Ann Cooper: Reinventing the school lunch

Tłumaczenie: Marta Krzeminska Korekta: Rysia Wand

My thing with school lunch is, it's a social justice issue.

Szkolny obiad to kwestia sprawiedliwości społecznej.

I'm the Director of Nutrition Services

Jestem dyrektorem ds. żywienia

for the Berkeley Unified School District. I have 90 employees

w Berkley Unified School District.

and 17 locations, 9,600 kids.

Mam 90 pracowników w 17 placówkach, 9600 dzieci.

I'm doing 7,100 meals a day

Przygotowuję 7100 posiłków dziennie.

and I've been doing it for two years,

Od dwóch lat próbuję zmienić

trying to change how we feed kids in America.

sposób żywienia dzieci w Ameryce.

And that's what I want to talk to you a little bit about today.

Chciałabym o tym opowiedzieć.

These are some of my kids with a salad bar.

Oto kilkoro z dzieci przy barze sałatkowym.

I put salad bars in all of our schools when I got there.

Wprowadziłam bary sałatkowe w szkołach.

Everyone says it couldn't be done.

Straszono mnie, że to się nie uda.

Little kids couldn't eat off the salad bar,

Małe dzieci nie dadzą sobie rady,

big kids would spit in it -- neither happened.

a starsze tylko naplują. Nic takiego się nie stało.

When I took over this, I tried to really figure out,

Chciałam dokładnie określić swoją wizję.

like, what my vision would be.

Chciałam dokładnie określić swoją wizję.

How do we really change children's relationship to food?

Jak zmienić stosunek dzieci do jedzenia?

And I'll tell you why we need to change it,

Wyjaśnię, dlaczego to konieczne.

but we absolutely have to change it.

Wyjaśnię, dlaczego to konieczne.

And what I came to understand is,

Zrozumiałam, że musimy nauczyć dzieci

we needed to teach children

Zrozumiałam, że musimy nauczyć dzieci

the symbiotic relationship

symbiotycznego związku między zdrową planetą,

between a healthy planet, healthy food and healthy kids.

zdrowym jedzeniem i zdrowymi dziećmi.

And that if we don't do that, the antithesis,

Wbrew temu, co nam mówiono,

although we've heard otherwise,

jeśli tego nie zrobimy - wyginiemy.

is we're really going to become extinct,

jeśli tego nie zrobimy - wyginiemy.

because we're feeding our children to death.

Wytrujemy własne dzieci.

That's my premise.

Z takiego założenia wychodzę.

We're seeing sick kids get sicker and sicker.

Dzieci chorują coraz częściej.

And the reason this is happening, by and large,

Powodem jest w dużej mierze

is because of our food system

system produkcji żywności,

and the way the government commodifies food,

komercjalizacja żywności przez rząd,

the way the government oversees our food,

nadzór i serwowanie jedzenia

the way the USDA puts food on kids' plates

przez Ministerstwo Rolnictwa (USDA),

that's unhealthy, and allows unhealthy food into schools.

które dopuszcza do szkół niezdrowe jedzenie.

And by -- tacitly, all of us send our kids,

Potulnie wysyłamy dzieci,

or grandchildren, or nieces, or nephews, to school

wnuki, siostrzenice, bratanków do szkoły

and tell them to learn, you know,

każąc im się uczyć tego,

learn what's in those schools.

co jest w szkołach.

And when you feed these kids bad food,

Kiedy podajemy im niezdrowe jedzenie,

that's what they're learning. So that's really what this is all about.

tego właśnie się uczą.

The way we got here is because of big agribusiness.

Sprawcą jest wielki przemysł rolniczy.

We now live in a country where most of us don't decide,

Większość z nas nie może decydować, co jemy.

by and large, what we eat. We see big businesses, Monsanto and DuPont,

Wielkie przedsiębiorstwa jak Monsanto i DuPont,

who brought out Agent Orange and stain-resistant carpet.

twórcy Agent Orange i plamoodpornych dywanów,

They control 90 percent of the commercially produced seeds in our country.

kontrolują 90% produkcji nasion.

These are -- 10 companies

10 firm kontroluje większość produktów

control much of what's in our grocery stores,

dostępnych w sklepach spożywczych.

much of what people eat. And that's really, really a problem.

To naprawdę duży problem.

So when I started thinking about these issues

Myśląc o tym, jak zmienić dietę dzieci,

and how I was going to change what kids ate,

Myśląc o tym, jak zmienić dietę dzieci,

I really started focusing on what we would teach them.

skupiłam się na tym, czego możemy je nauczyć.

