

ekibi taşıyabilecek şekilde yeniliyoruz.

And as I said, we've been engineering in these safety systems

Dediğim gibi uzun zamandır bu güvenlik sistemleri

for quite some time.

üzerinde çalışıyoruz.

CA: So isn't it that there's one system that actually allows instant escape

CA: Sorun olduğu zaman anında kaçışı mümkün kılacak

if there's a problem.

bir sistem mi bu?

GS: That's right. It's called the launch escape system.

GS: Doğru. Kalkış kaçış sistemi deniyor.

CA: I think we have that. Let's show that.

CA: Bunu bir gösterelim.

GS: We've got a video of a test that we ran in 2015.

GS: 2015 yılında yaptığımız bir testten bir video.

So this simulated having a really bad day on the pad.

Bu, atış rampasında kötü bir güne sebep oldu.

Basically, you want the capsule to get out of Dodge.

Kapsülün Dodge'dan çıkmasını istiyorsunuz.

You want it to get away from the rocket

Altında kötü bir gün geçiren roketten

that had a bad day right below it.

uzaklaşmasını istiyorsunuz.

This is if there was an issue on the pad.

Tabii rampada bir sorun varsa.

We also will be doing another demonstration later this year

Yılın ilerleyen zamanlarında uçuş sırasında

on if we have an issue with the rocket during flight.

rokette sorun olmasıyla alakalı bir demo daha yapacağız.

CA: And those rockets have another potential function as well, eventually.

CA: Bu roketlerin potansiyel bir işlevi daha var.

GS: Yeah, so the launch escape system for Dragon is pretty unique.

GS: Evet. Dragon'un kalkış kaçış sistemi oldukça eşsiz.

It's an integrated launch escape system.

Entegre bir kaçış sistemi.

It's basically a pusher,

Bir itekleyici var,

so the propellant system and the thrusters are integrated into the capsule,

itici sistem ve fırlatıcılar kapsülün içinde entegre

and so if it detects a rocket problem, it pushes the capsule away.

ve rokette sorun olduğu anlaşılırsa kapsülü dışarı atıyor.

Capsule safety systems in the past have been like tractor pullers,

Geçmişteki kapsül güvenlik sistemleri traktör çekicileri gibiydi

and the reason we didn't want to do that

ve bunu yapmak istemeyişimizin nedeni

is that puller needs to come off before you can safely reenter that capsule,

kapsülü yeniden devreye sokmadan önce çekicinin çıkmasının gerekmesi,

so we wanted to eliminate, in design, that possibility of failure.

o yüzden de tasarımda başarısızlık ihtimalini kaldırmak istedik.

CA: I mean, SpaceX has made the regular reusability of rockets

CA: Yani SpaceX roketlerin düzenli yeniden kullanılabilirliğini

seem almost routine,

adeta rutin gösteriyor,

which means you've done something

bu da şu anlama geliyor ki

that no national space program, for example,

başka hiçbir milli uzay programının

has been able to achieve.

başaramadığı bir şey yaptınız.

How was that possible?

Bu nasıl mümkün oldu?

GS: I think there's a couple of things --

GS: Bence birkaç şey var --

there's a million things, actually --

aslında milyonlarca şey

that have allowed SpaceX to be successful.

SpaceX'in başarılı olmasında rol oynadı.

The first is that we're kind of standing on the shoulders of giants. Right?

İlki şu ki biz devlerin omuzlarında duruyoruz.

We got to look at the rocket industry and the developments to date,

Bugüne kadarki roket endüstrisi ve gelişmelere bakmamız

and we got to pick the best ideas,

ve en iyi fikirleri seçerek

leverage them.

onlardan fayda sağlamamız gerekti.

We also didn't have technology that we had to include

Ayrıca araçlarımızdaki sistemlere dâhil edeceğimiz

in our vehicle systems.

teknolojiye sahip değildik.

So we didn't have to design around legacy components

O yüzden çok güvenilir olmayan veya bir hayli pahalı

that maybe weren't the most reliable or were particularly expensive,

donanımlar üzerinden tasarım yapmak zorunda kalmadık,

so we really were able to let physics drive the design of these systems.

bu sistemlerin tasarımına fiziğin yön vermesini sağlayabildik.

CA: I mean, there are other programs started from scratch.

CA: Sıfırdan yapılan başka programlar da var.

That last phrase you said there, you let physics drive the design,

Söylediğin son şey, fiziğin tasarıma yön vermesi,

what's an example of that?

buna bir örnek verebilir misin?

