How I made friends with reality | Emily Levine

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

I'm going to first tell you something that in my grandmother

Size büyükannemin tam beş kez oflayacağı

would've elicited a five-oy alarm:

bir şey söyleyeceğim:

"Oy-oy-oy-oy-oy."

''Of, of, of, of, of''

(Laughter)

(Kahkahalar)

And here it is ... are you ready?

İşte geliyor... Hazır mısınız?

OK.

Pekâlâ.

I have stage IV lung cancer.

4. evresinde akciğer kanseriyim.

Oh, I know, "poor me."

''Ah canım'' diyeceksiniz,

I don't feel that way.

Ben öyle hissetmiyorum.

I'm so OK with it.

Bununla barışığım.

And granted, I have certain advantages --

Ayrıca belli başlı avantajları var --

not everybody can take so cavalier an attitude.

herkes bunu böyle bir kibirle karşılayamaz.

I don't have young children.

Küçük çocuklarım yok.

I have a grown daughter who's brilliant and happy and wonderful.

Yetişkin bir kızım var, kendisi mutlu, zeki ve harika biri.

I don't have huge financial stress.

Öyle büyük ekonomik sıkıntım da yok.

My cancer isn't that aggressive.

Kanserim agresif değil.

It's kind of like the Democratic leadership --

Az çok Demokratların liderliği gibi,

(Laughter)

(Kahkahalar)

not convinced it can win.

kazanabileceğinden süpheliyim.

It's basically just sitting there,

Orada öylece oturmuş,

waiting for Goldman Sachs to give it some money.

Goldman Sachs'in işe biraz para yatırmasını bekliyor.

(Laughter)

(Kahkahalar)

(Applause)

(Alkışlar)

Oh, and the best thing of all --

Ve hepsinden de iyisi...

I have a major accomplishment under my belt.

Hâlihazırda bir başarıya imza attım.

Yes.

Evet.

I didn't even know it until someone tweeted me a year ago.

Bir yıl önce biri bana tvitleyene kadar haberim bile yoktu.

And here's what they said:

İşte söylenen şey:

"You are responsible

''Sen Amerikan erkeğinin

for the pussification of the American male."

kancıklaştırılmasından sorumlusun.''

(Laughter)

(Kahkahalar)

(Applause)

(Alkışlar)

Not that I can take all the credit, but ...

Tabii tüm başarıyı kendime atfedemem ama...

(Laughter)

(Kahkahalar)

But what if you don't have my advantages?

Peki ya siz benim avantajlarıma sahip değilseniz?

The only advice I can give you is to do what I did:

Size verebileceğim tek tavsiye benim yaptığımı yapmanız:

make friends with reality.

gerçeklikle arkadaş olun.

You couldn't have a worse relationship with reality than I did.

Gerçeklikle benim kurduğumdan daha kötü bir ilişki kuramazdınız.

From the get-go,

En başından beri,

I wasn't even attracted to reality.

gerçekliğe hiç ilgi duymadım.

If they'd had Tinder when I met reality,

Ben gerçeklikle tanıştığımda Tinder var olsaydı

I would have swiped left

hemen sola kaydırırdım

and the whole thing would have been over.

ve her şey bitmiş olurdu.

(Laughter)

(Kahkahalar)

And reality and I --

Gerçeklik ve ben...

we don't share the same values, the same goals --

aynı değerlere, aynı amaçlara sahip değiliz.

(Laughter)

(Kahkahalar)

To be honest, I don't have goals;

Dürüst olmak gerekirse benim amaçlarım da yok;

I have fantasies.

fantezilerim var.

They're exactly like goals but without the hard work.

Tıpkı amaç gibiler ama çok çalışma diye bir şey yok.

(Laughter)

(Kahkahalar)

(Applause)

(Alkışlar)

I'm not a big fan of hard work,

Çok çalışma yanlısı değilim,

but you know reality --

ama gerçekliği biliyorsunuz...

it's either push, push, push, push, push

sürekli itekliyor sizi,

through its agent, the executive brain function --

bunu idari beyin fonksiyonuyla yapıyor,

ölmenin ''oley!'' dediğiniz yanı:

one of the "yays" of dying:

my executive brain function won't have me to kick around anymore.

idari beyin fonksiyonum artık bana bir şeyleri tekmeletmeyecek.