And the very first thing

Po pierwsze żywność lokalna.

was about regional food -- trying to eat food

Starać się jeść to,

from within our region.

co wyprodukowano w danym regionie.

And clearly, with what's going on with fossil fuel usage,

Zasoby paliw kopalnianych się kończą,

or when -- as the fossil fuel is going away,

Zasoby paliw kopalnianych się kończą,

as oil hits its peak oil,

ropy naftowej zacznie brakować,

you know, we really have to start thinking about whether or not

musimy zacząć brać pod uwagę,

we should, or could, be moving food

czy warto przewozić żywność

1,500 miles before we eat it.

o ponad 3000 kilometrów.

So we talked to kids about that,

Rozmawialiśmy o tym z dziećmi

and we really start to feed kids regional food.

i zaczynamy podawać im lokalną żywność.

And then we talk about organic food.

Mówimy też o produktach organicznych.

Now, most school districts can't really afford organic food,

Większości szkół nie stać na żywność organiczną,

but we, as a nation,

ale jako naród

have to start thinking about

musimy zacząć myśleć o spożywaniu,

consuming, growing and feeding our children

uprawie i podawaniu dzieciom żywności,

food that's not chock-full of chemicals.

która nie jest napchana chemikaliami.

We can't keep feeding our kids pesticides

Nie możemy ich karmić pestycydami,

and herbicides and antibiotics and hormones.

herbicydami, antybiotykami i hormonami.

We can't keep doing that.

Nie możemy tego ciągnąć,

You know, it doesn't work.

nie tędy droga.

And the results of that are kids getting sick.

W rezultacie dzieci chorują.

One of my big soapboxes right now is antibiotics.

Obecnie najbardziej martwią mnie antybiotyki.

Seventy percent of all antibiotics consumed in America

70% antybiotyków w Ameryce

is consumed in animal husbandry.

zużywa się przy hodowli zwierząt.

We are feeding our kids antibiotics

Faszerujemy dzieci antybiotykami każdego dnia,

in beef and other animal protein every day.

w wołowinie i innych produktach zwierzęcych.

Seventy percent -- it's unbelievable.

70% - to niewiarygodne.

And the result of it is, we have diseases.

Efektem tego są choroby.

We have things like E. coli that we can't fix,

Nieuleczalne bakterie E. coli,

that we can't make kids better when they get sick.

na które nie mamy ratunku.

And, you know, certainly antibiotics have been over-prescribed,

Antybiotyki przepisuje się zbyt często,

but it's an issue in the food supply.

ale problem tkwi w produkcji żywności.

One of my favorite facts is that

w USA zużywa się co roku

U.S. agriculture uses 1.2 billion pounds of pesticides every year.

600 tysięcy ton pestycydów.

That means every one of us, and our children,

Czyli każdy z nas, łącznie z dziećmi,

consumes what would equal a five-pound bag --

zjada równowartość 2,5 kilogramowej torby.

those bags you have at home. If I had one here

Gdybym rozerwała jedną

and ripped it open,

i wysypała na podłogę,

and that pile I would have on the floor

zobaczylibyśmy właśnie to,

is what we consume and feed our children every year

co jemy i czym karmimy nasze dzieci,

because of what goes into our food supply,

bo takie właśnie substancje dodawane są do jedzenia

because of the way we consume

i właśnie w ten sposób

produce in America.

żywimy się w Ameryce.

The USDA allows these antibiotics,

USDA pozwala na stosowanie antybiotyków

these hormones and these pesticides in our food supply,

hormonów i pestycydów w produkcji żywności.

and the USDA paid for this ad

Zapłaciło za tę reklamę

in Time magazine.

w magazynie Time.

Okay, we could talk about Rachel Carson and DDT,

Można mówić o Rachel Carson i DDT,

but we know it wasn't good for you and me.

ale dzisiaj wiemy już o szkodliwości DDT.

And that is what the USDA allows in our food supply.

USDA pozwala na to w produkcji żywności.

And that has to change, you know.

To się musi zmienić.

The USDA cannot be seen as

USDA nie może uchodzić za wyrocznię

the be-all and end-all of what we feed

w sprawach żywienia dzieci

our kids and what's allowed.

i tego, co jest dozwolone.

We cannot believe that they have our best interests at heart.

Oni nie działają w naszym interesie.

The antithesis of this whole thing is sustainable food.

Alternatywą jest żywność przyjazna środowisku.

That's what I really try and get people to understand.

