Why I love a country that once betrayed me | George Takei

Tłumaczenie: Małgorzata Kuś Korekta: Krystian Aparta

I'm a veteran of the starship Enterprise.

Byłem członkiem załogi Enterprise.

(Śmiech) (Brawa)

I soared through the galaxy

W Star Treku przemierzałem galaktykę

driving a huge starship

za sterami ogromnego statku kosmicznego.

with a crew made up of people

Z załogą pochodzącą ze wszystkich stron świata.

from all over this world,

many different races, many different cultures,

Z ludźmi różnych ras i kultur,

many different heritages,

różnego pochodzenia,

all working together,

pracującymi razem.

and our mission was to explore strange new worlds,

Naszą misją było poznanie nowych, obcych światów,

to seek out new life and new civilizations,

poszukiwanie nowego życia i nowych cywilizacji,

to boldly go where no one has gone before.

śmiało zmierzając tam, gdzie nie dotarł jeszcze żaden człowiek.

Well —

Tak właśnie było.

(Applause) —

(Brawa)

I am the grandson of immigrants from Japan

Jestem wnukiem japońskich emigrantów,

who went to America,

którzy wyjechali do Ameryki,

boldly going to a strange new world,

śmiało zmierzając do nowego, obcego świata w poszukiwaniu nowych możliwości.

seeking new opportunities.

My mother was born in Sacramento, California.

Mama urodziła się w Sacramento w Kalifornii.

My father was a San Franciscan.

Ojciec jest z San Francisco.

They met and married in Los Angeles,

Poznali się i pobrali w Los Angeles,

and I was born there.

i tam urodziłem się ja.

I was four years old

Miałem cztery lata,

when Pearl Harbor was bombed

gdy Japonia zbombardowała Pearl Harbor

on December 7, 1941 by Japan,

7 grudnia 1941 roku.

and overnight, the world was plunged

Z dnia na dzień wojna ogarnęła cały świat.

into a world war.

America suddenly was swept up

Amerykę opanowała gwałtowna histeria.

by hysteria.

Japanese-Americans,

Amerykanie japońskiego pochodzenia byli traktowani podejrzliwie,

American citizens of Japanese ancestry,

were looked on

with suspicion and fear

z lękiem i jawną nienawiścią.

and with outright hatred

simply because we happened to look like

Tylko dlatego, że wyglądaliśmy jak ci,

the people that bombed Pearl Harbor.

którzy zaatakowali Pearl Harbor.

And the hysteria grew and grew

Histeria wciąż przybierała na sile,

until in February 1942,

aż w lutym 1942 roku

the president of the United States,

prezydent Stanów Zjednoczonych Franklin Delano Roosevelt

Franklin Delano Roosevelt,

ordered all Japanese-Americans

nakazał zatrzymanie Amerykanów japońskiego pochodzenia

on the West Coast of America

z Zachodniego Wybrzeża Ameryki,

to be summarily rounded up

wyłapania ich wszystkich,

with no charges, with no trial,

bez aktów oskarżenia, bez rozprawy,

with no due process.

bez procesu.

Due process, this is a core pillar

Sprawiedliwy proces to trzon naszego wymiaru sprawiedliwości.

of our justice system.

That all disappeared.

To wszystko zniknęło.

We were to be rounded up

Internowano nas

and imprisoned in 10 barbed-wire prison camps

i osadzono za drutami dziesięciu obozów przesiedleńczych,

in some of the most desolate places in America:

w najmniej zaludnionych zakątkach Ameryki:

the blistering hot desert of Arizona,

piekielnie gorących pustyniach Arizony,

the sultry swamps of Arkansas,

parnych mokradłach Arkansas,

the wastelands of Wyoming, Idaho, Utah, Colorado,

jałowych ziemiach Wyoming, Idaho, Utah, Kolorado

and two of the most desolate places in California.

i dwóch najbardziej opuszczonych terenach Kalifornii.

On April 20th, I celebrated my fifth birthday,

20 kwietnia skończyłem pięć lat.

and just a few weeks after my birthday,

Kilka tygodni później

my parents got my younger brother,

rodzice obudzili młodszego brata,

my baby sister and me

moją malutką siostrę i mnie, bardzo wcześnie rano.

up very early one morning,

and they dressed us hurriedly.

