Let the environment guide our development | Johan Rockstrom

Tłumaczenie: Leszek Nowicki Korekta: Agata Leśnicka

We live on a human-dominated planet,

Żyjemy na planecie zdominowanej przez ludzi

putting unprecedented pressure

niespotykanie obciążając

on the systems on Earth.

systemy na Ziemi.

This is bad news, but perhaps surprising to you,

To jest zła wiadomość, ale, co może was zaskoczyć,

it's also part of the good news.

jest to też część dobrej wiadomości.

We're the first generation -- thanks to science --

Jesteśmy pierwszym pokoleniem, które dzięki nauce

to be informed that we may be

może dowiedzieć się, że

undermining the stability and the ability

nadwyrężamy stabilność i potencjał

of planet Earth

naszej planety,

to support human development as we know it.

aby podtrzymać rozwój ludzkości w znanej nam formie.

It's also good news, because the planetary risks we're facing

Jest to też dobra wiadomość, gdyż niebezpieczeństwa grożące naszej planecie

are so large,

są tak duże, że stwierdzenie

that business as usual is not an option.

"gramy dalej" nie jest rozwiązaniem.

In fact, we're in a phase

Jesteśmy w momencie,

where transformative change is necessary,

w którym zmiany są konieczne,

which opens the window for innovation,

co daje przestrzeń dla innowacji,

for new ideas and new paradigms.

nowych idei i nowych paradygmatów.

This is a scientific journey on the challenges facing humanity

To jest naukowa podróż ku wyzwaniom stojącym przed ludzkością

in the global phase of sustainability.

w fazie globalnego zrównoważenia.

On this journey, I'd like to bring, apart from yourselves,

W tę podróż, poza wami, chciałbym zabrać

a good friend,

dobrego przyjaciela,

a stakeholder, who's always absent

akcjonariusza, który jest zawsze nieobecny,

when we deal with the negotiations on environmental issues,

gdy podejmujemy negocjacje nad kwestiami środowiska,

a stakeholder who refuses to compromise --

udziałowca, który nie idzie na ugodę

planet Earth.

z planetą Ziemią.

So I thought I'd bring her with me today on stage,

Dlatego pomyślałem, że zabiorę ją ze sobą na scenę,

to have her as a witness

aby była świadkiem

of a remarkable journey,

wyjątkowej podróży,

which humbly reminds us

która pokornie przypomni nam

of the period of grace we've had

o okresie łaski, jakiej doświadczaliśmy

over the past 10,000 years.

przez ostatnie 10,000 lat.

This is the living conditions on the planet over the last 100,000 years.

Chodzi o warunki życia na ziemi przez ostatnie 100 000 lat.

It's a very important period --

To bardzo ważny okres.

it's roughly half the period when we've been fully modern humans on the planet.

To mniej więcej połowa czasu potrzebnego do ewolucji współczesnego człowieka.

We've had the same, roughly, abilities

W zasadzie mieliśmy te same możliwości,

that developed civilizations as we know it.

w których rozwinęły się znane nam cywilizacje.

This is the environmental conditions on the planet.

Chodzi o środowisko - warunki życia na ziemi.

Here, used as a proxy, temperature variability.

Jako przykład podajmy zmiany temperatury.

It was a jumpy ride. 80,000 years back in a crisis,

To szalona przejażdżka. 80 000 lat temu, w sytuacji kryzysowej

we leave Africa, we colonize Australia

opuściliśmy Afrykę i skolonizowaliśmy Australię,

in another crisis, 60,000 years back,

w kolejnym kryzysie, 60 000 lat temu,

we leave Asia for Europe

opuściliśmy Azję, aby przenieść się do Europy,

in another crisis, 40,000 years back,

po następnym kryzysie, 40 000 lat temu

and then we enter

weszliśmy

the remarkably stable Holocene phase,

w niezwykle stabilny okres holocenu,

the only period in the whole history of the planet,

jedyny okres w historii planety, który,

that we know of, that can support human development.

jak nam wiadomo, wspierał rozwój rasy ludzkiej.

A thousand years into this period,

Przez tysiące lat trwania tego okresu

we abandon our hunting and gathering patterns.

porzuciliśmy zbieractwo i myślistwo.

We go from a couple of million people

Z kilku milionów rozmnożyliśmy się

to the seven billion people we are today.

do siedmiu miliardów ludzi.

The Mesopotamian culture: we invent agriculture,

W kulturze mezopotamskiej wynaleźlismy rolnictwo

we domesticate animals and plants.

udomowiliśmy zwierzęta i rośliny.

You have the Roman, the Greek and the story as you know it.

Rzymianie, Grecy i cała znana wam historia.