Staram się to wyjaśnić

I really try and teach it to kids. I think it's the most important.

i nauczyć tego dzieci.

It's consuming food in a way

Chodzi o taką konsumpcję,

in which we'll still have a planet,

przy której nadal mamy planetę,

in which kids will grow up to be healthy,

gdzie dzieci będą dorastać w zdrowiu,

and which really tries to mitigate

i gdzie łagodzi się negatywne skutki,

all the negative impacts we're seeing.

jakie już teraz widzimy.

It really is just a new idea.

To nowe podejście.

I mean, people toss around sustainability,

Musimy zrozumieć, na czym naprawdę polega

but we have to figure out what sustainability is.

bycie przyjaznym środowisku.

In less than 200 years, you know, just in a few generations,

Jeszcze 200 lat temu

we've gone from being 200 --

byliśmy w niemal 100% rolnikami.

being 100 percent, 95 percent farmers

byliśmy w niemal 100% rolnikami.

to less than 2 percent of farmers.

Dziś to mniej niż 2%.

We now live in a country that has more prisoners than farmers --

W USA jest więcej więźniów niż rolników.

2.1 million prisoners, 1.9 million farmers.

2,1 mln więźniów, 1,9 mln rolników.

And we spend 35,000 dollars

Utrzymanie jednego więźnia

on average a year keeping a prisoner in prison,

kosztuje 35 tys. dolarów rocznie.

and school districts spend 500 dollars a year

Szkoły wydają mniej niż 500 dolarów rocznie

feeding a child.

na żywienie dziecka.

It's no wonder, you know, we have criminals.

Nic dziwnego, że mamy przestępców.

(Laughter)

(Śmiech)

And what's happening is, we're getting sick.

W efekcie zaczynamy chorować.

We're getting sick and our kids are getting sick.

My i nasze dzieci.

It is about what we feed them.

Wszystko zależy od tego, czym je karmimy.

What goes in is what we are.

Naprawdę jesteśmy tym, co jemy.

We really are what we eat.

Naprawdę jesteśmy tym, co jemy.

And if we continue down this path,

Jeśli w dalszym ciągu

if we continue to feed kids bad food,

będziemy źle karmić dzieci

if we continue not to teach them what good food is,

nie ucząc, czym jest dobra żywność,

what's going to happen? You know, what is going to happen?

wiecie, co się stanie

What's going to happen to our whole medical system?

z całym systemem opieki zdrowotnej?

What's going to happen is,

Oto co się stanie:

we're going to have kids

długość życia naszych dzieci

that have a life less long than our own.

będzie krótsza niż nasza.

The CDC, the Center for Disease Control,

CDC - Centrum Kontroli Chorób stwierdziło,

has said, of the children born in the year 2000 --

że spośród dzieci urodzonych w roku 2000

those seven- and eight-year-olds today --

dzisiejszych 7-8-latków,

one out of every three Caucasians,

30% białych dzieci,

one out of every two African-Americans and Hispanics

a 50% dzieci czarnych i Latynosów

are going to have diabetes in their lifetime.

zapadnie na cukrzycę.

And if that's not enough, they've gone on to say,

Większość z nich zachoruje,

most before they graduate high school.

zanim skończą szkołę średnią.

This means that 40 or 45 percent

To oznacza, że ponad 40%

of all school-aged children

dzieci w wieku szkolnym

could be insulin-dependent

stanie się zależnych od insuliny

within a decade. Within a decade.

w ciągu dziesięciu lat.

What's going to happen?

Co się stanie?

Well, the CDC has gone further to say

CDC stwierdziło,

that those children born in the year 2000

że dzieci urodzone w roku 2000

could be the first generation

mogą być pierwszym pokoleniem w historii USA

in our country's history to die at a younger age than their parents.

które umrze młodziej niż ich rodzice.

And it's because of what we feed them.

Wszystko dlatego, czym je karmimy.

Because eight-year-olds don't get to decide --

Ośmiolatki nie mogą decydować,

and if they do, you should be in therapy.

jeśli decydują, powinniście iść na terapię.

You know, we are responsible

Jesteśmy odpowiedzialni za to,

for what kids eat.

co jedzą dzieci.

But oops, maybe they're responsible for what kids eat.

A może jednak to oni są odpowiedzialni.

Big companies spend 20 billion dollars a year

Wielkie przedsiębiorstwa wydają 20 mld dolarów rocznie

marketing non-nutrient foods to kids.

na promocję nieodżywczego jedzenia.

20 billion dollars a year. 10,000 ads most kids see.

