Bruno Torturra: Got a smartphone? Start broadcasting

Çeviri: Miraç Şendil Gözden geçirme: Nihal Aksakal

Has anyone among you ever been exposed to tear gas?

Aranızda biber gazına maruz kalan var mı?

Tear gas? Anyone?

Biber gazı? Kimler var?

I'm sorry to hear that, so you might know that it's a very toxic substance,

Bunu duyduğuma üzüldüm, belki çok zehirli bir madde olduğunu biliyorsunuzdur

but you might not know that it's a very simple molecule

ama telafuz edemeyeceğiniz bir ismi olan

with an unpronouncable name:

basit bir molekül olduğunu bilmiyorsunuzdur:

it's called chlorobenzalmalononitrile.

Klorobenzalmalononitril.

Başardım.

It's decades old, but it's becoming very trendy among police forces

Onlarca yıldır var ancak görünüşe göre son zamanlarda

polis kuvvetleri arasında çok popüler olmaya başladı

around the planet lately, it seems,

and according to my experience as a non-voluntary breather of it,

ve deneyimlerime göre, istemsizce soluyan biri olarak

tear gas has two main but quite opposite effects.

biber gazının iki temel fakat birbirine oldukça zıt olan etkileri var.

One, it can really burn your eyes,

Birincisi, gözlerinizi cidden yakabilir.

and two, it can also help you to open them.

İkincisi, gözlerinizi açmanıza yardım edebilir.

Tear gas definitely helped to open mine to something

Biber gazının bugün sizinle paylaşmak istediğim şeyi

that I want to share with you this afternoon:

görmeme oldukça yardımı dokundu:

that livestreaming the power of independent broadcasts through the web

İnternetteki bağımsız canlı yayınların gücü

can be a game-changer in journalism,

basında, aktivizmde ve gördüğüme göre

in activism, and as I see it, in the political discourse as well.

politik söylemlerde dönüm noktası olablir.

That idea started to dawn on me in early 2011

Bu fikir ilk olarak 2011'in başlarında

when I was covering a protest in São Paulo.

Sao Paulo'da bir protestoda aklıma geldi.

It was the marijuana march,

Marijuana için yapılan bir yürüyüştü,

a gathering of people asking for the legalization of cannabis.

bir grup insan kenevirin yasallaşmasını istiyordu.

When that group started to move,

Grup hareket etmeye başladığında,

the riot police came from the back with rubber bullets, bombs,

çevik kuvvet arkadan plastik mermiler, bombalar

and then the gas.

ve ardından gazla saldırdı.

But to make a long story short,

Uzun lafın kısası,

I had entered that protest as the editor-in-chief

11 yıldır çalıştığım köklü bir derginin

of a well-established printed magazine where I'd worked for 11 years,

baş editörü olarak katıldığım eylemden,

and thanks to this unsolicited effects of tear gas,

biber gazının istenmeyen etkileri sağ olsun

I left it as a journalist that was now committed to new ways

orada olmanın nasıl bir şey olduğunu yeni yöntemlerle paylaşmaya

of sharing the raw experience of what it's like to be there, actually.

kendini adamış bir gazeteci olarak çıktım.

So in the following week, I was back in the streets,

Bir sonraki hafta, sokaklara geri dönmüştüm

but that time, I wasn't a member of any media outlet anymore.

fakat bu sefer, herhangi bir basın kuruluşu üyesi değildim.

I was there as an independent livestreamer, and all I had with me

Bağımsız bir canlı yayın takipçisi olarak oradaydım

ve yanımdaki tek şey ödünç aletlerdi.

was basically borrowed equipment.

I had a very simple camera and a backpack with 3G modems.

Basit bir kameram ve 3G modemiyle bir sırt çantam vardı.

And I had this weblink that could be shared through social media,

Sosyal medya aracılığıyla paylaşılabilen,

herhangi bir web sitesine koyulabilen bir web bağlantım vardı

could be put in any website,

and that time, the protest went along fine.

ve o sırada protesto iyi gidiyordu.

There was no violence.

Şiddet yoktu.

There was no action scenes.

Görünürde hiç aksyion yoktu.

