Sebastian Junger: Why veterans miss war

Tłumaczenie: Adam Kobiela Korekta: Rysia Wand

I'm going to ask and try to answer,

Spróbujemy odpowiedzieć

in some ways, kind of an uncomfortable question.

na trudne pytanie.

Both civilians, obviously, and soldiers

Zarówno cywile, jak i żołnierze

suffer in war;

cierpią na wojnie,

I don't think any civilian has ever missed

jednak żaden cywil nie tęskni

the war that they were subjected to.

za wojną, której doświadczył.

I've been covering wars for almost 20 years,

Zajmuję się wojnami prawie 20 lat

and one of the remarkable things for me

i nadzwyczajne dla mnie jest to,

is how many soldiers find themselves missing it.

jak wielu żołnierzy tęskni za wojną.

How is it someone can go through

Jak to możliwe,

the worst experience imaginable,

że po doświadczeniu niewyobrażalnych rzeczy,

and come home, back to their home,

szczęśliwym powrocie do domu,

and their family, their country, and miss the war?

rodziny i kraju, tęskni się za wojną?

How does that work? What does it mean?

Jak to się dzieje? Co to oznacza?

We have to answer that question,

Odpowiedź na to pytanie

because if we don't, it'll be impossible

warunkuje przywrócenie żołnierzy

to bring soldiers back

społeczeństwu, do którego należą.

to a place in society where they belong,

and I think it'll also be impossible to stop war,

Jeśli nie zrozumiemy, jak działa ten mechanizm,

if we don't understand how that mechanism works.

nie skończymy wojny.

The problem is that war

Tylko że odpowiedź

does not have a simple, neat truth,

nie jest taka prosta.

one simple, neat truth.

Nie jest oczywista.

Any sane person hates war,

Rozsądny człowiek nienawidzi wojny

hates the idea of war,

i jej idei,

wouldn't want to have anything to do with it,

unika jej,

doesn't want to be near it, doesn't want to know about it.

nie chce być blisko niej ani o niej wiedzieć.

That's a sane response to war.

To rozsądna reakcja.

But if I asked all of you in this room,

Ale jeśli zapytałbym,

who here has paid money

czy ktoś z was

to go to a cinema

kupił bilet do kina

and be entertained by a Hollywood war movie,

na wojenny, hollywoodzki film,

most of you would probably raise your hands.

większość odpowiedziałaby tak.

That's what's so complicated about war.

Właśnie to w wojnie jest skomplikowane.

And trust me, if a room full of peace-loving people

Jeśli zwolennicy pokoju

finds something compelling about war,

znajdują w wojnie coś pociągającego,

so do 20-year-old soldiers

to samo dzieje się z 20-letnimi żołnierzami,

who have been trained in it, I promise you.

którzy zostali do tego przyuczeni.

Uwierzcie mi.

That's the thing that has to be understood.

To rzecz warta zrozumienia.

I've covered war for about 20 years, as I said,

Jak wspomniałem, zajmuję się wojną od około 20 lat,

but my most intense experiences in combat

ale najintensywniejszych przeżyć doświadczyłem

were with American soldiers in Afghanistan.

w trakcie starć w Afganistanie z udziałem amerykańskich żołnierzy.

I've been in Africa, the Middle East,

Bylem w Afryce, na Bliskim Wschodzie,

Afghanistan in the '90s,

Afganistanie w latach 90.,

but it was with American soldiers in 2007, 2008,

ale to właśnie w latach 2007-2008

that I was confronted with

doświadczylem

very intense combat.

najintensywniejszych starć.

I was in a small valley called the Korengal Valley

Stacjonowałem w dolinie Korengal, we wschodnim Afganistanie.

in eastern Afghanistan.

It was six miles long.

Miała 6 mil długości.

There were 150 men of Battle Company in that valley,

Przebywało tam 150 ludzi z jednostki bojowej.

and for a while, while I was there,

Podczas mojego pobytu

almost 20 percent of all the combat

prawie 20% wszystkich starć w całym Afganistanie

in all of Afghanistan was happening

odbyło właśnie się w tej dolinie.

in those six miles.

A hundred and fifty men were absorbing

150 ludzi wzięło udział

almost a fifth of the combat for all of NATO forces

w prawie 1/5 wszystkich starć sił NATO

in the country, for a couple months.

w jednym kraju, przez kilka miesięcy.

