Say your truths and seek them in others | Elizabeth Lesser

Tłumaczenie: Grzesiek Kopeć Korekta: Marta Grochowalska

Jak to często dziś bywa,

Like many of us,

I've had several careers in my life,

wykonywałam w życiu wiele zawodów

and although they've been varied,

i chociaż były naprawdę różne,

my first job set the foundation for all of them.

moja pierwsza praca stała się podstawą dla całej reszty.

I was a home-birth midwife throughout my 20s.

Byłam położną asystującą przy domowych porodach.

Delivering babies taught me valuable and sometimes surprising things,

Przyjmowanie na świat dzieci nauczyło mnie wielu cennych i zaskakujących rzeczy.

like how to start a car at 2am.

Na przykład: jak uruchomić samochód o 2 w nocy

when it's 10 degrees below zero.

przy dziesięciostopniowym mrozie.

(Laughter)

(Śmiech)

Or how to revive a father who's fainted at the sight of blood.

Albo jak ocucić ojca, który zemdlał na widok krwi.

(Laughter)

(Śmiech)

Or how to cut the umbilical cord just so,

Czy jak przeciąć pępowinę,

żeby pępek był ładny.

to make a beautiful belly button.

But those aren't the things that stuck with me or guided me

Ale to nie te rzeczy zapamiętałam,

when I stopped being a midwife and started other jobs.

kiedy przestałam być położną i zaczęłam pracę w innych zawodach.

What stuck with me was this bedrock belief

To, co zapamiętałam, to silne przekonanie,

that each one of us comes into this world with a unique worth.

że każdy z nas rodzi się z unikalną wartością.

When I looked into the face of a newborn,

Gdy patrzyłam na twarz noworodka,

I caught a glimpse of that worthiness,

dostrzegałam przebłysk tej wartości,

that sense of unapologetic selfhood,

to bycie sobą bez przepraszania za swoje istnienie,

that unique spark.

tę wyjątkową iskrę.

I use the word "soul" to describe that spark,

Używam słowa "dusza", żeby nazwać tę iskrę,

because it's the only word in English that comes close to naming

bo w języku angielskim to jedyne słowo, które jest tak blisko nazwania tego,

what each baby brought into the room.

co każde dziecko przynosi na świat.

Every newborn was as singular as a snowflake,

Każdy noworodek był jak niepowtarzalny płatek śniegu.

a matchless mash-up of biology

Jedyna taka mieszanka biologii,

and ancestry and mystery.

pochodzenia i tajemnicy.

And then that baby grows up,

Kiedy dziecko dorasta,

and in order to fit into the family,

zaczyna się utożsamiać z rodziną

to conform to the culture,

i dopasowywać do kultury,

to the community, to the gender,

do społeczeństwa oraz do swojej płci.

that little one begins to cover its soul,

Zaczyna wtedy chować swoją duszę

layer by layer.

warstwa po warstwie.

We're born this way,

Tak się właśnie rodzimy,

but --

ale...

(Laughter)

(Śmiech)

But as we grow, a lot of things happen to us

Ale kiedy dorastamy, wiele nas spotyka

that make us ...

i sprawia, że chcemy...

want to hide our soulful eccentricities and authenticity.

ukryć autentyczność i ekscentryczność duszy.

We've all done this.

Wszyscy to robimy.

Everyone in this room is a former baby --

Każdy w tym pokoju jest byłym dzieckiem...

(Laughter)

(Śmiech)

with a distinctive birthright.

z prawami przyrodzonymi.

But as adults, we spend so much of our time uncomfortable in our own skin,

Jednak jako dorośli tak długo źle się czuliśmy we własnej skórze,

like we have ADD: authenticity deficit disorder.

jakbyśmy mieli ADD: zaburzenia poziomu autentyczności.

But not those babies --

Ale nie te dzieci.

not yet.

Jeszcze nie.

Their message to me was:

Ich przekaz brzmiał dla mnie tak:

uncover your soul

odkryj swoją duszę

and look for that soul-spark

i poszukaj tej iskry

in everyone else.

w innych ludziach.

It's still there.

Bo ona ciągle tam jest.

And here's what I learned from laboring women.

Natomiast od rodzących nauczyłam się,

Their message was about staying open,

żeby być otwartą,

even when things are painful.

nawet gdy jest to bolesne.

A woman's cervix normally looks like this.

Szyjka macicy na co dzień wygląda tak.

It's a tight little muscle

To mały mięsień

at the base of the uterus.

w trzonie macicy.