The only phase, as we know it

O ile nam wiadomo to jedyna faza,

that can support humanity.

która pozwala na rozwój ludzkości.

The trouble is we're putting a quadruple sqeeze

Problem polega na tym, że na cztery sposoby napieramy

on this poor planet,

na tę biedną planetę.

a quadruple sqeeze, which, as its first squeeze,

Pierwszym z nich

has population growth of course.

jest oczywiście przyrost naturalny

Now, this is not only about numbers;

I tutaj nie chodzi tylko o liczby.

this is not only about the fact that we're seven billion people

Nie chodzi tylko o to, że jest nas siedem miliardów,

committed to nine billion people, it's an equity issue as well.

a niedługo będzie dziewięć. To też kwestia równości.

The majority of the environmental impacts on the planet

Zdecydowanie większy wpływ na środowisko Ziemi

have been caused by the rich minority,

powoduje bogata mniejszość,

the 20 percent that jumped onto the industrial bandwagon

te 20 procent, które wskoczyło do pociągu rewolucji industrialnej

in the mid-18th century.

w połowie XVIII wieku.

The majority of the planet,

Większość ludzi na Ziemi

aspiring for development, having the right for development,

dążących do rozwoju, mających prawo do rozwoju,

are in large aspiring for an unsustainable lifestyle,

w dużym stopniu dąży do niezrównoważonego ekologicznie stylu życia,

a momentous pressure.

to istotny nacisk.

The second pressure on the planet is, of course the climate agenda --

Drugi nacisk, jaki wywieramy na planetę to oczywiście kwestie klimatyczne.

the big issue -- where the policy interpretation of science

Wielka sprawa, gdzie polityczna interpretacja nauki,

is that it would be enough

która mówi, że wystarczyłoby

to stabilize greenhouse gases at 450 ppm

ustabilizować stężenie gazów cieplarnianych na poziomie 450 ppm,

to avoid average temperatures

aby uniknąć wzrostu średniej temperatury

exceeding two degrees,

przekraczającego dwa stopnie

to avoid the risk that we may be destabilizing

i uniknąć ryzyka destabilizacji

the West Antarctic Ice Sheet,

płyty lodowcowej na zachodniej Antarktydzie,

holding six meters -- level rising,

która grozi sześciometrowym wzrostem poziomu oceanów

the risk of destabilizing the Greenland Ice Sheet,

czy ryzyka destabilizacji pokrywy lodowcowej na Grenlandii,

holding another seven meters -- sea level rising.

która grozi wzrostem o kolejnych siedem metrów.

Now, you would have wished the climate pressure

Chcielibyśmy, żeby te naciski klimatyczne

to hit a strong planet, a resilient planet,

uderzyły w silną, odporną planetę,

but unfortunately, the third pressure

ale niestety trzeci nacisk

is the ecosystem decline.

to zanik ekosystemu.

Never have we seen, in the past 50 years,

Nigdy, w ciągu ostatnich 50 lat nie widzieliśmy

such a sharp decline

tak silnego zaniku

of ecosystem functions and services on the planet,

funkcji ekosystemów na naszej planecie,

one of them being the ability to regulate climate on the long term,

które długoterminowo regulowały klimat

in our forests, land and biodiversity.

dzięki istnieniu lasów, uprawnej ziemi czy bioróżnorodności.

The forth pressure is surprise,

Czwarty nacisk jest pewnym zaskoczeniem,

the notion and the evidence

wskazówką i dowodem na to,

that we need to abandon our old paradigm,

że musimy porzucić stary paradygmat

that ecosystems behave linearly, predictably,

mówiący, że ekosystemy funkcjonują liniowo i przewidywalnie,

controllably in our -- so to say -- linear systems,

dają się kontrolować, w naszym liniowym podejściu do świata.

and that in fact, surprise is universal,

I w zasadzie to zaskoczenie jest uniwersalne,

as systems tip over very rapidly, abruptly

jako, że systemy zmieniają się tak szybko, gwałtownie

and often irreversibly.

i często nieodwracalnie.

This, dear friends, poses a human pressure on the planet

To, drodzy przyjaciele, jest presja jaką wywieramy na planetę

of momentous scale.

w niespotykanej dotąd skali.

We may, in fact, have entered a new geological era --

Być może wkroczyliśmy wręcz w nową erę geologiczną,

the Anthropocene,

Antropocen,

where humans are the predominant driver of change

gdzie ludzie stanowią dominujące źródło zmian,

at a planetary level.

które zachodzą na poziomie planety.

Now, as a scientist,

Jako naukowiec pytam:

what's the evidence for this?

jakie są na to dowody?