GS: There's hundreds of examples, actually, of that,

GS: Bunun aslında yüzlerce örneği var,

but basically, we got to construct the vehicle design

ama temel olarak araç tasarımını gerçekten sadece boş bir kağıttan

from, really, a clean sheet of paper,

başlayarak oluşturduk

and we got to make decisions that we wanted to make.

ve vermek istediğimiz kararları verdik.

The tank architecture -- it's a common dome design.

Tank mimarisi, yaygın bir dom tasarımı.

Basically it's like two beer cans stacked together,

Tıpkı birbirine bağlanmış iki kutu bira gibi,

one full of liquid oxygen,

biri likit oksijenle dolu,

one full of RP,

diğeri roket petrolüyle

and that basically saved weight.

ve ağırlıktan kâr etmiş olduk.

It allowed us to basically take more payload for the same design.

Aynı tasarım için daha fazla yük almamızı sağladı.

One of the other elements of the vehicle that we're flying right now

Şu an uçurduğumuz aracımızın diğer elementlerinden biri

is we do use densified liquid oxygen and densified RP,

yoğunlaştırılmış likit oksijen ve roket petrolü kullanmamız,

so it's ultracold,

yani aşırı soğuk

and it allows you to pack more propellent into the vehicle.

ve araç içine daha fazla itici yüklemenizi sağlıyor.

It is done elsewhere,

Diğer her yerde yapılıyor,

probably not to the degree that we do it,

bizim yaptığımız ölçüde değil

but it adds a lot of margin to the vehicle,

ama aracın marjinine katkı sağlıyor,

which obviously adds reliability.

bu da daha fazla güvenilirlik demek.

CA: Gwynne, you became President of SpaceX 10 years ago, I think.

CA: Gwynne, sanırım 10 yıl önce SpaceX'in başkanı oldun.

What's it been like to work so closely with Elon Musk?

Elon Musk'a bu kadar yakın çalışmak nasıl bir deneyim?

GS: So I love working for Elon.

GS: Elon için çalışmayı çok seviyorum.

I've been doing it for 16 years this year, actually.

Bu yılı da sayarsak 16 yıldır yaptığım şey bu.

I don't think I'm dumb enough to do something for 16 years

Sevmediğim bir işi 16 yıl sürdürecek kadar

that I don't like doing.

aptal olduğumu sanmıyorum.

He's funny

Komik biri

and fundamentally without him saying anything

ve bir şey söylemesine gerek kalmadan

he drives you to do your best work.

işinizi en iyi şekilde yapmanızı sağlıyor.

He doesn't have to say a word.

Tek kelime etmesi gerekmiyor.

You just want to do great work.

Siz harika bir iş çıkarmak istiyorsunuz.

CA: You might be the person best placed to answer this question,

CA: Bu soruyu en iyi cevaplayacak kişi sen olabilirsin,

which has puzzled me,

kafamı kurcalayan bir soru,

which is to shed light on this strange unit of time

''Elon zamanı'' denilen bu tuhaf zaman birimine

called "Elon time."

biraz ışık tutmanı istiyorum.

For example, last year, I asked Elon, you know,

Mesela geçen yıl Elon'a

when Tesla would auto-drive across America,

Tesla'nın ne zaman Amerika'da otomatik sürüşe geçeceğini sordum,

and he said by last December,

geçen Aralık'a kadar dedi,

which is definitely true, if you take Elon time into account.

Elon zamanını hesaba kattığınızda kesinlikle doğruydu.

So what's the conversion ratio between Elon time and real time?

Elon zamanı ve gerçek zaman arasındaki dönüştürme nasıl yapılıyor?

(Laughter)

(Kahkaha)

GS: You put me in a unique position, Chris.

GS: Chris, beni eşsiz bir duruma soktun.

Thanks for that.

Bunun için teşekkürler.

There's no question that Elon is very aggressive on his timelines,

Elon'ın zamanlamaları konusunda çok agresif olduğuna şüphe yok

but frankly, that drives us to do things better and faster.

ama bu bizi daha hızlı ve daha iyi çalışmaya itiyor.

I think all the time and all the money in the world

Bence dünyadaki tüm zamanı ve parayı da kullansanız

does not yield the best solution,

en iyi çözümü garantilemez,

and so putting that pressure on the team to move quickly is really important.

o yüzden ekibin hızlı olması için böyle bir baskı kurmak gerçekten önemli.

CA: It feels like you play kind of a key intermediary role here.

CA: Görünen o ki burada bir nevi köprü görevi görüyorsun.

