Gary Slutkin: Let's treat violence like a contagious disease

Tłumaczenie: Marta Bromke Korekta: Rysia Wand

I'm a physician trained in infectious diseases,

Jestem lekarzem, specjalistą od chorób zakaźnych.

and following my training,

Po ukończeniu stażu

I moved to Somalia

przeniosłem się z San Francisco

from San Francisco.

do Somalii.

And my goodbye greeting

Szef oddziału chorób zakaźnych

from the chief of infectious diseases

szpitala San Francisco General

at San Francisco General was,

pożegnał mnie słowami:

"Gary, this is the biggest mistake you'll ever make."

"Gary, to twój największy błąd".

But I landed in a refugee situation

Wylądowałem wśród uchodźców,

that had a million refugees in 40 camps,

gdzie na milion osób w 40 obozach

and there were six of us doctors.

było sześciu lekarzy.

There were many epidemics there.

Było tam wiele epidemii.

My responsibilities were largely related to

Ja byłem odpowiedzialny głównie za gruźlicę,

tuberculosis,

Ja byłem odpowiedzialny głównie za gruźlicę,

and then we got struck by an epidemic of cholera.

później wybuchła epidemia cholery.

So it was the spread of tuberculosis

Byłem więc odpowiedzialny

and the spread of cholera

za ograniczenie gruźlicy i cholery.

that I was responsible for inhibiting.

za ograniczenie gruźlicy i cholery.

And in order to do this work, we, of course,

Aby temu podołać

because of the limitation in health workers,

z ograniczoną liczbą pracowników,

had to recruit refugees to be a specialized

rekrutowaliśmy i szkoliliśmy uchodźców

new category of health worker.

jako nowy rodzaj sanitariuszy.

Following three years of work in Somalia,

Po trzech latach pracy w Somalii

I got picked up by the World Health Organization,

Światowa Organizacja Zdrowia zatrudniła mnie

and got assigned to the epidemics of AIDS.

do pracy przy epidemii AIDS.

My primary responsibility was Uganda,

Byłem odpowiedzialny za Ugandę,

but also I worked in Rwanda and Burundi

pracowałem także w Rwandzie, Burundi,

and Zaire, now Congo,

Zairze, dziś Kongo,

Tanzania, Malawi, and several other countries.

Tanzanii, Malawi i kilku innych krajach.

And my last assignment there was to run a unit

Moje ostatnie zadanie to prowadzenie jednostki rozwojowej

called intervention development,

Moje ostatnie zadanie to prowadzenie jednostki rozwojowej

which was responsible for designing interventions.

odpowiedzialnej za opracowywanie interwencji.

After 10 years of working overseas,

Po 10 latach pracy za granicą

I was exhausted.

byłem wykończony.

I really had very little left.

Zostało mi niewiele.

I had been traveling to one country after another.

Podróżowałem przez różne kraje,

I was emotionally feeling very isolated.

czułem się wyobcowany emocjonalnie.

I wanted to come home.

Chciałem wrócić do domu.

I'd seen a lot of death,

Wiele razy widziałem śmierć,

in particular epidemic death,

szczególnie podczas epidemii,

and epidemic death has a different feel to it.

a taka śmierć robi inne wrażenie.

It's full of panic and fear,

Jest pełna paniki i strachu,

and I'd heard the women wailing and crying

słyszałem, jak kobiety na pustyni

in the desert.

zawodzą i płaczą.

And I wanted to come home and take a break

Chciałem wrócić do domu, odpocząć

and maybe start over.

i zacząć od nowa.

I was not aware of any epidemic problems

Nic mi nie było wiadomo o epidemiach w Ameryce.

in America.

Nic mi nie było wiadomo o epidemiach w Ameryce.

In fact, I wasn't aware of any problems in America.

Właściwie nie widziałem w Ameryce żadnych problemów.

In fact -- seriously.

Właściwie nie widziałem w Ameryce żadnych problemów.

And in fact I would visit friends of mine,

Odwiedzałem przyjaciół

and I noticed that they had water

i zauważałem, że mają wodę

that came right into their homes.

doprowadzoną prosto do domów.

How many of you have such a situation?

Ilu z was tak ma?

(Laughter)

(Śmiech)

And some of them, many of them actually,

U wielu z nich woda dochodziła

had water that came into more than one room.

do więcej niż jednego pomieszczenia.