It was very intense.

To bylo bardzo intensywne.

I spent most of my time at a small outpost

Większość czasu spędziłem na małym posterunku

called Restrepo.

zwanym Restrepo,

It was named after the platoon medic

ku czci sanitariusza,

that had been killed about two months into the deployment.

który zginął krótko po rozlokowaniu.

It was a few plywood B-huts

Znajdowało się tam kilka baraków ze sklejki,

clinging to a side of a ridge,

przylegających do zbocza góry,

and sandbags, bunkers, gun positions,

worki z piaskiem, bunkry, stanowiska ogniowe.

and there were 20 men up there

Było tam 20 ludzi

of Second Platoon, Battle Company.

z drugiego plutonu jednostki bojowej.

I spent most of my time up there.

Spędziłem tam większość czasu,

There was no running water.

bez bieżącej wody,

There was no way to bathe.

możliwości kąpieli.

The guys were up there for a month at a time.

Koledzy przebywali tam od miesiąca,

They never even got out of their clothes.

nie zmieniając odzieży,

They fought. The worked.

walcząc, pracując,

They slept in the same clothes.

śpiąc w tym samym ubraniu.

They never took them off, and at the end of the month,

Nigdy ich nie zdejmowali.

they went back down to the company headquarters,

Pod koniec miesiąca, po powrocie do kwatery,

and by then, their clothes were unwearable.

nie nadawały się do noszenia.

They burned them and got a new set.

Palili je i dostawali nowe.

Nie było Internetu, telefonu,

There was no Internet. There was no phone.

There was no communication with the outside world up there.

kontaktu z zewnętrznym światem,

There was no cooked food.

nawet gotowanej żywności.

There was nothing up there

Nie było niczego,

that young men typically like:

co lubi młodzież:

no cars, no girls, no television, nothing

samochodów, dziewcząt, telewizji,

except combat.

nic poza walką,

Combat they did learn to like.

którą nauczyli się lubić,

I remember one day, it was a very hot day

Pamiętam pewien gorący wiosenny dzień.

in the spring,

and we hadn't been in a fight

Nie było walk

in a couple of weeks, maybe.

od paru tygodni.

Zwykle ten posterunek był atakowany.

Usually, the outpost was attacked,

and we hadn't seen any combat in a couple of weeks,

Brak walki powodował,

and everyone was just stunned

że każdemu z nas upał i nuda

with boredom and heat.

dawały się we znaki.

And I remember the lieutenant walking past me

Przechodził koło mnie porucznik,

sort of stripped to the waist.

rozebrany od pasa w górę.

It was incredibly hot.

Było niewyobrażalnie gorąco.

Stripped to the waist, walked past me muttering,

Wymamrotał:

"Oh God, please someone attack us today."

"Boże, niech ktoś dzisiaj nas zaatakuje".

That's how bored they were.

Tak bardzo było nudno.

That's war too, is a lieutenant saying,

To też część wojny: porucznik mówiący

"Please make something happen

"Niech coś się stanie,

because we're going crazy."

bo zwariujemy".

To understand that,

Aby to pojąć,

you have to, for a moment,

trzeba przez chwilę

pomyśleć o wojnie

think about combat not morally --

nie w kategoriach moralnych,

that's an important job to do —

choć to też jest ważna sprawa,

but for a moment, don't think about it morally,

ale w kategoriach neurologicznych.

think about it neurologically.

Let's think about what happens in your brain

Co dzieje się w ludzkim umyśle

when you're in combat.

w trakcie walki.

First of all, the experience

Przede wszystkim, całe doświadczenie

is very bizarre, it's a very bizarre one.

jest bardzo dziwne.

It's not what I had expected.

Nie tego oczekiwałem.

Usually, you're not scared.

Zwykle nie odczuwa się lęku.

I've been very scared in combat,

Bałem się podczas walki,

but most of the time when I was out there,

ale przez większość pobytu tam

I wasn't scared.

nie bałem się.

I was very scared beforehand

Czułem lęk przed i po walce.

and incredibly scared afterwards,

and that fear that comes afterwards can last years.

Ten rodzaj lęku może trwać latami.

