The surprising science of alpha males | Frans de Waal

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Well, I have known many alpha males in my life,

Hayatım boyunca pek çok alfa erkek tanıdım;

chimpanzee alpha males,

alfa erkek şempanzeler

and I'm going to talk about what an alpha male is,

ve alfa erkeğin ne olduğu hakkında konuşacağım

because I think we can all learn a lot from our close relatives

çünkü bence hepimiz, alfa erkeklere sahip yakın akrabalarımızdan

where we have alpha males.

bu konuda çok şey öğrenebiliriz.

And as an example, I want to give you Amos, a male that I knew

Örnek olarak tanıdığım bir tanesi Amos'ı örnek vereyim,

who was a young male and he was alpha male,

genç ve alfa bir erkek,

he was very popular,

oldukça popülerdi,

but he got sick

ama hastalandı

and he lost his position because, you know, chimpanzee males

ve konumunu kaybetti çünkü erkek şempanzeler

they can spot from a mile away if you are weak

bir 1 km öteden zayıf düştüğünüzü anlarlar,

and they went for him,

dolayısıyla üzerine geldiler,

and he lost his position, and then he got sicker and sicker

o da konumunu kaybetti ve gitgide daha da hastalandı,

until at some point we had to isolate him.

ve biz de onu izole etmek zorunda kaldık.

The group lived on a grassy island,

Bu grup çok yeşil bir adada yaşıyordu

and we had to isolate him in a cage,

ve onu bir kafesin içine almak zorunda kaldık

but we cracked open the cage so that the rest of the chimps

ama kafesin bir yanını açık bıraktık ki

still had access to him.

diğer şempanzeler ona ulaşabilsin.

And what happened was most touching.

Sonra yaşananlar çok etkileyiciydi.

Other chimps would bring food to him,

Diğer şempanzeler ona yiyecek,

they would bring wood wool to him,

ahşap korunak getiriyorlardı,

which is this thing that they use to sleep in and build nests out of,

üzerinde uyumak ve yuva yapmak için kullandıkları şeylerden.

and females would put the wood wool behind his back.

Dişiler de bu korunakları arkasına yerleştiriyordu.

He was leaning heavily against the wall,

Sıkı bir şekilde duvara dayanıyordu

and the way we do with pillows to patients in a hospital,

ve tıpkı bizim yatan bir hastamıza yastıklarla yaptığımız gibi

they were putting that stuff behind his back.

bu şeylerle sırtını besliyorlardı.

And I thought, this is the way to go for an alpha male.

İşte bir alfa erkeğe bu şekilde muamele edilir, diye düşündüm.

He was loved and respected, and everyone was taking care of him,

Seviliyor ve saygı duyuluyordu, herkes de onunla ilgileniyordu,

and this is not always how it goes,

ancak her zaman böyle olmuyor

because some males don't end so well when they lose their position.

çünkü alfa erkekler konumlarını kaybettiklerinde iyi tepki vermiyorlar.

So Amos was an example of a male who was liked as a leader,

Amos liderken sevilen bir alfa örneğiydi

and I think the term alpha male, if you look it up on the internet,

ve alfa erkek terimine internetten baktığınızda

you will find all these business books that tell you how to be an alpha male,

size nasıl alfa olacağınızı anlatan işletme kitaplarıyla karşılaşırsınız

and what they mean is how to beat up others

ve genelde başkalarını yenmek üzerinedirler;

and beat them over the head and let them know that you are boss

başkalarını yenip onlara patron olduğunuzu nasıl gösterirsiniz

and don't mess with me and so on.

ve benimle uğraşmaya kalkma, gibi.

And basically an alpha male for them is a bully.

Yani temel olarak alfa erkeği bir zorba olarak tanımlıyorlar

And I really don't like that kind of description,

ve ben bu tanımlamayı hiç sevmiyorum

because I am actually partly responsible for the term "alpha male"

çünkü ''alfa erkek'' teriminden kısmen ben sorumluyum,

because I wrote this book "Chimpanzee Politics,"

çünkü ''Chimpanzee Politics'' kitabını ben yazdım,

which was recommended by Newt Gingrich to freshmen congressmen.

kitap, Newt Gingrich tarafından yeni meclis üyelerine tavsiye edildi.