I mean, he sets these crazy goals that have their impact,

Elon inanılmaz hedefler belirliyor, bunların etkisi oluyor

but, in other circumstances, might blow up a team

ama diğer yandan bir ekibin patlamasına neden olabilir

or set impossible expectations.

veya imkansız hedefler belirleyebilir.

It feels like you've found a way of saying, "Yes, Elon,"

''Evet, Elon.'' demenin bir yolunu bulmuşsun

and then making it happen in a way that is acceptable

ve bunu hem ona, hem şirkete, hem de çalışanlara

both to him and to your company, to your employees.

kabul edilebilir bir şekilde gerçekleşmesini sağlıyorsun.

GS: There is two really important realizations for that.

GS: Burada iki önemli nokta var.

First of all, when Elon says something, you have to pause

Öncelikle Elon bir şey söylediğinde biraz durmanız gerek,

and not immediately blurt out, "Well, that's impossible,"

''Ama bu mümkün değil'' veya ''Bunu yapabilmenin hiçbir yolu yok.

or, "There's no way we're going to do that. I don't know how."

Nasıl olacağını bilmiyorum.'' gibi bir şey ağızdan kaçmamalı.

So you zip it, and you think about it,

Yani susuyoruz, bunu bir düşünüyoruz

and you find ways to get that done.

ve yapmanın yollarını arıyoruz.

And the other thing I realized,

Fark ettiğim diğer şeyse

and it made my job satisfaction substantially harder.

iş tatmin çıtamı önemli ölçüde yükseltti.

So I always felt like my job was to take these ideas

İşimin bu fikirleri değerlendirip

and kind of turn them into company goals, make them achievable,

başarılabilir şirket hedeflerine dönüştürmek

and kind of roll the company over from this steep slope, get it comfortable.

ve şirketin zor anlarda işin içinden çıkmasını sağlamak sanırdım.

And I noticed every time I felt like we were there,

Varlığımızı hissettiğim her zaman şunu fark ettim ki

we were rolling over, people were getting comfortable,

işi başarıyoruz, insanlar rahatlıyorlar,

Elon would throw something out there,

Elon ortaya bir söz söylüyor

and all of a sudden, we're not comfortable

ve birdenbire rahatımız bozuluyor

and we're climbing that steep slope again.

ve yine o zor anlarla uğraşıyoruz.

But then once I realized that that's his job,

Tabii sonra fark ettim ki onun işi bu,

and my job is to get the company close to comfortable

benim işim de şirketin rahata yakın hâle gelmesini sağlamak,

so he can push again and put us back on that slope,

böylece bizi tekrar iterek o zor anlara sevkedebilsin,

then I started liking my job a lot more,

zamanla işimi daha çok sevmeye başladım,

instead of always being frustrated.

artık her zaman tatminsiz değildim.

CA: So if I estimated that the conversation ratio

CA: O hâlde bu dönüştürme oranını senin zamanını 2 ile çarpıp

for Elon time to your time is about 2x,

Elon zamanını hesaplayarak bulsam

am I a long way out there?

çok mu abartmış olurum?

GS: That's not terrible, and you said it, I didn't.

GS: O kadar da kötü değil. Bunu sen söyledin, ben değil.

(Laughter)

(Kahkahalar)

CA: You know, looking ahead,

CA: Geleceğe baktığımızda

one huge initiative

SpaceX'in dev olduğunu düşündüğü

SpaceX is believed to be, rumored to be working on,

üzerinde çalışıldığı söylenen bir proje var,

is a massive network of literally thousands of low earth orbit satellites

düşük irtifada seyreden binlerce uydudan oluşan dev bir ağ,

to provide high-bandwidth, low-cost internet connection

gezegenin dört bir yanına yüksek bant genişliği

to every square foot of planet earth.

ve düşük maliyetli internet sağlayacakmış.

Is there anything you can tell us about this?

Bununla ilgili bize neler söyleyebilirsin?

GS: We actually don't chat very much about this particular project,

GS: Aslında bu proje hakkında çok fazla konuşmuyoruz,

not because we're hiding anything,

bir şey sakladığımız için değil,

but this is probably one of the most challenging

şu ana dek yaptığımız en zorlu proje değilse de

if not the most challenging project we've undertaken.

en zorlu projelerden biri olduğu için.

No one has been successful

Daha önce hiç kimse

deploying a huge constellation for internet broadband,

genişbantlı internet veya uydu interneti için

or basically for satellite internet,

uzaya dev bir küme yerleştirmeyi başaramadı

and I don't think physics is the difficulty here.

ve buradaki zorluğun fizikle ilgili olduğunu sanmıyorum.

