Naif Al-Mutawa: Superheroes inspired by Islam

Tłumaczenie: Anna Ułanowicz Korekta: Marcin Cwikla

In October 2010,

W październiku 2010 roku,

the Justice League of America will be teaming up with The 99.

Liga Sprawiedliwości Ameryki będzie współpracowała z The 99.

Icons like Batman,

Ikony takie jak Batman,

Superman, Wonder Woman and their colleagues

Superman, Wonder Woman i ich koledzy

will be teaming up with icons Jabbar, Noora,

będą współpracować z ikonami takimi jak Jabbar, Noora,

Jami and their colleagues.

Jami i ich koledzy.

It's a story of intercultural intersections,

To historia międzykulturowego krzyżowania się.

and what better group

I w jakiej lepszej grupie

to have this conversation

można przeprowadzić tę rozmowę

than those that grew out of fighting fascism

niż tych, którzy wyrośli z walki z faszyzmem

in their respective histories and geographies?

w swoich indywidualnych historiach i geografiach.

As fascism took over Europe in the 1930s,

Gdy faszyzm ogarnął Europę w latach 30' XX-stego wieku,

an unlikely reaction came out of North America.

z Ameryki Północnej nadeszła nieoczekiwana reakcja.

As Christian iconography got changed,

Gdy zmieniono chrześcijańską ikonografię

and swastikas were created out of crucifixes,

i z krzyży stworzono swastyki,

Batman and Superman were created by Jewish young men

Batman i Superman zostali stworzeni przez młodych, żydowskich ludzi

in the United States and Canada,

w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie

also going back to the Bible.

również cofając się do Biblii.

Consider this:

Rozważcie to:

like the prophets, all the superheroes

tak jak prorocy, wszyscy superbohaterowie

are missing parents.

są pozbawieni rodziców.

Superman's parents die on Krypton

Rodzice Supermana umierają na Kryptonie,

before the age of one.

gdy ma niespełna rok.

Bruce Wayne, who becomes Batman,

Bruce Wayne, który staje się Batmanem,

loses his parents at the age of six in Gotham City.

traci rodziców w wieku sześciu lat w Gotham City.

Spiderman is raised

Spiderman jest wychowywany

by his aunt and uncle.

przez ciotkę i wujka.

And all of them, just like the prophets who get their message

I wszyscy oni, tak jak prorokowie, którzy otrzymali swoje przesłanie

from God through Gabriel,

od Boga poprzez Gabriela,

get their message from above.

otrzymują swoje przesłanie z góry.

Peter Parker is in a library in Manhattan

Peter Parker znajduje się w bibliotece na Manhattanie,

when the spider descends from above

gdy z góry zstępuje pająk

and gives him his message through a bite.

i przekazuje mu przesłanie poprzez ugryzienie.

Bruce Wayne is in his bedroom

Bruce Wayne znajduje się w swojej sypialni,

when a big bat flies over his head,

gdy wielki nietoperz przelatuje mu nad głową

and he sees it as an omen to become Batman.

i postrzega to jako znak, by stać się Batmanem.

Superman is not only sent to Earth

Superman nie tylko zostaje zesłany na Ziemię

from the heavens, or Krypton,

z nieba, czy Kryptona,

but he's sent in a pod, much like Moses was on the Nile.

ale zostaje zesłany w komorze, podobnie jak Mojżesz na Nilu.

(Laughter)

(Śmiech)

And you hear the voice of his father, Jor-El,

I słychać głos jego ojca, Jor-Ela,

saying to Earth, "I have sent to you my only son."

mówiącego do Ziemi: "Posyłam wam mojego jedynego syna."

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

These are clearly biblical archetypes,

To są niewątpliwie archetypy bibilijne

and the thinking behind that was to create

a sposób myślenia stojący za tym polegał na stworzeniu

positive, globally-resonating storylines

pozytywnych, globalnie rozchodzących się wątków,

that could be tied to the same things

które można by powiązać z tymi samymi rzeczami,

that other people were pulling mean messages out of

z których inni ludzie wyciągali przesłanie niegodziwe.

because then the person that's using religion for the wrong purpose

Ponieważ wtedy osoba, która używała religii w niewłaściwym celu,

just becomes a bad man with a bad message.

staje się po prostu złym człowiekiem ze złym przesłaniem.

And it's only by linking positive things

I tylko przez myślenie pozytywnych rzeczy,

that the negative can be delinked.

można wyłączyć negatywy.

This is the kind of thinking that went into

To jest rodzaj myślenia, który poszedł w

creating The 99.

tworzenie The 99.

The 99 references the 99 attributes of Allah in the Koran,

The 99 odnosi się do 99 atrybutów Allaha w Koranie,

things like generosity and mercy and foresight and wisdom

rzeczy takich jak szczodrość i łaska i przezorność i mądrość

and dozens of others that no two people in the world would disagree about.

i tuziny innych, co do których nie ma dwóch osób na świecie, które by się nie zgodziły,

It doesn't matter what your religion is;

niezależnie od tego, jakiego jesteś wyznania.

even if you're an atheist, you don't raise your kid telling him, you know,

Nawet jeśli jesteś ateistą, nie wychowujesz dzieci mówiąc im,

"Make sure you lie three times a day."

upewnij się, że skłamiesz trzy razy dziennie.