I haven't been shot at in six years,

Nikt do mnie nie strzelał od 6 lat,

and I was woken up very abruptly this morning

ale dziś rano obudził mnie koszmar,

by a nightmare that I was being strafed by aircraft,

że aatakują mnie z samolotu.

six years later.

Po sześciu latach.

I've never even been strafed by aircraft,

Nigdy nie atakował mnie samolot,

and I was having nightmares about it.

a i tak mam koszmary.

Time slows down.

Czas zwalnia,

You get this weird tunnel vision.

zawęża się widzenie,

You notice some details very, very, very accurately

pewne szczegóły stają się bardzo wyraźne,

and other things drop out.

a inne umykają.

It's almost a slightly altered state of mind.

To coś jak odmienny stan świadomości.

What's happening in your brain

Mózg reaguje wtedy

is you're getting an enormous amount of adrenaline

przez pompowanie do organizmu

ogromnych ilości adrenaliny.

pumped through your system.

Young men will go to great lengths

Młodzi mężczyźni potrafią przejść przez wiele,

to have that experience.

żeby doznać tego uczucia.

It's wired into us.

Jest ono w nas zaprogramowane

It's hormonally supported.

i jest napędzane przez hormony.

The mortality rate for young men in society

Śmiertelność młodych mężczyzn

is six times what it is for young women

sześciokrotnie przewyższa śmiertelność kobiet,

from violence and from accidents,

z powodu przemocy i wypadków.

just the stupid stuff that young men do:

Typowe głupoty młodych:

jumping off of things they shouldn't jump off of,

skakanie z miejsc, z których się nie powinno,

lighting things on fire they shouldn't light on fire,

czy podpalanie rzeczy, których się nie podpala.

I mean, you know what I'm talking about.

Tego typu rzeczy.

They die at six times the rate

Giną sześć razy częściej

that young women do.

niż kobiety.

Statistically, you are safer as a teenage boy,

Statystycznie rzecz biorąc, jako nastolatek

you would be safer in the fire department

jesteś bezpieczniejszy

or the police department in most American cities

w straży pożarnej lub w policji

than just walking around the streets of your hometown

niż chodąc swobodnie po mieście,

looking for something to do,

szukając zajęcia.

statistically.

Statystycznie.

You can imagine how that plays out in combat.

Można sobie wyobrazić, jak wygląda to podczas walki.

At Restrepo, every guy up there was almost killed,

Prawie każdy żołnierz, włączając w to mnie,

including me,

niemalże zginął walcząc w Restrepo.

including my good friend Tim Hetherington,

Tyczyło się też mojego dobrego przyjaciela,

who was later killed in Libya.

Tima Hetheringtona, który później zginął w Libii.

There were guys walking around

Powszechny był widok

with bullet holes in their uniforms,

podziurawionych kulami uniformów.

rounds that had cut through the fabric

Pociski przedarły się przez materiał,

and didn't touch their bodies.

lecz nie tknęły ciała.

I was leaning against some sandbags one morning,

Pewnego ranka opierałem się o worki z piaskiem,

not much going on, sort of spacing out,

niewiele się działo, zamyśliłem się,

and some sand was kicked into the side of,

Nagle poczułem, jakby piasek

sort of hit the side of my face.

sypnął mi na twarz.

Something hit the side of my face, and I didn't know what it was.

Coś mnie uderzyło, ale nie wiedziałem co.

You have to understand about bullets

Trzeba wiedzieć, że naboje

that they go a lot faster than sound,

poruszają się szybciej niż dźwięk,

so if someone shoots at you

więc jeśli ktoś do ciebie strzeli

from a few hundred meters,

z kilkuset metrów,

the bullet goes by you, or hits you obviously,

to pocisk mija cię lub trafia

half a second or so before the sound catches up to it.

pół sekundy zanim dogoni go dźwięk.

So I had some sand sprayed in the side of my face.

Piasek sypnął mi na policzek.

Half a second later, I heard dut-dut-dut-dut-duh.

Pół sekundy później usłyszałem ta-ta-ta-ta

It was machine gun fire.

It was the first round, the first burst

z karabinu maszynowego.

Była to pierwsza seria strzałów

of an hour-long firefight.

rozpoczynająca godzinną walkę.

What had happened was the bullet hit,

Ten wystrzelony pocisk

a bullet hit three or four inches from the side of my head.

przeleciał jakieś 8 centymetrów od mojej głowy.