Well, the evidence is,

Cóż, te dowody są,

unfortunately, ample.

niestety, pokaźne.

It's not only carbon dioxide

Nie tylko stężenie dwutlenku węgla,

that has this hockey stick pattern of accelerated change.

którego wykres gnie się niczym kij hokejowy.

You can take virtually any parameter

Możemy wybrać w zasadzie dowolny parametr

that matters for human well-being --

jaki jest ważny dla ludzkiego dobrostanu:

nitrous oxide, methane,

podtlenek azotu, metan,

deforestation, overfishing

zanik lasów, nadmierne połowy ryb,

land degredation, loss of species --

spadek jakości ziemi, wymieranie gatunków,

they all show the same pattern

wszystkie pokazują ten sam wzór

over the past 200 years.

przez ostatnich 200 lat.

Simultaneously, they branch off in the mid-50s,

Wszystkie jednocześnie wybijają w górę w połowie lat 50.

10 years after the Second World War,

dziesięć lat po zakończeniu drugiej wojny światowej

showing very clearly that the great acceleration of the human enterprise

pokazując, jak w połowie lat 50. szalenie przyspieszyła

starts in the mid-50s.

gospodarka.

You see, for the first time, an imprint on the global level.

Widzicie, pierwszy raz wpływ człowieka na poziomie globalnym.

And I can tell you,

I mówię wam:

you enter the disciplinary research in each of these,

jeśli zgłębimy się w badania dotyczące tych trudności

you find something remarkably important,

znajdziemy coś nadzwyczaj ważnego,

the conclusion that we may have come to the point

wniosek, że prawdopodobnie doszliśmy do momentu,

where we have to bend the curves,

w którym musimy odwrócić te krzywe,

that we may have entered the most challenging and exciting decade

że prawdopodobnie wkroczyliśmy w najbardziej ekscytującą i pełną wyzwań

in the history humanity on the planet,

dekadę w historii gatunku ludzkiego na Ziemi,

the decade when we have to bend the curves.

dekadę, w której musimy odgiąć te krzywe.

Now, as if this was not enough --

Jakby nie wystarczało po prostu

to just bend the curves and understanding the accelerated pressure on the planet --

odgiąć te krzywe i zrozumieć narastający nacisk na planetę,

we also have to recognize the fact

musimy także pamiętać,

that systems do have multiple stable states,

że systemy mogą być stabilne w różnych okresach

separated by thresholds -- illustrated here by this ball and cup diagram,

oddzielonych "progami" - co pokazuje ten wykres,

where the depth of the cup is the resilience of the system.

gdzie na dole mamy stan wydolności systemu.

Now, the system may gradually --

System może stopniowo

under pressure of climate change,

pod wpływem zmiany klimatu,

erosion, biodiversity loss --

erozji, utraty bioróżnorodności

lose the depth of the cup, the resilience,

utracić tą głębię i odporność,

but appear to be healthy

i wydawać się zdrowym

and appear to suddenly, under a threshold,

i nagle, przekroczyć próg

be tipping over. Upff.

i wywrócić się. Oj!

Sorry. Changing state

Przepraszam. Zmiana stanu

and literally ending up

i dosłowne załamanie się systemu

in an undesired situation,

nie jest pożądaną sytuacją,

where new biophysical logic takes over,

kiedy powstaje nowa logika biofizyczna,

new species take over, and the system gets locked.

nowe gatunki przejmują kontrolę, a system się zamyka.

Do we have evidence of this? Yes, coral reef systems.

Czy mamy na to dowody? Tak: rafy koralowe.

Biodiverse, low-nutrient, hard coral systems

Różnorodne biologiczne, mało odżywcze, twarde systemy koralowe

under multiple pressures of overfishing,

pod naporem nadmiernego połowu,

unsustainable tourism, climate change.

niezrównoważonej turystyki i zmian klimatycznych.

A trigger and the system tips over,

To niczym spust, który przewraca system,

loses its resilience,

system traci odporność,

soft corals take over,

miękkie koralowce przejmują teren,

and we get undesired systems

i dochodzimy do niepożądanego stanu,

that cannot support economic and social development.

który nie może wspierać ekonomicznego i społecznego rozwoju.

The Arctic -- a beautiful system --

Arktyka, piękny system,

a regulating biome at the planetary level,

biom regulujący całą planetę

taking the knock after knock on climate change,

przyjmujący kolejne ciosy zmiany klimatu,

appearing to be in a good state.

zdaje się być w dobrej formie.

No scientist could predict that in 2007,

Żaden naukowiec nie mógł przewidzieć, że w 2007 roku

suddenly, what could be crossing a threshold.

nagle, przekroczony zostanie próg.