I don't know what good it did, but he recommended that book to them,

Ne işe yaradı bilmiyorum ama onlara bu kitabı tavsiye etti

and after that the term "alpha male" became very popular.

ve ''alfa erkek'' teriminin popülerlik kazanması da böyle oldu.

But I think it is used in a mischaracterization.

Ama yanlış bir sınıflandırmada kullanıldığı kanısındayım.

It's used in a very superficial way

Üstünkörü bir şekilde kullanılıyor

that doesn't relate to what a real alpha male is.

ve gerçek bir alfanın ne anlama geldiğinigöstermiyor.

And so I'm here to explain what that is.

Ben de ne olduğunu anlatmak için buradayım.

The term itself goes back actually much further.

Bu terimin kendisi çok daha eskiye dayanıyor.

It goes back to the '40s and '50s, research on wolves,

40'lı ve 50'li yıllarda kurtlar üzerinde yapılan araştırmalara dayanıyor

and basically the definition is very simple.

ve aslında tanım çok basit.

The highest ranking male is the alpha male.

En yüksek kıdeme sahip erkek alfa erkeği.

The highest ranking female is the alpha female.

En yüksek kıdeme sahip dişi de alfa dişisi.

Every primate group has one alpha male, one alpha female,

Her primat grubunda bir alfa erkeği, bir de alfa dişisi olur,

not more than that, there's only one.

bir taneden fazla olmaz.

And I will explain how that goes.

Bunun nasıl olduğunu açıklayacağım.

So first, the body language.

Öncelikle beden dili.

What you see here is two male chimpanzees who are the same size,

Burada aynı boyutlarda iki erkek şempanze görüyorsunuz,

but one is walking upright, has his hair up,

biri dik pozisyonda yürüyor, tüyleri havaya kalkmış,

has a big rock in his hand, and he's the alpha male.

elinde büyük bir taş var ve alfa erkek kendisi.

The other male is pant-grunting to him,

Diğer erkek onu selamlayan bir ses çıkarıyor,

is being submissive to him and bowing for him,

otoritesini kabul ediyor ve onun önünde eğiliyor,

and that is the sort of ritual they need to go through many times a day

dengeli bir ilişki yürütebilmek için

in order to have a stable relationship.

bu ritüeli her gün birkaç kez tekrarlamaları gerek.

I'll show you a video from the field.

Size ortamlarından bir video göstereyim.

What you will see here is a female pant-grunting to an alpha male

Burada bir dişinin bir alfa erkeğini

and you will see how that goes.

nasıl selamladığını göreceksiniz.

The male is approaching,

Erkek ona doğru yaklaşıyor,

she grunts at him.

dişi onu selamlıyor.

(Chimpanzee grunts)

(Şempanze ses çıkarıyor)

He has all his hair up

Tüm tüyleri kalkmış durumda

and he displays.

ve kendini gösteriyor.

I'm actually standing far too close.

Aslında aşırı yakın duruyorum.

A chimpanzee is far stronger than I am,

Şempanzeler benden çok daha güçlü,

and I just was not very prudent, this particular video.

bu videoyu çekerken çok ihtiyatlı olduğum söylenemez.

So what you saw him do

Erkeğin yaptığını gördüğünüz şey

is he was lifting himself up and standing on two legs,

iki ayağu üzerinde durarak kendini daha uzun göstermek

and putting his arms out.

ve kollarını yana açmak.

That's called the bipedal swagger.

Buna iki ayaklı gösteriş deniyor.

It's a very common posture in high-ranking males,

Kıdemli erkekler arasında oldukça yaygın bir duruş

and it's very recognizable because humans do this kind of stuff.

ve çok da bilinen bir şey çünkü insanlar da benzerini yapıyor.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Humans do this all the time.