Imagine, just think about it, because I certainly did,

Wyobraźcie sobie,

think about the angle of deviation that saved my life.

jak niewiele dzieliło mnie od śmierci.

At 400 meters, it missed me by three inches.

Minął mnie o włos z odległości 400 metrów.

Just think about the math on that.

Pomyślcie, jakie były na to szanse.

Every guy up there

Każdy tam

had some experience like that,

miał tego typu doświadczenia,

at least once, if not many times.

niektórzy nawet wielokrotnie.

The boys are up there for a year.

Są tam przez rok.

They got back.

Następnie wracają.

Some of them got out of the Army

Niektórzy z nich odchodzą z armii

and had tremendous psychological problems when they got home.

i po powrocie do domów mają problemy psychologiczne.

Some of them stayed in the Army

Część zostaje w armii

and were more or less okay, psychologically.

i pod kątem psychologicznym są w miarę w dobrym stanie.

I was particularly close to a guy named Brendan O'Byrne.

Szczególnie bliski jest mi przykład niejakiego Brendana O'Byrne'a.

I'm still very good friends with him.

Wciąż jesteśmy dobrymi przyjaciółmi.

He came back to the States. He got out of the Army.

Gdy wrócił do Stanów, odszedł z armii.

I had a dinner party one night.

Pewnego wieczoru zorganizowałem imprezę,

I invited him,

na którą go zaprosiłem.

and he started talking with a woman,

Rozmawiał tam z pewną kobietą,

one of my friends,

jedną z moich znajomych.

and she knew how bad it had been out there,

Wiedziała, jak źle było na wojnie,

and she said, "Brendan,

spytała go: "Brendan,

is there anything at all that you miss about

czy tęskinisz za czymś w Afganistanie?".

being out in Afghanistan, about the war?"

And he thought about it quite a long time,

Dość długo zastanawiał się nad odpowiedzią.

and finally he said, "Ma'am, I miss almost all of it."

W końcu powiedział: "Proszę pani, tęsknię prawie za wszystkim".

And he's one of the most traumatized people

A jest on jednym z najbardziej poszkodowanych ludzi,

I've seen from that war.

jakich znam z tamtej wojny.

"Proszę pani, tęsknię niemal za wszystkim".

"Ma'am, I miss almost all of it."

What is he talking about?

O czym on mówi?

He's not a psychopath.

Nie jest psychopatą.

He doesn't miss killing people.

Nie tęskni za zabijaniem.

He's not crazy. He doesn't miss getting shot at

Nie jest szalony. Nie tęskno mu do życia pod ostrzałem

and seeing his friends get killed.

i patrzenia na śmierć przyjaciół.

What is it that he misses? We have to answer that.

Za czym więc tęskni? Na to musimy sobie odpowiedzieć.

If we're going to stop war, we have to answer that question.

Jeśli chcemy powstrzymać wojnę, musimy na to pytanie odpowiedzieć.

I think what he missed is brotherhood.

Myślę, że tęsknił za braterstwem.

He missed, in some ways,

Brakowało mu, w pewnym sensie,

the opposite of killing.

przeciwieństwa zabijania.

What he missed was connection

Tęsknił za związkiem z tymi,

to the other men he was with.

z którymi tam był.

Now, brotherhood is different from friendship.

Braterstwo to co innego niż przyjaźń.

Friendship happens in society, obviously.

Przyjaźnie występują w społeczeństwie.

The more you like someone,

Im bardziej kogoś lubisz,

the more you'd be willing to do for them.

tym więcej umiesz dla niego zrobić.

Brotherhood has nothing to do

Braterstwo nie ma nic wspólnego z tym,

with how you feel about the other person.

co myślisz o drugiej osobie.

It's a mutual agreement in a group

Jest to porozumienie w grupie

that you will put the welfare of the group,

zobowiązujące do stawiania dobra grupy,

you will put the safety of everyone in the group

stawiania bezpieczeństwa każdego w grupie

above your own.

ponad swoje dobro i bezpieczeństwo.

In effect, you're saying,

Z tego powodu często mówi się:

"I love these other people more than I love myself."

"Kocham tych ludzi bardziej niż siebie".