But there was something really exciting,

Ancak heyecan verici bir şey vardı.

because I could see at a distance the TV channels covering it,

Bir mesafeden televizyon kanallarını görebiliyordum.

and they had these big vans and the teams and the cameras,

Büyük kamyonetleri, takımları ve kameraları vardı.

and I was basically doing the same thing

Temel olarak ben de aynı şeyi yapıyordum

and all I had was a backpack.

ancak benim sadece bir sırt çantam vardı.

And that was really exciting to a journalist,

Bir gazeteci için çok heyecan vericiydi

but the most interesting part was when I got back home, actually,

ancak en ilginç kısım aslında eve döndüğüm zamandır

because I learned that I had been watched

çünkü 90.000 kişi tarafından izlendiğimi öğrendim

by more than 90,000 people,

ve insanlardan bunu nasıl yaptığımı,

and I got hundreds of emails and messages of people asking me, basically,

böyle bir şeyi yapmanın nasıl mümkün olabileceğini soran

how did I do it,

binlerce elektronik posta

how it was possible to do such a thing.

ve binlerce mesaj aldım.

And I learned something else, that that was actually the first time

Başka bir şey daha öğrenmiştim.

Bir ülkede, biri ilk defa sokak protestosundan

that somebody had ever done a livestreaming in a street protest

in the country.

canlı yayın yapmıştı.

And that really shocked me,

Bu gerçekten beni şoke etti

because I was no geek, I was no technology guy,

çünkü inek veya teknoloji çocuğu falan değildim,

and all the equipment needed was already there,

ihtiyaç duyduğum tüm ekipman zaten oradaydı

was easily available.

ve kolayca temin edilebilirdi.

And I realized that we had a frontier here,

Burada çok önemli bir sınır olduğunun

a very important one,

farkına vardık.

that it was just a matter of changing the perspective,

Bu sadece bir perspektif değişikliği meselesiydi

and the web could be actually used,

ve internet aslında muazzam

already used, as a colossal and uncontrollable

ve kontrol edilemeyen ve son derece anarşik bir TV kanalı,

and highly anarchical TV channel, TV network,

TV bağlantısı ve çok temel becerilere ve çok temel donanıma sahip herkes,

and anyone with very basic skills and very basic equipment,

hatta benim gibi kekemelik sorunu olan biri bile kullanabilir,

even someone like me who had this little stuttering issue,

so if it happens, bear with me please,

bu yüzden eğer kekemelersem,

sabredin lütfen,

even someone like me could become a broadcaster.

benim gibi biri bile yayıncı olabilir.

And that sounded revolutionary in my mind.

Bu, aklıma evrimsel bir şey gibi kazındı.

So for the next couple of years,

Sonraki birkaç yıl boyunca

I started to experiment with livestreaming in different ways,

canlı yayını farklı yönlerden tecrübe edinmeye başladım,

not only in the streets but mostly in studios and in homes,

sadece sokaklarda değil, çoğunlukla stüdyolarda ve evlerde,

until the beginning of 2013, last year,

ta ki geçen yıl, 2013'ün başında

when I became the cofounder of a group called Mídia NINJA.

"Mídia NINJA" adında bir grubun kurucu ortağı olana kadar.

NINJA is an acronym

"NINJA" kelimesi

that stands for Narrativas Independentes Jornalismo e Ação,

"Narrativas Independentes Jornalismo e Ação"nun kısaltılmışı,

or in English, independent narratives, journalism, and action.

Türkçesi ise bağımsız anlatılar, gazetecilik ve eylem.

It was a media group that had little media plan.

Küçük bir planı olan bir medya kuruluşuydu.

We didn't have any financial structure.

Herhangi bir finansal dayanağımız yoktu.

We were not planning to make money out of this,

Bu işten para kazanmaya çalışmıyorduk

which was wise, because you shouldn't try to make money out of journalism now.

akıllıcaydı çünkü o zaman gazetecilikten para kazanmaya çalışmamalıydınız.

But we had a very solid and clear conviction,

Ancak, sosyal medyadaki hiper bağlantılı ortamın

that we knew that the hyperconnected environment of social media

ülke çapında deneysel gazetecilerden oluşan bir ağı

could maybe allow us to consolidate

birleştirmemize izin verebileceğini bildiğimiz konusunda

a network of experimental journalists throughout the country.

çok sağlam ve açık bir inancımız vardı.