I think we can come up with the right technology solution,

Doğru teknolojik çözüme ulaşabiliriz

but we need to make a business out of it,

ama bunu iş piyasasına sürmemiz lazım,

and it'll cost the company about 10 billion dollars or more

bu sistemin kurulması şirkete

to deploy this system.

yaklaşık 10 milyar dolara mâl olacak.

And so we're marching steadily along

Dengeli bir şekilde ilerliyoruz

but we're certainly not claiming victory yet.

ama henüz zafer deklare etmiyoruz.

CA: I mean, the impact of that, obviously, if that happened to the world,

CA: Bu dünyada gerçekleşseydi bunun etkisi,

of connectivity everywhere, would be pretty radical,

her yerde bağlantı imkanı oldukça radikal olurdu

and perhaps mainly for good --

ve herkes için de iyi olur --

I mean, it changes a lot if suddenly everyone can connect cheaply.

Herkesin birdenbire daha ucuza bağlanabilmesi çok şeyi değiştirir.

GS: Yeah, there's no question it'll change the world.

GS: Evet, dünyayı değiştireceğine dair şüphemiz yok.

CA: How much of a worry is it,

CA: Uzay çöplüğü hakkında

and how much of a drag on the planning is it,

ne kadar planlama yapıyorsunuz

are concerns just about space junk?

ve bu konuda endişeler neler?

People worry a lot about this.

İnsanlar bundan çok endişeleniyorlar.

This would a huge increase in the total number of satellites in orbit.

Yörüngedeki toplam uydu sayısında dev bir artıştan söz ediyoruz.

Is that a concern?

Endişelenmeli miyiz?

GS: So space debris is a concern, there's no question --

GS: Uzay enkazının endişe yarattığı bir gerçek --

not because it's so likely to happen,

çok muhtemel olduğu için değil,

but the consequences of it happening are pretty devastating.

sonuçlarının çok yıkıcı olmasından ötürü.

You could basically spew a bunch of particles in orbit

Yörüngeye bir dizi parçacık atarsınız,

that could take out that orbit from being useful for decades or longer.

yörüngede çok uzun yıllar boyunca faydalı olmaktan çıkar.

So as a matter of fact,

İşin aslı,

we are required to bring down our second stage after every mission

her proje sonunda ikinci aşamamızı geri indirmemiz gerekiyor,

so it doesn't end up being a rocket carcass orbiting earth.

böylece Dünya'yı dolaşan ölü bir roket hâline gelmesin.

So you really need to be a good steward of that.

Bu konuda iyi yargılama yapmanız lazım.

CA: So despite the remarkable success there

CA: Falcon Heavy roketinin

of that Falcon Heavy rocket,

inanılmaz başarısına rağmen

you're actually not focusing on that as your future development plan.

aslında buna gelecekte geliştirilecek bir proje olarak bakmıyorsunuz.

You're doubling down to a much bigger rocket

BFR dediğiniz çok daha büyük bir roketi

called the BFR,

iki katına çıkarıyorsunuz,

which stands for ...

açılımı ne peki?

GS: It's the Big Falcon Rocket. CA: The Big Falcon Rocket, that's right.

GS: Big Falcon Rocket. CA: Big Falcon Rocket, doğru ya.

(Laughter)

(Kahkaha)

What's the business logic of doing this

Bunun işletme mantığı ne peki?

when you invested all that in that incredible technology,

İnanılmaz bir teknolojik yatırım yaptınız

and now you're just going to something much bigger. Why?

ve şimdi de çok daha büyük bir şeye el atıyorsunuz. Neden?

GS: Actually, we've learned some lessons

GS: Aslında, bu fırlatma sistemlerini

over the duration where we've been developing these launch systems.

geliştirdiğimiz süre boyunca bazı dersler çıkardık.

What we want to do is not introduce a new product before we've been able

Şu an yapmak istediğimiz şey müşterileri o ürün için

to convince the customers that this is the product that they should move to,

ikna edecek duruma gelmeden yeni bir ürün tanıtmak değil,

so we're working on the Big Falcon Rocket now,

bu yüzden de Big Falcon Rocket üzerinde çalışıyoruz

but we're going to continue flying Falcon 9s and Falcon Heavies

ama Falcon 9 ve Falcon Heavy roketlerini de uçurmaya

until there is absolute widespread acceptance of BFR.

BFR geniş çapta kabul edilene dek fırlatmaya devam edeceğiz.

But we are working on it right now,

Şu an sadece üzerinde çalışıyoruz,

we're just not going to cancel Falcon 9 and Falcon Heavy

Falcon 9 ve Falcon Heavy'yi kaldırıp

and just put in place BFR.

yerine BFR koymayacağız.