To 10 tys. reklam, które widzą dzieci.

They spend 500 dollars

Proporcjonalnie wydaje się 500 dolarów

for every one dollar -- 500 dollars marketing foods

na reklamę jedzenia, którego dzieci jeść nie powinny

that kids shouldn't eat for every one dollar

na każdego dolara wydanego na reklamę

marketing healthy, nutritious food.

zdrowego, odżywczego jedzenia.

The result of which is kids think they're going to die

Reklamy przekonują dzieci,

if they don't have chicken nuggets.

że umrą bez smażonego kurczaka.

You know that everybody thinks they should be eating more, and more, and more.

Wszyscy myślą, że powinni jeść coraz więcej.

This is the USDA portion size, that little, tiny thing.

Tak wygląda porcja zalecana przez USDA.

And the one over there, that's bigger than my head,

Tamta, większa niż moja głowa,

is what McDonald's and Burger King

to porcja, jaką chciałyby nam zaserwować

and those big companies think we should eat.

McDonald, Burger King i wielkie firmy.

And why can they serve that much?

Dlaczego porcje są tak duże?

Why can we have 29-cent Big Gulps

Dlaczego wielkie napoje są za 29 centów,

and 99-cent double burgers?

a podwójne hamburgery za 99?

It's because of the way the government commodifies food,

Ponieważ rząd komercjalizuje jedzenie.

and the cheap corn and cheap soy

Tania kukurydza i soja

that are pushed into our food supply

wprowadzane są do przemysłu spożywczego,

that makes these non-nutrient foods

przez co niezdrowe jedzenie

really, really cheap.

jest takie tanie.

Which is why I say it's a social justice issue.

Dlatego to kwestia sprawiedliwości społecznej.

Now, I said I'm doing this in Berkeley, and you might think,

Pracuję w Berkeley i może myślicie,

"Oh, Berkeley. Of course you can do it in Berkeley."

że w Berkeley to się może udać.

Well, this is the food I found 24 months ago.

Oto co tam zastałam 2 lata temu.

This is not even food.

To nawet nie jest jedzenie.

This is the stuff we were feeding our kids: Extremo Burritos,

Tym karmiliśmy dzieci: Extremo Burritos,

corn dogs,

parówki w cieście,

pizza pockets, grilled cheese sandwiches.

pizze, zapiekanki z serem.

Everything came in plastic, in cardboard.

W opakowaniach z plastiku i tektury.

The only kitchen tools my staff had was a box cutter.

Jedynym narzędziem kuchennym był nóż do kartonu.

The only working piece of equipment in my kitchen

Jedynym sprawnym urządzeniem w kuchni

was a can crusher, because if it didn't come in a can,

był zgniatacz do puszek. Jedzenie było albo z puszki

it came frozen in a box.

albo przychodziło zamrożone w pudełku.

The USDA allows this.

USDA na to wszystko zezwala.

The USDA allows all of this stuff.

USDA na to wszystko zezwala.

In case you can't tell, that's, like,

Dla wyjaśnienia,

pink Danish and some kind of cupcakes.

to ciasteczka, babeczki, nuggety z kurczaka,

Chicken nuggets, Tater Tots, chocolate milk with high fructose,

mleko czekoladowe z dużą zawartością fruktozy,

canned fruit cocktail -- a reimbursable meal.

owoce z puszki - refundowane posiłki.

That's what the government says is okay to feed our kids.

Rząd uważa, że można tym karmić dzieci.

It ain't okay. You know what? It is not okay.

To nie jest w porządku.

And we, all of us,

My wszyscy

have to understand

musimy zrozumieć,

that this is about us,

że to dotyczy nas,

that we can make a difference here.

i że możemy mieć na to wpływ.

Now I don't know if any of you out there invented chicken nuggets,

Jeśli to ktoś z was wymyślił nuggety z kurczaka

but I'm sure you're rich if you did.

to na pewno jest bogaty.

But whoever decided that a chicken should look like

Ale kto zdecydował, że kurczak ma mieć kształt

a heart, a giraffe, a star?

serduszka, żyrafy czy gwiazdy?

Well, Tyson did, because there's no chicken in the chicken.

Tyson, bo w kurczaku nie ma kurczaka.

And that they could figure it out,

Wymyślili też,

that we could sell this stuff to kids.

że będą to sprzedawać dzieciom.

You know, what's wrong with teaching kids

Co jest złego w pokazaniu dzieciom,

that chicken looks like chicken?

że kurczak wygląda jak kurczak?

But this is what most schools serve.