Those are basic human values.

To są podstawowe ludzkie wartości.

And so the backstory of The 99

Więc przedakcja dla The 99

takes place in 1258,

rozgrywa się w 1258,

which history tells us the Mongols invaded Baghdad and destroyed it.

kiedy historia opowiada nam, Mongołowie najechali i zniszczyli Bagdad.

All the books from Bait al-Hikma library,

Wszystkie książki z biblioteki Bait al-Hikma,

the most famous library in its day, were thrown in the Tigris River,

najsłynniejszej biblioteki owych czasów, zostały wrzucone do rzeki Tygrys,

and the Tigris changes color with ink.

aż Tygrys zmienił kolor na atramentowy.

It's a story passed on generation after generation.

To historia przekazywana z pokolenia na pokolenie.

I rewrote that story,

Napisałem tę historię na nowo.

and in my version, the librarians find out that this is going to happen --

W mojej wersji, bibliotekarze dowiadują się, co się wydarzy -

and here's a side note:

i na marginesie:

if you want a comic book to do well, make the librarians the hero. It always works well.

jeśli chcesz, żeby komiks odniósł sukces, zrób bohaterem bibliotekarza. To zawsze działa.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

So the librarians find out

Więc bibliotekarze się dowiadują

and they get together a special solution, a chemical solution called King's Water,

i opracowują specjalny roztwór, roztwór chemiczny nazwany Królewską Wodą,

that when mixed with 99 stones

który zmieszany z 99 kamieniami,

would be able to save all that culture and history in the books.

mógłby ocalić całą tę kulturę i historię zawartą w książkach.

But the Mongols get there first.

Ale Mongołowie docierają tam pierwsi.

The books and the solution get thrown in the Tigris River.

Książki i roztwór zostają wrzucone do rzeki Tygrys.

Some librarians escape, and over the course of days and weeks,

Niektórzy bibliotekarze uciekają i przez dni i tygodnie

they dip the stones into the Tigris and suck up that collective wisdom

zanurzają w Tygrysie kamienie i wchłaniają tę zbiorową mądrość,

that we all think is lost to civilization.

o której myślimy wszyscy, że została stracona dla cywilizacji.

Those stones have been smuggled as three prayer beads

Te kamienie zostają przeszmuglowane jako trzy różańce

of 33 stones each

po 33 kamienie każdy

through Arabia into Andalusia in Spain, where they're safe for 200 years.

przez Arabię do Andaluzji w Hiszpanii, gdzie leżą bezpiecznie przez dwieście lat.

But in 1492, two important things happen.

Ale w 1492 roku, dzieją się dwie ważne rzeczy.

The first is the fall of Granada,

Pierwszą jest upadek Granady,

the last Muslim enclave in Europe.

ostatniej muzułmańskiej enklawy w Europie.

The second is Columbus finally gets funded to go to India, but he gets lost.

Drugą jest to, że Kolumb dostaje ostatecznie fundusze na podróż do Indii, ale się gubi.

(Laughter)

(Śmiech)

So 33 of the stones are smuggled

Więc 33 z kamieni zostają przeszmuglowane

onto the Nina, the Pinta and the Santa Maria

na Ninę, Pintę i Santa Marię

and are spread in the New World.

i rozchodzą się po Nowym Świecie.

Thirty-three go on the Silk Road to China, South Asia and Southeast Asia.

33 podążają jedwabnym szlakiem do Chin, Południowej i Południowo-Wschodniej Azji.

And 33 are spread between Europe, the Middle East and Africa.

A 33 rozchodzą się pomiędzy Europą, Środkowym Wschodem i Afryką.

And now it's 2010, and there are 99 heroes

I teraz nadchodzi rok 2010 i jest 99 bohaterów

from 99 different countries.

z 99 różnych krajów.

Now it's very easy to assume

Łatwo założyć,

that those books, because they were from a library called Bait al-Hikma, were Muslim books,

że te książki, ponieważ były z biblioteki zwanej al-Hikma były książkami muzułmańskimi,

but that's not the case because the caliph that built that library,

ale nie jest tak, ponieważ kalif, który wybudował tę bibliotekę,

his name was al-Ma'mun -- he was Harun al-Rashid's son.

nazywał się al-Ma'mun - był synem Haruna al-Rashida.

He had told his advisers, "Get me all the scholars

Powiedział swoim doradcom: "Znajdźcie mi uczonych,

to translate any book they can get their hands onto into Arabic,

by przetłumaczyli każdą książkę, którą dostaną w swe ręce, na arabski,

and I will pay them its weight in gold."

a zapłacę im ich wagę w złocie."

After a while, his advisers complained.

Po jakimś czasie jego doradcy zaczęli się skarżyć.

They said, "Your Highness, the scholars are cheating.

Powiedzieli: "Wasza Wysokość, uczeni oszukują.

They're writing in big handwriting to take more gold."

Piszą dużymi literami, by dostać więcej złota."