CA: The logic is that BFR is what you need to take humanity to Mars?

CA: BFR ile insanları Mars'a götürme mantığından mı yola çıkıyorsunuz?

GS: That's correct.

GS: Evet, öyle.

CA: But somehow, you've also found other business ideas for this.

CA: Bir şekilde bunun için başka ticari fikirler de buldunuz.

GS: Yes. BFR can take the satellites that we're currently taking to orbit

GS: Evet. BFR şu an yörüngeye çıkardığımız uyduları

to many orbits.

birden çok yörüngeye çıkarabilir.

It allows for even a new class of satellites to be delivered to orbit.

Yeni bir sınıf uyduların yörüngeye ulaştırılmasına da olanak tanıyor.

Basically, the width, the diameter of the fairing is eight meters,

Dış yüzeyin kalınlığı, yarıçapı 8 metre,

so you can think about what giant telescopes

bu aracın kargo kısmına yerleştirilebilecek

you can put in that fairing, in that cargo bay,

devasa teleskopları düşünün,

and see really incredible things

inanılmaz şeylere şahit olup

and discover incredible things in space.

inanılmaz şeyler keşfedeceğimizi.

But then there are some residual capabilities

Bir de BFR'den çıkarabileceğimiz

that we have out of BFR as well.

arta kalan yetenekler var.

CA: A residual capability? GS: It's a residual capability.

CA: Arta kalan yetenek mi? GS: Arta kalan yetenek.

CA: Is that what you call this? Talk about what the heck this is.

CA: Buna böyle mi diyorsunuz? Bunun ne olduğundan konuşalım.

Oh wait a sec --

Bir saniye --

GS: That's Falcon Heavy.

GS: Bu Falcon Heavy.

That's worth pointing out, by the way.

Bunu göstermek iyi oldu.

What a beautiful rocket,

Ne kadar güzel bir roket

and that hangar could just fit the Statue of Liberty in it,

Özgürlük Heykeli bu hangara sığabilir,

so you get a sense of size of that Falcon Heavy Rocket.

yani Falcon Heavy'nin aşağı yukarı boyutunu anlayabilirsiniz.

CA: And the fact that there are 27 engines there.

CA: Bir de içinde 27 tane motor olduğu gerçeği var.

That's part of the design principle

Bu tasarım ilkelerinden biri,

that you, rather than just inventing ever bigger rockets,

daha büyük roketler icat etmek yerine

you team them up.

onları bir araya getiriyorsunuz.

GS: It's exactly this residual capability.

GS: İşte bu arta kalan yetenek.

We developed the Merlin engine for the Falcon 1 launch vehicle.

Falcon 1 atış aracı için Merlin motorunu geliştirdik.

We could have tossed that engine

O motoru atıp

and built an entirely new engine for the Falcon 9.

Falcon 9 için tamamen yenisini yapabilirdik.

It would have been called something different,

İsmi farklı olurdu

because Falcon 9 is nine Merlin engines,

çünkü Falcon 9, dokuz motordan oluşuyor

but instead of spending a billion dollars on a brand new engine,

ama yeni bir motora bir milyar dolar harcamak yerine

we put nine of them together on the back end of Falcon 9.

onları Falcon 9'un arkasına yerleştirdik.

Residual capability: glue three Falcon 9s together

Arta kalan yetenek: üç Falcon 9'u birbirine bağla

and you have the largest operational rocket flying.

ve en büyük operasyonel rokete sahip ol.

And so it was expensive to do,

Bunu yapmak pahalıydı da

but it was a much more efficient path than starting from scratch.

ama sıfırdan başlamaktansa çok daha etkili bir yol oldu.

CA: And the BFR is the equivalent of how much bigger than that,

CA: Güç bakımından da daha fazla büyüklükle

in terms of its power?

eşdeğerde mi?

GS: BFR is about, I believe, two and half times the size of this.

GS: Sanırım BFR bunun 2 ile 2,5 katı boyutunda.

CA: Right, and so that allows you --

CA: Bu da size şu imkanı sağlıyor --

I mean, I still don't really believe this video that we're about to play here.

Ben hâlâ oynatmak üzere olduğumuz şu videoya inanamıyorum.

What on earth is this?

Bu da ne böyle?

GS: So it currently is on earth,

GS: Şu anda Dünya'da

but this is basically space travel for earthlings.

ama bu aslında biz dünyalıların uzay seyahati etmesi için.

I can't wait for this residual capability.

