My journey to thank all the people responsible for my morning coffee | A.J. Jacobs

Tłumaczenie: Katarzyna Byzdra Korekta: Eva Novicka

So, I don't like to boast,

Nie lubię się przechwalać,

but I am very good at finding things to be annoyed about.

ale dobrze mi wychodzi znajdowanie powodów do złości.

It is a real specialty of mine.

To moja specjalność.

I can hear 100 compliments and a single insult,

Gdy słyszę 100 pochwał i jedną obraźliwą uwagę,

and what do I remember?

co zapamiętuję?

The insult.

Uwagę.

And according to the research, I'm not alone.

Badania wskazują, że nie tylko ja tak mam.

Unfortunately, the human brain is wired to focus on the negative.

Ludzki mózg ma tendencję do skupiania się na negatywach.

Now, this might have been helpful when we were cave people,

Może było to przydatne, gdy żyliśmy w jaskiniach

trying to avoid predators,

i musieliśmy unikać drapieżników.

but now it's a terrible way to go through life.

Obecnie to beznadziejny sposób na życie.

It is a real major component of anxiety and depression.

To jeden z głównych mechanizmów zaburzeń lękowych i depresji.

So how can we fight the brain's negative bias?

Jak walczyć z negatywnym nastawieniem?

According to a lot of research, one of the best weapons is gratitude.

Badania dowodzą, że najlepiej okazywać wdzięczność.

So knowing this, I started a new tradition in our house a couple of years ago.

Mając to na względzie, parę lat temu zainicjowałem w domu pewną tradycję.

Before a meal with my wife and kids,

Przed posiłkiem z żoną i dziećmi wypowiadałem dziękczynną modlitwę.

I would say a prayer of thanksgiving.

Prayer is not quite the right word.

"Modlitwa" to źle powiedziane.

I'm agnostic, so instead of thanking God,

Jestem agnostykiem, więc nie dziękowałem Bogu,

I would thank some of the people who helped make my food a reality.

ale ludziom, którzy sprawili, że miałem jedzenie.

I'd say, "I'd like to thank the farmer who grew these tomatoes,

Dziękowałem rolnikowi, który wyhodował pomidory,

and the trucker who drove these tomatoes to the store,

kierowcy ciężarówki, który przywiózł je do sklepu,

and the cashier who rang these tomatoes up."

i kasjerce, która przyjęła należność.

And I thought it was going pretty well, this tradition.

Wydawało mi się, że to fajna tradycja.

Then one day, my 10-year-old son said,

Aż któregoś dnia mój dziesięcioletni syn powiedział:

"You know, Dad, those people aren't in our apartment.

"Tato, tych ludzi tu nie ma.

They can't hear you.

Nie słyszą cię.

If you really cared, you would go and thank them in person."

Gdyby naprawdę ci zależało, podziękowałbyś im osobiście".

And I thought, "Hmm. That's an interesting idea."

Pomyślałem: "Ciekawy pomysł".

(Laughter)

(Śmiech)

Now I'm a writer, and for my books I like to go on adventures.

Jako pisarz lubię przygody.

Go on quests.

Podejmuję wyzwania.

So I decided I'm going to take my son up on his challenge.

Postanowiłem podjąć wyzwanie mojego syna.

It seemed simple enough.

Wydało mi się całkiem proste.

And to make it even simpler,

By jeszcze je uprościć,

I decided to focus on just one item.

postanowiłem skupić się na jednym produkcie.

An item I can't live without:

Na czymś, bez czego nie potrafię żyć:

my morning cup of coffee.

porannej kawie.

Well, it turned out to be not so simple at all.

Okazało się, że ta misja nie była taka prosta.

(Laughter)

(Śmiech)

This quest took me months.

Projekt zajął mi kilka miesięcy.

It took me around the world.

Przejechałem kawał świata.

Because I discovered that my coffee would not be possible

Odkryłem, że moja kawa wymaga pracy setek ludzi,

without hundreds of people I take for granted.

których nie doceniałem.