To which he said, "Let them be, because what they're giving us

Na co odpowiedział: "Pozwólcie im, ponieważ to co nam dają,

is worth a lot more than what we're paying them."

jest warte o wiele więcej niż to, co im płacimy."

So the idea of an open architecture, an open knowledge,

Więc idea ogólnodostępnej architektury, ogólnodostępnej wiedzy,

is not new to my neck of the desert.

nie jest nowa dla mojej pustynnej głowy.

The concept centers on something called the Noor stones.

Ta koncepcja koncentruje się wokół czegoś nazywanego kamieniami Noor.

Noor is Arabic for light.

Noor oznacza po arabsku światło.

So these 99 stones, a few kind of rules in the game:

Te 99 kamieni, kilka rodzajów zasad w tej grze:

Number one, you don't choose the stone; the stone chooses you.

Numer jeden: nie wybierasz kamienia, a kamień wybiera ciebie.

There's a King Arthur element to the storyline, okay.

Jest w tym wątku element z Króla Artura, okej.

Number two, all of The 99,

Numer dwa: wszyscy z The 99,

when they first get their stone, or their power, abuse it;

kiedy po raz pierwszy dostają swój kamień czy swoją moc, nadużywają go;

they use it for self-interest.

wykorzystują dla własnych potrzeb.

And there's a very strong message in there that when you start abusing your stone,

Jest w tym bardzo mocne przesłanie, że kiedy zaczynasz nadużywać swojego kamienia,

you get taken advantage of

zostajesz wykorzystany

by people who will exploit your powers, okay.

przez ludzi, którzy wyzyskują twoje moce.

Number three, the 99 stones all have within them

Numer trzy: wszystkie 99 kamieni ma w sobie

a mechanism that self-updates.

mechanizm, który samo-uaktualnia.

Now there are two groups that exist within the Muslim world.

Istnieją dwie grupy w świecie muzułmańskim.

Everybody believes the Koran is for all time and all place.

Wszyscy wierzą, że Koran stosuje się dla wszystkich miejsc i wszystkich okresów czasu.

Some believe that means that the original interpretation

Niektórzy wierzą, że to oznacza, że oryginalna interpretacja

from a couple thousand years ago is what's relevant today.

sprzed kilku tysięcy lat, jest odpowiednia obecnie.

I don't belong there.

Ja do nich nie należę.

Then there's a group that believes the Koran is a living, breathing document,

Jest też grupa, która wierzy, że Koran jest żywym, oddychającym pismem.

and I captured that idea within these stones that self-update.

I uchwyciłem ten pomysł w kamieniach, które się samo-aktualizują.

Now the main bad guy, Rughal,

Główny czarny charakter, Rughal,

does not want these stones to update,

nie chce, by te kamienie się aktualizowały.

so he's trying to get them to stop updating.

Więc próbuje je powstrzymać od aktualizowania się.

He can't use the stones, but he can stop them.

Nie może używać kamieni, ale może je blokować.

And by stopping them, he has more of a fascist agenda,

I oprócz blokowania ich, ma bardziej faszystowskie zamiary,

where he gets some of The 99 to work for him --

w których skłania część The 99, by pracowali dla niego.

they're all wearing cookie-cutter, same color uniforms

Wszyscy noszą jednakowe, jednokolorowe uniformy.

They're not allowed to individually express who they are and what they are.

Nie wolno im indywidualnie wyrażać, kim są i czym są.

And he controls them from the top down --

A on kontroluje ich od góry do dołu.

whereas when they work for the other side, eventually,

Natomiast kiedy pracują dla drugiej strony, w końcu,

when they find out this is the wrong person, they've been manipulated,

gdy dowiadują się, że to zła osoba, że byli manipulowani,

they actually, each one has a different, colorful

każdy z nich ma innego koloru

kind of dress.

rodzaj ubrania.

And the last point about the 99 Noor stones is this.

I ostatni punkt dotyczący 99 kamieni Noor to to.

So The 99 work in teams of three.

Więc The 99 pracują w drużynach po trzy osoby.

Why three? A couple of reasons.

Dlaczego trzy? Kilka powodów.

Number one, we have a thing within Islam that you don't leave a boy and a girl alone together,

Po pierwsze: mamy tę zasadę w Islamie, że nie zostawia się chłopca i dziewczyny razem samych,

because the third person is temptation or the devil, right?

ponieważ trzecią osobą jest wtedy pokusa lub diabeł.

I think that's there in all cultures, right?

To jest we wszystkich kulturach, zgadza się?

But this is not about religion, it's not about proselytizing.

Ale nie chodzi tu o religię, nie chodzi o prozelityzm.

There's this very strong social message

To jest bardzo mocne przesłanie społeczne,

that needs to get to kind of

które musi dotrzeć do jakby

the deepest crevices of intolerance,

najgłębszych szczelin nietolerancji.

and the only way to get there is to kind of play the game.

I jedynym sposobem, by tam dotrzeć, jest jakby grać w tę grę.

And so this is the way I dealt with it.

Więc to jest sposób, w jaki się z tym rozprawiłem.

They work in teams of three: two boys and a girl, two girls and a boy,

Pracują w drużynach po trzy osoby, dwóch chłopców i dziewczyna, dwie dziewczyny i chłopiec,

three boys, three girls, no problem.

trzech chłopców, trzy dziewczyny, nie ma problemu.