(Laughter)

(Kahkahalar)

But something happened

Ancak bir şey oldu,

that made me realize

aslında gerçekliğin

that reality may not be reality.

gerçek olmayabileceğini fark ettim.

So what happened was,

Olan şey şuydu,

because I basically wanted reality to leave me alone --

gerçekliğin beni yalnız bırakmasını istediğim için...

but I wanted to be left alone in a nice house

ama tabii son model bir fırın ve derin donduruculu,

with a Wolf range and Sub-Zero refrigerator ...

çok güzel bir evde yoga dersleriyle

private yoga lessons --

yalnız kalmak istiyordum...

I ended up with a development deal at Disney.

İsteğim Disney'de geliştirme anlaşmasıyla neticelendi.

And one day I found myself in my new office

Bir gün ofisimin

Pamul Prenses'in Cüceleri Caddesi'nde olduğunu fark ettim.

on Two Dopey Drive --

(Laughter)

(Kahkahalar)

which reality thought I should be proud of ...

Gerçeklik bundan gurur duymamı bekliyordu.

(Laughter)

(Kahkahalar)

And I'm staring at the present they sent me to celebrate my arrival --

Bir de gelişimi kutlamak için bana gönderdikleri hediyeye bakıyordum,

not the Lalique vase or the grand piano I've heard of other people getting,

diğer insanlara verildiğini duyduğum Lalique vazo veya büyük piyano değil,

but a three-foot-tall, stuffed Mickey Mouse

90 cm uzunluğunda Mickey Mouse peluşu,

(Laughter)

(Kahkahalar)

with a catalog, in case I wanted to order some more stuff

içinde başka bir şey daha sipariş ederim diye katalog vardı,

that didn't jibe with my aesthetic.

göz zevkime hiç uymadı tabii.

(Laughter)

(Kahkahalar)

And when I looked up in the catalog

Kataloğa göz atıp

to see how much this three-foot-high mouse cost,

90 cm'lik farenin fiyatına baktığımda

here's how it was described ...

şöyle tarif ediliyordu;

"Life-sized."

''Gerçek boyutlarında''

(Laughter)

(Kahkahalar)

And that's when I knew.

İşte o zaman anladım.

Reality wasn't "reality."

Gerçeklik ''gerçek'' değildi.

Reality was an imposter.

Gerçeklik bir sahtekârdı.

So I dived into quantum physics and chaos theory

Asıl gerçekliği bulmak için

to try to find actual reality,

kuantum fiziği ve kaos teorisine daldım

and I've just finished a movie --

ve daha yeni bir film çektim,

yes, finally finished --

evet, sonunda bunlarla ilgili

about all that,

bir filmi yeni bitirdim,

so I won't go into it here,

ayrıntısına girmeyeceğim,

and anyway, it wasn't until after we shot the movie,

filmi çektikten sonra

when I broke my leg and then it didn't heal,

bacağımı kırdım ve iyileşmedi,

so then they had to do another surgery a year later,

bir sene sonra tekrar bir ameliyat gerekti,

and then that took a year --

bu da bir sene sürünce

two years in a wheelchair,

iki yıl tekerlekli sandalye kullandım

and that's when I came into contact with actual reality:

ve işte o zaman asıl gerçeklikle irtibat kurdum:

limits.

sınırlar.

Those very limits I'd spent my whole life denying

Hayatım boyunca inkâr ettiğim

and pushing past and ignoring

görmezden geldiğim bu sınırlar

were real,

gerçekti...

and I had to deal with them,

ve onlarla baş etmek zorunda kaldım,

and they took imagination, creativity and my entire skill set.

Bunun için hayalgücüm, yaratıcılığım ve tüm yeteneklerimi kullanmam gerekti.

It turned out I was great at actual reality.

Asıl gerçeklik konusunda çok iyi olduğum ortaya çıktı.

I didn't just come to terms with it,

Onunla öylece anlaşmaya varmadım,

I fell in love.

ona aşık oldum.