Brendan was a team leader

Brendan był dowódcą,

in command of three men,

miał pod sobą trzech ludzi.

and the worst day in Afghanistan —

Najgorszy dzień w Afganistanie…

He was almost killed so many times.

Był bliski śmierci wiele razy.

It didn't bother him.

Nie obchodziło go to.

The worst thing that happened to him in Afghanistan

Najgorsze, co go spotkało w Afganistanie,

was one of his men was hit in the head with a bullet

to gdy jeden z jego ludzi został trafiony w głowę,

in the helmet, knocked him over.

a raczej w hełm, i zemdlał.

They thought he was dead.

Myśleli, że umarł.

It was in the middle of a huge firefight.

Było to podczas ostrej wymiany ognia.

No one could deal with it, and a minute later,

Nikt nie mógł mu pomóc, lecz minutę później,

Kyle Steiner sat back up

Kyle Steiner wstał,

from the dead, as it were,

jakby z martwych, bo tak to wyglądało,

because he'd come back to consciousness.

gdy odzyskał przytomność.

The bullet had just knocked him out.

Pocisk jedynie zwalił go z nóg.

It glanced off the helmet.

Odbił się od jego hełmu.

He remembers people saying,

Kyle pamięta głosy ludzi kiedy był półprzytomny:

as he was sort of half-conscious,

he remembers people saying,

"Steiner dostał w głowę. Steiner nie żyje".

"Steiner's been hit in the head. Steiner's dead."

And he was thinking, "I'm not dead."

A on myślał: "Przecież żyję".

And he sat up.

Po chwili wstał.

And Brendan realized after that

Wtedy doszło do Brendana, że możeobronić swoich ludzi.

that he could not protect his men,

and that was the only time he cried in Afghanistan,

Gdy sobie to uświadomił, był to jedyny moment w Afganistanie,

was realizing that.

kiedy płakał.

That's brotherhood.

To jest braterstwo.

This wasn't invented recently.

I nie jest to żadna nowość.

Many of you have probably read "The Iliad."

Wielu z was pewnie czytało Iliadę.

Achilles surely would have risked his life

Achilles z pewnością zaryzykowałby życie,

or given his life to save his friend Patroclus.

by uratować swojego przyjaciela Patroklesa.

In World War II, there were many stories

Istnieje wiele zapisków z czasów II Wojny Światowej,

of soldiers who were wounded,

gdzie ranni żołnierze,

were brought to a rear base hospital,

którzy trafiali do szpitala,

who went AWOL,

uciekali,

crawled out of windows, slipped out doors,

wypełzali przez okna, wymykali się drzwiami,

went AWOL, wounded,

będąc ranni,

to make their way back to the front lines

wracali na front,

to rejoin their brothers out there.

by dołączyć do swoich braci.

So you think about Brendan,

Pomyślcie teraz o Brendanie

you think about all these soldiers

i o tych wszystkich żołnierzach

having an experience like that, a bond like that,

mających takie doświadczenia, tworzących takie więzi

in a small group,

w małej grupie,

where they loved 20 other people

gdzie każdy kochał pozostałych dwudziestu,

in some ways more than they loved themselves,

pod pewnymi względami bardziej niż samego siebie.

you think about how good that would feel, imagine it,

Pomyślcie, jak wspaniałe to musi być uczucie.

and they are blessed with that experience for a year,

Cieszą się nim przez rok,

and then they come home,

a potem wracają do domu,

and they are just back in society

do zwykłego społeczeństwa,

like the rest of us are,

tak jak reszta z nas,

not knowing who they can count on,

nie wiedzą, na kim mogą polegać,

not knowing who loves them, who they can love,

ani kogo kochać, kto kocha ich,

not knowing exactly what anyone they know

nie potrafią określić, co znajomi

would do for them if it came down to it.

zrobiliby dla nich, gdyby zaszła potrzeba.

That is terrifying.

To jest przerażające.

Compared to that,

W porównaniu z tym,

war, psychologically, in some ways, is easy,

psychologicznie rzecz biorąc, wojna jest prostsza,

compared to that kind of alienation.

w porównaniu z tą alienacją.

That's why they miss it,

To dlatego tęsknią za wojną

and that's what we have to understand

i to właśnie to musimy zrozumieć

and in some ways fix in our society.

i naprawić w naszym społeczeństwie.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Brawa)

(Applause)