One seed at a time, protecting the future of food | Cary Fowler

Tłumaczenie: Joanna Stefanska Korekta: Marek Kasiak

I've been fascinated with crop diversity for about 35 years from now,

Od około 35 lat fascynuje mnie różnorodność roślin uprawnych,

ever since I stumbled across a fairly obscure academic article

od kiedy natknąłem się na mało znany artykuł naukowy,

by a guy named Jack Harlan.

napisany przez Jacka Harlana.

And he described the diversity within crops --

Uznał on różnorodność roślin uprawnych,

all the different kinds of wheat and rice and such --

wszystkie odmiany pszenicy, ryżu i innych zbóż

as a genetic resource.

za genetyczny zasób.

And he said, "This genetic resource," --

"Ten genetyczny zasób," mówił

and I'll never forget the words --

i nigdy nie zapomnę jego słów --

"stands between us and catastrophic starvation

"to jedyne, co ochroni nas przed katastrofalnym głodem,

on a scale we cannot imagine."

na niewyobrażalną skalę."

I figured he was either really on to something,

Uznałem, że albo coś w tym jest,

or he was one of these academic nutcases.

albo gość był jednym z szalonych naukowców.

So, I looked a little further,

Musiałem zagłębić się w temat,

and what I figured out was that he wasn't a nutcase.

żeby zrozumieć, że nie był wariatem.

He was the most respected scientist in the field.

Był najbardziej szanowanym naukowcem w tej dziedzinie.

What he understood was that biological diversity -- crop diversity --

Rozumiał, że bioróżnorodność roślin uprawnych

is the biological foundation of agriculture.

jest biologicznym fundamentem rolnictwa.

It's the raw material, the stuff, of evolution in our agricultural crops.

Jest to surowiec podlegający ewolucji w roślinach uprawnych.

Not a trivial matter.

Nie jest to prosta sprawa.

And he also understood that that foundation was crumbling,

Zrozumiał on też, że ta podstawa się kruszy,

literally crumbling.

dosłownie wykrusza się.

That indeed, a mass extinction was underway

Trwa masowe wymieranie

in our fields, in our agricultural system.

na naszych polach, w naszym systemie rolniczym.

And that this mass extinction was taking place

To masowe wymieranie ma miejsce,

with very few people noticing

lecz niewielu ludzi to zauważa,

and even fewer caring.

a jeszcze mniej się tym przejmuje.

Now, I know that many of you don't stop

Wiem, że niewielu z was przystanie,

to think about diversity in agricultural systems

by pomyśleć o różnorodności w rolnictwie

and, let's face it, that's logical.

i spójrzmy prawdzie w oczy, to logiczne.

You don't see it in the newspaper every day.

Nie czyta się o tym codziennie w gazetach.

And when you go into the supermarket, you certainly don't see a lot of choices there.

A w supermarkecie na pewno nie widać dużego wyboru.

You see apples that are red, yellow, and green and that's about it.

Widać jabłka, które są czerwone, żółte i zielone i to w sumie tyle.

So, let me show you a picture of one form of diversity.

Pozwólcie, że wam pokażę zdjęcie jednego rodzaju różnorodności.

Here's some beans,

Są tu ziarna fasoli,

and there are about 35 or 40 different

około 35 lub 40 różnych

varieties of beans on this picture.

odmian na tym zdjęciu.

Now, imagine each one of these varieties as being distinct from another

Wyobraźcie sobie, że każda z tych odmian się różni,

about the same way as a poodle from a Great Dane.

prawie tak, jak pudel od doga niemieckiego.

If I wanted to show you a picture of all the dog breeds in the world,

Jeżeli chciałbym pokazać wam zdjęcia wszystkich ras psów na świecie,

and I put 30 or 40 of them on a slide, it would take about 10 slides

i dałbym 30 lub 40 ras na slajd, musiałbym zrobić około 10 slajdów,

because there about 400 breeds of dogs in the world.

ponieważ na świecie jest około 400 ras psów.

But there are 35 to 40,000 different varieties of beans.

