Bruno Torturra: Got a smartphone? Start broadcasting

Tłumaczenie: Natalia Szewczyk Korekta: Rysia Wand

Has anyone among you ever been exposed to tear gas?

Czy ktoś z was miał kontakt z gazem łzawiącym?

Tear gas? Anyone?

Gaz łzawiący? Ktokolwiek?

I'm sorry to hear that, so you might know that it's a very toxic substance,

Przykro mi to słyszeć. Wiecie więc, że to bardzo toksyczna substancja,

but you might not know that it's a very simple molecule

ale możecie nie wiedzieć, że to bardzo prosta molekuła

with an unpronouncable name:

z trudną do wymówienia nazwą:

it's called chlorobenzalmalononitrile.

Nazywa się chlorobenzylidenomalononitryl.

Ja ją stworzyłem.

It's decades old, but it's becoming very trendy among police forces

Liczy dziesiątki lat, ale robi się bardzo popularna

around the planet lately, it seems,

wśród policji na całym świecie.

and according to my experience as a non-voluntary breather of it,

Jako doświadczony, niedobrowolny wdychacz wiem,

tear gas has two main but quite opposite effects.

że gaz łzawiący ma dwa przeciwstawne skutki.

One, it can really burn your eyes,

Pierwszy: może naprawdę wypalić ci oczy,

and two, it can also help you to open them.

i drugi: może pomóc ci je otworzyć.

Tear gas definitely helped to open mine to something

Zdecydowanie gaz łzawiący pomógł mi otworzyć oczy

that I want to share with you this afternoon:

i tym chcę się z wami dzisiaj podzielić:

that livestreaming the power of independent broadcasts through the web

nadawanie na żywo niezależnych sprawozdań w sieci

can be a game-changer in journalism,

może być punktem zwrotnym w dziennikarstwie,

in activism, and as I see it, in the political discourse as well.

aktywizmie, i moim zdaniem, również w debatach politycznych.

That idea started to dawn on me in early 2011

Pomysł ten wpadł mi do głowy na początku 2011 roku,

when I was covering a protest in São Paulo.

kiedy relacjonowałem protest w São Paulo.

It was the marijuana march,

Był to marsz zwolenników marihuany.

a gathering of people asking for the legalization of cannabis.

Chcieli, by marihuana była legalna.

When that group started to move,

Kiedy grupa zaczęła iść,

the riot police came from the back with rubber bullets, bombs,

policyjne oddziały prewencji zaskoczyły ich od tyłu kulami gumowymi,

and then the gas.

bombami, a potem gazem.

But to make a long story short,

Mówiąc krótko

I had entered that protest as the editor-in-chief

zacząłem udział w proteście jako redaktor naczelny znanego magazynu,

of a well-established printed magazine where I'd worked for 11 years,

dla którego pracowałem przez 11 lat,

and thanks to this unsolicited effects of tear gas,

ale dzięki nieproszonym skutkom gazu łzawiącego

I left it as a journalist that was now committed to new ways

skończyłem go jako dziennikarz, zdecydowany zmienić sposób

of sharing the raw experience of what it's like to be there, actually.

dzielenia się doświadczeniem faktycznego pobytu w takim miejscu.

So in the following week, I was back in the streets,

Tydzień później wróciłem na ulice,

but that time, I wasn't a member of any media outlet anymore.

ale nie jako członek żadnego z mediów.

I was there as an independent livestreamer, and all I had with me

Nadawałem niezależnie,

mając ze sobą tylko pożyczony sprzęt.

was basically borrowed equipment.

I had a very simple camera and a backpack with 3G modems.

Miałem bardzo prostą kamerę i plecak z modemami 3G.

And I had this weblink that could be shared through social media,

Miałem też link gotowy do wrzucenia na media społecznościowe,

could be put in any website,

na dowolną stronę,

and that time, the protest went along fine.

ale tym razem protest poszedł gładko.

There was no violence.

Nie było przemocy.

There was no action scenes.