And I should've known,

Şunu da bilmeliydim ki

given my equally shaky relationship with the zeitgeist ...

Zeitgeist felsefesiyle olan çalkantılı ilişkimi düşününce...

I'll just say, if anyone is in the market for a Betamax --

Şu kadarını söyleyeyim, eski tip bir kaset çalar arıyorsanız...

(Laughter)

(Kahkahalar)

I should have known that the moment I fell in love with reality,

Gerçekliğe aşık olduğum o an bilmeliydim ki

the rest of the country would decide to go in the opposite direction.

dünyanın kalanı zıt yöne doğru gitmeye karar verecekti.

(Laughter)

(Kahkahalar)

But I'm not here to talk about Trump or the alt-right or climate-change deniers

Burada amacım Trump, aşırı sağ veya iklim değişikli şüphecileri hakkında

or even the makers of this thing,

ya da bu şeyi yapanlar hakkında konuşmak değil,

which I would have called a box,

bunun bir kutu olduğunu söylerdim,

except that right here, it says,

ama tam burada diyor ki

"This is not a box."

''Bu bir kutu değildir.''

(Laughter)

(Kahkahalar)

They're gaslighting me.

Beni aklımdan şüphe ettiriyorlar!

(Laughter)

(Kahkahalar)

(Applause)

(Alkışlar)

But what I do want to talk about

Ama asıl konuşmak istediğim

is a personal challenge to reality

gerçekliğe dair kişisel bir zorluk,

that I take personally,

benim için kişisel

and I want to preface it by saying that I absolutely love science.

ve buna bilime olan sevgimi vurgulayarak giriş yapmak istiyorum.

I have this --

Ben kendim,

not a scientist myself --

bir bilim insanı değilim ama...

but an uncanny ability to understand everything about science,

bilimle ilgili her şeyi anlamaya yönelik esrarengiz bir yeteneğim var,

except the actual science --

bilimin kendisi hariç ama --

(Laughter)

(Kahkahalar)

which is math.

yani matematik.

But the most outlandish concepts make sense to me.

En aykırı konseptler bile mantıklı geliyor.

The string theory;

Sicim teorisi;

the idea that all of reality emanates from the vibrations of these teeny --

tüm gerçekliğin o minicik şeylerin titreşiminden yayıldığı fikri...

I call it "The Big Twang."

Ben ona ''Büyük Tıngırtı'' diyorum.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Wave-particle duality:

Dalga-partikül ikilisi:

the idea that one thing can manifest as two things ...

bir şeyin kendisini iki şey olarak gösterebileceği fikri...

you know?

biliyorsunuzdur,

That a photon can manifest as a wave and a particle

bir foton dalga olarak da partikül olarak da ortaya çıkabilir,

coincided with my deepest intuitions

en derin sezgilerimle bunu harmanlayınca

that people are good and bad,

insanlar iyi ve kötü olabilir,

ideas are right and wrong.

fikirler de doğru ve yanlış.

Freud was right about penis envy

Freud penis kıskançlığı konusunda haklıydı

and he was wrong about who has it.

ve ona kimin sahip olduğu konusunda yanıldı.

(Laughter)

(Kahkahalar)

(Applause)

(Alkışlar)

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)

And then there's this slight variation on that,

Bir de bunun üzerine küçük bir varyasyon var,

which is reality looks like two things,

gerçeklik iki şey gibi görünebilir,

but it turns out to be the interaction of those two things,

ama aslında bu iki şeyin etkileşimidir,

like space -- time,

uzay ve zaman gibi,

mass -- energy

kütle ve enerji,

and life and death.

yaşam ve ölüm gibi.

So I don't understand --

O yüzden şunu anlayamıyorum,

I simply just don't understand

gerçekten anlamıyorum,

the mindset of people who are out to "defeat death" and "overcome death."

''ölümü yenmek'' için uğraşan insanların kafa yapısını anlamıyorum.

How do you do that?

Bunu nasıl yapabilirsiniz?

How do you defeat death without killing off life?

Hayatı öldürmeden ölümü nasıl yeniyorsunuz?

It doesn't make sense to me.