The system suddenly, very surprisingly, loses 30 to 40 percent

Że system nagle, ku zaskoczeniu wszystkich, utraci 30 do 40 procent

of its summer ice cover.

letniej pokrywy lodowej.

And the drama is, of course, that

Tragedia polega na tym,

when the system does this, the logic may change.

że kiedy system tak robi, logika może się zmienić.

It may get locked in an undesired state,

Może przekształcić się w niepożądaną formę,

because it changes color, absorbs more energy,

ponieważ zmienia kolor, pochłania więcej energii

and the system may get stuck.

i w końcu blokuje się.

In my mind, the largest red flag warning for humanity

Myślę sobie, że najważniejszą flagą ostrzegawczą dla ludzkości

that we are in a precarious situation.

jest to, że jesteśmy w niepewnej sytuacji.

As a sideline, you know that the only red flag that popped up here

Nawiasem mówiąc, wiecie, że jedyna flaga, która tam się pojawiła

was a submarine from an unnamed country

pochodziła z łodzi podwodnej nieznanego państwa,

that planted a red flag at the bottom of the Arctic

które umieściło flagę na dnie morza arktycznego,

to be able to control the oil resources.

aby kontrolować zasoby ropy naftowej.

Now, if we have evidence, which we now have,

Gdybyśmy mieli dowody, a mamy takie dowody,

that wetlands, forests,

że bagna, lasy

[unclear] monsoon system, the rainforests,

monsuny, puszcze tropikalne

behave in this nonlinear way.

zachowują się w sposób nieliniowy.

30 or so scientists around the world

Około trzydziestu naukowców z całego świata

gathered and asked a question for the first time,

spotkało się i po raz pierwszy postawiło pytanie:

"Do we have to put the planet into the the pot?"

"Czy musimy wrzucać planetę do tego kotła?"

So we have to ask ourselves:

Więc musimy zadać sobie pytanie:

are we threatening this extraordinarily stable Holocene state?

czy nie zagrażamy temu nadzwyczajnie stabilnemu okresowi holocenu?

Are we in fact putting ourselves in a situation

Czy przypadkiem nie stawiamy się w sytuacji,

where we're coming too close

w której nadmiernie zbliżamy się

to thresholds that could lead

do tych progów, za którymi

to deleterious and very undesired,

stoi szkodliwa i niepożądana,

if now catastrophic, change

jeśli nie katastroficzna zmiana

for human development?

w rozwoju ludzkości?

You know, you don't want to stand there.

Nie chcemy tam stać.

In fact, you're not even allowed to stand

Naprawdę nawet nie wolno nam stać tam,

where this gentleman is standing,

gdzie stoi ten mężczyzna,

at the foaming, slippery waters at the threshold.

w spienionej wodzie, na śliskich kamieniach tego progu.

In fact, there's a fence

I tak naprawdę istnieje granica,

quite upstream of this threshold,

nieco w górę rzeki, ponad tym progiem,

beyond which you are in a danger zone.

która wyznacza niebezpieczną strefę.

And this is the new paradigm,

I jest nią ten nowy paradygmat,

which we gathered two, three years back,

który stworzyliśmy dwa, trzy lata temu,

recognizing that our old paradigm

gdy zauważyliśmy, że stary paradygmat

of just analyzing and pushing and predicting

analizowania, popychania i przewidywania

parameters into the future,

parametrów w przyszłości próbujący

aiming at minimalizing environmental impacts, is of the past.

minimalizować wpływy na środowisko, należy do przeszłości.

Now we to ask ourselves:

Teraz musimy zadać sobie pytanie:

which are the large environmental processes

które procesy środowiska

that we have to be stewards of

musimy wspierać,

to keep ourselves safe in the Holocene?

aby utrzymać się bezpiecznie w epoce holocenu?

And could we even,

I czy moglibyśmy,

thanks to major advancements in Earth systems science,

dzięki postępowi w naukach o Ziemi

identify the thresholds,

rozpoznać te progi,

the points where we may expect nonlinear change?

punkty, w których możemy przewidywać nieliniowe zmiany?

And could we even define

A może moglibyśmy znaleźć

a planetary boundary, a fence,

planetarną granicę, płot,

within which we then have a safe operating space for humanity?

w obrębie którego mieści się bezpieczna przestrzeń dla ludzkości?

This work, which was published in "Nature,"

Artykuł opublikowany w "Nature"

late 2009,

pod koniec 2009 roku,

after a number of years of analysis,

po wielu latach analiz

led to the final proposition

prowadził do wniosku,

that we can only find

że możemy znaleźć

nine planetary boundaries

tylko dziewięć granic

with which, under active stewardship,

wewnątrz których przy aktywnym ich wspieraniu

would allow ourselves to have a safe operating space.

będziemy mogli bezpiecznie funkcjonować.