So we launched a Facebook page first, and then a manifesto,

İlk olarak Facebook sayfası kurduk sonra da bildirgeyi hallettik

and started to cover the streets in a very simple way.

ve basit şekilde sokaklara yayılmaya başladık.

But then something happened, something that wasn't predicted,

Ancak sonra bir şey oldu, kimsenin tahmin etmediği

that no one could have anticipated.

ve kimsenin aklına gelmeyen bir şey.

Street protests started to erupt in São Paulo.

São Paulo'da sokak protestoları başladı.

They began as very local and specific.

Yerel ve spesifik şekilde başladı.

They were against the bus fare hike that had just happened in the city.

Şehirde yeni gerçekleşen otobüs ücreti zammına karşıydılar.

This is a bus.

İşte bir otobüs.

It's written there, "Theft."

Üstünde "Hırsızlık" yazıyor.

But those kind of manifestations started to grow,

Ancak bu tür yürüyüşler çoğalmaya başladı

and they kept happening.

ve sürekli hale geldi.

So the police violence against them started to grow as well.

Dolayısıyla isyancılara karşı olan polis şiddeti de arttı.

But there was another conflict,

Başka bir uyuşmazlık da vardı,

the one I believe that's more important here

anlattığım şeyi daha iyi destekleyecek

to make my point that it was a narrative conflict.

daha önemli bir şey: Anlatı çatışması.

There was this mainstream media version of the facts

Sokaklarda olan herkesin

that anyone who was on the streets could easily challenge

gerçekte orada olanlara ilişkin kendi görüşlerini sunmaları halinde

if they presented their own vision of what was actually happening there.

kolayca meydan okuyabileceği gerçeğinin bir de ana akım medya versiyonu vardı.

And it was this clash of visions, this clash of narratives,

Sanırım bu vizyon çatışması, bu anlatı çatışmaları,

that I think turned those protests

yüz binlerce insanın

into a long period in the country of political reckoning

tüm ülkede sokaklara döküldüğü

where hundreds of thousands of people,

siyasi hesaplaşma ülkesinde

probably more than a million people

bu protestoları

took to the streets in the whole country.

uzun bir döneme dönüştürdü.

But it wasn't about the bus fare hike anymore.

Ama bu artık otobüs zammı ile ilgili değildi.

It was about everything.

Her şeyle ilgiliydi.

The people's demands, their expectations,

İnsanların istekleri, beklentileri

the reasons why they were on the streets

sokakta olmalarının sebepleri,

could be as diverse as they could be contradictory in many cases.

birçok yönden karşıt fikirde olabilmeleri kadar çeşitliydi.

If you could read it, you would understand me.

Okuyabilseydiniz beni anlardınız.

But it was in this environment of political catharsis

Ülkenin içinde bulunduğu siyasi katarsis ortamında

that the country was going through

tabii ki siyasetle ilgisi vardı

that it had to do with politics, indeed,

ancak aynı zamanda

but it had to do also with a new way of organizing,

yeni bir iletişim yoluyla,

through a new way of communicating.

yeni bir örgütlenme yolu ile de ilgiliydi.

It was in that environment that Mídia NINJA emerged

İşte o ortamda "Mídia NINJA" neredeyse anonimlikten

from almost anonymity to become a national phenomenon,

ulusal bir fenomen haline geldi,

because we did have the right equipment.

çünkü doğru ekipmana sahiptik.

We are not using big cameras.

Büyük kameralar kullanmıyoruz.

We are using basically this.

Bunu kullanıyoruz.

We are using smartphones.

Akıllı telefonları kullanıyoruz.

And that, actually, allowed us to become invisible in the middle of the protests,

Bu durum aslında bizi protestoların ortasında görünmez hale getirdi

but it allowed us to do something else:

ancak başka şeylere de yaradı:

to show what it was like to be in the protests,

protestolarda olmanın nasıl bir şey olduğunu göstermemize,

to present to people at home a subjective perspective.

evdekilere olayın öznel tarafını göstermemize.

But there was something that is more important,

Ama bence,

I think, than the equipment.

ekipmandan daha önemli bir şey vardı.

It was our mindset,

Düşünce yapımız

because we are not behaving as a media outlet.