Ben bu arta kalan yetenek için sabırsızlanıyorum.

Basically, what we're going to do is we're going to fly BFR like an aircraft

Amacımız BFR'nin bir uçak gibi uçması

and do point-to-point travel on earth,

ve Dünya üzerinde bir noktadan diğerine gidebilmesi,

so you can take off from New York City or Vancouver

böylece New York City veya Vancouver'dan hareket edip

and fly halfway across the globe.

Dünya'nın diğer yarısına gidebilirsiniz.

You'll be on the BFR for roughly half an hour or 40 minutes,

BFR'de harcayacağınız zaman kabaca 1 saat veya 40 dakika olur,

and the longest part -- yeah, it's so awesome.

en uzun süren -- evet, harika bir şey.

(Applause)

(Alkışlar)

The longest part of that flight is actually the boat out and back.

Bu uçuşun en uzun kısmı giriş ve çıkış olacak.

(Laughter)

(Kahkahalar)

CA: I mean. Gwynne, come on, this is awesome, but it's crazy, right?

GS: Hadi ama Gwynne, bu harika olsa da çok delice bir fikir.

This is never going to actually happen.

Bu aslında hiç olmayacak.

GS: Oh no, it's definitely going to happen.

GS: Kesinlikle olacak.

This is definitely going to happen.

Bu kesinlikle gerçekleşecek.

CA: How?

CA: Nasıl?

(Applause)

(Alkışlar)

So first of all, countries are going to accept this incoming missile --

Öncelikle ülkeler bu gelen füzeyi kabul edecekler.

(Laughter)

(Kahkahalar)

GS: Chris, so can you imagine us trying to convince a federal range,

GS: Chris, hükûmetleri buna ikna etmeye çalışırken bizi hayal edebilirsin,

Air Force bases to take the incomers?

Hava Kuvvetleri üsleri gelenleri alacak mı?

Because we're doing it now, regularly, right?

Bunu zaten düzenli olarak yapıyoruz, değil mi?

We're bringing the first stages back,

İlk aşamaları geri getiriyoruz

and we're landing them on federal property on an Air Force base.

ve onları başka bir ülkeye ait Hava Kuvvetleri üssüne indiriyoruz.

So I think doing it, I don't know,

Bilemiyorum,

10 kilometers out from a city, maybe it's only five kilometers out from a city.

şehir merkezinden 5-10 km uzak yerlerde belki.

CA: So how many passengers can possibly afford the fortune

CA: Uzay seyahati yapabilme servetini karşılayabilecek

of flying by space?

kaç yolcu olabilir?

GS: So the first BFR is going to have roughly a hundred passengers.

GS: İlk BFR'nin kabaca 100 yolcusu olacak.

And let's talk a little bit about the business.

Şimdi işin ticari kısmına gelelim.

Everyone thinks rockets are really expensive,

Herkes roketlerin pahalı olduğunu sanıyor,

and to a large degree they are,

bir dereceye kadar öyleler,

and how could we possibly compete with airline tickets here?

normal uçak biletleriyle nasıl bir rekabet yapabiliriz?

But if you think about it, if I can do this trip

Ancak bir düşündüğünüz zaman, ben bu seyahati

in half an hour to an hour,

yarım saat ve 1 saat arasında yapıyorsam

I can do dozens of these a day, right?

bir günde düzinelerce seyahat ayarlanabilir, öyle değil mi?

And yet, a long-haul aircraft can only make one of those flights a day.

Uzun mesafeli bir uçak günde sadece bir kez uçabiliyor.

So even if my rocket was slightly more expensive

Yani benim roketim biraz daha pahalıysa bile

and the fuel is a little bit more expensive,

ve yakıt da daha pahalı,

I can run 10x at least what they're running in a day,

onların bir gündeki seyahatlerini en az 10'a katlayabilirim,

and really make the revenue that I need to out of that system.

bu da bu sistemden ihtiyacım olan geliri elde etmemi sağlar.

CA: So you really believe this is going to be deployed at some point

CA: Yani bunun harika geleceğimizin bir noktasında gerçekleşeceğine

in our amazing future. When?

gerçekten inanıyorsun. Ne zaman?

GS: Within a decade, for sure.

GS: 10 yıl içinde.

CA: And this is Gwynne time or Elon time?

CA: Gwynne zamanıyla mı Elon zamanıyla mı?

GS: That's Gwynne time. I'm sure Elon will want us to go faster.

GS: Gwynne zamanıyla. Eminim Elon hızlanmamızı ister.

(Laughter)

(Kahkahalar)

CA: OK, that's certainly amazing.