Bana bir şey ifade etmiyor.

I also have to say,

Şunu da söylemeliyim,

I find it incredibly ungrateful.

bunu inanılmaz bir nankörlük olarak görüyorum.

I mean, you're given this extraordinary gift --

Size olağanüstü bir hediye veriliyor:

life --

hayat...

but it's as if you had asked Santa for a Rolls-Royce Silver Shadow

ama siz Noel Baba'dan Rolls Royce araba istemişsiniz de

and you had gotten a salad spinner instead.

onun yerine salata karıştırıcısı gelmiş gibisiniz.

You know, it's the beef --

Burada önemli nokta,

the beef with it is that it comes with an expiration date.

bunların bir son kullanma tarihi var.

Death is the deal breaker.

Ölüm anlaşmayı bozuyor.

I don't get that.

İşte bunu anlamıyorum.

I don't understand --

Anlamıyorum,

to me, it's disrespectful.

çünkü benim için saygısızca.

It's disrespectful to nature.

Doğaya saygısızlık.

The idea that we're going to dominate nature,

Doğaya baskın çıkma anlayışı,

we're going to master nature,

doğanın efendisi olma anlayışı,

nature is too weak to withstand our intellect --

doğanın zekâmız karşısında çok zayıf olduğu anlayışı...

no, I don't think so.

ben öyle düşünmüyorum.

Siz de benim kadar kuantum fiziği okumuşsunuzdur,

I think if you've actually read quantum physics as I have --

well, I read an email from someone who'd read it, but --

yani aslında fizik okuyan birinden bir eposta okumuşluğum var...

(Laughter)

(Kahkahalar)

You have to understand

Şunu anlamanız lazım ki

that we don't live in Newton's clockwork universe anymore.

artık Newton'ın saat misali evreninde yaşamıyoruz.

We live in a banana peel universe,

Bir muz kabuğu evreninde yaşıyoruz

and we won't ever be able to know everything

ve her şeyi bilemeyeceğiz

or control everything

veya her şeyi kontrol edemeyeceğiz,

or predict everything.

her şeyi tahmin edemeyeceğiz.

Nature is like a self-driving car.

Doğa sürücüsüz bir araba gibi.

The best we can be is like the old woman in that joke --

Bu durumda olabileceğimizin en iyisi o fıkradaki yaşlı kadın...

I don't know if you've heard it.

Hiç duydunuz mu bilmiyorum.

An old woman is driving

Yaşlı bir kadın araba sürüyor,

with her middle-aged daughter in the passenger seat,

yanında orta yaşlı kızı var

and the mother goes right through a red light.

ve anne kırmızı ışıkta durmadan ilerliyor.

And the daughter doesn't want to say anything that makes it sound like,

Kızı, annesini gücendirecek bir şey söylemek istemiyor,

"You're too old to drive,"

''Araba sürecek yaşı geçtin'' gibi,

so she didn't say anything.

o yüzden hiçbir şey söylemiyor.

And then the mother goes through a second red light,

Sonra anne ikinci kez kırmızı ışıkta geçiyor,

and the daughter, as tactfully as possible,

bu sefer kızı mümkün olduğunca dikkatli bir şekilde

says, "Mom, are you aware

''Anne farkında mısın?'' diyor,

that you just went through two red lights?"

''İki kez kırmızı ışıkta geçtin.''

And the mother says, "Oh, am I driving?"

Anne şöyle diyor: ''Arabayı ben mi kullanıyorum?''

(Laughter)

(Kahkahalar)

(Applause)

(Alkışlar)

So ...

O yüzden...

and now, I'm going to take a mental leap,

Bazı zihinsel ilerlemeler yaşayacağım,

which is easy for me because I'm the Evel Knievel of mental leaps;

benim için kolay çünkü zihinsel ilerlemelerin Evel Knievel'ıyım;

my license plate says,

plakamda Latince

"Cogito, ergo zoom."

''Düşünüyorum, öyleyse varım.'' yazıyor.