Ubrali nas w pośpiechu.

My brother and I were in the living room

Byliśmy z bratem w salonie,

looking out the front window,

wyglądaliśmy przez okno

and we saw two soldiers marching up our driveway.

i zobaczyliśmy dwóch żołnierzy maszerujących podjazdem do naszego domu.

They carried bayonets on their rifles.

Na lufach karabinów mieli bagnety.

They stomped up the front porch

Ich kroki zadudniły na ganku,

and banged on the door.

załomotali w drzwi.

My father answered it,

Ojciec im otworzył;

and the soldiers ordered us out of our home.

żołnierze kazali nam opuścić nasz dom.

My father gave my brother and me

Ojciec dał bratu i mnie małe pakunki do niesienia.

small luggages to carry,

and we walked out and stood on the driveway

Wyszliśmy i staliśmy na podjeździe,

waiting for our mother to come out,

czekając na mamę.

and when my mother finally came out,

A kiedy w końcu wyszła,

she had our baby sister in one arm,

na jednym ramieniu niosła naszą siostrzyczkę

a huge duffel bag in the other,

na drugim wielki tobół,

and tears were streaming down both her cheeks.

a łzy ciekły jej po obu policzkach.

I will never be able to forget that scene.

Nigdy nie zapomnę tego widoku.

It is burned into my memory.

Wyrył się w mojej pamięci.

We were taken from our home

Zabrano nas z domu

and loaded on to train cars

i wpakowano do wagonów

with other Japanese-American families.

z innymi japońsko-amerykańskimi rodzinami.

There were guards stationed

Strażnicy pilnowali obu stron każdego z wagonów,

at both ends of each car,

as if we were criminals.

jakbyśmy byli przestępcami.

We were taken two thirds of the way across the country,

Przewieziono nas o dwie trzecie szerokości kraju.

rocking on that train for four days and three nights,

Kolebaliśmy się w pociągu przez cztery dni i trzy noce,

to the swamps of Arkansas.

aż do mokradeł Arkansas.

I still remember the barbed wire fence

Nadal pamiętam ogrodzenie z drutu kolczastego,

that confined me.

za którym byłem uwięziony.

I remember the tall sentry tower

Pamiętam wysokie wieże strażnicze

with the machine guns pointed at us.

z karabinami maszynowymi wycelowanymi w naszą stronę.

I remember the searchlight that followed me

Pamiętam światło reflektora, śledzące mnie,

when I made the night runs

from my barrack to the latrine.

kiedy biegałem nocą z baraku do latryny.

But to five-year-old me,

Mój pięcioletni umysł sądził,

I thought it was kind of nice that they'd lit the way

że to całkiem miło,

for me to pee.

że oświetlają mi drogę, kiedy idę siku.

(Śmiech)

I was a child,

Byłem dzieckiem,

too young to understand the circumstances

zbyt małym, by rozumieć okoliczności pobytu w tym miejscu.

of my being there.

Children are amazingly adaptable.

Dzieci przystosowują się niezwykle łatwo.

What would be grotesquely abnormal

To groteskowe wynaturzenie

became my normality

stało się moją normalnością

in the prisoner of war camps.

w wojennym obozie przesiedleńczym.

It became routine for me to line up three times a day

Rutyną było stanie trzy razy dziennie w kolejce po marne jedzenie

to eat lousy food in a noisy mess hall.

w hałaśliwej stołówce.

It became normal for me to go with my father

Zwyczajne stało się chodzenie z ojcem myć się w grupowych prysznicach.

to bathe in a mass shower.

Being in a prison, a barbed-wire prison camp,

Bycie w więzieniu, w obozie otoczonym drutem kolczastym,

became my normality.

stało się moją normalnością.

When the war ended,

Kiedy wojna się skończyła,

we were released,

wypuszczono nas.

and given a one-way ticket

Dostaliśmy bilet w jedną stronę do dowolnego miejsca w Stanach.

to anywhere in the United States.

My parents decided to go back home

Rodzice postanowili wrócić do domu,

to Los Angeles,

do Los Angeles.

but Los Angeles was not a welcoming place.

Ale nie było to przyjazne miejsce.

We were penniless.

Byliśmy bez grosza.