çünkü bir medya organı gibi davranmıyorduk.

We are not competing for news.

Haberler için yarışmıyoruz.

We are trying to encourage people,

İnsanlara bunu nasıl yapacaklarını

to invite people, and to actually teach people

ve nasıl yayıncı olacaklarını

how to do this, how they also could become broadcasters.

öğrenmeye cesaretlendiriyoruz, davet ediyoruz.

And that was crucial to turn Mídia NINJA from a small group of people,

Bu da "Mídia NINJA"nın büyümesi için önemliydi.

and in a matter of weeks,

Birkaç hafta içinde

we multiplied and we grew exponentially throughout the country.

çoğaldık ve ülke genelinde katlanarak büyüdük.

So in a matter of a week or two, as the protests kept happening,

1-2 hafta içerisinde, protestolar sürerken

we were hundreds of young people

ülkenin her yerinden

connected in this network throughout the country.

bu ağ sayesinde bağlanmış yüzlerce genç haline gelmiştik.

We were covering more than 50 cities at the same time.

Aynı anda 50'den fazla şehri görebiliyorduk.

That's something that no TV channel could ever do.

Hiçbir kanalın yapamadığı bir şey bu.

That was responsible for turning us suddenly, actually,

Aslında bizi birdenbire

into kind of the mainstream media of social media.

sosyal medyanın ana akım medyasına dönüştüren şey de buydu.

So we had a couple of thousands of followers on our Facebook page,

Facebook sayfamızda birkaç bin takipçimiz vardı

and soon we had a quarter of a million followers.

ve bu sayı kısa zamanda çeyrek milyona ulaşmıştı.

Our posts and our videos

Gönderilerimiz ve videolarımız

were being seen by more than 11 million timelines a week.

haftada 11 milyon facebook sayfası tarafından görüntüleniyordu.

It was way more than any newspaper or any magazine could ever do.

Bu, herhangi bir gazetenin veya derginin yapabileceğinin fazlasıyla üstündeydi.

And that turned Mídia NINJA into something else,

Bu durum "Mídia NINJA"yı farklı bir şeye dönüştürdü,

more than a media outlet, than a media project.

yayın organından ziyade medya projesine dönüşmüştük.

It became almost like a public service

Vatandaşa, protestocuya,

to the citizen, to the protester,

aktiviste karşı

to the activist,

neredeyse bir kamu hizmeti gibiydi

because they had a very simple and efficient and peaceful tool

çünkü polis ve medyayla yüzleşmek için

to confront both police and media authority.

çok basit, etkili ve barışçıl bir araçları vardı.

Many of our images started to be used in regular TV channels.

Birçok görüntümüz TV kanallarında yayınlanmaya başlamıştı.

Our livestreams started to be broadcast even in regular televisions

İşler kızıştığında canlı yayınlarımız bile

normal kanallar tarafından yayınlanıyordu.

when things got really rough.

Some our images were responsible to take some people out of jail,

Bazı görüntülerimiz sayesinde, yanlış suçlamalar altında

people who were being arrested unfairly

haksız yere tutuklanan bazı insanların hapisten çıkmasını sağladı

under false accusations, and we could prove them innocent.

ve onların masum olduklarını da ispatlayabildik.

And that also turned Mídia NINJA very soon

Bu da ne yazık ki Mídia NINJA'yı kısa bir zamanda

to be seen as almost an enemy of cops, unfortunately,

polis düşmanı olarak göstermeye başladı

and we started to be severely beaten, and eventually arrested on the streets.

ve ciddi bir şekilde dövülmeye ve sokaklarda tutuklanmaya başladık.

It happened in many cases.

Birçok olayda yaşadık bunları.

But that was also useful, because we were still at the web,

Ancak bu da yararlıydı çünkü hala internetteydik,

so that helped to trigger an important debate in the country

bu da ülkede medyanın kendisinin rolü

on the role of the media itself

ve ülkedeki basın özgürlüğünün durumu hakkında

and the state of the freedom of the press in the country.

önemli bir tartışmayı tetiklemeye yardımcı oldu.