Ale jest 35 do 40 000 różnych odmian fasoli.

So if I were to going to show you all the beans in the world,

Więc jeśli chciałbym pokazać wam wszystkie odmiany na świecie,

and I had a slide like this, and I switched it every second,

na takich slajdach, zmieniając je co sekundę,

it would take up my entire TED talk,

zajęłoby mi to cały czas wykładu TED.

and I wouldn't have to say anything.

Nie musiałbym nic mówić.

But the interesting thing is that this diversity -- and the tragic thing is --

Ciekawe -- i tragiczne -- jest to,

that this diversity is being lost.

że ta różnorodność ginie.

We have about 200,000 different varieties of wheat,

Mamy około 200 000 różnych odmian pszenicy,

and we have about 2 to 400,000 different varieties of rice,

i około 2 do 400 000 odmian ryżu,

but it's being lost.

ale to wszystko ginie.

And I want to give you an example of that.

Pokażę wam przykład.

It's a bit of a personal example, in fact.

Będzie to trochę osobisty przykład.

In the United States, in the 1800s -- that's where we have the best data --

W Stanach Zjednoczonych, około roku 1800 -- mamy dobre dane z tego okresu --

farmers and gardeners were growing 7,100

rolnicy i ogrodnicy uprawiali 7 100

named varieties of apples.

nazwanych odmian jabłek.

Imagine that. 7,100 apples with names.

Wyobraźcie sobie, 7 100 nazwanych jabłek.

Today, 6,800 of those are extinct,

Dzisiaj, 6 800 z nich wymarło

no longer to be seen again.

i już ich nie zobaczymy.

I used to have a list of these extinct apples,

Miałem kiedyś listę tych odmian jabłek, które wymarły

and when I would go out and give a presentation,

i gdy miałem wygłosić wykład,

I would pass the list out in the audience.

rozdawałem tę listę widzom.

I wouldn't tell them what it was, but it was in alphabetical order,

Nie mówiłem im, co to jest, po prostu lista w porządku alfabetycznym

and I would tell them to look for their names, their family names,

i prosiłem, żeby poszukali swoich nazwisk,

their mother's maiden name.

nazwisk panieńskich swoich matek.

And at the end of the speech, I would ask, "How many people have found a name?"

Pod koniec wykładu pytałem: "Ile osób znalazło swoje nazwisko?"

And I never had fewer than two-thirds of an audience hold up their hand.

Zawsze zgłaszało się co najmniej dwie trzecie sali.

And I said, "You know what? These apples come from your ancestors,

Mówiłem, "Wiecie co? Te jabłka wyhodowali wasi przodkowie,

and your ancestors gave them the greatest honor they could give them.

i to wasi przodkowie uhonorowali je,

They gave them their name.

nadając im swoje nazwiska.

The bad news is they're extinct.

Problem w tym, że one wymarły.

The good news is a third of you didn't hold up your hand. Your apple's still out there.

Na szczęście, jedna-trzecia z was się nie zgłosiła. Wasze jabłko nadal istnieje.

Find it. Make sure it doesn't join the list."

Znajdźcie je i dopilnujcie, żeby nie znalazło się na liście."

So, I want to tell you that the piece of the good news is

Dobra wiadomość jest taka,

that the Fowler apple is still out there.

że jabłko Fowler nadal istnieje.

And there's an old book back here,

Mam tu starą książkę,

and I want to read a piece from it.

z której chcę przeczytać fragment.

This book was published in 1904.

Została wydana w 1904 roku,

It's called "The Apples of New York" and this is the second volume.

pod tytułem "Jabłka Nowego Jorku" i to jest drugi tom.

See, we used to have a lot of apples.

Kiedyś mieliśmy dużo jabłek.

And the Fowler apple is described in here --

Jabłko Fowler jest tu opisane --

I hope this doesn't surprise you --

mam nadzieję, że to was nie zaskoczy --

as, "a beautiful fruit."

jako, "piękny owoc."

(Laughter)

(Śmiech)

I don't know if we named the apple or if the apple named us, but ...