Nie było scen akcji.

But there was something really exciting,

Ale było w tym coś niezwykle ekscytującego,

because I could see at a distance the TV channels covering it,

bo z daleka widziałem stacje telewizyjne robiące relacje,

and they had these big vans and the teams and the cameras,

ich duże wozy transmisyjne, zespoły i kamery,

and I was basically doing the same thing

a ja robiłem to samo,

and all I had was a backpack.

mając przy sobie tylko plecak.

And that was really exciting to a journalist,

Wspaniała chwila dla dziennikarza,

but the most interesting part was when I got back home, actually,

ale najciekawiej zrobiło się, kiedy wróciłem do domu

because I learned that I had been watched

i dowiedziałem się, że moją relację obejrzało

by more than 90,000 people,

ponad 90 000 ludzi.

and I got hundreds of emails and messages of people asking me, basically,

W setkach maili i wiadomości pytano,

how did I do it,

jak to zrobiłem,

how it was possible to do such a thing.

jak się coś takiego robi.

And I learned something else, that that was actually the first time

Dowiedziałem się też wtedy,

że po raz pierwszy ktoś nadawał z ulicy podczas protestu

that somebody had ever done a livestreaming in a street protest

in the country.

w kraju.

And that really shocked me,

I to mnie zszokowało,

because I was no geek, I was no technology guy,

bo nie byłem żadnym technoświrem,

and all the equipment needed was already there,

cały potrzebny sprzęt

był łatwo dostępny.

was easily available.

And I realized that we had a frontier here,

Zdałem sobie sprawę, że jest pewna granica,

a very important one,

bardzo ważna granica,

that it was just a matter of changing the perspective,

która zależy jedynie od zmiany perspektywy

i internet mógłby być używany

and the web could be actually used,

already used, as a colossal and uncontrollable

jako olbrzymi i niekontrolowany

and highly anarchical TV channel, TV network,

i wysoce samowolny kanał telewizyjny, sieć telewizyjna,

and anyone with very basic skills and very basic equipment,

gdzie z podstawowymi umiejętnościami i bardzo prostym sprzętem

even someone like me who had this little stuttering issue,

każdy, nawet ktoś, kto się trochę jąka,

so if it happens, bear with me please,

jeśli zacznę się jąkać, proszę o cierpliwość,

even someone like me could become a broadcaster.

nawet taki ktoś, jak ja, mógł zostać komentatorem.

And that sounded revolutionary in my mind.

To brzmiało dla mnie rewolucyjnie.

So for the next couple of years,

Dlatego przez następnych kilka lat

I started to experiment with livestreaming in different ways,

eksperymentowałem z nadawaniem na różne sposoby,

not only in the streets but mostly in studios and in homes,

nie tylko na ulicach, ale głównie w studiach i domach

until the beginning of 2013, last year,

aż do początku 2013 roku,

when I became the cofounder of a group called Mídia NINJA.

kiedy założyliśmy grupę Mídia NINJA.

NINJA is an acronym

NINJA to akronim

that stands for Narrativas Independentes Jornalismo e Ação,

od Narrativas Independentes Jornalismo e Ação

or in English, independent narratives, journalism, and action.

czyli "Niezależne sprawozdania, dziennikarstwo i działanie".

It was a media group that had little media plan.

Była to grupa medialna bez planu medialnego.

We didn't have any financial structure.

Nie mieliśmy żadnej struktury finansowej.

We were not planning to make money out of this,

Nie planowaliśmy zarobić, co było mądre,

which was wise, because you shouldn't try to make money out of journalism now.

bo nie powinno się chcieć zarabiać dziś na dziennikarstwie.

But we had a very solid and clear conviction,

Byliśmy wtedy mocno przekonani,

that we knew that the hyperconnected environment of social media

że silnie powiązane środowisko mediów społecznościowych

could maybe allow us to consolidate

pozwoli nam stworzyć

a network of experimental journalists throughout the country.

ogólnokrajową sieć dziennikarzy eksperymentalnych.