These include, of course, climate.

Jedną z nich jest oczywiście klimat.

It may surprise you that it's not only climate.

Ale, co może was zaskoczyć, nie tylko klimat.

But it shows that we are interconnected, among many systems on the planet,

Ale klimat pokazuje, że ze wszystkich systemów na ziemi jesteśmy najbardziej połączeni

with the three big systems, climate change,

z trzema: zmianą klimatu,

stratospheric ozone depletion and ocean acidification

cieńczeniem powłoki ozonowej oraz zakwaszeniem oceanów.

being the three big systems,

Dysponujemy naukowymi dowodami,

where the scientific evidence of large-scale thresholds

że te trzy systemy zmieniały się znacząco

in the paleo-record of the history of the planet.

w zapisach historii naszej planety.

But we also include, what we call, the slow variables,

Uwzględniamy również coś, co nazywamy powolnymi zmiennymi,

the systems that, under the hood,

niewidoczne systemy, które

regulate and buffer the capacity of the resilience of the planet --

regulują i buforują odporność planety.

the interference of the big nitrogen and phosphorus cycles on the planet,

Interferencja wielkich cykli azotowych i fosforowych,

land use change, rate of biodiversity loss,

eksploatacja terenów, tempo zaniku bioróżnorodności,

freshwater use,

eksploatacja słodkich wód,

functions which regulate

funkcje, które regulują

biomass on the planet, carbon sequestration, diversity.

biomasę planety, sekwestrację CO2, różnorodność.

And then we have two parameters which we were not able to quantify --

I mamy dwa parametry, których nie jesteśmy w stanie zmierzyć:

air pollution,

zanieczyszczenie powietrza,

including warming gases and air-polluting sulfates and nitrates,

wliczając gazy cieplarniane i szkodliwe siarczany oraz azotany,

but also chemical pollution.

ale również zanieczyszczenie chemiczne.

Together, these form an integrated whole

Razem, tworzy to całość

for guiding human development in the Anthropocene,

by prowadzić rozwój ludzkości w antropocenie,

understanding that the planet

wiedząc, że planeta

is a complex self-regulating system.

jest złożonym, samoregulującym się systemem.

In fact, most evidence indicates

Większość dowodów wskazuje

that these nine may behave as three Musketeers,

że ta dziewiątka może zachowywać się jak trzej muszkieterowie

"One for all. All for one."

"Jeden za wszystkich, wszyscy za jednego."

You degrade forests, you go beyond the boundary on land,

Degradując lasy, przekraczając granicę na lądzie,

you undermine the ability of the climate system

osłabiasz zdolność klimatu

to stay stable.

do stabilizacji.

The drama here is, in fact, that

Problemem jest tutaj to, że

it may show that the climate challenge

to może pokazać, że problem klimatu

is the easy one,

jest tym łatwym problemem,

if you consider the whole challenge

jeśli weźmie się pod uwagę całe wyzwanie

of sustainable development.

zrównoważonego rozwoju.

Now this is the Big Bang equivalent then of human development

To jest odpowiednik Wielkiego Wybuchu w rozwoju ludzkości

within the safe operating space of the planetary boundaries.

wewnątrz bezpiecznej przestrzeni planetarnych granic.

What you see here in black line is the safe operating space,

To co widać tutaj wewnątrz czarnej linii jest bezpieczną przestrzenią,

the quantified boundaries,

określonymi granicami,

as suggested by this analysis.

jak sugeruje ta analiza.

The yellow dot in the middle here is our starting point,

Żółta kropka w środku jest naszym punktem początkowym,

the pre-industrial point,

preindustrialny punkt,

where we're very safely in the safe operating space.

w którym spokojnie znajdujemy się w bezpiecznej przestrzeni.

In the '50s, we start branching out.

W latach 50-tych zaczynamy się wyłamywać.

In the '60s already, through the green revolution

W latach 60-tych, poprzez zieloną rewolucję

and the Haber-Bosch process

i metodę Habera i Boscha

of fixing nitrogen from the atmosphere --

pobierania azotu z atmosfery.

you know, human's today take out more nitrogen from the atmosphere

Ludzie pobierają teraz więcej azotu z atmosfery

than the whole biosphere does naturally as a whole.

niż cała naturalna biosfera Ziemii.

We don't transgress the climate boundary until the early '90s,

Granicy klimatycznej nie przekraczamy aż do wczesnych lat 90-tych,

actually, right after Rio.

dokładnie zaraz po Rio.