I hope you're willing to come with me on this,

Umarım bana katılmaya isteklisinizdir,

but my real problem with the mindset that is so out to defeat death

ama benim asıl sorunum ölümü yenmeye çalışan zihniyetle,

is if you're anti-death,

ölüm karşıtıysanız

which to me translates as anti-life,

bu benim için hayat karşıtı demek,

which to me translates as anti-nature,

bu da doğa karşıtı demek

it also translates to me as anti-woman,

ve benim için ayrıca kadın karşıtı demek,

because women have long been identified with nature.

çünkü kadın eskiden bu yana doğayla ilişkilendiriliyor.

And my source on this is Hannah Arendt,

Bu konudaki kaynağım Hannah Arendt,

the German philosopher who wrote a book called "The Human Condition."

''İnsanlık Durumu'' kitabının yazarı Alman filozof.

And in it, she says that classically,

Kitapta klasik bir şekilde

work is associated with men.

işin erkeklerle ilişkilendirildiğini söylüyor.

Work is what comes out of the head;

İş sadece insan eseri;

it's what we invent,

biz icat ediyoruz,

it's what we create,

biz yaratıyoruz,

it's how we leave our mark upon the world.

dünyaya izimizi bu şekilde bırakıyoruz.

Whereas labor is associated with the body.

Doğum ise bedenle alakalı.

It's associated with the people who perform labor

Doğum gerçekleştiren ve doğan insanlarla

or undergo labor.

ilişkilendirilmiş.

So to me,

Yani benim için,

the mindset that denies that,

bunu inkâr eden zihniyet,

that denies that we're in sync with the biorhythms,

biyolojik ritimle eş gitmeyi

the cyclical rhythms of the universe,

evrenin döngüsel ritmini inkâr eden zihniyet

does not create a hospitable environment for women

ne kadınlar için ne de doğumla ilişkili insanlar için

or for people associated with labor,

yaşanabilir bir çevre yaratmıyorlar,

which is to say,

bu da şu demek oluyor,

people that we associate as descendants of slaves,

kölelerin soyundan geldiğini söylediğimiz insanlar

or people who perform manual labor.

veya doğal doğum yapmış insanlar.

So here's how it looks from a banana-peel-universe point of view,

Yani muz kabuğu evreni bakış açısından

from my mindset, which I call "Emily's universe."

''Emily'nin evreni'' dediğim zihniyetten bakınca durum şöyle.

First of all,

Öncelikle,

I am incredibly grateful for life,

hayat için minnettarım,

but I don't want to be immortal.

ama ölümsüz olmak istemiyorum.

I have no interest in having my name live on after me.

Benden sonra ismimin yaşaması fikri hiç ilgimi çekmiyor.

In fact, I don't want it to,

Aslında bunu istemiyorum bile,

because it's been my observation

çünkü şunu gözlemledim ki

that no matter how nice and how brilliant

ne kadar zeki, ne kadar iyi,

or how talented you are,

ne kadar yetenekli olursanız olun,

50 years after you die, they turn on you.

Öldükten 50 yıl sonra, size cephe alıyorlar.

(Laughter)

(Kahkahalar)

And I have actual proof of that.

Buna ilişkin kanıtım var.

A headline from the Los Angeles Times:

Los Angeles Times'tan bir manşet:

"Anne Frank: Not so nice after all."

''Anne Frank: O kadar da iyi değilmiş.''

(Laughter)

(Kahkahalar)

Plus, I love being in sync

Ayrıca evrenin döngüsel ritmiyle

with the cyclical rhythms of the universe.

eş gitmeyi çok seviyorum.

That's what's so extraordinary about life:

Hayatın sıradışılığı işte burada:

it's a cycle of generation,

bir nesil döngüsü,

degeneration,

sonra yok oluş

regeneration.

ve yeniden var oluş.

"I" am just a collection of particles

''Ben'' dediğiniz şey bu görünüşe gelmek için

that is arranged into this pattern,

bir araya gelmiş partiküller topluluğu,

then will decompose and be available,

ayrışacaklar

all of its constituent parts, to nature,

ve doğaya tabi olacaklar,

to reorganize into another pattern.

sonra da başka bir görünüş kazanacaklar.