And during labor, it has to stretch from this

Podczas porodu musi rozciągnąć się od...

to this.

do...

Ouch!

Au!

If you fight against that pain,

Jeśli walczysz z tym bólem,

you just create more pain,

to sprawiasz go sobie jeszcze więcej

and you block what wants to be born.

i blokujesz to, co ma się urodzić.

I'll never forget the magic that would happen

Nigdy nie zapomnę magii tej chwili,

when a woman stopped resisting the pain

kiedy kobieta przestaje walczyć z bólem

and opened.

i otwiera się.

It was as if the forces of the universe took notice

Tak jakby siły wszechświata zauważyły to

and sent in a wave of help.

i wysłały pomoc.

I never forgot that message,

Nigdy nie zapomnę tego przesłania.

and now, when difficult or painful things happen to me

Kiedy zdarzają mi się bolesne chwile

in my life or my work,

w życiu lub w pracy zawodowej,

of course at first I resist them,

na początku oczywiście się im opieram,

but then I remember what I learned from the mothers:

a potem przypominam sobie przesłanie matek:

stay open.

bądź otwarta,

Stay curious.

bądź ciekawa.

Ask the pain what it's come to deliver.

Zapytaj, co urodzi się z tego bólu.

Something new wants to be born.

Coś nowego chce się narodzić.

And there was one more big soulful lesson,

Jedna ważna rzecz, której się nauczyłam,

and that one I learned from Albert Einstein.

pochodzi od Alberta Einsteina.

He wasn't at any of the births, but --

Nie było go przy żadnym z porodów...

(Laughter)

(Śmiech)

It was a lesson about time.

ale była to lekcja o czasie.

At the end of his life, Albert Einstein concluded

Pod koniec życia Einstein stwierdził,

that our normal, hamster-wheel experience of life

że doświadczenie życia jako kołowrotka dla chomików

is an illusion.

jest iluzją.

We run round and round, faster and faster,

Biegniemy w kółko coraz szybciej,

trying to get somewhere.

próbując gdzieś dotrzeć.

And all the while,

Podczas gdy

underneath surface time is this whole other dimension

pod powierzchnią czasu jest inny wymiar,

where the past and the present and the future merge

gdzie przeszłość, teraźniejszość i przyszłość łączą się

and become deep time.

i stają czasem głębokim.

And there's nowhere to get to.

Nie ma dokąd pójść.

Albert Einstein called this state, this dimension,

Einstein nazywał ten stan, wymiar:

"only being."

"tylko byciem".

And he said when he experienced it,

Powiedział też, że gdy tego doświadczył,

he knew sacred awe.

przeżył strach pomieszany z podziwem.

When I was delivering babies,

Gdy przyjmowałam na świat dzieci,

I was forced off the hamster wheel.

byłam zmuszona opuścić kołowrotek.

Sometimes I had to sit for days, hours and hours,

Czasem siedziałam całymi dniami, godzina po godzinie,

just breathing with the parents;

jedynie oddychając z przyszłymi rodzicami.

just being.

Tylko będąc.

And I got a big dose of sacred awe.

Doświadczyłam sporo tego uczucia.

So those are the three lessons I took with me from midwifery.

Oto trzy lekcje, których nauczyło mnie położnictwo.

One: uncover your soul.

Pierwsza: odsłoń swoją duszę.

Two: when things get difficult or painful, try to stay open.

Druga: gdy sprawy stają się trudne lub bolesne, pozostań otwarta.

And three: every now and then, step off your hamster wheel

Trzecia: od czasu do czasu wyjdź z kołowrotka

into deep time.

w głęboki czas.

Those lessons have served me throughout my life,

Czerpałam z tych lekcji przez całe życie,

but they really served me recently,

lecz najbardziej w ostatnich latach,

when I took on the most important job of my life thus far.

kiedy podjęłam najważniejszą jak do tej pory pracę.

Two years ago, my younger sister came out of remission

Dwa lata temu moja siostra miała nawrót

from a rare blood cancer,

rzadkiej odmiany raka krwi.

and the only treatment left for her was a bone marrow transplant.

Jedyną możliwością leczenia był przeszczep szpiku kostnego.

And against the odds, we found a match for her,

Mimo przeszkód znaleźliśmy dawcę.

who turned out to be me.

Tym dawcą byłam ja.

I come from a family of four girls,

Mam trzy siostry,

and when my sisters found out that I was my sister's perfect genetic match,

które dowiedziawszy się, że jestem idealną kandydatką do przeszczepu,

their reaction was, "Really? You?"

powiedziały: "Serio? Ty?"