So I would thank the trucker

Podziękowałem zatem kierowcy,

who drove the coffee beans to the coffee shop.

który przywiózł ziarna kawy do kawiarni.

But he couldn't have done his job without the road.

Nie zrobiłby tego, gdyby nie było drogi.

So I would thank the people who paved the road.

Podziękowałem więc tym, którzy położyli asfalt.

(Laughter)

(Śmiech)

And then I would thank the people who made the asphalt for the pavement.

Następnie tym, którzy asfalt wyprodukowali.

And I came to realize that my coffee,

Zdałem sobie sprawę z tego, że moja kawa,

like so much else in the world,

jak i wiele innych rzeczy,

requires the combined work

wymaga wspólnego wysiłku wielu osób o przeróżnych kwalifikacjach.

of a shocking number of people from all walks of life.

Architects, biologists, designers, miners, goat herds,

Architektów, biologów, projektantów, górników, hodowców kóz -

you name it.

długo by wyliczać.

I decided to call my project

Swój projekt nazwałem "Tysięczne dzięki".

"Thanks a Thousand."

Because I ended up thanking over a thousand people.

Bo ostatecznie musiałem podziękować ponad tysiącu osób.

And it was overwhelming, but it was also wonderful.

To było przytłaczające, a zarazem cudowne.

Because it allowed me to focus

Nauczyłem się każdego dnia skupiać na setkach dobrych zdarzeń,

on the hundreds of things that go right every day,

as opposed to the three or four that go wrong.

zamiast skupiać się na porażkach.

And it reminded me of the astounding interconnectedness or our world.

Zrozumiałem, że wszyscy jesteśmy od siebie zależni.

I learned dozens of lessons during this project,

Sporo się nauczyłem,

but let me just focus on five today.

ale skupię się tylko na pięciu lekcjach.

The first is: look up.

Pierwsza z nich: unieś wzrok.

I started my trail of gratitude

Zacząłem wyprawę po ścieżce wdzięczności,

by thanking the barista at my local coffee shop,

dziękując pracownicy mojej kawiarni,

Joe Coffee in New York.

Joe Coffee w Nowym Jorku.

Her name is Chung,

Ma na imię Chung.

and Chung is one of the most upbeat people you will ever meet.

To bardzo optymistyczna osoba.

Big smiler, enthusiastic hugger.

Zawsze uśmiechnięta, rozdaje uściski.

But even for Chung, being a barista is hard.

Mimo to i jej praca baristy sprawia problemy,

And that's because you are encountering people in a very dangerous state.

ponieważ ma do czynienia z ludźmi w niebezpiecznym stanie.

(Laughter)

(Śmiech)

You know what it is -- precaffeination.

Przed-kofeinowym.

(Laughter)

(Śmiech)

So, Chung has had people yell at her until she cried,

Niektórzy wrzeszczą i doprowadzają ją do łez,

including a nine-year-old girl,

choćby dziewięciolatka,

who didn't like the whipped cream design that Chung did on her hot chocolate.

której nie podobał się kształt bitej śmietany na gorącej czekoladzie.

So I thanked Chung,

Podziękowałem Chung,

and she thanked me for thanking her.

a ona podziękowała za to, że jej podziękowałem.

I cut it off there.

Na tym poprzestałem.

I didn't want to go into an infinite thanking loop.

Nie chciałem tworzyć błędnego koła podziękowań.

(Laughter)

(Śmiech)

But Chung said that the hardest part

Chung wyznała, że najgorsze jest to,

is when people don't even treat her like a human being.

że ludzie nie traktują jej jak człowieka,

They treat her like a vending machine.

a jak automat do kawy.

So, they'll hand her their credit card

Podają kartę kredytową, nie unosząc wzroku znad telefonu.

without even looking up from their phone.

And while she's saying this, I'm realizing I've done that.

Wtedy zrozumiałem, że też tak robiłem.

I've been that a-hole.

Też byłem dupkiem.

And at that moment, I pledged:

Poprzysiągłem sobie, że od tej pory poświęcę te dwie sekundy,

when dealing with people, I'm going to take those two seconds

and look at them, make eye contact.