CA: Pekâlâ. Bu gerçekten büyüleyici.

(Laughter)

(Kahkahalar)

GS: I'm personally invested in this one, because I travel a lot

GS: Ben şahsen buna kalbimi koydum, çünkü çok seyahat ediyorum

and I do not love to travel,

ama seyahati çok sevmiyorum

and I would love to get to see my customers in Riyadh,

ve Riyad'daki müşterilerimi ziyaret edip

leave in the morning and be back in time to make dinner.

sabah çıkıp akşam evde yemeğimi yapabilmeyi çok isterdim.

CA: So we're going to test this out.

CA: Bunu deneyeceğiz.

So within 10 years, an economy price ticket,

10 yıl içinde, ekonomi biletiyle

or, like, a couple thousand dollars per person to fly New York to Shanghai.

veya New York'tan Shangay'a kişi başı birkaç bin dolara.

GS: Yeah, I think it'll be between economy and business,

GS: Sanırım ücret ekonomi ve business arasında olacak

but you do it in an hour.

ama bir saatte varıyorsunuz.

CA: Yeah, well, OK, that is definitely something.

CA: Pekâlâ. Umut var gibi.

(Laughter)

(Kahkaha)

And meanwhile, the other use of BFR is being developed

Bu arada BFR'nin diğer kullanımı Shangay'ın biraz daha ötesine

to go a little bit further than Shanghai.

gitmek için tasarlanıyor.

Talk about this.

Bundan bahseder misin?

You guys have actually developed quite a detailed, sort of, picture

İnsanların nasıl Mars'a gideceği

of how humans might fly to Mars,

ve bunun nasıl olacağıyla ilgili

and what that would look like.

çok ayrıntılı bir plan yaptınız.

GS: Yeah. So we've got a video, this is a cropped video

GS: Evet. Bir videomuz var,

from others we've shown, and then there's a couple of new bits to it.

bu , daha önce gösterdiklerimizden kesilmiş ve bazı kısımlar eklenmiş.

But basically, you're going to lift off from a pad,

Temel olarak atış rampasından kalkış yapacaksınız,

you've got a booster as well as the BFS, the Big Falcon Spaceship.

Big Falcon uzay aracının yanısıra bir booster'ınız olacak.

It's going to take off.

Kalkış gerçekleşecek.

The booster is going to drop the spaceship off in orbit,

Booster uzay aracını yörüngenin aşağısına çekecek,

low earth orbit,

düşük irtifalı yörünge,

and then return just like we're returning boosters right now.

sonra da şu an booster'ları getirdiğimiz gibi geri döneceğiz.

So it sounds incredible, but we're working on the pieces,

Kulağa inanılmaz geliyor ama ayrıntılar üzerinde çalışıyoruz

and you can see us achieve these pieces.

ve bunları başardığımızı görebilirsiniz.

So booster comes back.

Booster'lar geri geliyor.

The new thing here

Buradaki yenilik,

is that we're going to actually land on the pad that we launched from.

atış yaptığımız rampaya iniş yapacak olmamız.

Currently, we land on a separate pad, or we land out on a boat.

Şu an farklı bir rampaya veya bot üzerine iniş yapıyoruz.

Fast, quick connect.

Hızlı bağlantı.

You take a cargo ship full of fuel,

Kargo aracının yakıtını

or a fuel depot,

tam dolduruyorsunuz,

put it on that booster, get that in orbit,

booster üstüne koyuyorsunuz, yörüngeye çıkarıyorsunuz,

do a docking maneuver, refuel the spaceship,

birleşme manevrası yapıyorsunuz, yakıtı yeniden dolduruyorsunuz

and head on to your destination,

ve gideceğiniz noktaya gidiyorsunuz

and this one is Mars.

işte bu da Mars.

CA: So, like, a hundred people go to Mars at one time,

CA: Yüz kişi bir kerede Mars'a gidecek,

taking, what, six months? Two months?

bu da 6 ay veya 2 ay mı sürecek?

GS: It ends up depending on how big the rocket is.

GS: Bu roketin ne kadar büyük olacağına bağlı.

I think this first version, and we'll continue to make

Sanırım bu ilk versiyon, ve daha büyük BFR'ler

even bigger BFRs,

yapmaya devam edeceğiz,

I think it's a three-month trip.

sanırım 3 aylık bir yolculuk.

Right now, the average is six to eight,

Şu an ortalama 6-8 hafta arası

but we're going to try to do it faster.

ama daha hızlı yapmaya çalışacağız.

CA: When do you believe SpaceX will land the first human on Mars?