Nie wiem, czy my daliśmy nazwę jabłku, czy ono nam, ale...

but, to be honest, the description goes on

Ale, uczciwie mówiąc, opis głosi dalej

and it says that it "doesn't rank high in quality, however."

"jednak jego jakość nie jest najwyższa."

And then he has to go even further.

Nie koniec na tym,

It sounds like it was written by an old school teacher of mine.

brzmi to, jakby było pisane przez moją dawną nauczycielkę.

"As grown in New York, the fruit usually fails to develop properly in size and quality

"Jako że hodowany w Nowym Jorku, zazwyczaj owoc nie osiąga właściwego rozmiaru i jakości

and is, on the whole, unsatisfactory."

i jest, ogólnie, niezadowalający."

(Laughter)

(Śmiech)

And I guess there's a lesson to be learned here,

Wydaje mi się, że trzeba tu wyciągnąć wnioski,

and the lesson is: so why save it?

a mianowicie: to dlaczego mamy ratować to jabłko?

I get this question all the time. Why don't we just save the best one?

Ciągle słyszę to pytanie. Dlaczego nie zachowamy tylko tych najlepszych?

And there are a couple of answers to that question.

Jest kilka odpowiedzi na to pytanie.

One thing is that there is no such thing as a best one.

Po pierwsze, nie ma czegoś takiego jak najlepsze jabłko.

Today's best variety is tomorrow's lunch for insects or pests or disease.

Dzisiejsza najlepsza odmiana jutro pada łupem owadów, szkodników czy chorób.

The other thing is that maybe that Fowler apple

Po drugie, może jabłko Fowler

or maybe a variety of wheat that's not economical right now

albo może odmiana pszenicy, której uprawa nie jest teraz opłacalna

has disease or pest resistance

jest odporna na choroby czy szkodniki

or some quality that we're going to need for climate change that the others don't.

lub ma inne cechy, których będziemy potrzebować, a których nie mają inne odmiany.

So it's not necessary, thank God,

Więc niekoniecznie, dzięki Bogu,

that the Fowler apple is the best apple in the world.

jabłko Fowler musi być najlepszym jabłkiem na świecie.

It's just necessary or interesting that it might have one good, unique trait.

Ważne jest, że być może ma ono jedną, wyjątkową cechę.

And for that reason, we ought to be saving it.

I dlatego powinniśmy je zachować.

Why? As a raw material, as a trait we can use in the future.

Dlaczego? Jako surowiec, byśmy mogli tę cechę wykorzystać w przyszłości.

Think of diversity as giving us options.

Różnorodność daje nam różne opcje.

And options, of course, are exactly what we need in an era of climate change.

A to właśnie opcji potrzebujemy w erze zmian klimatycznych.

I want to show you two slides,

Chcę pokazać wam dwa slajdy,

but first, I want to tell you that we've been working at the Global Crop Diversity Trust

ale napierw powiem, że pracowaliśmy w Global Crop Diversity Trust

with a number of scientists -- particularly at Stanford and University of Washington --

z wieloma naukowcami -- w szczególności w Stanfordzie i Uniwersytecie Waszyngtońskim --

to ask the question: What's going to happen to agriculture in an era of climate change

nad pytaniem: Co się stanie z rolnictwem w czasie zmian klimatycznych

and what kind of traits and characteristics do we need in our agricultural crops

i jakie cechy powinny mieć rośliny uprawne,

to be able to adapt to this?

aby móc przystosować się do tego?

In short, the answer is that in the future, in many countries,

W skrócie, odpowiedź brzmi, że w przyszłości, w wielu krajach,

the coldest growing seasons are going to be hotter

najzimniejszy okres wegetacji stanie się cieplejszy,

than anything those crops have seen in the past.

niż kiedykolwiek w przeszłości.

The coldest growing seasons of the future,

Najzimniejszy okres wegetacji w przyszłości,

hotter than the hottest of the past.

będzie cieplejszy, niż najcieplejszy z przeszłości.

Is agriculture adapted to that?

Czy rolnictwo jest do tego przystosowane?

I don't know. Can fish play the piano?