So we launched a Facebook page first, and then a manifesto,

Utworzyliśmy stronę na facebooku, a potem manifest,

and started to cover the streets in a very simple way.

i zaczęliśmy relacjonować z ulic w bardzo prosty sposób.

But then something happened, something that wasn't predicted,

Wtedy zdarzyło się coś nie do przewidzenia,

czego nikt się nie spodziewał.

that no one could have anticipated.

Street protests started to erupt in São Paulo.

Zaczęły się protesty uliczne w São Paulo.

They began as very local and specific.

Najpierw bardzo lokalnie i specyficznie.

They were against the bus fare hike that had just happened in the city.

Protestowano przeciwko wzrostowi cen biletów autobusowych w mieście.

This is a bus.

To jest autobus.

It's written there, "Theft."

Napisane jest na nim: "Złodziejstwo".

But those kind of manifestations started to grow,

Te manisfestacje zaczęły się rozrastać

and they kept happening.

i trwały nieprzerwanie.

So the police violence against them started to grow as well.

Przemoc policji wobec nich też wzrosła.

But there was another conflict,

Ale miał miejsce też inny konflikt,

the one I believe that's more important here

moim zdaniem ważniejszy niż inne,

to make my point that it was a narrative conflict.

bo był to konflikt sprawozdawczy.

There was this mainstream media version of the facts

Mieliśmy mainstreamową wersję wiadomości,

that anyone who was on the streets could easily challenge

którą protestujący mogliby spokojnie podważyć,

if they presented their own vision of what was actually happening there.

gdyby przestawili swoją wersję wydarzeń.

And it was this clash of visions, this clash of narratives,

To zderzenie wersji wydarzeń, zderzenie sposobu relacjonowania

that I think turned those protests

sprawiło, że protesty zmieniły się

into a long period in the country of political reckoning

w długi okres politycznych rozrachunków w kraju,

where hundreds of thousands of people,

gdzie setki tysięcy ludzi,

probably more than a million people

może ponad milion ludzi,

took to the streets in the whole country.

wyszło na ulice w całym kraju.

But it wasn't about the bus fare hike anymore.

Już nie chodziło o podwyżki cen biletów.

It was about everything.

Powodem było wszystko.

The people's demands, their expectations,

Żądania ludzi, ich oczekiwania,

the reasons why they were on the streets

powody, dla których wyszli na ulice,

could be as diverse as they could be contradictory in many cases.

były równie różnorodne, co sprzeczne.

If you could read it, you would understand me.

Gdybyście umieli to przeczytać, zrozumielibyście mnie.

But it was in this environment of political catharsis

Środowisko politycznego oczyszczenia,

that the country was going through

przetaczające się po całym kraju,

that it had to do with politics, indeed,

dotyczyło polityki,

but it had to do also with a new way of organizing,

ale również nowego sposobu organizacji

poprzez nowy sposób komunikacji.

through a new way of communicating.

It was in that environment that Mídia NINJA emerged

W takim środowisku wzeszło Mídia NINJA

from almost anonymity to become a national phenomenon,

z anonimowości do zjawiska narodowego,

because we did have the right equipment.

bo mieliśmy właściwy sprzęt.

We are not using big cameras.

Nie używamy dużych kamer.

We are using basically this.

Używamy tego.

We are using smartphones.

Używamy smartfonów.

And that, actually, allowed us to become invisible in the middle of the protests,

Dzięki temu jesteśmy niewidzialni podczas protestów,

but it allowed us to do something else:

pozwoliło to nam też pokazać,

to show what it was like to be in the protests,

jak to jest być w samym środku protestu

to present to people at home a subjective perspective.

i zaprezentować ludziom w domach subiektywną perspektywę.

But there was something that is more important,

Ale czymś ważniejszym od sprzętu,

I think, than the equipment.

moim zdaniem,

It was our mindset,

był nasz sposób myślenia,

because we are not behaving as a media outlet.

bo nie zachowywaliśmy się jak media.