And I noticed that they would move

Zauważyłem, że przekręcają

this little thermoregulatory device

mały termoregulator,

to change the temperature in their home

żeby zmienić temperaturę w domu

by one degree or two degrees.

o jeden lub dwa stopnie.

And now I do that.

Teraz sam to robię.

And I really didn't know what I would do,

Nie wiedziałem, czym mam się zająć,

but friends of mine began telling me

ale przyjaciele opowiadali mi

about children shooting other children with guns.

o dzieciach strzelających do innych dzieci.

And I asked the question,

Zapytałem ich, co z tym robią?

what are you doing about it?

Zapytałem ich, co z tym robią?

What are you in America doing about it?

Co tu w Ameryce się z tym robi?

And there were two essential explanations

Przeważały dwa podstawowe wyjaśnienia

or ideas that were prevalent.

czy też pomysły.

And one was punishment.

Jeden z nich to kara.

And this I had heard about before.

Słyszałem już o tym.

We who had worked in behavior

Jeśli ktoś zajmował się zachowaniem,

knew that punishment was something that was discussed

wie, że kara jest często dyskutowana,

but also that it was highly overvalued.

ale również bardzo przeceniana.

It was not a main driver of behavior,

To nie jest główny napęd zachowania,

nor was it a main driver of behavior change.

ani główna przyczyna jego zmiany.

And besides that, it reminded me

Przypominało mi to

of ancient epidemics

starożytne epidemie,

that were previously completely misunderstood

których kiedyś zupełnie nie rozumiano,

because the science hadn't been there before,

ponieważ nie było wtedy nauki.

epidemics of plague

Epidemie dżumy,

or typhus or leprosy,

tyfusu czy trądu,

where the prevalent ideas were that there were

gdzie głównym wytłumaczeniem

bad people or bad humors or bad air,

było istnienie złych ludzi, złych humorów czy powietrza,

and widows were dragged around the moat,

więc spławiano wdowy w fosie

and dungeons were part of the solution.

i rozwiązywano sprawy za pomocą lochów.

The other explanation or, in a way,

Drugie wyjaśnienie

the solution suggested,

i sugerowane rozwiązanie,

is please fix all of these things:

to postulat naprawy

the schools, the community, the homes, the families,

szkół, społeczności, domów, rodzin,

everything.

wszystkiego.

And I'd heard this before as well.

O tym też już słyszałem.

I'd called this the "everything" theory,

Nazywam to teorią wszystkiego

or EOE: Everything On Earth.

lub WNZ: Wszystkiego Na Ziemi.

But we'd also realized

Jak zauważyliśmy

in treating other processes and problems

rozwiązując inne problemy,

that sometimes you don't need to treat everything.

czasem nie trzeba naprawiać wszystkiego.

And so the sense that I had

Miałem więc poczucie,

was there was a giant gap here.

że jest tu wielka przepaść.

The problem of violence was stuck,

Problem przemocy utknął,

and this has historically been the case

jak i wiele innych spraw w przeszłości.

in many other issues.

jak i wiele innych spraw w przeszłości.

Diarrheal diseases had been stuck.

Podobnie było z problemami biegunki czy malarii.

Malaria had been stuck.

Podobnie było z problemami biegunki czy malarii.

Frequently, a strategy has to be rethought.

Strategia wymagała przemyślenia.

It's not as if I had any idea what it would look like,

Nie miałem pomysłu, jak mogłoby to wyglądać,

but there was a sense that we would have to do

ale miałem poczucie,

something with new categories of workers

że potrzebujemy nowego rodzaju pracowników,

and something having to do with behavior change

zmiany zachowań

and something having to do with public education.

i edukacji publicznej.

But I began to ask questions

Zacząłem od pytań

and search out the usual things

i dowiadywania się tego,

that I had been exploring before,

co zwykle badałem.

like, what do the maps look like?

Jak wyglądają mapy,

What do the graphs look like?

wykresy,

What does the data look like?

dane?

And the maps of violence

Mapy przemocy

in most U.S. cities

w większości miast USA

looked like this.

wyglądały tak.

There was clustering.

Widać było grupowanie,

This reminded me of clustering that we'd seen also

które przypominało podobny rozkład

in infectious epidemics,

zakaźnych epidemii,

for example cholera.

na przykład cholery.