And the Swiss psychoanalyst, Carl Jung, also spoke about

I szwajcarski psychoanalityk, Carl Jung, również mówił o

the importance of the number three in all cultures, so I figure I'm covered.

ważnej roli cyfry trzy we wszystkich kulturach, więc stwierdziłem, że jestem zabezpieczony.

Well ...

Cóż...

I got accused in a few blogs that I was actually sent by the Pope

Zostałem oskarżony na kilku blogach o to, że w rzeczywistości przysłał mnie Papież,

to preach the Trinity and Catholicism in the Middle East,

żebym głosił Trójcę i Katolicyzm na środkowym Wschodzie,

so you -- (Laughter)

więc wy - (Śmiech)

you believe who you want. I gave you my version of the story.

wierzcie, komu chcecie - dałem wam moją wersję tej historii.

So here's some of the characters that we have.

Oto kilka postaci, które mamy.

Mujiba, from Malaysia: her main power is she's able to answer any question.

Mujiba, z Malezji, jej główną mocą jest to, że może odpowiedzieć na każde pytanie.

She's the Trivial Pursuit queen, if you want,

Jest królową Trivial Pursuit, jeśli wolicie.

but when she first gets her power,

Ale gdy początkowo dostaje swoją moc,

she starts going on game shows and making money.

zaczyna brać udział w teleturniejach i zarabiać pieniądze.

We have Jabbar from Saudi who starts breaking things when he has the power.

Mamy Jabbara z Arabii Saudyjskiej, który zaczyna niszczyć rzeczy, gdy dostaje moc.

Now, Mumita was a fun one to name. Mumita is the destroyer.

Teraz, Mumita była zabawna, jeśli chodzi o nadanie imienia. Mumita jest niszczycielką.

So the 99 attributes of Allah have the yin and the yang;

99 atrybutów Allaha mają yin i yang.

there's the powerful, the hegemonous, the strong,

Jest mocny, władczy, silny.

and there's also the kind, the generous.

Ale jest także uprzejmy, hojny.

I'm like, are all the girls going to be kind and merciful and the guys all strong?

Myślę sobie, czy wszystkie dziewczyny będą miłe i litościwe, a wszyscy faceci silni?

I'm like, you know what, I've met a few girls who were destroyers in my lifetime, so ...

I myślę, wiecie co, spotkałem kilka dziewczyn, które były w moim życiu niszczycielkami, więc...

(Laughter)

(Śmiech)

We have Jami from Hungary, who first starts making weapons:

Mamy Jamiego z Węgier, który najpierw zaczyna tworzyć broń.

He's the technology wiz.

Jest czarodziejem technologii.

Musawwira from Ghana,

Musawwira z Ghany,

Hadya from Pakistan, Jaleel from Iran who uses fire.

Hadya z Pakistanu, Jaleel z Iranu, który używa ognia.

And this is one of my favorites, Al-Batina from Yemen.

A to jedna z moich ulubienic, Al-Batina z Jemenu..

Al-Batina is the hidden.

Al-Batina jest zakryta.

So Al-Batina is hidden, but she's a superhero.

Więc Al-Batina chodzi zakryta, ale jest superbohaterką.

I came home to my wife and I said, "I created a character after you."

Przyszedłem do domu do mojej żony i powiedziałem: "Stworzyłem postać podobną do ciebie."

My wife is a Saudi from Yemeni roots.

Moja żona jest z Arabi Saudyjskiej z Jemeńskimi korzeniami.

And she said, "Show me." So I showed this.

I powiedziała: "Pokaż mi." Więc pokazałem to.

She said, "That's not me."

Powiedziała: "To nie ja."

I said, "Look at the eyes. They're your eyes."

Odpowiedziałem: "Spójrz na oczy. To są twoje oczy."

(Laughter)

(Śmiech)

So I promised my investors this would not be another made-in-fifth-world-country production.

Obiecałem moim inwestorom, że to nie będzie następna zrobiona w kraju piątego świata produkcja.

This was going to be Superman, or it wasn't worth my time or their money.

To miał być Superman, bo inaczej nie byłoby to warte mojego czasu a ich pieniędzy.

So from day one, the people involved in the project,

Więc ludzie zaangażowani w projekt od pierwszego dnia:

bottom left is Fabian Nicieza,

na dole po lewej to Fabian Nicieza,

writer for X-Men and Power Rangers.

pisarz dla X-menów i Power Rangersów.

Next to him is Dan Panosian,

Obok niego Dan Panosian,

one of the character creators for the modern-day X-Men.

Jeden z twórców postaci dla współczesnych X-Menów.

Top right is Stuart Moore, a writer for Iron Man.

Na górze pisarz, Stuart Moore, pisarz dla Iron Mana.

Next to him is John McCrea, who was an inker for Spiderman.

Obok niego John McCrea, który był kreślarzem dla Spidermana.

And we entered Western consciousness

I weszliśmy w zachodnią świadomość

with a tagline: "Next Ramadan, the world will have new heroes,"

ze sloganem: "W następny Ramadan, świat będzie miał nowych bohaterów."

back in 2005.

w 2005 roku.