Nie wiem. Czy ryby mogą grać na fortepianie?

If agriculture hasn't experienced that, how could it be adapted?

Jeśli rolnictwo tego nie doświadczyło, to jak mogło się przystosować?

Now, the highest concentration of poor and hungry people in the world,

Największe skupiska biednych i głodujących ludzi w świecie,

and the place where climate change, ironically, is going to be the worst

i miejsca, gdzie zmiany klimatyczne, o ironio, będa najdotkliwsze,

is in South Asia and sub-Saharan Africa.

to Południowa Azja i Afryka Subsaharyjska.

So I've picked two examples here, and I want to show you.

Wybrałem dwa przykłady i chcę je wam pokazać.

In the histogram before you now,

Na tym histogramie

the blue bars represent the historical range of temperatures,

niebieskie słupki reprezentują historyczny zakres temperatur,

going back about far as we have temperature data.

od czasów, kiedy rejestruje się temperaturę.

And you can see that there's some difference

Widać, że są różnice

between one growing season and another.

pomiędzy jednym okresem wegetacji, a drugim.

Some are colder, some are hotter and it's a bell shaped curve.

Niektóre są zimniejsze, inne są cieplejsze i jest to krzywa normalna.

The tallest bar is the average temperature for the most number of growing seasons.

Najwyższy słupek oznacza średnią temperaturę dla większości okresów wegetacyjnych.

In the future, later this century, it's going to look like the red,

W przyszłości, pod koniec tego wieku, będzie wyglądać tak jak czerwony,

totally out of bounds.

wyjdzie poza skalę.

The agricultural system and, more importantly, the crops in the field in India

Rolnictwo, a co ważniejsze, plony na polach w Indiach

have never experienced this before.

nigdy wcześniej tego nie doświadczyły.

Here's South Africa. The same story.

Tu jest Południowa Afryka. Ta sama historia.

But the most interesting thing about South Africa is

Co najciekawsze, w Południowej Afryce,

we don't have to wait for 2070 for there to be trouble.

nie musimy czekać do 2070, żeby pojawił się problem.

By 2030, if the maize, or corn, varieties, which is the dominant crop --

Około 2030, jeśli najpopularniejsze odmiany kukurydzy --

50 percent of the nutrition in Southern Africa are still in the field --

zapewniające 50% żywności w Południowej Afryce, nadal będą uprawiane --

in 2030, we'll have a 30 percent decrease in production of maize

w 2030, będziemy mieć 30 procentowy spadek produkcji kukurydzy

because of the climate change already in 2030.

z powodu zmian klimatycznych, które zajdą już w 2030 roku.

30 percent decrease of production in the context of increasing population,

30 procentowy spadek produkcji, przy wzroście populacji

that's a food crisis. It's global in nature.

staje się kryzysem żywnościowym. Jest on globalny z natury.

We will watch children starve to death on TV.

Będziemy oglądać w telewizji dzieci umierające z głodu.

Now, you may say that 20 years is a long way off.

Może powiecie, że 20 lat to jeszcze sporo czasu.

It's two breeding cycles for maize.

A to są dwa cykle rozwojowe kukurydzy.

We have two rolls of the dice to get this right.

Mamy dwa rzuty kostką, żeby to naprawić.

We have to get climate-ready crops in the field,

Musimy przygotować uprawy na zmiany klimatu

and we have to do that rather quickly.

i musimy to zrobić raczej szybko.

Now, the good news is that we have conserved.

Dobra wiadomość jest taka,

We have collected and conserved a great deal of biological diversity,

że zebraliśmy i chronimy sporą część bioróżnorodności

agricultural diversity, mostly in the form of seed,

występującej w rolnictwie, głównie w formie nasion,

and we put it in seed banks, which is a fancy way of saying a freezer.

które umieszczamy w bankach nasion, czyli po prostu w zamrażarkach.

If you want to conserve seed for a long term

By przechować nasiona przez dłuższy czas

and you want to make it available to plant breeders and researchers,

i udostępniać je agronomom i badaczom,

you dry it and then you freeze it.

trzeba je wysuszyć, a następnie zamrozić.