To podaje większość szkół.

In fact, this may be what a lot of parents serve,

Może też większość rodziców.

as opposed to -- this is what we try and serve.

Oto co my podajemy.

We really need to change

Musimy zmienić podejście

this whole paradigm with kids and food.

do dzieci i jedzenia.

We really have to teach children

Musimy nauczyć dzieci,

that chicken is not a giraffe.

że kurczak to nie żyrafa.

You know, that vegetables

Że warzywa

are actually colorful, that they have flavor,

są tak naprawdę kolorowe i mają smak,

that carrots grow in the ground,

że marchew rośnie w ziemi,

that strawberries grow in the ground.

tak samo jak truskawki.

There's not a strawberry tree or a carrot bush.

Nie ma drzew truskawkowych ani krzaków marchwi.

You know, we have to change

Musimy zmienić sposób,

the way we teach kids about these things.

w jaki uczymy o tym dzieci.

There's a lot of stuff we can do. There's a lot of schools

Można zrobić wiele.

doing farm-to-school programs. There's a lot of schools

Wiele szkół organizuje programy rolnicze.

actually getting fresh food into schools.

Wiele sprowadza świeżą żywność.

Now, in Berkeley, we've gone totally fresh.

W Berkeley postawiliśmy na pełną świeżość.

We have no high-fructose corn syrup,

Nie używamy wysokocukrowego syropu kukurydzianego,

no trans fats, no processed foods.

tłuszczów trans, czy przetworzonych produktów.

We're cooking from scratch every day.

Każdego dnia gotujemy od zera.

We have 25 percent of our --

25% naszych...

(Applause)

(Brawa)

thank you -- 25 percent of our stuff

Dziękuję. 25% naszych produktów

is organic and local. We cook.

jest ekologiczna i lokalna. Gotujemy.

Those are my hands. I get up at 4 a.m.

To moje ręce. Każdego dnia

every day and go cook the food for the kids,

wstaję o 4 rano i gotuję dla dzieci.

because this is what we need to do.

To należy robić.

We can't keep serving kids

Nie możemy podawać dzieciom

processed crap,

przetworzonego świństwa

full of chemicals,

pełnego chemikaliów

and expect these are going to be healthy citizens.

i oczekiwać, że będą zdrowymi obywatelami.

You're not going to get the next generation,

Nie doczekamy się następnego pokolenia

or the generation after, to be able to think like this

zdolnego do myślenia,

if they're not nourished.

jeśli obecne nie będzie dobrze odżywiane.

If they're eating

Jeśli przez cały czas

chemicals all the time,

będą jeść chemikalia

they're not going to be able to think.

nie będą w stanie myśleć.

They're not going to be smart.

Nie będą mądrzy.

You know what? They're just going to be sick.

Będą po prostu chorzy.

Now one of the things that -- what happened when I went into Berkeley

Będąc w Berkeley zdałam sobie sprawę,

is I realized that, you know, this was all pretty amazing to people,

że dla ludzi jest to coś niezwykłego,

very, very different, and I needed to market it.

innego, i że powinnam to wypromować.

I came up with these calendars that I sent home to every parent.

Wymyśliłam kalendarze, które wysyłam rodzicom,

And these calendars really started to lay out my program.

co naprawdę promuje mój program.

Now I'm in charge of all the cooking classes

Prowadzę lekcje gotowania

and all the gardening classes in our school district.

i ogrodnictwa w naszym regionie.

So this is a typical menu.

To przykład menu,

This is what we're serving this week at the schools.

które podajemy w tym tygodniu w szkołach.

And you see these recipes on the side?

Z boku są przepisy na potrawy,

Those are the recipes that the kids learn in my cooking classes.

które dzieci przygotowują na lekcjach gotowania.

They do tastings of these ingredients in the gardening classes.

Składników próbują na zajęciach z ogrodnictwa.

They also may be growing them. And we serve them in the cafeterias.

Także je uprawiają, a my podajemy w stołówkach.

If we're going to change children's relationship to food,

Nastawienie dzieci do jedzenia zmieni się

it's delicious, nutritious food in the cafeterias,

dzięki smacznym, odżywczym posiłkom na stołówce,

hands-on experience -- you're looking in cooking and gardening classes --

praktycznym zajęciom z ogrodnictwa i gotowania,

and academic curriculum to tie it all together.

programowi nauczania, który to wszystko połączy.