Now I went to Dubai, to an Arab Thought Foundation Conference,

Pojechałem do Dubaju na Konferencję Fundacji Myśli Arabskiej

and I was waiting by the coffee for the right journalist.

i czekałem przy kawie na właściwego dziennikarza.

Didn't have a product, but had energy.

Nie miałem produktu, ale miałem energię.

And I found somebody from The New York Times,

I znalazłem kogoś z New York Timesa.

and I cornered him, and I pitched him.

Przyparłem go do muru i przyszpliliłem.

And I think I scared him -- (Laughter)

I myślę, że go przestraszyłem - (Śmiech)

because he basically promised me --

ponieważ obiecał mi zasadniczo -

we had no product -- but he said, "We'll give you a paragraph in the arts section

nie mieliśmy produktu - ale on powiedział: "Damy ci paragraf w dziale sztuk,

if you'll just go away."

jeśli sobie pójdziesz."

(Laughter)

(Śmiech)

So I said, "Great." So I called him up a few weeks afterward.

Więc powiedziałem: "Świetnie." Zadzwoniłem do niego kilka tygodni później.

I said, "Hi, Hesa." And he said, "Hi." I said, "Happy New Year."

Powiedziałem: "Cześć, Hesa". Odpowiedział: "Cześć". Powiedziałem: "Szczęśliwego Nowego Roku".

He said, "Thank you. We had a baby." I said, "Congratulations."

Odpowiedział: "Dziękuję. Urodziło nam się dziecko.". Powiedziałem: "Gratuluję."

Like I care, right?

Jakby mnie to obchodziło.

"So when's the article coming out?"

"Więc, kiedy wychodzi artykuł?"

He said, "Naif, Islam and cartoon?

Powiedział: "Naif, Islam i komiks?

That's not timely.

To nie jest na czasie.

You know, maybe next week, next month, next year, but, you know, it'll come out."

Wiesz, może w przyszłym tygodniu, przyszłym miesiącu, przyszłym roku, ale wiesz, w końcu wyjdzie."

So a few days after that, what happens?

Kilka dni po tym, co się dzieje?

What happens is the world erupts in the Danish cartoon controversy.

Dzieje się to, że na świecie wybucha kontrowersja w związku z duńskim komiksem.

I became timely.

Staję się na czasie.

(Laughter)

(Śmiech)

So flurry of phone calls and emails from The New York Times.

Więc zalew telefonów i maili z New York Timesa.

Next thing you knew, there's a full page covering us positively,

A następnie pojawia się cała strona przedstawiająca nas pozytywnie,

January 22nd, 2006,

22 stycznia, 2006,

which changed our lives forever,

która zmieniła nasze życia na zawsze.

because anybody Googling Islam and cartoon or Islam and comic,

Ponieważ każdy googlający Islam i komiks,

guess what they got; they got me.

zgadnijcie, co dostawał; dostawał mnie.

And The 99 were like superheroes

A The 99 byli niczym superbohaterowie

kind of flying out of what was happening around the world.

jakby wylatujący z tego, co wówczas działo się na świecie.

And that led to all kinds of things,

To doprowadziło do wielu różnych rzeczy -

from being in curricula in universities and schools to --

od pojawienia się w programach nauczania w szkołach i na uczelniach do -

one of my favorite pictures I have from South Asia,

jeden z moich ulubionych obrazków, które mam z Azji Południowej,

it was a couple of men with long beards

to kilku mężczyzn z długimi brodami

and a lot of girls wearing the hijab -- it looked like a school.

i masa dziewcząt noszących hijab - wyglądało to jak szkoła.

The good news is they're all holding copies of The 99, smiling,

Dobra wiadomość to, że wszyscy uśmiechając się trzymają kopie The 99

and they found me to sign the picture.

i znaleźli mnie, żebym podpisał obrazek.

The bad news is they were all photocopies, so we didn't make a dime in revenue.

Zła wiadomość, że to wszystko były fotokopie, więc nie zarobiliśmy ani centa zysku.

(Laughter)

(Śmiech)

We've been able to license The 99 comic books

Wydaliśmy licencję na komiksy The 99

into eight languages so far --

na osiem języków do tej pory,

Chinese, Indonesian, Hindi, Urdu, Turkish.

chiński, indonezyjski, hindi, urdu, turecki.

Opened a theme park through a license in Kuwait a year and a half ago

W Kuwejcie otworzono półtora roku temu na licencji park rozrywki,

called The 99 Village Theme Park --

który nazywa się The 99 Village Theme Park,

300,000 square feet, 20 rides, all with our characters:

300.000 stóp kwadratowych, 20 kolejek, z wszystkimi naszymi postaciami.

a couple back-to-school licenses in Spain and Turkey.

Kilka licencji na zjazdy absolwentów w Hiszpani i Turcji.

But the biggest thing we've done to date, which is just amazing,

Ale największa rzecz, jaką zrobiliśmy do tej pory, jest zupełnie niesamowita,

is that we've done a 26-episode animated series,

stworzyliśmy 26 odcinków serialu animowanego,

which is done for global audiences:

który został przygotowany dla publiczności na całym świecie,

in fact, we're already going to be in the U.S. and Turkey, we know.

już wiemy, że będziemy w Stanach Zjednoczonych i Turcji.