CA: SpaceX'in Mars'a ilk insanları ne zaman götüreceğini düşünüyorsun?

GS: It's a very similar time frame from the point-to-point.

GS: Uçtan uca seyahate kıyasla benzer bir zaman.

It's the same capability.

Aynı yetenek.

It will be within a decade -- not this decade.

10 yıl içinde gerçekleşecek.

CA: In real time, again, within a decade.

CA: Gerçek zamanlı, 10 yıl içinde.

Well, that would also be amazing.

Bu muhteşem olurdu.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Why, though? Seriously, why?

Neden peki? Gerçekten, neden?

I mean, you've got a company where this is the official stated mission.

Bunun belirtilen resmi görev olduğu bir şirkettesin.

Has everyone actually bought into that mission,

Herkes bu göreve kendini verdi mi?

given that, I mean, there's a lot of people around

Çevremizde şu şekilde düşünen çok insan var;

who think, come on, you've got so much talent,

hadi ama, bu kadar yetenek,

so much technology capability.

bu kadar teknolojiye sahipsiniz.

There are so many things on earth that need urgent attention.

Dünya'da acil dikkatimizi gerektiren bir sürü şey var.

Why would you have this escape trip off to another planet?

Neden başka bir gezegene kaçış gezisi yapıyorsunuz?

(Applause)

(Alkışlar)

GS: So I am glad you asked that,

GS: Bunu sormana memnun oldum

but I think we need to expand our minds a little bit.

ama bence zihnimizi biraz daha açmamız lazım.

There are plenty of things to do on earth,

Dünya'da yapacak çok şey var

but there are lots of companies working on that.

ama bunun üzerinde uğraşan birçok şirket var.

I think we're working on one of the most important things we possibly can,

Bence biz yapabileceğimiz en önemli şeylerden biri üzerinde çalışıyoruz,

and that's to find another place for humans to live and survive and thrive.

bu da insanların hayatta kalması ve gelişmesi için bir gezegen bulmak.

If something happened on earth,

Dünya'da bir şey olsa

you need humans living somewhere else.

insanların başka bir yerde yaşaması gerek.

(Applause)

(Alkışlar)

It's the fundamental risk reduction for the human species.

İnsan türü için temel bir risk azaltma.

And this does not subvert

Bu konu, gezegenimizi daha iyi kılma

making our planet here better and doing a better job taking care of it,

veya ona daha iyi bakma fikrine balta vurmuyor

but I think you need multiple paths to survival,

ama hayatta kalmak için birden çok yola ihtiyacımız var,

and this is one of them.

bu da onlardan biri.

And let's not talk about the downer piece,

İşin kasvet verici kısmına hiç girmeyelim,

like, you go to Mars to make sure all earthlings don't die.

tüm Dünyalıların ölmemesi için Mars'a gitmek gibi.

That's terrible, actually, that's a terrible reason to go do it.

Bu dehşet verici gerçekten, bunu yapmak için çok kötü bir sebep.

Fundamentally, it's another place to explore,

Temel olarak keşfedilecek yeni bir yer

and that's what makes humans different from animals,

ve insanları hayvanlardan farklı kılan şey bu,

it's our sense of exploration and sense of wonderment

keşfetme, merak etme güdüsü

and learning something new.

ve yeni bir şey öğrenme.

And then I also have to say,

Şunu da söylemem lazım,

this is the first step in us moving to other solar systems

Bu bizim başka güneş sistemlerine girip diğer potansiyel galaksilere

and potentially other galaxies,

yönelmemiz için ilk adım.

and I think this is the only time I ever out-vision Elon,

Bu benim Elon'dan daha geniş vizyona sahip olduğum tek husus

because I want to meet other people in other solar systems.

çünkü başka güneş sistemlerinde başka insanlar tanımak istiyorum.

Mars is fine, but it is a fixer-upper planet.

Mars iyi ama tamir gerektiren bir gezegen.

There's work to do there to make it habitable.

Yaşanabilir olması için yapılacak işler var.

(Laughter)

(Kahkahalar)

I want to find people, or whatever they call themselves,

Başka bir güneş sisteminde insan bulmak istiyorum

in another solar system.

veya kendilerine ne diyorlarsa.

CA: That is a big vision.

CA: Bu büyük bir vizyon.

Gwynne Shotwell, thank you.

Gwynne Shotwell, teşekkürler.

You have one of the most amazing jobs on the planet.

Gezegendeki en harika işlerden birine sahipsin.

GS: Thank you very much. Thanks, Chris.

GS: Çok teşekkür ederim, Chris.