Unfortunately, these seed banks are located around the world in buildings

Niestety, takie banki nasion na całym świecie lokowane są w budynkach

and they're vulnerable.

co jest niebezpieczne.

Disasters have happened. In recent years we lost the gene bank,

Zdarzają się przecież katastrofy. Niedawno straciliśmy

the seed bank in Iraq and Afghanistan. You can guess why.

bank nasion w Iraku i w Afganistanie. Zgadnijcie, dlaczego.

In Rwanda, in the Solomon Islands.

W Rwandzie i na Wyspach Salomona.

And then there are just daily disasters that take place in these buildings,

W takich budynkach zdarzają się też wypadki losowe,

financial problems and mismanagement and equipment failures,

problemy finansowe, niegospodarność i problemy z maszynami,

and all kinds of things, and every time something like this happens,

i za każdym razem, kiedy coś takiego się stanie,

it means extinction. We lose diversity.

oznacza to wymieranie. Tracimy bioróżnorodność.

And I'm not talking about losing diversity in the same way that you lose your car keys.

Nie chodzi o utratę bioróżnorodności w takim sensie, jak zgubienie kluczyków.

I'm talking about losing it in the same way that we lost the dinosaurs:

Mówię o utracie bioróżnorodności w takim sensie, jak utrata dinozaurów,

actually losing it, never to be seen again.

straciliśmy je i nigdy ich nie zobaczymy.

So, a number of us got together and decided that, you know, enough is enough

Dlatego zebraliśmy się i zadecydowaliśmy, że już dość tego,

and we need to do something about that and we need to have a facility

trzeba coś z tym zrobić i potrzeba nam miejsca,

that can really offer protection for our biological diversity of --

które naprawdę zaoferuje ochronę bioróżnorodności --

maybe not the most charismatic diversity.

no może nie tej najbardziej czarującej.

You don't look in the eyes of a carrot seed quite in the way you do a panda bear,

Nie zapatrzymy się w nasiono marchwi tak, jak w misia pandę,

but it's very important diversity.

ale to bardzo ważny rodzaj bioróżnorodności.

So we needed a really safe place, and we went quite far north to find it.

Potrzebowaliśmy bardzo bezpiecznego miejsca i znaleźliśmy je daleko na północy.

To Svalbard, in fact.

Na Svalbardzie.

This is above mainland Norway. You can see Greenland there.

Znajduje się powyżej kontynentalnej Norwegii. Tu widać Grenlandię.

That's at 78 degrees north.

To 78 stopień szerokości północnej.

It's as far as you can fly on a regularly scheduled airplane.

To najdalej, dokąd można dolecieć rejsowym lotem.

It's a remarkably beautiful landscape. I can't even begin to describe it to you.

Krajobraz jest niezwykle piękny. Nawet nie potrafię go opisać.

It's otherworldly, beautiful.

Jak nie z tego świata. Pięknie.

We worked with the Norwegian government

Pracowaliśmy z rządem Norwegii

and with the NorGen, the Norwegian Genetic Resources Program,

i z NorGen, Norweskim Programem Zasobów Genetycznych,

to design this facility.

aby zaprojektować ten obiekt.

What you see is an artist's conception of this facility,

Tutaj widzicie jak artysta wyobraził sobie obiekt

which is built in a mountain in Svalbard.

wydrążony w zboczu góry na Svalbardzie.

The idea of Svalbard was that it's cold,

Pomysł ze Svalbardem był taki, że jest tam zimno,

so we get natural freezing temperatures.

z natury panuje tam mróz.

But it's remote. It's remote and accessible

Jest to daleko. Daleko, lecz łatwo tam dotrzeć,

so it's safe and we don't depend on mechanical refrigeration.

więc jest bezpiecznie i nie musimy polegać na mechanicznym chłodzeniu.

This is more than just an artist's dream, it's now a reality.

To więcej niż tylko wizja artysty, to istnieje.

And this next picture shows it in context, in Svalbard.