İnsanlar bunu her zaman yapıyor.

And what I really like about this particular picture

Bu resimde gerçekten sevdiğim şey

is the two old guys to the side.

yan taraftaki iki olgun adam.

This is very chimpanzee.

Şempanzeler de böyle.

In chimpanzees,

Şempanzelerde

we have usually old males who are over the hill,

genellikle yaşlı erkekler olur,

who cannot be alpha male themselves anymore,

kendileri artık alfa olamayacaklardır

but they start playing games and forming coalitions,

ama oyunlar oynayarak başkalarının sırtından

and behind the backs of others.

koalisyon kurarlar.

And they become extremely influential,

Sonra inanılmaz etkili hâle gelirler,

and you may actually have old males

bizim dünyamızda da

who are more influential than the alpha male himself.

alfanın kendisinden daha etkili olan olgun erkeklerimiz var.

Just as an example,

Bir örnek vereyim,

the three males that I used to work with most

birlikte en çok çalıştığım üç erkek,

at the Dutch zoo long ago, where I worked,

uzun zaman önce çalıştığım Dutch hayvanat bahçesinde,

and the middle male here is a 17-year-old alpha male.

ortadaki erkek 17 yaşında bir alfa.

The male whom he is grooming on the side is twice as old,

Yan tarafta tüylerini düzelten erkek ondan iki kat daha büyük

and this old male has made him the leader.

ve bu yaşlı erkek onu lider yaptı.

So you can imagine that that old male has an enormous amount of power,

Anlayacağınız üzere yaşlı erkeğin inanılmaz bir gücü var,

because he has made the alpha male alpha male.

çünkü alfayı o alfa yaptı.

The male on the right

Sağ taraftaki erkek ise

is individually the strongest male.

tek başına en güçlü erkek.

In captivity, you can test it out,

Doğada olmadıklarında bunu test edebiliyorsunuz,

and you can know that this male has no trouble with either one.

bu erkeğin diğer ikisiyle hiçbir sorun yaşamadığını görebilirsiniz.

He has only trouble with the combination of the two.

Yalnızca diğer ikisi birlikteyken onlarla sorun yaşıyor.

And so the coalition formation that goes on in chimpanzee society

Yani şempanze topluluğundaki koalisyonun oluşması da

makes it much more complex than you think.

sandığınızdan çok daha karmaşık.

It means, for example,

Bir örnek vereyim,

that the smallest male in a group can be the alpha male.

bir gruptaki en küçük erkek alfa erkek olabilir.

You don't need to be the biggest and strongest male.

En büyük ve en güçlü olmanıza gerek yok.

The smallest male, if he has the right friends and keeps them happy,

En küçük erkeğin doğru arkadaşları varsa ve onları memnun ediyorsa

or he has female support,

ya da dişi desteği varsa

he can be the alpha male.

alfa erkeği olmasında bir engel yok.

So the coalition system makes everything complex,

Bu koalisyon sistemi her şeyi karıştırıyor,

and I'm always waiting here in the US

ben de ABD'de her zaman

for the primaries, the end of the primaries,

seçimlerin sona ermesini merakla bekliyorum,

because that's a moment where you need to demonstrate unity.

çünkü birliktelik göstermeniz gereken bir an oluyor.

Now let me first show you how the unity is shown in chimpanzees.

Şempanzelerin nasıl birliktelik gösterdiğini size göstereyim.

What you see here is two males on the left

Burada sol tarafta birlikte duran

who are standing together.

iki erkek görüyorsunuz.

You also see the big canine teeth that they have.

Hatta büyük köpek dişlerini de görebilirsiniz.

And they're standing together and they demonstrate to the rest of the group,

Birlikte duruyorlar ve grubun geri kalanını temsil ediyorlar:

"We are together. We are a unit."

''Birlikteyiz. Hep beraberiz.''

The males on the right are walking together in synchrony.

Sağ taraftaki erkekler senkron içinde yürüyorlar.