So Mídia NINJA now evolved

Böylece Mídia NINJA şimdi umduğumuz şeye evrildi

and finally consolidated itself in what we hoped it would become:

ve nihayetinde konsolide etti:

a national network of hundreds of young people,

yüzlerce gençten oluşan ulusal bir ağ,

self-organizing themselves locally

kendilerini sosyal, insan hakları meselelerini kapsayacak şekilde

to cover social, human rights issues,

yerel olarak örgütleyen

and expressing themselves not only politically

ve sadece siyasi değil

but journalistically.

gazetecilikle ifade eden gençler.

What I started to do in the beginning of this year,

Mídia NINJA zaten kendi kendini organize eden bir ağ olduğu için

as Mídia NINJA is already a self-organizing network,

kendimi bu yılın başında yapmaya başladığım

I'm dedicating myself to another project.

başka bir projeye adıyorum.

It's called Fluxo, which is Portuguese for "stream."

Adı "Fluxo", Portekizcede "yayın" anlamına geliyor.

It's a journalism studio in São Paulo downtown,

São Paulo şehir merkezinde,

where I used livestream to experiment

televizyon sonrası formatları dediğim şeyi denemek için

with what I call post-television formats.

canlı yayını kullandığım bir gazetecilik stüdyosu.

But I'm also trying to come up with ways to finance independent journalism

Ama aynı zamanda bir izleyici kitlesi ile doğrudan bir ilişki kurarak

through a direct relationship with an audience,

bağımsız gazeteciliği

with an active audience,

finanse etmenin yollarını bulmaya çalışıyorum

because now I really want to try to make a living

çünkü artık gerçekten göz yaşartıcı gaz çözümümden

out of my tear gas resolution back then.

geçimimi sağlamak istiyorum.

But there's something more significant here,

Ancak burada daha önemli bir şey var,

something that I believe is more important and more crucial than my personal example.

kişisel örneğimden daha önemli olduğuna inandığım bir şey.

I said that livestream could turn the web into a colossal TV network,

Canlı yayının İnternet'i muazzam bir TV ağına çevirebileceğini söylemiştim

but I believe it does something else,

ancak bence başka şeylere de yarayabilir

because after watching people using it,

çünkü insanların bir şeylerin üstünü kapatmak için değil keşfetmek için

not only to cover things but to express, to organize themselves politically,

kullandığını gördükten sonra

I believe livestream can turn cyberspace into a global political arena

canlı yayının, siber alanı herkes için kullanılabilecek

küresel bir siyasi arenaya dönüştürebileceğine inanıyorum

where everyone might have a voice,

a proper voice,

düzgün bir şekilde

because livestream takes the monopoly of the broadcast political discourse,

çünkü canlı yayın, yayın politik söylemi tekelini,

of the verbal aspect of the political dialogue

siyasi diyaloğun sözel yönünü sadece politikacıların

out of the mouths of just politicians and political pundits alone,

ve politik uzmanların ağzından alır ve vatandaşlara tecrübe

and it empowers the citizen through this direct and non-mediated power

ve diyalog alışverişinin bu doğrudan

of exchanging experiences and dialogue,

ve aracı olmayan gücü aracılığıyla verir,

empowers them to question and to influence authorities

yetkilileri görmek üzere olduğumuz şekillerde sorgulamalarını

in ways in which we are about to see.

ve etkilemelerini sağlar.

And I believe it does something else that might be even more important,

Hatta daha da önemli bir şeye yaradığını da düşünüyorum,

that the simplicity of the technology can merge objectivity and subjectivity

teknolojinin sadeliğinin, yani bence,

nesnelliği ve öznelliği çok politik bir şekilde birleştirebileceğinden,

in a very political way, as I see it,

because it really helps the audience,

izleyiciye, vatandaşa,

dünyayı başka birinin gözünden görmesine

the citizen, to see the world through somebody else's eye,

so it helps the citizen to put him- or herself

gerçekten yardımcı oluyor,

in other people's place.

böylece empati kurulmasını sağlıyor.

And that idea, I think, should be the intention,

Bu fikir, bence,

should be the goal of any good journalism, any good activism,

iyi bir gazeteciliğin, iyi bir aktivizmin,

ama en önemlisi de herhangi bir iyi politikanın niyeti ve hedefi olmalıdır.

but most of all, any good politics.

Thank you very much. It was an honor.

Çok teşekkür ederim. Onur duydum.

(Applause)

(Alkışlar)