żeby spojrzeć drugiej osobie w oczy.

Because it reminds you, you're dealing with a human being

Dzięki temu pamiętamy, że to istota ludzka,

who has family and aspirations

ktoś, kto ma rodzinę, aspiracje,

and embarrassing high school memories.

krępujące wspomnienia z liceum.

And that little moment of connection

Ten chwilowy kontakt

is so important to both people's humanity and happiness.

wpływa na nasze poczucie szczęścia i człowieczeństwa.

Alright, second lesson was:

Druga lekcja.

smell the roses. And the dirt. And the fertilizer.

Zatrzymaj się, rozejrzyj, doceń.

After Chung, I thanked this man.

Po Chung podziękowałem temu facetowi.

This is Ed Kaufmann.

To Ed Kaufmann.

And Ed is the one who chooses which coffee they serve at my local coffee shop.

To on wybiera kawę do mojej kawiarni.

He goes around the world, to South America, to Africa,

Jeździ po świecie, do Ameryki Południowej, do Afryki,

finding the best coffee beans.

i szuka najlepszych ziaren.

So I thanked Ed.

Podziękowałem mu,

And in return, Ed showed me how to taste coffee like a pro.

a Ed pokazał mi, jak smakują kawę profesjonaliści.

And it is quite a ritual.

To istny rytuał.

You take your spoon and you dip it in the coffee

Zanurza się łyżeczkę w kawie,

and then you take a big, loud slurp.

i spija ją, głośno siorbiąc.

Almost cartoonishly loud.

Niemal jak w kreskówkach.

This is because you want to spray the coffee all over your mouth.

Dzięki temu dociera do każdego zakątka jamy ustnej.

You have taste buds in the side of your cheeks,

Kubki smakowe znajdują się wewnątrz policzków,

in the roof of your mouth,

na podniebieniu -

you've got to get them all.

kawa musi do nich dotrzeć.

So Ed would do this

Ed tak zrobił, po czym...

and he would --

his face would light up and he would say,

twarz mu pojaśniała i powiedział,

"This coffee tastes of Honeycrisp apple

że ta kawa smakuje jak jabłko odmiany Honeycrisp,

and notes of soil and maple syrup."

z nutą ziemi i syropu klonowego.

And I would take a sip and I'd say,

Wziąłem łyk i mówię:

"I'm picking up coffee.

"Ja czuję nuty... kawy".

(Laughter)

(Śmiech)

It tastes to me like coffee."

"Smaku kawowego".

(Laughter)

(Śmiech)

But inspired by Ed, I decided to really

Zainspirowany przez Eda postanowiłem,

let the coffee sit on my tongue for five seconds --

że potrzymam kawę na języku przez pięć sekund.

we're all busy, but I could spare five seconds,

Wszyscy jesteśmy zajęci, ale poświęcę pięć sekund,

and really think about the texture and the acidity and the sweetness.

by zastanowić się nad jej strukturą, kwaśnością i słodkością.

And I started to do it with other foods.

Zacząłem tak robić z innymi produktami.

And this idea of savoring is so important to gratitude.

Cieszenie się smakiem to element wdzięczności.

Psychologists talk about how gratitude

Psychologowie mówią, że wdzięczność

is about taking a moment and holding on to it as long as possible.

polega na skupieniu się na danej chwili.

And slowing down time.

Zatrzymaniu się.

So that life doesn't go by in one big blur, as it often does.

Żeby życie nie przemknęło nam przed oczami, jak to często bywa.

Number three is:

Trzecia lekcja.

find the hidden masterpieces all around you.

Znajdź ukryte wokół arcydzieła.

Now, one of my favorite conversations during this year

Jedną z najlepszych rozmów podczas mojej podróży

was with the guy who invented my coffee cup lid.

odbyłem z wynalazcą wieczka kubka do kawy na wynos.

And until this point,

Do tamtej chwili myślałem o wieczkach jakieś zero razy.

I had given approximately zero thought to coffee cup lids.