That's another way of demonstrating that you are together.

Birlikte olduğunuzu göstermenin başka bir yolu daha var.

And so demonstrating unity is extremely important

Bir koalisyon sisteminde birliktelik göstermek

in a coalition system,

aşırı derecede önemli,

and as I said, in the primaries always I'm waiting for that moment

dediğim gibi, seçimlerde de her zaman o anu bekliyorum

because then you have two members of the same party

çünkü aynı partiden olup

who have been fighting with each other,

birbiriyle tartışan iki kişi oluyor

and they need to come together at some moment.

ve bir noktada birliktelik göstermeleri gerek.

And it leads to very awkward situations.

Tabii bu da sıkıntılı durumlara yol açıyor.

People who don't like each other need to embrace each other

Birbirini sevmeyen insanlar birbirlerine kucak açıyor

and stand together,

ve birlikte hareket ediyorlar,

and that's absolutely essential for the unity of the party,

bir partinin bütünlüğü için çok önemli bir etken

and if you don't do that, the party may fall apart.

ve eğer bunu yapmazsanız parti yıkılabilir.

And so if it doesn't go well, like in this particular case --

Burada olduğu gibi eğer işler yolunda gitmezse...

(Laughter)

(Kahkahalar)

then the party is in deep doo-doo

o zaman partinin işi bitti demektir

because they have not demonstrated unity.

çünkü bütünlük göstermediler.

So that's a very important part of the coalition system,

Yani koalisyon sisteminde bu çok önemli

and that's something that we share between humans and chimpanzees.

ve insanlar ve şempanzelerde bu durum benzer.

Now, how do you become an alpha male?

Peki nasıl alfa oluyorsunuz?

First of all, you need to be impressive and intimidating

Etkileyici ve taviz vermiyor olmanız lazım,

and demonstrate your vigor on occasion

ara sıra kudretinizi göstereceksiniz

and show that you are very strong,

ve güçlü olduğunuz görünecek.

and there's all sorts of ways of doing that.

Bunu yapmanın pek çok yolu var.

But other things that you need to do is you need to be generous.

Ancak bunun yanında cömert olmanız da gerek.

So, for example, males who go on a campaign

Lideri yerinden etmek için

to dethrone the leader,

karar kılmış erkekleri örnek verelim,

which may take two or three months

bunu yapmak iki üç ay sürebilir

where they're testing all the coalitions in the group,

çünkü grutaki tüm koalisyonları test ediyor olacaklar,

they also become extremely generous.

ayrıca çok cömert olmaları da lazım.

They share food very easily with everyone.

Bu süreçte herkesle yiyecek paylaşırlar.

Or they start to tickle the babies of the females.

Dişilerin bebekleriyle oynarlar.

They're normally, male chimpanzees, not particularly interested in infants,

Erkek şempanzeler genellikle yavrulara pek ilgili olmaz

but when they are campaigning like that,

ama konu siyaset yapmaya geldiğinde

they get very interested in infants and they tickle them,

yavrulara çok ilgili olur, onlarla oyun oynarlar

and they try to curry favor with the females.

ve dişilere yalakalık yaparlar.

(Laughter)

(Kahkahalar)

So in humans, of course,

Biz insanlarda da

I am always intrigued by these men who are candidates

aday olup bebekleri kucaklayan erkekler

and hold babies up like this.

her zaman ilgimi çekmiştir.

This is not particularly something that babies like --

Bu, bebeklerin sevdiği bir şey değil...

(Laughter)

(Kahkahalar)

but since it is a signal to the rest of the world,

ama dünyanın geri kalanına mesaj vermek için

they need to hold them in the air.

onları böyle havaya kaldırmaları gerek.

And I was really intrigued by,

Bu benim gerçekten ilgimi çekiyordu,

when we had a female candidate in the last election,

son seçimlerde bir kadın adayımız vardı

the way she held babies was more like this,

ve bebeği tutuş şekli daha çok böyleydi,

which is what babies really like.

böyle tutunca hoşlarına gidiyor.