And today, we are in a situation where we estimate

I dziś jesteśmy w sytuacji, w której oceniamy

that we've transgressed three boundaries,

że przekroczyliśmy trzy granice,

the rate of biodiversity loss,

skalę zaniku bioróżnorodności,

which is the sixth extinction period in the history of humanity --

która jest szóstym okresem wymierania w historii ludzkości...

one of them being the extinctions of the dinosaurs --

z których jednym było wyginięcie dinozaurów.

nitrogen and climate change.

Azot i zmiana klimatu.

But we still have some degrees of freedom on the others,

Ale wciąż mamy trochę luzu na innych granicach,

but we are approaching fast

aczkolwiek szybko się do nich zbliżamy

on land, water, phosphorus and oceans.

na lądzie i w wodzie.

But this gives a new paradigm

Ale to daje nowy paradygmat

to guide humanity,

by prowadzić ludzkość,

to put the light on our, so far

by oświecić nasz, jak dotąd,

overpowered industrial vehicle,

przeciążony pojazd industrialny,

which operates as if

który działa tak, jakbyśmy

we're only on a dark, straight highway.

byli na ciemnej, prostej autostradzie.

Now the question then is:

Pytaniem jest:

how gloomy is this?

jak ponurej?

Is then sustainable development utopia?

Czy zrównoważony rozwój to utopia?

Well, there's no science to suggest.

Nauka nie jest w stanie tego teraz powiedzieć.

In fact, there is ample science

Mamy obszerną wiedzę naukową

to indicate that we can do this transformative change,

by wskazać, że ta zmiana jest osiągalna,

that we have the ability

że jesteśmy w stanie

to now move into a new innovative,

przejść na nowy, innowacyjny,

a transformative gear,

bieg przemiany,

across scales.

na wielu szczeblach.

The drama is, of course,

Problemem jest, oczywiście, to

is that 200 countries on this planet

że 200 krajów na tej planecie

have to simultaneously start moving

musi zacząć jednocześnie działać

in the same direction.

w jednym kierunku.

But it changes fundamentally our governance and management paradigm,

Ale to całkowicie zmienia nasz paradygmat zarządzania,

from the current linear,

z obecnie liniowego,

command and control thinking,

typu myślenia "rozkazuj i kontroluj",

looking at efficiencies and optimization

patrząc na efektywność i optymalizację

towards a much more flexible,

w stronę bardziej elastycznego,

a much more adaptive approach,

bardziej adaptacyjnego podejścia,

where we recognize that redundancy,

w którym zrozumiemy tę przestarzałość

both in social and environmental systems,

w społecznych i środowiskowych systemach.

is key to be able to deal

Jest to kluczem do radzenia sobie

with a turbulent era of global change.

z niestabilną erą globalnej zmiany.

We have to invest in persistence,

Musimy postawić na upartość,

in the ability of social systems and ecological systems

na zdolność społecznych i ekologicznych systemów

to withstand shocks and still remain in that desired cup.

do przetrwania wstrząsów.

We have to invest in transformations capability,

Musimy postawić na potencjał transformacji,

moving from crisis into innovation

przechodzący z kryzysu do innowacji,

and the ability to rise after a crisis,

i zdolności do odbudowy po kryzysie,

and of course to adapt to unavoidable change.

oraz, oczywiście, adaptację do nieuniknionych zmian.

This is a new paradigm.

To jest nowy paradygmat.

We're not doing that at any scale on governance.

Nie robimy tego na żadnym poziomie zarządzania.

But is it happening anywhere?

Ale czy to gdziekolwiek się dzieje?

Do we have any examples of success

Czy mamy jakieś przykłady pomyślnej

on this mind shift being applied at the local level?

zmiany typu myślenia na szczeblu lokalnym?

Well, yes, in fact we do

W zasadzie tak,

and the list can start becoming longer and longer.

i ta lista może zacząć się wydłużać.