Everything had been taken from us,

Odebrano nam wszystko,

and the hostility was intense.

a wrogość innych była dotkliwa.

Our first home was on Skid Row

Nasz pierwszy dom był w Skid Row,

in the lowest part of our city,

czyli najgorszej części miasta,

living with derelicts, drunkards

wśród bezdomnych, pijaków,

and crazy people,

i ludzi niespełna rozumu.

Wszędobylski odór moczu na ulicy, w zaułku, w korytarzu.

the stench of urine all over,

on the street, in the alley,

in the hallway.

It was a horrible experience,

Okropne przeżycie.

and for us kids, it was terrorizing.

A dla nas, dzieci, było to przerażające.

I remember once

Pamiętam, jak kiedyś zataczający się pijak

a drunkard came staggering down,

na naszych oczach przewrócił się

fell down right in front of us,

and threw up.

i zwymiotował.

My baby sister said, "Mama, let's go back home,"

Moja siostrzyczka powiedziała: "Mamo, wróćmy do domu".

because behind barbed wires

Bo tamto miejsce za drutem kolczastym

was for us

dla nas było domem.

home.

My parents worked hard

Rodzice ciężko pracowali, żeby znów stanąć na nogach.

to get back on their feet.

We had lost everything.

Straciliśmy wszystko.

They were at the middle of their lives

Byli w średnim wieku

and starting all over.

i zaczynali od zera.

They worked their fingers to the bone,

Pracowali bez wytchnienia

and ultimately they were able

i w końcu zdołali zebrać pieniądze

to get the capital together to buy

wystarczające na kupno domu z trzema pokojami, w dobrej okolicy.

a three-bedroom home in a nice neighborhood.

And I was a teenager,

Miałem kilkanaście lat

and I became very curious

i zacząłem interesować się okresem, który jako dziecko spędziłem w obozie.

about my childhood imprisonment.

I had read civics books that told me about

Czytałem książki o prawach obywatelskich,

the ideals of American democracy.

które mówiły o ideałach amerykańskiej demokracji.

All men are created equal,

Że wszyscy ludzie stworzeni są równymi,

we have an inalienable right

że mamy niezbywalne prawo

to life, liberty and the pursuit of happiness,

do życia, wolności i dążenia do szczęścia.

and I couldn't quite make that fit

Nie potrafiłem tego pogodzić

with what I knew to be my childhood imprisonment.

z przeżytym w dzieciństwie uwięzieniem.

I read history books,

Czytałem książki historyczne,

and I couldn't find anything about it.

w których nie było niczego na ten temat.

And so I engaged my father after dinner

Wciągałem więc ojca po obiedzie w dyskusje,

in long, sometimes heated conversations.

długie i czasem burzliwe.

We had many, many conversations like that,

Odbyliśmy wiele takich rozmów.

and what I got from them

To, co z nich wyniosłem,

was my father's wisdom.

to mądrość mojego ojca.

He was the one that suffered the most

To on wycierpiał najwięcej

under those conditions of imprisonment,

w trakcie pobytu w obozie,

and yet he understood American democracy.

a jednak rozumiał amerykańską demokrację.

He told me that our democracy

Powiedział mi, że nasza demokracja

is a people's democracy,

jest ludzka.

and it can be as great as the people can be,

Może być tak wspaniała jak jej obywatele

but it is also as fallible as people are.

i tak samo omylna.

He told me that American democracy

Powiedział mi, że amerykańska demokracja

is vitally dependent on good people

jest całkowicie zależna od dobrych ludzi,

who cherish the ideals of our system

którzy hołdują jej ideałom

and actively engage in the process

i angażują się w proces utrzymywania jej przy życiu.

of making our democracy work.

And he took me to a campaign headquarters —

Zabrał mnie do sztabu wyborczego,

the governor of Illinois was running for the presidency —

kiedy gubernator Illinois startował w wyborach prezydenckich.

and introduced me to American electoral politics.

I wprowadził mnie w amerykański system wyborczy.

And he also told me about

Opowiedział mi też historie

young Japanese-Americans

o młodych Amerykanach japońskiego pochodzenia

during the Second World War.

w trakcie II Wojny Światowej.