But she of course didn't need to send the message

Ama kadının amacı dünyaya mesaj verip

that she could hold a baby without dropping it,

bebeği düşürmeden tutabileceğini göstermek değildi,

which was what the man was doing.

adam tam da bunu yapıyordu.

So this is a very common tactic,

Bu çok yaygın bir taktik,

and male chimpanzees,

erkek şempanzeler de

they spend a lot of time currying favor with all sorts of parties

siyaset yaptıklarında her tür grupla vakit geçirerek

when they are campaigning.

yalakalık yapıyorlar.

Now, what are the privileges and the costs

Peki bir alfa erkek olmanın

of being an alpha male?

imtiyazları ve sonuçları ne?

The biggest privilege is females.

En büyük imtiyaz dişiler.

Food is really irrelevant.

Yiyecek pek ilgili değil.

Male chimpanzees can go a week without food

Çiftleşme döneminde ve ilgilendikleri bir dişi olduğunda

if there's a female in estrus and they're sexually interested in her.

erkek şempanzelere yemek yemeden bir hafta geçirebilir.

Food is secondary to sex.

Seks, yiyecekten daha ağır basıyor.

And so the male chimpanzees --

Erkek şempanzeler de...

and we evolutionary biologists, of course, we have an explanation for this,

tabii ki biz evrimsel biyologların buna dair açıklaması var,

is that sex leads to reproduction,

seks üreme için gereklidir,

and reproductive success is the measure of evolution.

üremedeki başarı evrimin ölçüsüdür.

That's how everything evolves.

Her şey bu şekilde evrilir.

And so if males can enhance their reproductive success

Yani erkekler kıdemleri sayesinde

by being high ranking,

üreme başarısını artırıyorlarsa

you get automatically the ambition to be high ranking in the males.

otomatik olarak erkekler arasındaki kıdem hırsına kapılıyorlar.

So that's the privilege.

İşte imtiyaz bu.

The costs, one cost is of course

Sonuçlarına gelince...

that you need to keep your partners happy.

biri tabii ki partnerlerinizi memnun tutmak.

So if you come to power with the support of an old male,

Yaşlı bir erkeğin desteğiyle bu güce sahip olursanız

you need to let that old male mate with females.

o yaşlı erkeğin dişilerle çiftleşmesini sağlamanız gerek.

If you don't do that, that old male is going to get mad at you,

Bunu yapmazsanız o yaşlı erkek size kızacak

and you're going to lose him as a partner.

ve partner olarak onu kaybedeceksiniz.

So there's a transaction going on.

Yani ortada bir anlaşma var.

If you become alpha male this way, you need to keep your partners happy.

Bu şekilde alfa olursanız ortaklarınızı memnun etmeniz lazım.

And so that's one of the costs.

İşte sonuçlardan biri bu.

The second cost is that everyone wants your position.

İkinci bir sonuç da herkesin konumunuzda gözü olması.

Alpha male position is a very important position,

Alfa erkek pozisyonu çok önemli bir pozisyon

and everyone wants to take it from you,

ve herkes bunu elinizden almak ister.

and so you constantly have to watch your back.

O yüzden sürekli arkanızı kollamanız gerek.

You have to be extremely vigilant.

Aşırı dikkatli olmanız lazım.

For example, you have to disrupt the coalitions of others

Örneğin başkalarının koalisyonlarını bozmanız lazım

and that's what male chimpanzees do quite a bit.

ve erkek şempanzeler bunu oldukça sık yapıyor.

Divide and rule strategies, they have.

Stratejilerini bozarak onları bölüyor.

And so that's a very stressful situation, and we actually have data on this.

Yani oldukça stresli bir durum, bu konuda verilerimiz var.

The data comes from the field,

Vahşi doğadan edinilen veriler,

from baboons not chimpanzees in this case,

şempanzeler değil ama babunlardan,

where they did fecal samples on the baboons

babunlardan dışkı örneği topluyorlar

and they analyzed them for glucocorticoids.

ve glukokortikoid olup olmadığına bakıyorlar.