There's good news here,

Mamy tu dobre wiadomości,

for example, from Latin America,

na przykład z Ameryki Łacińskiej,

where plow-based farming systems

gdzie system rolnictwa oparty o uprawę płużną

of the '50s and '60s

z lat 50-tych i 60-tych

led farming basically to a dead-end,

prowadził rolnictwo praktycznie na ślepą uliczkę,

with lower and lower yields, degrading the organic matter

z coraz to mniejszymi plonami, degradując materię organiczną

and fundamental problems at the livelihood levels

i fundamentalnymi problemami związanymi z przeżyciem

in Paraguay, Uruguay and a number of countries, Brazil,

w Paragwaju, Urugwaju, Brazyli i wielu innych krajach

leading to innovation and entrepreneurship

doprowadził do innowacji i przedsiębiorczości

among farmers in partnership with scientists

wśród farmerów współpracujących z naukowcami,

into an agricultural revolution of zero tillage systems

do rolniczej rewolucji, systemu zerowej uprawy

combined with mulch farming

połączonej z mulczowaniem

with locally adapted technologies,

i lokalnie przyjętymi technologiami,

which today, for example, in some countries,

które dzisiaj w niektórych krajach

have led to a tremendous increase

doprowadziły do potężnego wzrostu

in area under mulch, zero till farming

w obszarze mulczowania i uprawy zerowej,

which, not only produces more food,

które nie tylko dają więcej jedzenia,

but also sequesters carbon.

ale i ograniczają emisję CO2.

The Australian Great Barrier Reef is another success story.

Australijska Wielka Rafa Koralowa jest kolejnym przykładem sukcesu.

Under the realization from tourist operators,

Biura podróży,

fishermen,

rybacy,

the Australian Great Barrier Reef Authority and scientists

władze Wielkiej Rafy Koralowej i naukowcy

that the Great Barrier Reef is doomed

zauważyli że Wielka Rafa jest spisana na straty

under the current governance regime.

pod obecnym rodzajem zarządzania.

Global change, beautification rack culture,

Globalna zmiana, hodowle pereł,

overfishing and unsustainable tourism,

przełowienie i niezrównoważona turystyka.

all together placing this system

Te wszystkie aspekty

in the realization of crisis.

uświadomiły nas o kryzysie.

But the window of opportunity was innovation and new mindset,

Szansą była innowacja i nowy sposób myślenia,

which today has led to a completely new governance strategy

które doprowadziły do kompletnie nowej strategii zarządzania

to build resilience,

budując odporność,

acknowledge redundancy

wykrywając nadmiarowość

and invest in the whole system as an integrated whole,

i inwestując w system jak w zintegrowaną całość,

and then allow for much more redundancy in the system.

co pozwoli na większą nadmiarowość w systemie.

Sweden, the country I come from, has other examples,

Szwecja, kraj z którego pochodzę, ma inne przykłady,

where wetlands in southern Sweden were seen as --

gdzie mokradła w południowej Szwecji były widziane -

as in many countries -- as flood-prone polluted nuisance

jak w wielu krajach - jako zagrożenie powodziowe

in the peri-urban regions.

w pobliżu terenów zaludnionych.

But again, a crisis, new partnerships,

Ale znów, kryzys, nowe partnerstwa,

actors locally, transforming these

lokalni działacze, przekształcili to w

into a key component

kluczowy element

of sustainable urban planning.

zagospodarowania przestrzennego.

So crisis leading into opportunities.

Kryzys prowadzący do nowych możliwości.

Now, what about the future?

A co z przyszłością?

Well, the future, of course, has one massive challenge,

Przyszłość, oczywiście, ma jedno olbrzymie wyzwanie,

which is feeding a world of nine billion people.

którym jest wyżywienie 9 miliardów ludzi.

We need nothing less than a new green revolution,

Nie trzeba nam więcej niż nowa zielona rewolucja,

and the planet boundaries shows

granice planetarne pokazują

that agriculture has to go from a source of greenhouse gases to a sink.

że rolnictwo musi zmienić się ze źródła emisji gazów w zlew.

It has to basically do this on current land.

Musimy to robić na obecnym terenie.

We cannot expand anymore,

Nie możemy się bardziej rozszerzać,

because it erodes the planetary boundaries.

bo to nadszarpuje granice planetarne.

We cannot continue consuming water as we do today,

Nie możemy dalej spożywać wody tak jak dziś,

with 25 percent of world rivers not even reaching the ocean.

gdzie 25% rzek na świecie nie sięga nawet oceanu.

And we need a transformation.

Potrzebujemy zmiany.

Well, interestingly, and based on my work

Co ciekawe, bazując na mojej pracy

and others in Africa, for example,

i pracy innych w Afryce

we've shown that even the most vulnerable small-scale rainfall farming systems,

pokazaliśmy, że nawet najbardziej delikatne systemy uprawy deszczowej,

with innovations and supplementary irrigation

dzięki innowacjom i dodatkowemu nawadnianiu

to bridge dry spells and droughts,

w celu zniwelowania suchych okresów,

sustainable sanitation systems to close the loop on nutrients

oraz zrównoważone systemy sanitarne zamykające pętle

from toilets back to farmers' fields,

obiegu składników odżywczych z toalet na pola rolników,

and innovations in tillage systems,

oraz dzięki innowacjom w rodzajach uprawy,

we can triple, quadruple, yield levels

możemy zwiększyć ilość plonów trzykrotnie, czterokrotnie

on current land.

na obecnych terenach.