Na kolejnym zdjęciu widać centrum i jego otoczenie, na Svalbardzie.

And here's the front door of this facility.

To są drzwi główne do tego obiektu.

When you open up the front door,

Gdy się je otworzy,

this is what you're looking at. It's pretty simple. It's a hole in the ground.

widać właśnie to. Dość proste. Dziura w ziemi.

It's a tunnel, and you go into the tunnel,

Idzie się tunelem

chiseled in solid rock, about 130 meters.

wykutym w litej skale, długości około 130 metrów.

There are now a couple of security doors, so you won't see it quite like this.

Potem jest parę drzwi zabezpieczających, trochę inaczej to wygląda.

Again, when you get to the back, you get into an area that's really my favorite place.

Na samym końcu dochodzimy do mojego ulubionego miejsca.

I think of it as sort of a cathedral.

Dlaczego? Ponieważ przypomina ono katedrę.

And I know that this tags me as a bit of a nerd, but ...

Wiem, że wyjdę na dziwaka, ale...

(Laughter)

(Śmiech)

Some of the happiest days of my life have been spent ...

Spędziłem tu kilka najszczęśliwszych chwil w życiu...

(Laughter)

(Śmiech)

in this place there.

W tym oto miejscu.

(Applause)

(Brawa)

If you were to walk into one of these rooms, you would see this.

Po wejściu do jednego z tych pomieszczeń, wygląda to tak.

It's not very exciting, but if you know what's there, it's pretty emotional.

Niezbyt oszałamiająco, ale jeśli wiecie co tam jest, staje się to wzruszające.

We have now about 425,000

Obecnie mamy około 425 000

samples of unique crop varieties.

próbek unikalnych odmian.

There's 70,000 samples of different varieties of rice

70 000 próbek różnych odmian ryżu

in this facility right now.

znalazło tam swoje miejsce.

About a year from now, we'll have over half a million samples.

Za rok będziemy mieć ponad pół miliona próbek.

We're going up to over a million, and someday we'll basically have samples --

Potem osiągniemy milion, a pewnego dnia będziemy mieć próbki --

about 500 seeds --

po około 500 nasion --

of every variety of agricultural crop that can be stored in a frozen state

każdej odmiany roślin uprawnych, które będzie można zamrozić i przechować

in this facility.

w tym obiekcie.

This is a backup system for world agriculture.

To system awaryjny dla światowego rolnictwa.

It's a backup system for all the seed banks. Storage is free.

To system rezerwowy dla wszystkich banków nasion. Przechowywanie jest bezpłatne.

It operates like a safety deposit box.

Działa jak skrytka bankowa.

Norway owns the mountain and the facility, but the depositors own the seed.

Norwegia posiada górę i obiekt, ale nasiona należą do deponentów.

And if anything happens, then they can come back and get it.

I jeśli coś się stanie, mogą tam wrócić i odzyskać nasiona.

This particular picture that you see shows the national collection of the United States,

To zdjęcie pokazuje krajową kolekcję Stanów Zjednoczonych,

of Canada, and an international institution from Syria.

Kanady i międzynarodowej instytucji z Syrii.

I think it's interesting in that this facility, I think,

Myślę, że jest to ciekawy obiekt,

is almost the only thing I can think of these days where countries,

bo to chyba jedyne miejsce, gdzie kraje,

literally, every country in the world --

dosłownie, każdy kraj na świecie --

because we have seeds from every country in the world --

bo mamy nasiona z każdego kraju na świecie --

all the countries of the world have gotten together

wszystkie kraje na świecie wspólnie

to do something that's both long term, sustainable and positive.

robią coś długoterminowego, zrównoważonego i pozytywnego.

I can't think of anything else that's happened in my lifetime that way.

Nie przychodzi mi do głowy żadne podobne przedsięwzięcie za mojego życia.

I can't look you in the eyes and tell you that I have a solution

Nie mogę spojrzeć wam w oczy i powiedzieć, że mam rozwiązanie

for climate change, for the water crisis.

problemu zmian klimatu czy kryzysu wodnego.