To me, that is so exciting,

Bu benim için çok güzel bir şey

and it makes me even more grateful to be part of that process.

ve bu sürecin bir parçası olmak beni daha çok minnettar yapıyor.

You know,

I look at death now from the point of view of a German biologist,

Ölüme Alman bir biyologun bakış açısıyla bakıyorum,

Andreas Weber,

Andreas Weber,

who looks at it as part of the gift economy.

hediye ekonomisinin bir parçası olarak görüyor.

You're given this enormous gift, life,

Siz de bu dev hediyeye sahipsini: Hayat,

you enrich it as best you can,

en iyi şekilde onu zenginleştiriyorsunuz

and then you give it back.

ve sonra geri veriyorsunuz.

And, you know, Auntie Mame said, "Life is a banquet" --

Auntie Mame ''Hayat bir ziyafettir'' demişti,

well, I've eaten my fill.

ben kendi payımı yedim.

I have had an enormous appetite for life,

Hayata karşı inanılmaz bir iştahım vardı,

I've consumed life,

hayatı tükettim,

but in death, I'm going to be consumed.

şimdi ölümle ben tükeneceğim.

I'm going into the ground just the way I am,

Olduğum gibi yerin içine gireceğim

and there, I invite every microbe

ve orada her türlü mikrobun,

and detritus-er

döküntünün,

and decomposer

ayrıştırıcının

to have their fill.

paylarını almasını bekliyorum,

I think they'll find me delicious.

çok lezzetli olduğumu düşüneceklerdir.

(Laughter)

(Kahkahalar)

I do.

Bence öyle.

So the best thing about my attitude, I think, is that it's real.

Davranışımın en güzel yanı bence gerçek olması.

You can see it.

Bunu görebilirsiniz.

You can observe it.

Gözlemeyebilirsiniz.

It actually happens.

Gerçekten oluyor.

Well, maybe not my enriching the gift,

hediyeyi zenginleştirdiğimi göremiyor olabilirsiniz,

I don't know about that --

orasını bilemiyorum...

but my life has certainly been enriched by other people.

ama hayatın kesinlikle diğer insanlar tarafından zenginleşti.

By TED,

Örneğin TED,

which introduced me to a whole network of people

beni hayatıma renk katan

who have enriched my life,

dev bir insan ağıyla tanıştırdı,

including Tricia McGillis, my website designer,

internet sitemin tasarımcısı Tricia McGillis buna dâhil,

who's working with my wonderful daughter

internet sitem üzerinde düzenleme yaparak

to take my website and turn it into something

sadece bir blog yazarak kullanabileceğim bir hâle getirmek için

where all I have to do is write a blog.

kızımla birlikte çalışıyor.

I don't have to use the executive brain function ...

İdari beyin fonksiyonumu kullanmak zorunda değilim.

Ha, ha, ha, I win!

Ha ha ha, ben kazandım!

(Laughter)

(Kahkahalar)

And I am so grateful to you.

Size çok minnettarım.

I don't want to say "the audience,"

''İzleyiciler'' demek istemiyorum,

because I don't really see it as we're two separate things.

çünkü bizi iki farklı şey olarak görmüyorum.

I think of it in terms of quantum physics, again.

Buna yine kuantum fiziğiyle bakıyorum.

And, you know, quantum physicists are not exactly sure what happens

Kuantum fiziğinde dalga partiküle dönüşürken

when the wave becomes a particle.

ne olduğunu tam olarak bilemezsiniz.

There are different theories --

Bu konuda farklı teoriler var,

the collapse of the wave function,

dalga işlevinin düşüşü,

decoherence --

uyum kaybı,

but they're all agreed on one thing:

ama hepsi bir şeyde hemfikirler:

that reality comes into being through an interaction.

gerçeklik, etkileşim sonucu varlık kazanıyor.

(Voice breaking) So do you.

Siz de öyle.

And every audience I've ever had,

Beni dinleyen her izleyici kitlesi,

past and present.

geçmişte ve günümüzde.

Thank you so much for making my life real.

Hayatımı gerçek kıldığınız için size çok teşekkür ediyorum.

(Applause)

(Alkışlar)

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)

Thank you.

Teşekkür ederim.