Elinor Ostrom,

Elinor Ostrom,

the latest Nobel laureate of economics,

ostatnia laureatka Nagrody Nobla z ekonomii,

clearly shows empirically across the world

na całym świecie jasno pokazała,

that we can govern the commons

że możemy regulować wspólne dobra

if we invest in trust,

jeśli zainwestujemy w zaufanie,

local, action-based partnerships

aktywne lokalne partnerstwo

and cross-scale institutional innovations,

i wielopoziomowe, instytucjonalne innowacje,

where local actors,

gdzie lokalni działacze

together, can deal with the global commons

mogą wspólnie radzić sobie z dobrami globalnymi

at a large scale.

na wielką skalę.

But even on the hard policy area we have innovations.

Innowacje pojawiają się również w cięższych obszarach polityki.

We know that we have to move from our fossil dependence

Mamy świadomość, że musimy uniezależnić się od surowców kopalnianych

very quickly into a low-carbon economy in record time.

bardzo szybko i przejść na gospodarkę niskoemisyjną.

And what shall we do?

Więc co powinniśmy zrobić?

Everybody talks about carbon taxes -- it won't work -- emission schemes,

Wszyscy mówią o podatkach emisyjnych - to nie zadziała,

but for example, one policy measure,

ale jeśli na przykład

feed-in tariffs on the energy system,

postawi się na systemy energii odnawialnej,

which is already applied,

co już się dzieje,

from China doing it on offshore wind systems,

w Chinach przybrzeżne system energii wiatrowej,

all the way to the U.S.

aż do Stanów Zjednoczonych

where you give the guaranteed price for investment in renewable energy,

gdzie otrzymuje się gwarancje finansowe na inwestycje w odnawialną energię,

but you can subsidize electricity to poor people.

ale można by dawać energię elektryczną biednym ludziom.

You get people out of poverty.

Wyciągnie się tak ludzi z biedy.

You solve the climate issue with regards to the energy sector,

W ten sposób rozwiąże się problem klimatu uwzględniając sektor energetyczny,

while at the same time, stimulating innovation --

a jednocześnie stymuluje się innowacje -

examples of things that can be out scaled quickly

to są przykłady rzeczy, które można szybko skalować

at the planetary level.

na globalnym poziomie.

So there is -- no doubt -- opportunity here,

Niewątpliwie jest tutaj szansa,

and we can list many, many examples

możemy wymieniać wiele przykładów

of transformative opportunities around the planet.

możliwości zmian na Ziemi.

The key though in all of these,

Kluczem

the red thread,

do tego wszystkiego,

is the shift in mindset,

jest zmiana sposobu myślenia,

moving away from a situation where we simply are pushing ourselves

odejście od sytuacji w której pchamy się

into a dark future,

w ciemną przyszłość,

where we instead backcast our future,

podczas gdy możemy zaplanować naszą przyszłość,

and we say, "What is the playing field on the planet?

pytamy "Jak wielkie pole manewru mamy na planecie?

What are the planetary boundaries

Jak wielkie są granice planetarne

within which we can safely operate?"

w których bezpiecznie możemy działać?"

and then backtrack innovations within that.

i wyciągamy wnioski z naszych innowacji.

But of course, the drama is, it clearly shows

Ale oczywiście problemem jest to,

that incremental change is not an option.

że stopniowa zmiana nie wchodzi w grę.

So, there is scientific evidence.

Tak wygląda dowód naukowy.

They sort of say the harsh news,

Przedstawia nieco surowe wiadomości,

that we are facing the largest

stajemy przed największymi

transformative development

zmianami w rozwoju

since the industrialization.

od czasów uprzemysłowienia.

In fact, what we have to do over the next 40 years

Tak na prawdę to to, co musimy zrobić przez najbliższe 40 lat

is much more dramatic and more exciting

jest dużo bardziej drastyczne i bardziej ekscytujące

than what we did when we moved into

niż to, co zrobiliśmy dotąd

the situation we're in today.

doprowadzając się do obecnej sytuacji.

Now, science indicates that,

Nauka wskazuje,

yes, we can achieve a prosperous future

że możemy osiągnąć dostatnią przyszłość

within the safe operating space,

w ramach bezpiecznej przestrzeni,

if we move simultaneously,

jeśli tylko ruszymy jednocześnie,

collaborating on a global level, from local to global scale,

współdziałając w skali lokalnej, jak i globalnej,

in transformative options, which build resilience on a finite planet.

do transformacji, która zbuduje odporność na naszej plancie.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Oklaski)