But I loved talking to this inventor, Doug Fleming,

Ale rozmowa z Dougiem Flemingiem była fascynująca,

because he was so passionate.

bo ten facet ma pasję.

And the blood and sweat and tears he put into this lid,

Włożył krew, pot i łzy w to wieczko,

and that I had never even considered.

o którym wcześniej nawet nie myślałem.

He says a bad lid can ruin your coffee.

Twierdzi, że złe wieczko może zniszczyć kawę.

That it can block the aroma,

Zablokować aromat, który jest ważnym elementem doznania.

which is so important to the experience.

So he -- he's very innovative.

To niezwykle pomysłowy gość.

He's like the Elon Musk of coffee lids.

Taki Elon Musk od wieczek.

(Laughter)

(Śmiech)

So he designed this lid that's got an upside-down hexagon

Zaprojektował wieczko z odwróconym sześciobokiem,

so you can get your nose right in there and get maximum aroma.

żeby nasze nosy mogły doświadczać maksymalnego aromatu.

And so I was delighted talking to him,

Rozmowa z nim mnie oczarowała,

and it made me realize there are hundreds of masterpieces all around us

i zdałem sobie sprawę, że są wokół nas setki arcydzieł,

that we totally take for granted.

których nie doceniamy.

Like the on-off switch on my desk lamp has a little indentation for my thumb

Na przykład moja lampa,

której kształt włącznika pasuje do kciuka.

that perfectly fits my thumb.

And when something is done well,

Kiedy coś jest dobrze zrobione,

the process behind it is largely invisible.

proces powstania jest często niewidoczny.

But paying attention to it

Skupienie się na nim może wzbogacić nasze życie.

can tap into that sense of wonder and enrich our lives.

Number four is: fake it till you feel it.

Czwarta lekcja. Udawaj, dopóki tego nie poczujesz naprawdę.

By the end of the project, I was just in a thanking frenzy.

Pod koniec projektu byłem w dziękczynnym szale.

So I was -- I would get up and spend a couple hours,

Wstawałem rano i spędzałem kilka godzin

I'd write emails, send notes,

na pisaniu dziękczynnych maili i notatek,

make phone calls, visit people

telefonowałem, odwiedzałem ludzi,

to thank them for their role in my coffee.

by podziękować za kawę.

And some of them, quite honestly --

Niektórzy, szczerze mówiąc, nie byli zbyt zainteresowani.

not that into it.

They would be like, "What is this?

Pytali, co to ma być.

Is this a pyramid scheme, what do you want, what are you selling?"

Piramida finansowa? Czego chcę? Co sprzedaję?

But most people were surprisingly moved.

Większość jednak była poruszona.

I remember, I called the woman who does the pest control

Zadzwoniłem do kobiety, która robi dezynsekcje w magazynie,

for the warehouse where my coffee is served --

gdzie podaje się moją kawę...

I'm sorry -- where my coffee is stored.

Przepraszam, przechowuje.

And I said,

I powiedziałem:

"This may sound strange,

"Może to zabrzmieć dziwnie,

but I want to thank you for keeping the bugs out of my coffee."

ale chciałem podziękować za odpędzanie insektów od mojej kawy".

And she said, "Well, that does sound strange,

Odpowiedziała, że istotnie brzmi to dziwnie,

but you just made my day."

ale poprawiłem jej humor.

And it was like an anti-crank phone call.

To było jak przeciwieństwo dzwonienia do kogoś dla żartu.

And it didn't just affect her, it affected me.

Wpłynęło na nią, ale i na mnie.

Because I would wake up every morning in my default mood, which is grumpiness,

Każdego ranka budziłem się w swoim typowym złym humorze,

but I would force myself to write a thank-you note

ale zmuszałem się, by pisać kartkę z podziękowaniem,

and then another and then another.

i kolejną, i następne.

And what I found was that if you act as if you're grateful,

Odkryłem, że okazywanie wdzięczności powoduje,

you eventually become grateful for real.

że po pewnym czasie zaczynamy ją naprawdę czuć.