And what you see here is a graph

Buradaki grafikte gördüğünüz

where you see that the lower ranking the male baboon is,

erkek babunun kıdemi ne kadar düşükse

the higher is his cortisol level

dışkıdaki kortizol seviyesi

in the feces,

o derecede yüksek,

but the alpha male, as you see,

bir de alfa erkeğe bir bakalım,

has just as high a level as the lowest-ranking males,

düşük kıdemli erkeklerle aynı seviyede,

and so you may think that being alpha male is nice and dandy and is wonderful,

yani alfa olmanın harika bir şey olduğunu düşünebilirsiniz,

but it's actually a very stressful position,

ama aslında oldukça stresli bir konum

and we can demonstrate that physiologically.

ve bunu fizyolojik olarak da gösterebiliyoruz.

Now, what are the obligations?

Zorunluluklar neler?

And here, for me, it gets really interesting,

Bu aşamayı hep ilginç bulmuşumdur,

and it deviates very much from your typical image of the alpha male.

aklınıza yerleşmiş klasik alfa algısından o kadar çok farklılık gösteriyor ki.

The alpha male has two sorts of obligations.

Alfa erkeğin iki zorunluluğu var.

One is to keep the peace in the group.

Birincisi grupta barışı sağlamak.

We call that the control role,

Buna kontrol görevi diyoruz,

to control fights in the group,

gruptaki kavgalar kontrol ediliyor.

and the second is to be the most empathic,

İkincisi de empati kurmak,

the consoler in chief, basically, of the nation, so to speak.

tıpkı bir milletin barış elçisi gibi.

So first of all, keeping the peace.

Öncelikle barışı sağlamak.

This is a male who stops a fight between two females.

İki dişi arasındaki kavgayı durduran bir erkek.

Two females on the left and the right

Sağ ve sol taraftaki iki dişi

have been screaming and yelling at each other over food,

yiyecek yüzünden birbirlerine bağırıp çağırıyorlar,

because food is very important for the females,

çünkü yiyecek dişiler için çok önemli,

and so he stops the fight between them and stands between them like this.

alfa erkek kavgayı durdurup aralarında bu şekilde duruyor.

And it's very interesting to me that alpha males, when they do this,

Aslında çok ilginç, alfa erkekleri bunu yaptıklarında

they become impartial.

tarafsız oluyorlar.

They don't support their mom or their best buddy.

Annelerini veya en iyi arkadaşlarını savunmuyorlar.

No, no, they stop fights,

Kavgaları durduruyorlar

and they come up for the underdog in general.

ve genelde zayıf olanlara destek çıkıyorlar.

And this makes them extremely popular in the group,

Bu da onları grupta oldukça popüler yapıyor,

because they provide security

çünkü grubun en düşük kıdemli üyeleri için

for the lowest-ranking members of the group.

güvence sağlıyorlar.

And so they become impartial,

Tarafsız olduklarından bahsettim,

which is an unusual condition for a chimpanzee to be in,

şempanzeler için pek de alışılmış bir durum değil,

because they're usually very fond of their friends and so on,

çünkü arkadaşlarına çok düşkün olurlar vs.

and these alpha males who are good at this,

ve bu konuda iyi olan alfa erkekler

they can be very effective at keeping the peace in the group.

gruptaki barışı sağlamakta da çok etkili olabiliyorlar.

And the second thing they do is they show empathy for others.

Yaptıkları ikinci şey de diğerlerin için empati kurmak.

Now, I do an enormous amount of research on empathy,

Empati üzerine inanılmaz çok araştırma yapıyorum,

and I don't have time to go into it,

bunun derinine inecek zamanımız yok

but empathy is nowadays a topic that we study in rodents and dogs

ama empati bugünlerde kemirgenlerde, köpeklerde, fillerde,

and elephants and primates,

primatlarda ve daha birçok hayvan türünde

all sorts of animals.