(Laughter)

(Śmiech)

"A perfect match for her?"

"Idealna kandydatka?".

Which is pretty typical for siblings.

Wśród rodzeństwa to typowe.

In a sibling society, there's lots of things.

Między rodzeństwem wiele się dzieje.

There's love and there's friendship and there's protection.

Jest miłość i przyjaźń, jest ochrona.

But there's also jealousy

Ale jest też zazdrość,

and competition

rywalizacja,

and rejection and attack.

odrzucenie i atak.

In siblinghood, that's where we start assembling many of those first layers

To pośród rodzeństwa zaczynamy gromadzić pierwsze warstwy,

that cover our soul.

które otaczają naszą duszę.

Kiedy dowiedziałam się, że mój szpik nadaje się do przeszczepu,

When I discovered I was my sister's match,

I went into research mode.

zaczęłam zbierać informacje.

And I discovered that

Dowiedziałam się,

the premise of transplants is pretty straightforward.

jak przebiega przeszczep.

You destroy all the bone marrow in the cancer patient

Najpierw cały szpik chorego jest niszczony

with massive doses of chemotherapy,

potężną dawką chemioterapii,

and then you replace that marrow

a potem zastępuje się go

with several million healthy marrow cells from a donor.

milionami komórek zdrowego szpiku dawcy.

And then you do everything you can

Następnie robi się wszystko,

to make sure that those new cells engraft in the patient.

żeby przeszczep się przyjął.

I also learned that bone marrow transplants are fraught with danger.

Dowiedziałam się także, że przeszczepy są niebezpieczne.

If my sister made it through the near-lethal chemotherapy,

Po prawie śmiercionośnej chemioterapii

she still would face other challenges.

na siostrę czekały kolejne wyzwania.

My cells

Moje komórki

might attack her body.

mogą zaatakować jej ciało,

And her body might reject my cells.

a jej ciało może odrzucić komórki.

They call this rejection or attack,

Nazywa się to odrzuceniem przeszczepu

and both could kill her.

i obydwie sytuacje mogą ją zabić.

Rejection. Attack.

Odrzucenie, atak.

Those words had a familiar ring

Te słowa brzmią znajomo

in the context of being siblings.

w kontekście rodzeństwa.

My sister and I had a long history of love,

Ja i siostra miałyśmy długą historię pełną miłości,

but we also had a long history of rejection and attack,

ale również odrzucenia i ataku.

from minor misunderstandings to bigger betrayals.

Od małych nieporozumień do większych zdrad.

We didn't have the kind of the relationship

Nie miałyśmy tej relacji,

where we talked about the deeper stuff;

w której rozmawia się na głębsze tematy.

but, like many siblings and like people in all kinds of relationships,

Jak to często robią siostry i osoby w różnych relacjach,

we were hesitant to tell our truths,

unikałyśmy pełnej szczerości,

to reveal our wounds,

odsłaniania ran

to admit our wrongdoings.

lub przyznawania się do błędów.

But when I learned about the dangers of rejection or attack,

Jednak gdy dowiedziałam się o ryzyku odrzucenia bądź ataku,

I thought, it's time to change this.

pomyślałam, że czas to zmienić.

What if we left the bone marrow transplant up to the doctors,

Zostawiłyśmy przeszczep szpiku lekarzom

but did something that we later came to call our "soul marrow transplant?"

i skupiłyśmy się na czymś, co potem nazwałyśmy "przeszczepem szpiku duszy".

What if we faced any pain we had caused each other,

Czy gdybyśmy zmierzyły się z wyrządzonymi sobie krzywdami,

and instead of rejection or attack,

czy zamiast odrzucenia lub ataku...

could we listen?

Czy mogłybyśmy się wysłuchać?

Could we forgive?

Czy mogłybyśmy sobie przebaczyć?

Could we merge?

Stać się jednością?

Would that teach our cells to do the same?

Czy nasze komórki zrobiłyby wtedy to samo?

To woo my skeptical sister, I turned to my parents' holy text:

By zachęcić sceptyczną siostrę, sięgnęłam po świętą księgę rodziców,

the New Yorker Magazine.

New Yorker Magazine.

(Laughter)

(Śmiech)

I sent her a cartoon from its pages

Wysłałam jej komiks,

as a way of explaining why we should visit a therapist

by przekonać ją, dlaczego powinnyśmy iść do terapeuty

before having my bone marrow harvested and transplanted into her body.

przed pobraniem i przeszczepieniem szpiku.