The power of our actions to change our mind is astounding.

Wpływ naszych czynów na mózg jest niesamowity.

So, often we think that thought changes behavior,

Sądzimy, że myśl zmienia zachowanie,

but behavior very often changes our thought.

ale to zachowanie często zmienia sposób myślenia.

And finally, the last lesson I want to tell you about is:

Ostatnia lekcja.

practice six degrees of gratitude.

Praktykuj sześć stopni wdzięczności.

And every place, every stop on this gratitude trail

Każdy przystanek na moim szlaku wdzięczności

would give birth to 100 other people that I could thank.

pokazywał mi kolejne 100 osób, którym mogłem dziękować.

So I went down to Colombia to thank the farmers who grow my coffee beans.

Pojechałem do Kolumbii podziękować tym, którzy uprawiają kawę.

And it was in a small mountain town,

To było małe górskie miasto.

and I was driven there along these curvy, cliffside roads.

Jechałem tam krętą drogą wzdłuż klifu.

And every time we went around a hairpin turn

Po pokonaniu każdej serpentyny kierowca się żegnał.

the driver would do the sign of the cross.

And I was like, "Thank you for that.

Podziękowałem mu za to,

(Laughter)

(Śmiech)

But can you do that while keeping your hands on the wheel?

i poprosiłem, żeby trzymał ręce na kierownicy,

Because I am terrified."

bo jestem przerażony.

But we made it.

Jakoś dojechaliśmy.

And I met the farmers, the Guarnizo brothers.

Poznałem rolników - braci Guarnizo.

It's a small farm, they make great coffee,

Mają małą uprawę, hodują pyszną kawę.

they're paid above fair-trade prices for it.

Otrzymują za to uczciwą zapłatę.

And they showed me how the coffee is grown.

Pokazali mi, jak rośnie kawa.

The bean is actually inside this fruit called the coffee cherry.

Ziarno jest w środku owocu kawowca.

And I thanked them.

Podziękowałem im.

And they said, "Well, we couldn't do our job

Powiedzieli mi, że nie mogliby wykonywać swojej pracy,

without 100 other people."

gdyby nie setka innych ludzi.

The machine that depulps the fruit is made in Brazil,

Maszyna, która usuwa miąższ owocu, jest produkowana w Brazylii.

and the pickup truck they drive around the farm,

Pick-up, którym jeżdżą po plantacji,

that is made from parts from all over the world.

jest zrobiony z części z różnych stron świata.

In fact, the US exports steel to Colombia.

Okazało się, że USA eksportuje stal do Kolumbii.

So I went to Indiana, and I thanked the steel makers.

Pojechałem więc do Indiany, by podziękować wytwórcom stali.

And it just drove home

Dotarło do mnie,

that it doesn't take a village to make a cup of coffee.

że jedna wioska nie wyprodukuje filiżanki kawy.

It takes the world to make a cup of coffee.

Potrzeba do tego całego świata.

And this global economy, this globalization,

Gospodarka globalna i globalizacja mają swoje wady,

it does have downsides.

But I believe the long-term upsides are far greater,

ale ich pozytywne skutki są większe.

that progress is real.

Idziemy naprzód.

We have made improvements in the last 50 years,

Przez ostatnie 50 lat wiele ulepszyliśmy.

poverty worldwide has gone down.

Bieda na świecie zmalała.

And that we should resist the temptation

Nie powinniśmy ulegać pokusie zamykania się na świat.

to retreat into our silos.

And we should resist this upsurge

Musimy powiedzieć nie

in isolationism and jingoism.

izolacjonizmowi i nacjonalizmowi.

Which brings me to my final point.

Tym samym dotarłem do ostatniej myśli.

Which is my hope that we use gratitude as a spark to action.

Chciałbym, żeby wdzięczność dawała początek działaniu.

Some people worry that gratitude has a downside.

Niektórzy martwią się, że wdzięczność ma minusy.

That we'll be so grateful, that we'll be complacent.

Nadmiar wdzięczności sprawia, że jesteśmy pełni samozadowolenia.