It's 3D CGI, which is going to be very high-quality,

Jest trójwymiarowy, CGI, co oznacza, że będzie bardzo dobrej jakości,

written in Hollywood by the writers behind Ben 10

został napisany w Hollywood przez pisarzy stojących za Benem 10,

and Spiderman and Star Wars: Clone Wars.

i Spidermanem i Gwiezdnymi Wojnami: Wojnami Klonów.

In this clip I'm about to show you, which has never been seen in the public before,

W tym klipie pokażę wam coś, co jeszcze nigdy nie było pokazywane publicznie,

there is a struggle.

to jest potyczka.

Two of the characters, Jabbar, the one with the muscles,

Dwie postaci, Jabbar, ten umięśniony,

and Noora, the one that can use light,

i Noora, która może używać światła,

are actually wearing the cookie-cutter fascist gray uniform

mają na sobie jednakowe, faszystowskie, szare uniformy,

because they're being manipulated.

ponieważ są manipulowani.

They don't know, OK,

Nie wiedzą o tym.

and they're trying to get another member of The 99 to join them.

Próbują skłonić innego członka The 99, by się do nich przyłączył.

So there's a struggle within the team.

Więc dochodzi do potyczki w drużynie.

So if we can get the lights ...

Jeśli możemy zmienić światło...

["The 99"]

["The 99"]

Jabbar: Dana, I can't see where to grab hold.

Jabbar: Dana, nie widzę, gdzie się złapać.

I need more light.

Potrzebuję więcej światła.

What's happening?

Co się dzieje?

Dana: There's too much darkness.

Dana: Jest za ciemno.

Rughal: There must be something we can do.

Rughal: Musi być coś, co możemy zrobić.

Man: I won't send any more commandos in

Mężczyzna: Nie wyślę więcej komandosów do środka,

until I know it's safe.

dopóki nie będę wiedział, że to bezpieczne.

Dr. Razem: It's time to go, Miklos.

Dr. Razem: Czas na nas, Miklos.

Miklos: Must download file contents.

Miklos: Muszę załadować pliki.

I can't forget auntie.

Nie mogę zapomnieć cioci.

Jabbar: Dana, I can't do this without you.

Jabbar: Nie zrobię tego bez ciebie.

Dana: But I can't help.

Dana: Ale nie mogę pomóc.

Jabbar: You can,

Jabbar: Możesz,

even if you don't believe in yourself right now.

nawet jeśli w siebie teraz nie wierzysz.

I believe in you.

Ja w ciebie wierzę.

You are Noora the Light.

Jesteś Noora Światło.

Dana: No.

Dana: Nie.

I don't deserve it. I don't deserve anything.

Nie zasługuję na to. Na nic nie zasługuję.

Jabbar: Then what about the rest of us?

Jabbar: A co z resztą z nas?

Don't we deserve to be saved? Don't I?

Nie zasługujemy na ocalenie? A ja?

Now, tell me which way to go.

Powiedz mi, w którą stronę iść.

Dana: That way.

Dana: W tą stronę.

Alarm: Threat imminent.

Alarm: Bezpośrednie zagrożenie.

Jabbar: Aaaahhh!

Jabbar: Aaaahh!

Miklos: Stay away from me.

Miklos: Nie zbliżaj się do mnie.

Jabbar: We're here to help you.

Jabbar: Jesteśmy tu, żeby ci pomóc.

Dr. Razem: Don't listen to them.

Dr. Razem: Nie słuchaj ich.

Dana: Miklos, that man is not your friend.

Dana: Miklos, ten czlowiek nie jest twoim przyjacielem.

Miklos: No. He gave me access,

Miklos: Nie. On umożliwił mi dostęp,

and you want to reboot the [unclear]. No more [unclear].

A wy chcecie zrestartować [niejasne]. Nigdy więcej [niejasne].

["The 99"]

["The 99"]

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

So "The 99" is technology; it's entertainment;

"The 99" to technologia, to rozrywka,

it's design.

to projekt.

But that's only half the story.

Ale to tylko połowa historii.

As the father of five sons,

Jako ojciec pięciu synów,

I worry about who they're going to be using as role models.

Martwię się, kogo będą używać jako przykładu.

I worry because all around me, even within my extended family,

Martwię się, ponieważ wszędzie dookoła, nawet w mojej dalszej rodzinie,

I see religion being manipulated.

widzę, jak manipuluje się religiją.

As a psychologist, I worry

Jako psycholog, martwię się,

for the world in general,

ogólnie o świat,

but worry about the perception of how people see themselves

ale martwię się o sposób, w jaki ludzie widzą siebie samych

in my part of the world.

w mojej części świata.

Now, I'm a clinical psychologist. I'm licensed in New York State.

Jestem psychologiem klinicznym. Mam licencję stanu Nowy Jork.