Here it is.

Oto on.

"I have never forgiven him for that thing I made up in my head."

"Nigdy mu nie wybaczę tego, co sobie sama ubzdurałam".

(Laughter)

(Śmiech)

I told my sister

Powiedziałam siostrze,

we had probably been doing the same thing,

że prawdopodobnie też takie byłyśmy.

carting around made-up stories in our heads that kept us separate.

Krążyłyśmy wokół zmyślonych historii, które trzymały nas na dystans.

And I told her that after the transplant,

Powiedziałam jej, że po przeszczepie

all of the blood flowing in her veins

w jej żyłach

would be my blood,

będzie płynąć moja krew,

made from my marrow cells,

wytworzona przez komórki mojego szpiku.

and that inside the nucleus of each of those cells

Oraz, że w jądrach tych komórek

is a complete set of my DNA.

będzie moje DNA.

"I will be swimming around in you for the rest of your life,"

"Będę w tobie pływać do końca życia",

I told my slightly horrified sister.

powiedziałam lekko przerażonej siostrze.

(Laughter)

(Śmiech)

"I think we better clean up our relationship."

"Myślę więc, że lepiej oczyścić nasze relacje".

A health crisis makes people do all sorts of risky things,

Kryzys zdrowotny sprawia,

że podejmujemy ryzykowane decyzje jak odejście z pracy czy skok z samolotu.

like quitting a job or jumping out of an airplane

and, in the case of my sister,

W przypadku mojej siostry

saying "yes" to several therapy sessions,

była to zgoda na sesje terapeutyczne,

during which we got down to the marrow.

na których dotarłyśmy do samego szpiku.

We looked at and released years of stories

Wróciłyśmy do historii sprzed lat

and assumptions about each other

i wyobrażeń, jakie miałyśmy o sobie.

and blame and shame

Przez winę i wstyd,

until all that was left was love.

aż została sama miłość.

People have said I was brave to undergo the bone marrow harvest,

Ludzie mówią, że byłam dzielna, oddając szpik,

but I don't think so.

ale ja tak nie myślę.

What felt brave to me

Dla mnie odważny był

was that other kind of harvest and transplant,

ten drugi zabieg

the soul marrow transplant,

przeszczepu duchowego.

getting emotionally naked with another human being,

Całkowite obnażenie się przed innym człowiekiem.

putting aside pride and defensiveness,

Odrzucenie dumy i postawy obronnej.

lifting the layers

Odsłanianie warstw

and sharing with each other our vulnerable souls.

oraz dzielenie się delikatnymi duszami.

I called on those midwife lessons:

Przypominałam sobie wtedy lekcje z bycia położną:

uncover your soul.

odsłoń swoją duszę.

Open to what's scary and painful.

Otwórz się na to, co straszne i bolesne.

Look for the sacred awe.

Szukaj tego, co wywołuje strach pomieszany z podziwem.

Here I am with my marrow cells after the harvest.

To ja z komórkami szpiku po pobraniu.

That's they call it -- "harvest,"

Mówią na to "zbiory",

like it's some kind of bucolic farm-to-table event --

jak na jakąś sielankę z farmy na stół.

(Laughter)

(Śmiech)

Which I can assure you it is not.

A zapewniam was, że wygląda to inaczej.

And here is my brave, brave sister

Tutaj moja bardzo dzielna siostra

receiving my cells.

dostaje moje komórki.

After the transplant, we began to spend more and more time together.

Po przeszczepie zaczęłyśmy spędzać coraz więcej czasu razem,

It was as if we were little girls again.

jakbyśmy były znów małymi dziewczynkami.

The past and the present merged.

Przeszłość i teraźniejszość połączyły się.

We entered deep time.

Weszłyśmy w głęboki czas.

I left the hamster wheel of work and life

Opuściłam kołowrotek życia i pracy,

to join my sister

żeby połączyć się z siostrą

on that lonely island

na samotnej wyspie

of illness and healing.

choroby i leczenia.

We spent months together --

Spędziłyśmy miesiące

in the isolation unit,

w izolacji,

in the hospital and in her home.

zarówno w szpitalu, jak i w jej domu.

Our fast-paced society

Nasze pędzące społeczeństwo

does not support or even value this kind of work.

nie wspiera ani nie docenia tej pracy.

We see it as a disruption of real life and important work.