We are not competing for news.

Nie konkurujemy z wiadomościami.

We are trying to encourage people,

Próbujemy zachęcić ludzi,

to invite people, and to actually teach people

zaprosić ich i nauczyć, jak to się robi,

how to do this, how they also could become broadcasters.

żeby sami mogli nadawać.

And that was crucial to turn Mídia NINJA from a small group of people,

Trzeba było przekształcić Mídia NINJA

w kilka tygodni z małej grupy

and in a matter of weeks,

we multiplied and we grew exponentially throughout the country.

w wykładniczo rosnącą grupę ogólnokrajową.

So in a matter of a week or two, as the protests kept happening,

W parę tygodni podczas protestów

we were hundreds of young people

my byliśmy setkami młodych ludzi,

connected in this network throughout the country.

połączonych na przestrzeni całego kraju.

We were covering more than 50 cities at the same time.

Nadawaliśmy z ponad 50 miast równocześnie.

That's something that no TV channel could ever do.

Kanał telewizyjny nigdy by nie dał rady.

That was responsible for turning us suddenly, actually,

Dzięki temu nagle staliśmy się

into kind of the mainstream media of social media.

mainstreamowym medium społecznościowym.

So we had a couple of thousands of followers on our Facebook page,

Mieliśmy 2000 śledzących na facebooku,

and soon we had a quarter of a million followers.

a wkrótce potem ćwierć miliona.

Our posts and our videos

Nasze posty i filmy

were being seen by more than 11 million timelines a week.

oglądało tygodniowo 11 milionów ludzi.

It was way more than any newspaper or any magazine could ever do.

Więcej niż umiałaby zgromadzić jakakolwiek gazeta czy magazyn.

And that turned Mídia NINJA into something else,

To przeistoczyło Mídia NINJA w coś innego,

more than a media outlet, than a media project.

w coś więcej niż medium czy projekt medialny.

It became almost like a public service

Stało się niemalże usługą publiczną

to the citizen, to the protester,

dla obywateli, protestantów,

to the activist,

aktywistów,

because they had a very simple and efficient and peaceful tool

bo mieli proste, wydajne i pokojowe narzędzie,

to confront both police and media authority.

by zmierzyć się z policją i władzami medialnymi.

Wiele z naszych zdjęć pojawiło się na tradycyjnych kanałach.

Many of our images started to be used in regular TV channels.

Our livestreams started to be broadcast even in regular televisions

Nasze nagrania zaczęto nadawać w tradycyjnej telewizji,

when things got really rough.

kiedy zaczęło być naprawdę ciężko.

Some our images were responsible to take some people out of jail,

Dzięki niektórym zdjęciom ludzie wyszli z więzienia,

people who were being arrested unfairly

ludzie, których niesłusznie aresztowano

under false accusations, and we could prove them innocent.

pod fałszywymi zarzutami, a my mogliśmy udowodnić, że są niewinni.

And that also turned Mídia NINJA very soon

To wkrótce zmieniło Mídia NINJA

to be seen as almost an enemy of cops, unfortunately,

w niemal wroga policjantów, niestety,

and we started to be severely beaten, and eventually arrested on the streets.

zaczęto nas bić i w końcu aresztowano nas na ulicach.

It happened in many cases.

Zdarzyło się to wiele razy.

But that was also useful, because we were still at the web,

Ale było to też użyteczne, bo wciąż byliśmy w sieci,

so that helped to trigger an important debate in the country

więc pomogło to w wywołaniu ważnej debaty w kraju

on the role of the media itself

na temat samej roli mediów

and the state of the freedom of the press in the country.

i stanu wolności prasy w kraju.

Mídia NINJA ewoluowało

So Mídia NINJA now evolved

and finally consolidated itself in what we hoped it would become:

i zjednoczyło się tak, jak sobie wymarzyliśmy,

a national network of hundreds of young people,

w krajową sieć setek młodych ludzi,

self-organizing themselves locally

samorzutnie organizujących się lokalnie,

to cover social, human rights issues,

by mówić o kwestiach społecznych i prawach człowieka

i wyrażać siebie nie tylko politycznie,

and expressing themselves not only politically

but journalistically.

ale również dziennikarsko.