We'll be so, "Oh, everything's wonderful, I'm so grateful."

Uważamy, że wszystko jest idealne.

Well, it turns out, the opposite is true.

Wcale tak nie jest.

The research shows

Badania dowodzą,

that the more grateful you are, the more likely you are to help others.

że im więcej mamy w sobie wdzięczności, tym chętniej pomagamy.

When you're in a bad state,

Kiedy mamy zły humor,

you're often more focused on your own needs.

zwykle skupiamy się na własnych potrzebach.

But gratitude makes you want to pay it forward.

Wdzięczność sprawia, że chcemy odwdzięczyć się innym.

And I experienced this personally.

Doświadczyłem tego.

I mean, I'm not Mother Teresa,

Żadna ze mnie Matka Teresa,

I'm still a selfish bastard a huge amount of the time.

jestem głównie samolubem,

But I'm better than I was before this project.

ale ten projekt uczynił mnie lepszym.

And that's because it made me aware

Uświadomił mi,

of the exploitation on the supply chain.

jak wyzyskujemy ludzi w łańcuchu dostaw.

It reminded me that what I take for granted

Uświadomił mi, że to, czego nie doceniałem,

is not available to millions of people around the world.

jest poza zasięgiem milionów ludzi.

Like water.

Na przykład woda,

Coffee is 98.8 percent water.

która stanowi 98,8 procent kawy.

So I figured I should go and thank the people at the New York reservoir,

Postanowiłem podziękować obsłudze zbiornika retencyjnego w Nowym Jorku -

hundreds of them, who provide me water,

setkom ludzi, dzięki którym mam wodę.

and this miracle that I can turn a lever and get safe water.

To cudowne, że przekręcam kurek, i już.

And that millions of people around the world don't have this luxury

Miliony ludzi na świecie nie mają tego luksusu,

and have to walk hours to get safe water.

po świeżą wodę przemierzają kilometry.

It inspired me to see what I could do to help people get more access,

Zainspirowało mnie to, by pomóc ludziom pozbawionym do niej dostępu.

and I did research and found a wonderful group

Znalazłem niesamowity program -

called Dispensers for Safe Water.

nazywają się "Dispensers for Safe Water".

And I got involved.

Zaangażowałem się.

And I'm not expecting the Nobel Prize committee

Nie oczekuję, że zapuka do mnie Komitet Noblowski,

to knock down my door,

but it's a baby step, it's a little something.

ale to mój pierwszy krok.

And it's all because of gratitude.

Wszystko dzięki wdzięczności.

And it's why I encourage people, friends, family,

Zachęcam przyjaciół, rodzinę i innych,

to follow gratitude trails of their own.

by podążali ścieżką wdzięczności.

Because it's a life-transforming experience.

To odmienia życie.

And it doesn't have to be coffee.

Nie musi to być kawa.

It could be anything.

Wystarczy cokolwiek.

It could be a pair of socks, it could be a light bulb.

Para skarpetek lub żarówka.

And you don't have to go around the world, you can just do a little gesture,

Nie trzeba jeździć po świecie, wystarczy mały gest,

like make eye contact or send a note to the designer of a logo you love.

spojrzenie w oczy, mail z podziękowaniem do projektanta ulubionego logo.

It's more about a mindset.

Chodzi o zmianę myślenia.

Being aware of the thousands of people involved in every little thing we do.

Bycie świadomym, że tysiące ludzi pracują na to, co mamy.

Remembering that there's someone in a factory

Świadomość, że jakiś człowiek zrobił obicia na krzesła,

who made the fabric for the chairs you're sitting in right now.

na których siedzicie.

That someone went into a mine and got the copper for this microphone

Ktoś wydobył miedź, by zrobić ten mikrofon,

so that I could say my final thank you,

bym mógł podziękować ostatni raz,

which is to thank you.

podziękować wam.

Thank you a thousand for listening to my story.

Tysięczne dzięki za wysłuchanie mojej historii.

(Applause)

(Brawa)

(Cheering)