When Pearl Harbor was bombed,

Po ataku na Pearl Harbor,

young Japanese-Americans, like all young Americans,

jak wszyscy młodzi Amerykanie,

rushed to their draft board

pospieszyli zaciągnąć się do wojska,

to volunteer to fight for our country.

zgłaszając się na ochotnika, by walczyć za ojczyznę.

That act of patriotism

Odpowiedzią na ten akt patriotyzmu

was answered with a slap in the face.

był wymierzony im policzek.

We were denied service,

Odmówiono nam służby wojskowej

and categorized as enemy non-alien.

i przypisano kategorię "wróg nie-cudzoziemiec".

It was outrageous to be called an enemy

Skandaliczne jest nazywanie wrogiem kogoś,

when you're volunteering to fight for your country,

kto zgłasza się na ochotnika, by walczyć za swój kraj.

but that was compounded with the word "non-alien,"

Ale gorsze jeszcze było połączenie ze słowem "nie-cudzoziemiec",

which is a word that means

które jest przeciwieństwem słowa "obywatel".

"citizen" in the negative.

They even took the word "citizen" away from us,

Odebrano nam nawet tytuł "obywatela",

and imprisoned them for a whole year.

i uwięziono na pełny rok.

And then the government realized

Potem rząd uświadomił sobie,

that there's a wartime manpower shortage,

że brakuje ludzi na froncie

and as suddenly as they'd rounded us up,

i równie nagle, jak zarządzono łapankę,

they opened up the military for service

zezwolono na pełnienie służby wojskowej

by young Japanese-Americans.

młodym Amerykanom japońskiego pochodzenia.

It was totally irrational,

Zupełnie irracjonalnie.

but the amazing thing,

Niesamowite i osłupiające w tym wszystkim jest to,

the astounding thing,

is that thousands of young

że tysiące młodych kobiet i mężczyzn japońskiego pochodzenia

Japanese-American men and women

again went from behind those barbed-wire fences,

wyszło zza ogrodzenia z kolczastego drutu,

put on the same uniform as that of our guards,

nałożyło ten sam mundur, który nosili nasi strażnicy,

leaving their families in imprisonment,

opuszczając swoje uwięzione rodziny,

to fight for this country.

by walczyć za ten kraj.

They said that they were going to fight

Powiedzieli, że będą walczyć

not only to get their families out

nie tylko o uwolnienie swoich rodzin zza drutów obozu,

from behind those barbed-wire fences,

but because they cherished the very ideal

ale też dlatego, że hołubili wartościom,

of what our government stands for,

za którymi opowiada się nasz rząd.

should stand for,

Albo wartościom, za którymi powinien się opowiadać,

and that was being abrogated

jednak w rzeczywistości unieważniał je swoim działaniem.

by what was being done.

All men are created equal.

Wszyscy ludzie stworzeni są równymi.

And they went to fight for this country.

I tak poszli walczyć za ten kraj.

They were put into a segregated

Utworzono z nich osobne oddziały, dla Amerykanów japońskiego pochodzenia,

all Japanese-American unit

and sent to the battlefields of Europe,

i wysłano na europejski front.

and they threw themselves into it.

A oni ruszyli do boju

They fought with amazing,

i walczyli z niezwykłą odwagą i męstwem.

incredible courage and valor.

They were sent out on the most dangerous missions

Wysyłano ich na najbardziej niebezpieczne misje

and they sustained the highest combat casualty rate

i ponieśli najwyższe straty w ludziach

of any unit proportionally.

w porównaniu do innych oddziałów.

There is one battle that illustrates that.

Obrazuje to jedna z bitew.

It was a battle for the Gothic Line.

Szturm na Linię Gotów.

The Germans were embedded

Niemieckie pozycje znajdowały się na skalistym zboczu góry,

in this mountain hillside,

rocky hillside,

in impregnable caves,

w jaskiniach nie do zdobycia.

and three allied battalions

Trzy bataliony aliantów prowadziły ostrzał

had been pounding away at it

for six months,

przez sześć miesięcy

and they were stalemated.

i sytuacja była patowa.

The 442nd was called in

Wezwano 442 pułk,

to add to the fight,

by dołączył do szturmu.

but the men of the 442nd

Żołnierze pułku 442

came up with a unique

wpadli na oryginalny, ale niebezpieczny pomysł.

but dangerous idea:

The backside of the mountain

Tylne zbocze góry było stromym, skalnym urwiskiem.

was a sheer rock cliff.