Now you've probably garnered that I don't love the USDA,

Domyślacie się, że nie przepadam za USDA.

and I don't have any idea what to do with their pyramid,

Nie rozumiem ich odwróconej piramidy żywienia

this upside-down pyramid with a rainbow over the top, I don't know.

z tęczą na czubku.

You know, run up into the end of the rainbow,

Co, mamy pobiec na koniec tęczy?

I don't know what you do with it. So, I came up with my own.

Wymyśliłam swoją własną.

This is available on my website in English and Spanish,

Jest w internecie, po angielsku i hiszpańsku.

and it's a visual way to talk to kids about food.

Graficzny sposób poinformowania dzieci o jedzeniu.

The really tiny hamburger, the really big vegetables.

Maluteńki hamburger, bardzo duże warzywa.

We have to start changing this.

Musimy zacząć coś zmieniać.

We have to make kids understand

Przekonać dzieci,

that their food choices make a big difference.

że wybór żywności jest bardzo ważny.

We have cooking classes -- we have cooking classrooms in our schools.

Lekcje i sale do gotowania w szkołach.

And why this is so important is

To bardzo ważne,

that we now have grown a generation,

ponieważ wychowaliśmy pokolenie

maybe two, of kids where one out of every four meals

które jeden z czterech posiłków

is eaten in fast food, one of every four meals is eaten in a car

zjada w fast foodach, w samochodach,

and one out of every last four meals is eaten in front of a TV or computer.

przed telewizorem albo przy komputerze.

What are kids learning? Where is the family time?

Czego uczy to dzieci? Gdzie czas dla rodziny?

Where is socialization? Where is discussion?

Gdzie kontakty międzyludzkie?

Where is learning to talk?

Gdzie nauka sztuki konwersacji?

You know, we have to change it.

Musimy to zmienić.

I work with kids a lot. These are kids I work with in Harlem.

Dużo pracuję z dziećmi, np. w Harlemie.

EATWISE -- Enlightened and Aware Teens Who Inspire Smart Eating.

Grupa Świadome Nastolatki i Mądre Odżywianie.

We have to teach kids

Musimy nauczyć dzieci,

that Coke and Pop Tarts

że cola i ciastka

aren't breakfast.

to nie śniadanie.

We have to teach kids that if they're on a diet

Że dieta pełna rafinowanego cukru,

of refined sugar,

powoduje haj, a potem wpadanie w dołek,

they go up and down, just like if they're on a diet of crack.

jak branie heroiny.

And we have to pull it all together. We have composting in all of our schools.

W szkołach zbieramy kompost.

We have recycling in all of our schools.

Segregujemy śmieci.

You know, the things that we maybe do at home

To, co robimy w domu

and think are so important,

i uważamy za istotne,

we have to teach kids about in school.

musimy uczyć w szkołach.

It has to be so much a part of them

Dzieci muszą to sobie przyswoić,

that they really get it.

żeby naprawdę zrozumieć

Because, you know what, many of us

Wielu z nas

are sort of at the end of our careers,

kończy już karierę zawodową.

and we need to be giving these kids --

Dzieciom, następnemu pokoleniu,

these young kids, the next generation --

musimy dać narzędzia,

the tools to save themselves

dzięki którym ocalą siebie

and save the planet.

i naszą planetę.

One of the things I do a lot is public-private partnerships.

Nawiązuję też wiele kontaktów

I work with private companies

z prywatnymi firmami,

who are willing to do R & D with me,

które chętnie wykonują dla mnie badania,

who are willing to do distribution for me,

zajmują się dystrybucją

who are really willing to work to go into schools.

i naprawdę chcą pracować dla szkół.

Schools are underfunded.

Szkoły są niedofinansowane.

Most schools in America spend less

Większość szkół w USA wydaje rocznie mniej

than 7,500 dollars a year teaching a child.

niż 7500 dolarów na nauczanie jednego dziecka.

That comes down to under five dollars an hour.

Mniej niż 5 dolarów na godzinę.

Most of you spend 10, 15 dollars an hour

Płacimy 10-15 dolarów za godzinę

for babysitters when you have them.

opiekunce do dzieci.

So we're spending less than 5 dollars an hour on the educational system.

Mniej niż 5 dolarów za godzinę.

And if we're going to change it,

Jeśli chcemy to zmienić,

and change how we feed kids,

i zmienić sposób żywienia naszych dzieci,

we really have to rethink that.

musimy to przemyśleć.

So, public and private partnerships,

Współpraca państwowych i prywatnych instytucji,

advocacy groups, working with foundations.

grup poparcia, fundacji charytatywnych.