Widzimy to jako rozłam w prawdziwym życiu i ważnej pracy.

We worry about the emotional drain and the financial cost --

Obawiamy się emocjonalnego wyczerpania i kosztów finansowych.

and, yes, there is a financial cost.

I tak, koszty finansowe są znaczne.

But I was paid

Ale dostałam zapłatę.

in the kind of currency our culture seems to have forgotten all about.

Zapłatę w walucie, o której społeczeństwo zapomniało.

I was paid in love.

Zapłacono mi miłością.

I was paid in soul.

Zapłacono mi duszą.

I was paid in my sister.

Zapłacono mi siostrą.

My sister said the year after transplant was the best year of her life,

Siostra powiedziała, że rok po przeszczepie był najlepszym w jej życiu.

which was surprising.

To było zaskakujące.

She suffered so much.

Tyle wycierpiała.

But she said life never tasted as sweet,

Ale powiedziała, że życie nigdy nie było tak słodkie,

and that because of the soul-baring

a dzięki odsłonięciu duszy

and the truth-telling we had done with each other,

i mówieniu sobie prawdy

she became more unapologetically herself

zaczęła w kontaktach z innymi

with everyone.

być bardziej sobą.

She said things she'd always needed to say.

Zaczęła mówić to, co zawsze chciała powiedzieć.

She did things she always wanted to do.

Zaczęła robić to, co zawsze chciała.

The same happened for me.

Ja również.

I became braver about being authentic with the people in my life.

Przestałam się tak bać autentyczności.

I said my truths,

Mówiłam swoje prawdy,

but more important than that, I sought the truth of others.

ale co ważniejsze, szukałam prawd innych osób.

It wasn't until the final chapter of this story

Trwało to aż do końca tej historii,

that I realized just how well midwifery had trained me.

kiedy uświadomiłam sobie, ile nauczyłam się jako położna.

After that best year of my sister's life,

Po najlepszym roku życia mojej siostry

the cancer came roaring back,

rak powrócił,

and this time there was nothing more the doctors could do.

ale tym razem lekarze nie mogli już nic zrobić.

They gave her just a couple of months to live.

Dawali jej kilka miesięcy życia.

The night before my sister died,

Noc przed śmiercią siostry

I sat by her bedside.

usiadłam przy jej łóżku.

She was so small and thin.

Była taka mała i chuda.

I could see the blood pulsing in her neck.

Widziałam jak krew pulsuje w żyłach na jej szyi.

It was my blood, her blood, our blood.

To była moja krew, jej krew, nasza krew.

When she died, part of me would die, too.

Wraz z nią umarła część mnie.

I tried to make sense of it all,

Próbowałam to zrozumieć.

how becoming one with each other

Jak to połączenie sprawiło,

had made us more ourselves,

że stałyśmy się bardziej sobą,

our soul selves,

bardziej zgodnymi z duszą.

and how by facing and opening to the pain of our past,

Stawianie czoła i otwarcie na cierpienia z przeszłości

we'd finally been delivered to each other,

sprawiło, że narodziłyśmy się dla siebie na nowo.

and how by stepping out of time,

Wyjście poza ramy czasu sprawiło,

we would now be connected forever.

że zostałyśmy połączone na zawsze.

My sister left me with so many things,

Po siostrze zostało mi wiele rzeczy

and I'm going to leave you now with just one of them.

i przekażę wam jedną z nich.

You don't have to wait for a life-or-death situation

Nie musicie czekać na sytuacje zagrażające życiu,

to clean up the relationships that matter to you,

by oczyścić ważne dla was relacje

to offer the marrow of your soul

oraz zaoferować szpik waszej duszy

and to seek it in another.

lub szukać go u kogoś.

We can all do this.

Wszyscy możemy to zrobić.

We can be like a new kind of first responder,

Możemy być tym pierwszym,

like the one to take the first courageous step

który zdobędzie się na odwagę i postawi ten pierwszy krok

toward the other,

w kierunku drugiej osoby

and to do something or try to do something

i zrobi coś innego

other than rejection or attack.

niż dotychczasowe odrzucenie czy atak.

We can do this with our siblings

Możemy to zrobić w stosunku do rodzeństwa,

and our mates

znajomych,

and our friends and our colleagues.

przyjaciół czy kolegów z pracy.

We can do this with the disconnection

Możemy to uczynić z rozdźwiękiem

and the discord all around us.

i niezgodą, które nas otaczają.

We can do this for the soul of the world.

Możemy to uczynić dla duszy świata.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)