The Germans thought an attack from the backside

Niemcy myśleli, że atak z tamtej strony był niemożliwy.

would be impossible.

The men of the 442nd decided to do the impossible.

Żołnierze z pułku 442 postanowili dokonać niemożliwego.

On a dark, moonless night,

Pewnej ciemnej, bezksiężycowej nocy

they began scaling that rock wall,

zaczęli wspinaczkę po skalnej ścianie,

a drop of more than 1,000 feet,

wysokiej na ponad 300 metrów.

in full combat gear.

W pełnym umundurowaniu

They climbed all night long

przez całą noc wspinali się po stromym zboczu.

on that sheer cliff.

In the darkness,

W ciemności niektórzy tracili oparcie dla ręki lub nogi

some lost their handhold

or their footing

and they fell to their deaths

i spadli na pewną śmierć.

in the ravine below.

They all fell silently.

Ale spadali w ciszy.

Not a single one cried out,

Żaden nie krzyknął,

so as not to give their position away.

żeby nie zdradzić swojej obecności.

The men climbed for eight hours straight,

Wspinali się bez przerwy przez 8 godzin.

and those who made it to the top

Ci, którzy dotarli na szczyt,

stayed there until the first break of light,

poczekali na pierwsze promienie słońca.

and as soon as light broke,

Gdy zaczęło świtać, ruszyli do ataku.

they attacked.

The Germans were surprised,

Zaskoczyli Niemców i zdobyli wzgórze,

and they took the hill

and broke the Gothic Line.

przerywając Linię Gotów.

A six-month stalemate

442 pułk rozwiązał sześciomiesięczny pat

was broken by the 442nd

in 32 minutes.

w 32 minuty.

It was an amazing act,

To był niezwykły wyczyn.

I gdy wojna się skończyła,

and when the war ended,

the 442nd returned to the United States

442 pułk wrócił do USA z większą liczbą odznaczeń,

as the most decorated unit

of the entire Second World War.

niż jakikolwiek inny oddział w II Wojnie Światowej.

They were greeted back on the White House Lawn

Prezydent Truman powitał ich w ogrodach Białego Domu słowami:

by President Truman, who said to them,

"You fought not only the enemy

"Stawialiście czoła nie tylko wrogowi,

but prejudice, and you won."

ale także uprzedzeniom - i wygraliście."

They are my heroes.

Są moimi bohaterami.

They clung to their belief

Nie porzucili wiary w dumne ideały tego kraju

in the shining ideals of this country,

and they proved that being an American

i udowodnili, że bycie Amerykaninem

is not just for some people,

nie jest tylko dla wybranych,

that race is not how we define being an American.

i że rasa nie wchodzi w skład definicji amerykańskości.

They expanded what it means to be an American,

Poszerzyli znaczenie słowa "Amerykanin"

including Japanese-Americans

o Amerykanów japońskiego pochodzenia

that were feared and suspected and hated.

odbieranych z lękiem, podejrzliwością i nienawiścią.

They were change agents,

To oni doprowadzili do zmiany.

and they left for me

I zostawili mi takie dziedzictwo.

a legacy.

They are my heroes

Dla mnie to bohaterzy,

and my father is my hero,

jak mój ojciec,

who understood democracy

który rozumiał demokrację

and guided me through it.

i pokazał mi jej sedno.

They gave me a legacy,

Zostawili mi dziedzictwo,

and with that legacy comes a responsibility,

a z nim odpowiedzialność.

and I am dedicated

Zależy mi na zmianie mojego kraju

to making my country

an even better America,

w jeszcze lepszą Amerykę,

to making our government

a naszego ustroju w jeszcze pełniejszą demokrację.

an even truer democracy,

and because of the heroes that I have

Dzięki moim bohaterom

and the struggles that we've gone through,

i walce, którą przeszliśmy,

I can stand before you

mogę stać tu przed wami,

as a gay Japanese-American,

ja - gej, Amerykanin japońskiego pochodzenia,

but even more than that,

a także, co jeszcze ważniejsze...

I am a proud American.

Ja - człowiek dumny z tego, że jest Amerykaninem.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Brawa)

(Applause)