In our school district, the way we afford this

Naszą dzielnicę na to stać,

is our school district allocates .03 percent

ponieważ okręg przeznacza 0,03% funduszy

of the general fund

na żywienie.

towards nutrition services. And I think if every school district

Gdyby każdy okręg przeznaczył na to

allocated a half to one percent,

między 0,5 a 1%

we could start to really fix this program.

moglibyśmy naprawić system.

We really need to change it.

Naprawdę go zmienić.

It's going to take more money.

Będzie nas to kosztowało.

Of course, it's not all about food; it's also about

Nie chodzi tylko o jedzenie,

kids getting exercise.

ale też by dzieci miały więcej ruchu.

And one of the simple things we can do

Jednym z prostszych na to sposobów

is put recess before lunch.

jest wyznaczenie przerwy przed obiadem.

It's sort of this "duh" thing.

Myślimy: "no jasne."

You know, if you have kids coming into lunch

Jeśli dzieci przychodzą na obiad

and all they're going to do when they get out of lunch is go to have recess,

po którym zaraz mają mieć przerwę,

you see them just throw away their lunch so they can run outside.

wyrzucają jedzenie, żeby tylko wyjść na zewnątrz.

And then, at one in the afternoon, they're totally crashing.

A potem są zmęczone.

These are your children and grandchildren that are totally melting down

Wasze dzieci i wnuki padają z nóg,

when you pick them up, because they haven't had lunch.

kiedy je odbieracie, bo nie zjadły obiadu.

So if the only thing they'd have to do after lunch is go to class,

Jeśli po obiedzie czeka ich powrót na lekcje,

believe me, they're going to sit there and eat their lunch.

wierzcie mi, usiądą i go zjedzą.

We need to --

Musimy uczyć.

we need to educate.

Musimy uczyć.

We need to educate the kids.

Musimy edukować dzieci.

We need to educate the staff.

A także pracowników.

I had 90 employees.

Miałam 90 pracowników.

Two were supposed to be cooks -- none could.

Dwóch kucharzy - żaden nie umiał gotować.

And, you know, I'm not that better off now.

Teraz też nie jest lepiej.

But we really have to educate.

Musimy zacząć edukację,

We have to get academic institutions to start thinking

przekonać szkoły, aby zaczęły myśleć

about ways to teach people how to cook again,

jak znów nauczyć ludzi gotować.

because, of course, they don't --

Bo oni nie potrafią.

because we've had this processed food in schools

Bo gotowe jedzenie

and institutions for so long.

już zbyt długo jest w szkołach i firmach.

We need 40-minute lunches --

Potrzeba 40 minut na obiad.

most schools have 20-minute lunches --

W większości szkół to 20 minut.

and lunches that are time-appropriate.

Przerwy obiadowe powinny być o właściwej porze.

There was just a big study done, and so many schools

Wiele szkół zaczyna przerwę obiadową

are starting lunch at nine and 10 in the morning.

o 9 lub 10 rano.

That is not lunchtime.

To nie jest pora na obiad.

You know, it's crazy. It's crazy what we're doing.

To absurd.

And just remember,

Z cichym przyzwoleniem

at very least tacitly,

uczymy dzieci,

this is what we're teaching children

że to właśnie powinny robić.

as what they should be doing.

że to właśnie powinny robić.

I think if we're going to fix this,

Żeby to naprawić

one of the things we have to do

musimy sprawować nadzór

is really change how we have oversight

musimy sprawować nadzór

over the National School Lunch Program.

nad Narodowym Programem Obiadów Szkolnych.

Instead of the National School Lunch Program being under the USDA,

Nie powinien on podlegać USDA,

I think it should be under CDC.

ale Centrum Kontroli Chorób (CDC).

If we started to think about food

Jeśli postrzegalibyśmy jedzenie

and how we feed our kids

oraz odżywianie dzieci,

as a health initiative,

jako działanie na rzecz zdrowia,

and we started thinking about food as health,

jeśli myślelibyśmy o jedzenu w kontekście zdrowia

then I think we wouldn't have corn dogs

jeśli myślelibyśmy o jedzenu w kontekście zdrowia

as lunch.

nie byłoby hot dogów na obiad.

Okay, Finance 101 on this,

Krótko o kwestiach finansowych,

and this -- I'm sort of wrapping it up with this finance piece,

na których chciałabym zakończyć.

because I think this is something we all have to understand.

Myślę, że należy to zrozumieć.

The National School Lunch Program spends 8 billion dollars

Program Szkolnych Obiadów wydaje 8 mld dolarów

feeding 30 million children a year.

na wyżywienie 30 mln dzieci rocznie.