üzerinde çalıştığımız bir konu oldu.

And what you see here is two bonobos.

Burada iki bonobo görüyorsunuz.

The one in front

Ön taraftaki

has been beaten up in a fight.

bir kavgada yenilmiş.

The one in the back puts her arms around her and consoles her.

Arkada duran da kollarını ona sarmış, onu teselli ediyor.

This is also actually how we measure empathy in young children,

Çocuklarda da empatiyi bu şekilde ölçüyoruz,

by looking at how they respond to distressed individuals.

sıkıntılı bireylere nasıl tepki verdiklerini inceleyerek.

And high-ranking males, they do a lot of this.

Kıdemli erkekler bunu çok sık yapıyor.

High-ranking males provide an enormous amount of comfort in the group,

Kıdemli erkekler grupta inanılmaz seviyede teselli sağlıyorlar,

and they go to places where there are earthquakes

deprem, fırtına gibi afetlerin yaşandığı

or hurricanes

yerlere gidiyorlar

and they provide comfort.

ve tesellide bulunuyorlar.

The pope does this. The presidents do this.

Papa da aynını yapıyor. Devlet başkanları da.

All the leaders in the world have to do this job.

Dünyadaki tüm liderler bu işi yapmak zorunda.

The queen does it and so on.

Kraliçe de yapıyor.

They all have to do this job,

Bu işten hepsi sorumlu,

so providing consolation, and that's a very important task.

yani tesellide bulunmak çok önemli bir görev.

And males who are good at these two,

Bu iki konuda iyi olan erkekler,

keeping the peace and providing comfort,

barış ve teselli konusunda,

they become extremely popular leaders,

inanılmaz popülr liderlere dönüşüyorlar.

and there's actually some self-interest involved in it.

İşin içinde bireysel çıkar da var.

They don't do it just for the group,

Bunu yalnızca grup için yapmıyorlar,

because it also stabilizes their position.

bunu yapmak konumlarını sağlamlaştırıyor.

The more popular a male becomes as alpha male

Bir erkek, alfa olarak ne kadar popüler olursa

and the more the rest of them respects them and looks up to them,

geri kalanlar da o derece ona saygı duyuyor ve imreniyor,

the better their position is defended

konumları o derece savunma kazanıyor,

in case it's going to be challenged by somebody else,

çünkü başka bir tanesi tarafından meydan okunabilir,

because then, of course, the whole group is going to support that male

böyle bir durumda tüm grup o erkeği savunacak

because they want to keep a leader who is good for them.

çünkü kendileri için iyi olan bir lider isterler.

So the group is usually very supportive of males who are good leaders,

Yani grup iyi lider olan erkeklere genellikle destek çıkıyor

and it's not supportive at all of bullies.

ve zorbalara kesinlikle arka çıkmıyor.

And when bullies lose their position,

Zorbalar konumlarını kaybettiklerinde

they may end up in a very bad situation there.

kendilerini çok kötü bir durumun içinde bulabilirler.

This is data actually on the consolation behavior.

Bu verilerde teselli davranışını görüyorsunuz.

This is data on consolation in chimpanzees,

Şempanzeler arasındaki teselli,

and you see for the medium- and low-ranking individuals,

orta ve düşük kıdemli olanlara bir bakın,

the females do more of it than the males.

dişiler bunu erkeklerden daha çok yapıyor.

This is basically the whole community.

Aslında tüm topluluğu kapsıyor.

And this is true for all the mammal studies on empathy

Bu durum memelilerde empati üzerine yapılan tüm araştırmalarda geçerli,

is that females have more of it than males.

dişiler erkeklerden daha çok empati sahibi.

But look at the alpha male.

Ancak alfa erkeğe bir bakın.

The alpha male does far more than anybody else.

Alfa erkek diğer herkesten daha çok empati kuruyor.

And so that's the data on alpha males being the consoler in chief, basically.

Yani temelde barış elçisi görevindeki alfa erkeklere ait veriler.

The last thing I want to say is something about alpha females.