Agriculture takes 70 percent of fresh water supplies on earth.

Rolnictwo wymaga 70 procent zapasów słodkiej wody na Ziemi.

I can't look you in the eyes and tell you that there is such a solution

Nie mogę spojrzeć wam w oczy i powiedzieć, że istnieje rozwiązanie

for those things, or the energy crisis, or world hunger, or peace in conflict.

tych problemów lub kryzysu energetycznego, głodu na ziemi, konfliktów zbrojnych.

I can't look you in the eyes and tell you that I have a simple solution for that,

Nie mogę spojrzeć wam w oczy i powiedzieć, że mam proste rozwiązanie,

but I can look you in the eyes and tell you that we can't solve any of those problems

ale mogę powiedzieć, że nie możemy rozwiązać żadnego z tych problemów

if we don't have crop diversity.

bez odpowiedniej bioróżnorodności roślin uprawnych.

Because I challenge you to think of an effective, efficient, sustainable

No chyba że potraficie wymyślić efektywne, wydajne i zrównoważone

solution to climate change if we don't have crop diversity.

rozwiązanie problemu zmian klimatu, gdy nasza różnorodność zbóż zniknie.

Because, quite literally, if agriculture doesn't adapt to climate change,

Ponieważ, dosłownie, jeśli rolnictwo nie przystosuje się do zmian klimatycznych,

neither will we.

to nam też się nie uda.

And if crops don't adapt to climate change, neither will agriculture,

A jeśli rośliny nie przystosują się do zmian klimatycznych, to rolnictwo nie da rady

neither will we.

i my też nie.

So, this is not something pretty and nice to do.

To nie jest kwestia sztuki dla sztuki.

There are a lot of people who would love to have this diversity exist

Jest dużo ludzi na świecie, którzy pragnęliby zachować tę różnorodność

just for the existence value of it.

po prostu dla niej samej.

It is, I agree, a nice thing to do.

Zgadzam się, że to przyjemne.

But it's a necessary thing to do.

Ale to również konieczne.

So, in a very real sense, I believe that we, as an international community,

Dlatego w gruncie rzeczy wierzę, że my, jako międzynarodowa społeczność,

should get organized to complete the task.

powinniśmy się zorganizować, aby spełnić tą misję.

The Svalbard Global Seed Vault is a wonderful gift

Svalbardzki Globalny Bank Nasion jest cudownym darem,

that Norway and others have given us,

który dała nam Norwegia i inne państwa,

but it's not the complete answer.

ale nie jest to pełna odpowiedź.

We need to collect the remaining diversity that's out there.

Musimy zebrać pozostałe odmiany, które istnieją.

We need to put it into good seed banks

Musimy je umieścić w dobrych bankach nasion,

that can offer those seeds to researchers in the future.

które zachowają te nasiona dla przyszłych naukowców.

We need to catalog it. It's a library of life,

Musimy je skatalogować. To jest biblioteka życia

but right now I would say we don't have a card catalog for it.

ale obecnie można powiedzieć, że nie ma w niej katalogu.

And we need to support it financially.

I musimy wspierać ten projekt finansowo.

My big idea would be that while we think of it as commonplace

Mam taki pomysł, że skoro oczywistym jest

to endow an art museum or endow a chair at a university,

wspomóc finansowo muzeum sztuki, czy uniwersytet,

we really ought to be thinking about endowing wheat.

to powinniśmy pomyśleć o wspomaganiu finansowym pszenicy.

30 million dollars in an endowment would take care

30 milionów dolarów jest wsparciem, które zapewniłoby

of preserving all the diversity in wheat forever.

zachowanie wszystkich odmian pszenicy na zawsze.

So we need to be thinking a little bit in those terms.

Musimy zacząć myśleć w ten sposób.

And my final thought is that we, of course, by conserving wheat,

Na zakończenie powiem -- zachowując pszenicę,

rice, potatoes, and the other crops,

ryż, ziemniaki i inne rośliny uprawne,

we may, quite simply, end up saving ourselves.

możemy, po prostu, uratować samych siebie.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)