What I started to do in the beginning of this year,

Na początku tego roku,

as Mídia NINJA is already a self-organizing network,

jako że Mídia NINJA jest teraz samozarządzająca się siecią,

I'm dedicating myself to another project.

zacząłem nowy projekt.

It's called Fluxo, which is Portuguese for "stream."

Nazywa się "Fluxo", czyli po portugalsku "strumień".

It's a journalism studio in São Paulo downtown,

To studio dziennikarskie w centrum São Paulo,

where I used livestream to experiment

gdzie kiedyś nadawałem w ramach eksperymentu

with what I call post-television formats.

w formatach post-telewizyjnych, jak je nazywam.

But I'm also trying to come up with ways to finance independent journalism

Szukam też sposobów na finansowanie niezależnego dziennikarstwa

through a direct relationship with an audience,

przez bezpośredni kontakt z publicznością,

with an active audience,

z aktywną publicznością,

because now I really want to try to make a living

bo teraz naprawdę chcę zarobić

out of my tear gas resolution back then.

na tamtym postanowieniu pod wpływem gazu łzawiącego.

Ale nie to jest najważniejsze.

But there's something more significant here,

something that I believe is more important and more crucial than my personal example.

Jest coś ważniejszego niż mój osobisty przykład.

I said that livestream could turn the web into a colossal TV network,

Nadawanie na żywo

mogłoby przekształcić internet w kolosalną sieć telewizyjną,

but I believe it does something else,

ale, moim zdaniem, w coś jeszcze,

because after watching people using it,

bo obserwując, jak ludzie z niego korzystają,

not only to cover things but to express, to organize themselves politically,

nie tylko do sprawozdań,

ale i do wyrażania opinii, organizacji politycznej,

I believe livestream can turn cyberspace into a global political arena

wierzę, że nadawanie na żywo może przekształcić cyberprzestrzeń

w globalną polityczną arenę,

where everyone might have a voice,

gdzie każdy może mieć głos, prawdziwy głos,

a proper voice,

because livestream takes the monopoly of the broadcast political discourse,

bo relacja na żywo odbiera monopol politycznych debat,

of the verbal aspect of the political dialogue

czyli werbalny aspekt politycznego dialogu,

out of the mouths of just politicians and political pundits alone,

politykom i ekspertom

and it empowers the citizen through this direct and non-mediated power

i pozwala obywatelom, przez bezpośrednią siłę bez mediacji,

of exchanging experiences and dialogue,

na wymianę doświadczeń i dialog,

empowers them to question and to influence authorities

umacnia zadawanie pytań i wpływ na na władze

in ways in which we are about to see.

w sposób, o którym się jeszcze przekonamy.

Osobiście wierzę, że jest coś jeszcze bardziej istotnego:

And I believe it does something else that might be even more important,

that the simplicity of the technology can merge objectivity and subjectivity

łatwość technologii może połączyć obiektywizm z subiektywizmem

in a very political way, as I see it,

w bardzo polityczny sposób,

because it really helps the audience,

bo naprawdę pomaga publiczności,

obywatelom zobaczyć świat oczami kogoś innego.

the citizen, to see the world through somebody else's eye,

so it helps the citizen to put him- or herself

Pomaga obywatelom postawić się

in other people's place.

na miejscu innych ludzi.

And that idea, I think, should be the intention,

Ta idea powinna być głównym zamiarem,

should be the goal of any good journalism, any good activism,

celem dobrego dziennikarstwa i dobrego aktywizmu,

but most of all, any good politics.

a przede wszystkim dobrej polityki.

Thank you very much. It was an honor.

Dziękuję bardzo. To był dla mnie zaszczyt.

(Oklaski)

(Applause)