I trained at Bellevue Hospital Survivors of Political Torture Program,

Prowadziłem program w szpitalu Bellevue dla ocalałych z tortur politycznych.

and I heard one too many stories of people growing up

Słyszałem zbyt wiele opowieści ludzi wychowywanych,

to idolize their leadership,

by ubóstwiać swoich przywódców,

only to end up being tortured by their heroes.

tylko po to, by skończyli torturowani przez własnych bohaterów.

And torture's a terrible enough thing as it is, but when it's done by your hero,

Tortury są wystarczająco straszne same w sobie, ale gdy dokonuje ich na tobie bohater,

that just breaks you in so many ways.

to łamie cię na wiele sposób.

I left Bellevue, went to business school and started this.

Opuściłem Bellevue, poszedłem do szkoły biznesu i zacząłem to.

Now, one of the things that I refer to

Jedną z rzeczy, do których się odnoszę

when I -- about the importance of this message --

kiedy - o wadze tego przesłania -

is that I gave a lecture at the medical school at Kuwait University,

jest to, że dawałem wykład w medycznej szkole na uniwersytecie w Kuwejcie,

where I lecture on the biological basis of behavior,

gdzie uczę o biologicznych podstawach zachowania,

and I gave the students two articles, one from The New York Times

i dałem studentom dwa artykuły, jeden z New York Timesa

and one from New York magazine.

i jeden z New York Magazine.

And I took away the name of the writer, the name of the [unclear] -- everything was gone except the facts.

I ukryłem nazwisko piszącego - wszystko zostało usunięte oprócz faktów.

And the first one was about a group called The Party of God,

Pierwszy był o grupie nazwanej Partia Boga,

who wanted to ban Valentine's Day. Red was made illegal.

która chciała zakazać Walentynek. Czerwony miał być nielegalny.

Any boys and girls caught flirting

A każdy chłopak czy dziewczyna przyłapani na flirtowaniu,

would get married off immediately, okay.

natychmiast musieliby się ożenić.

The second one was about a woman complaining

Drugi był o kobiecie narzekającej,

because three minivans with six bearded men pulled up

ponieważ podjechały trzy miniwany z sześcioma brodatymi mężczyznami,

and started interrogating her on the spot

któzy zaczęli przesłuchiwać ją na miejscu

for talking to a man who wasn't related to her.

za rozmawianie z mężczyzną, z którym nie była spokrewniona.

And I asked the students in Kuwait where they thought these incidents took place.

I zapytałem studentów w Kuwejcie, gdzie sądzili, że te wydarzenia miały miejsce.

The first one, they said Saudi Arabia. There was no debate.

Pierwsze, powiedzieli: Arabia Saudyjska. Nie było dyskusji.

The second one, they were actually split

Co do drugiego, byli podzieleni

between Saudi and Afghanistan.

pomiędzy Arabią Saudyjską a Afganistanem.

What blew their mind was the first one took place in India,

Co ich zaszokowało, to że pierwsze miało miejsce w Indiach,

it was the party of a Hindu God.

to była partia boga Hindu.

The second one took place in upstate New York.

Drugie miało miejsce w północnej części stanu Nowy Jork.

It was an Orthodox Jewish community.

To była ortodoksyjna społeczność żydowska.

But what breaks my heart and what's alarming

Ale to co złamało mi serce i było alarmujące to,

is that in those two interviews,

że w tych dwóch wywiadach

the people around, who were interviewed as well,

ludzie dookoła, z którymi były również przeprowadzone wywiady,

refer to that behavior as Talibanization.

odnosili się do tego zachowani jako do talibanizacji.

In other words, good Hindus and good Jews don't act this way.

Innymi słowy, dobry Hindus czy dobry Żyd nie zachowują się w ten sposób.

This is Islam's influence on Hinduism and Judaism.

To wpływ Islamu na hinduizm i judaizm.

But what do the students in Kuwait say? They said it's us --

Ale co powiedzieli studenci w Kuwejcie? Powiedzieli: to my.

and this is dangerous.

A to jest niebezpieczne.

It's dangerous when a group self-identifies itself

Niebezpieczne jest, gdy grupa identyfikuje samą siebie

as extreme.

jako ekstremistyczną.

This is one of my sons, Rayan,

To jeden z moich synów Rayan,

who's a Scooby Doo addict.

który jest uzależniony od Scooby Doo.

You can tell by the glasses there.

Można poznać po okularach.

He actually called me a meddling kid the other day.

Nazwał mnie nawet któregoś dnia wścibskim dzieciakiem.

(Laughter)

(Śmiech)

But I borrow a lesson that I learned from him.

Ale pożyczę lekcję, której się od niego nauczyłem.

Last summer when we were in our home in New York,

Ostatniego lata gdy byliśmy w naszym domu w Nowym Jorku,

he was out in the yard playing in his playhouse. And I was in my office working,

bawił się w swoim domku na podwórku. A ja pracowałem w biurze.

and he came in, "Baba, I want you to come with me. I want my toy."

Wszedł: "Baba, chcę, żebyś ze mną poszedł. Chcę moją zabawkę."

"Yes, Rayan, just go away." He left his Scooby Doo in his house.

"Tak, Rayan, idź sobie." Zostawił swojego Scooby Doo w tym domku.

I said, "Go away. I'm working. I'm busy."