That number probably needs to double.

Ta liczba powinna się podwoić.

People say, "Oh my God, where are we going to get 8 billion?"

Skąd weźmiemy 8 mld?

In this country, we're spending 110 billion dollars a year

W tym kraju wydajemy 110 mld dolarów rocznie

on fast food.

na jedzenie typu fast food.

We spend 100 billion dollars a year

100 mld dolarów rocznie

on diet aids.

na środki odchudzające.

We spend 50 billion dollars on vegetables,

Wydajemy 50 mld dolarów na warzywa,

which is why we need all the diet aids.

i dlatego potrzebujemy środków odchudzających.

We spend 200 billion dollars a year

Wydajemy 200 mld dolarów rocznie

on diet-related illness today,

na leczenie schorzeń wynikających ze złej diety,

with nine percent of our kids having type 2 diabetes.

9% dzieci ma cukrzycę typu 2.

200 billion.

200 miliardów.

So you know what, when we talk

W tym kontekście

about needing 8 billion more, it's not a lot.

8 mld to nie jest dużo.

That 8 billion comes down to two dollars and 49 cents --

To 2 dolary i 49 centów,

that's what the government allocates for lunch.

jakie rząd przeznaczy na każdy obiad.

Most school districts spend two thirds of that on payroll and overhead.

Szkoły wydają 2/3 tej sumy na wypłaty i inne koszty.

That means we spend less than a dollar a day

Czyli wydajemy mniej niż dolara dziennie

on food for kids in schools --

na jedzenie dla dzieci w szkołach.

most schools, 80 to 90 cents. In L.A., it's 56 cents.

zwykle po 80-90 centów. W Los Angeles 56 centów.

So we're spending less than a dollar, OK, on lunch.

Wydajemy poniżej dolara na obiad.

Now I don't know about you,

Nie wiem jak wy,

but I go to Starbucks and Pete's and places like that,

ale ja chodzę do Starbucksa w San Francisco,

and venti latte in San Francisco is five dollars.

gdzie duża latte kosztuje 5 dolarów.

One gourmet coffee,

Jedna dobra kawa,

one, is more --

kosztuje więcej

we spend more on than we are spending to feed kids

niż wydajemy na wyżywienie naszych dzieci

for an entire week

w szkołach

in our schools.

przez cały tydzień.

You know what? We should be ashamed.

Powinniśmy się wstydzić.

We, as a country, should be ashamed

Jako kraj powinniśmy się tego wstydzić.

at that.

Jako kraj powinniśmy się tego wstydzić.

The richest country.

Najbogatsze państwo.

In our country,

W naszym kraju,

it's the kids that need it the most,

to dzieci najbardziej potrzebujące

who get this really, really lousy food.

dostają paskudne jedzenie.

It's the kids who have parents and grandparents

Dzieci, których rodzice, dziadkowie,

and uncles and aunts that can't even afford

wujkowie i ciocie nie mogą sobie pozwolić

to pay for school lunch that gets this food.

na płacenie za obiady, dostają to jedzenie.

And those are the same kids

Właśnie te dzieci

who are going to be getting sick.

będą chorować.

Those are the same kids who we should be taking care of.

Tymi dziećmi należy się zająć.

We can all make a difference.

Każdy z nas

That every single one of us,

może coś zmienić,

whether we have children,

nieważne czy ma dzieci, czy nie

whether we care about children, whether we have nieces or nephews,

czy ma siostrzenice, bratanków,

or anything --

czy kogokolwiek.

that we can make a difference.

Możemy to zmienić.

Whether you sit down and eat a meal with your kids,

Usiądźcie z dziećmi do wspólnego posiłeku,

whether you take your kids, or grandchildren,

zabierzcie dzieci, wnuki,

or nieces and nephews shopping

bratanice czy siostrzeńców na targ.

to a farmers' market. Just do tastings with them.

Popróbujcie różnych produktów.

Sit down and care.

Zatroszczcie się o nie.

And on the macro level,

Jeśli chodzi o większą skalę,

we're in what seems to be

jesteśmy w trakcie

a 19-month presidential campaign,

19 miesięcznej kampanii prezydenckiej.

and of all the things we're asking

Wśród pytań zadawanych potencjalnym przywódcom,

all of these potential leaders,

może by tak spytać o zdrowie naszych dzieci?

what about asking for the health of our children?

może by tak spytać o zdrowie naszych dzieci?

Thank you.

Dziękuję.