Bahsetmek istediğim son şey alfa dişiler hakkında.

This is a picture of Mama, the alpha female in the Arnhem zoo

Mama'nın bir resmi, Arnhem Hayvanat Bahçesi'nde alfa dişi,

where I used to work,

orada çalışıyordum,

who is now all over the internet,

şimdi internette çok izleniyor,

I think a hundred million clicks at the moment,

59 yaşında hayatını kaybederken çekilmiş videosu

for a video of her dying at the age of 59,

sanırım şu an 100 bin kez izlendi,

which happened last year.

bu geçen seneydi.

And Mama was an absolute centrum of the group.

Mama kesinlikle grubun merkeziydi.

So she was not physically capable of dominating the males.

Erkekleri domine edecek fiziksel kapasitede değildi.

She ranked below the males, but she was the center of the community,

Erkeklerden kıdemde aşağıdaydı ama yine de yopluluğun merkeziydi

and if there was big trouble in the community,

ve toplulukta bir sorun olduğunda

everyone would end up in the arms of Mama.

herkes soluğu Mama'nın kollarında alırdı.

And so she was a very important figure.

Oldukça önemli bir figürdü.

And so I don't want to minimize the position of alpha females

Bu yüzden şempanze gruplarında

alfa dişilerin konumunu minimize etmek istemiyorum.

in the chimpanzee group.

And then we have a species that is equally close to us

Bir de bize eşit derecede yakın bir tür var,

as the chimpanzee, the bonobo.

şempanze, bonobo örneği.

We often forget about the bonobo, but the bonobos have a matriarchal society

Bonoboları unutuyoruz ama ana erkil bir topluluk yapılar var

and the alpha individual is a female, generally.

ve genellikle dişiler alfa oluyor.

Generally, it's a female who is at the top of the community,

Genelde topluluğun başında bir dişi var

and we know much less about how this is done

ve bunu nasıl yaptıkları, o konuma nasıl geldikleri

and how they get to that position, and what they do with it,

ve işi nasıl yürüttükleri hakkında çok daha az şey biliyoruz.

because we know much less about bonobos in general.

çünkü bonobolar hakkında çok az şey biliyoruz.

But I do want to emphasize

Ama şunu vurgulamak istiyorum,

that the alpha in a group doesn't need to be a male,

bir gruptaki alfa erkek olmak zorunda değil

and that actually in one of our close relatives, it is a female.

ve en yakın akrabalarımızdan birinde alfa bir dişi.

So the message I want to leave you with

Yani vermek istediğim mesaj şu,

is that if you are looking at men in our society

toplumumuzdaki erkeklere baktığınız zaman

who are the boss of, let's say,

diyelim ki

a family or a business or Washington or whatever,

bir ailenin veya bir şirketin, hatta Washington'ın lideri diyelim,

you call them alpha male,

onu alfa olarak görüyorsunuz,

you should not insult chimpanzees

yanlış etiket kullanarak

by using the wrong label.

şempanzelere hakaret etmeyin.

(Laughter)

(Kahkahalar)

You should not call a bully an alpha male.

Bir zorbayı alfa kabul edemezsiniz.

Someone who is big and strong and intimidates and insults everyone

Büyük ve güçlü olan ve herkesi korkutan ve inciten bir kişi

is not necessarily an alpha male.

alfa demek değildir.

An alpha male has all sorts of qualities,

Bir alfa erkeğin pek çok niteliği var,

and I have seen bully alpha males in chimpanzees,

şempanzelere arasında da zorbalar gördüm,

they do occur,

olduğu oluyor,

but most of the ones that we have

ama rastladıklarımızın çoğu

have leadership capacities

liderlik yetilerine sahip

and are integrated in their community,

ve toplulukla bütünleşmişler,

and, like Amos at the end,

işin sonunda Amos gibi

they are loved and respected,

saygı duyuluyor ve seviliyorlar,

and so it's a very different situation than you may think.

yani sandığınızdan çok farklı bir durum.

And I thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)