Powiedziałem: "Idź sobie. Pracuję. Jestem zajęty."

And what Rayan did then

i co zrobił wtedy Rayan -

is he sat there, he tapped his foot on the floor, at three and a half,

usiadł tam, tupnął stopą o podłogę, o trzeciej trzydzieści,

and he looked at me and he said, "Baba,

spojrzał na mnie i powiedział: "Baba,

I want you to come with me to my office in my house.

chcę, żebyś poszedł ze mną do mojego biura w moim domku.

I have work to do."

Mam pracę do wykonania."

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

Rayan reframed the situation

Rayan przeformułował sytuację

and brought himself down to my level.

i zniżył się do mojego poziomu.

(Laughter)

(Śmiech)

And with The 99, that is what we aim to do.

To zamierzamy zrobić przy pomocy The 99.

You know, I think that there's a big parallel

Wiecie myślę, że jest wiele cech wspólnych

between bending the crucifix out of shape

pomiędzy zmienianiem kształtu krzyżą

and creating swastikas.

i tworzeniem swastyki.

And when I see pictures like this, of parents or uncles

Kiedy widzę obrazki takie, jak tych rodziców czy wujostwa,

who think it's cute to have a little child

którzy myślą, że to uroczo mieć małe dziecko

holding a Koran and having a suicide bomber belt around them

trzymające Koran i opasane pasem samobójczego zamachowca,

to protest something,

żeby zaprostestować przeciwko czemuś,

the hope is by linking enough positive things

nadzieja leży w połączeniu wystarczającej liczby pozytywnych rzeczy

to the Koran,

z Koranem,

that one day we can move this child

żebyśmy któregoś dnia mogli przenieść to dziecko

from being proud in the way they're proud there,

z bycia dumnym na sposób, w który są dumni tam,

to that.

do tego.

And I think --

I myślę -

I think The 99

myślę, że The 99

can and will achieve its mission.

mogą i osiągną tę misję.

As an undergrad at Tufts University, we were giving away free falafel one day

Jako studenci na uniwersytecie Tufts, dostaliśmy któregoś dnia za darmo falafela

and, you know, it was Middle East Day or something.

wiecie, to był Dzień Środkowego Wschodu, czy coś w tym stylu.

And people came up and picked up

Ludzie przychodzili i brali

the culturally resonant image of the falafel,

kulturowo nabrzmiały obraz falafela,

ate it and, you know, talked and left.

zjadali go i rozmawiali i szli sobie.

And no two people could disagree about what the word free was

I nie było dwóch osób, które nie zgadzałyby się, co oznacza słowo "wolny"

and what the word falafel was, behind us, "free falafel." You know.

i co oznacza słowo "falafel", za nami, "darmowy falafel". Wiecie.

(Laughter)

(Śmiech)

Or so we thought,

Tak przynajmniej myśleliśmy,

until a woman came rushing across the campus

dopóki kobieta nie przyszła biegnąc przez kampus,

and dropped her bag on the floor, pointed up to the sign and said,

upuściła torbę na podłogę, pokazała na znak i spytała:

"Who's falafel?"

"Kto to jest falafel?"

(Laughter)

(Śmiech)

True story.

Prawdziwa historia.

(Laughter)

(Śmiech)

She was actually coming out of an Amnesty International meeting.

Właśnie wychodziła ze spotkania Amnesty International.

(Laughter)

(Śmiech)

Just today, D.C. Comics announced

Właśnie dzisiaj D.C. Comics ogłosiło

the cover of our upcoming crossover.

okładkę naszego nadchodzącego przecięcia.

On that cover you see Batman, Superman

Na tej okładce widzicie Batmana, Supermana

and a fully-clothed Wonder Woman

i w pełni ubraną Wonder Woman

with our Saudi member of The 99,

z naszym Saudyjskim członkiem The 99,

our Emirati member and our Libyan member.

naszym członkiem z Emiratów i członkiem z Libii.

On April 26, 2010,

26 kwietnia, 2010,

President Barack Obama said that

prezydent Barack Obama powiedział, że

of all the initiatives since his now famous Cairo speech --

ze wszystkich inicjatyw od czasu jego słynnej mowy w Kairze -

in which he reached out to the Muslim world --

w których wychodził do muzułmańskiego świata -

the most innovative was that The 99 reach back out

najbardziej innowacyjne było to, że The 99 wyszła z inicjatywą

to the Justice League of America.

do Ligi Sprawiedliwości Ameryki.

We live in a world in which the most culturally innocuous symbols,

Żyjemy w świecie, w którym najbardziej kulturalnie nieszkodliwe symbole,

like the falafel, can be misunderstood because of baggage,

takie jak falafel, mogą zostać źle zrozumiane z powodu bagażu,

and where religion can be twisted

i gdzie religia może zostać przeinaczona

and purposefully made where it's not supposed to be by others.

i celowo uczyniona taką, jaką nie powinna być przez innych.

In a world like that,

W takim świecie

they'll always be a job for Superman and The 99.

zawsze znajdzie się zajęcie dla Supermana i The 99.

Thank you very much.

Bardzo dziękuję.

(Applause)

(Brawa)