And then we looked at the maps,

Obejrzeliśmy mapy,

and the maps showed this typical wave

które pokazywały typową falę,

upon wave upon wave,

falę za falą,

because all epidemics

bo każda epidemia

are combinations of many epidemics.

to połączenie wielu epidemii.

And it also looked like infectious epidemics.

To także wyglądało jak zakaźna choroba.

And then we asked the question,

Zadaliśmy pytanie,

well what really predicts a case of violence?

co pomaga przewidzieć akty przemocy?

And it turns out that the greatest predictor

Okazuje się, że najlepiej zapowiadają je

of a case of violence is a preceding case of violence.

poprzedzające akty przemocy.

Which also sounds like, if there is a case of flu,

To brzmi jak przypadek grypy czy przeziębienia,

someone gave someone a case of flu, or a cold,

gdy ktoś kogoś zaraził.

or the greatest risk factor of tuberculosis

Największe ryzyko zapadnięcia na gruźlicę

is having been exposed to tuberculosis.

jest wtedy, gdy się z nią stykamy.

And so we see that violence is, in a way,

Widać więc, że w pewnym sensie

behaving like a contagious disease.

przemoc zachowuje się jak zakaźna choroba.

We're aware of this anyway

Zdajemy sobie z tego sprawę

even in our common experiences

na podstawie własnych doświadczeń,

or our newspaper stories

czy też relacji prasowych

of the spread of violence from fights

o rozprzestrzenianiu się przemocy w czasie bójek,

or in gang wars or in civil wars

wojen gangów czy wojny domowej,

or even in genocides.

a nawet ludobójstwa.

And so there's good news about this, though,

To dobra wiadomość,

because there's a way to reverse epidemics,

bo epidemię można zatrzymać.

and there's really only three things that are done

Trzeba zrobić tylko trzy rzeczy,

to reverse epidemics,

żeby tego dokonać.

and the first of it is interrupting transmission.

Pierwsza z nich to przerwanie transmisji.

In order to interrupt transmission,

W tym celu trzeba rozpoznać i odnaleźć piewsze przypadki.

you need to detect and find first cases.

W tym celu trzeba rozpoznać i odnaleźć piewsze przypadki.

In other words, for T.B. you have to find somebody

W przypadku gruźlicy trzeba znaleźć kogoś,

who has active T.B. who is infecting other people.

kto sam jest chory i zaraża innych.

Make sense?

Ma sens, prawda?

And there's special workers for doing that.

Robią to specjalni pracownicy.

For this particular problem,

Dla naszego problemu

we designed a new category of worker

opracowaliśmy nową kategorię pracowników,

who, like a SARS worker

którzy, jak pracownicy SARS szukający ptasiej grypy,

or someone looking for bird flu,

którzy, jak pracownicy SARS szukający ptasiej grypy,

might find first cases.

odnajdują pierwsze przypadki.

In this case, it's someone who's very angry

To może być ktoś, kto jest wściekły,

because someone looked at his girlfriend

bo inny spojrzał na jego dziewczynę

or owes him money,

lub jest mu winny pieniądze.

and you can find workers and train them

Można zatrudnić i wyszkolić pracowników,

into these specialized categories.

którzy się w tym specjalizują.

And the second thing to do, of course,

Druga rzecz to zapobieganie

is to prevent further spread,

dalszemu rozprzestrzenianiu,

that means to find who else has been exposed,

co oznacza ustalenie, kto jeszcze miał kontakt,

but may not be spreading so much right now

ale na razie nie zaraża dalej,

like someone with a smaller case of T.B.,

jak ktoś z łagodniejszą gruźlicą,

or someone who is just hanging out in the neighborhoods,

czy też ktoś z tej samej dzielnicy,

but in the same group,

kto trzyma się z tą samą grupą.

and then they need to be, in a way,

Takimi osobami też trzeba się zająć,

managed as well,

Takimi osobami też trzeba się zająć,

particular to the specific disease process.

odpowiednio do przebiegu choroby.

And then the third part, the shifting the norms,

Trzecia część to zmiana norm,

and that means a whole bunch of community activities,

co oznacza pracę społeczną,

remodeling, public education,

przebudowę, edukację publiczną.

and then you've got what you might call

W efekcie powstaje odporność grupowa.

group immunity.

W efekcie powstaje odporność grupowa.

And that combination of factors

Połączenie tych czynników spowodowało,

is how the AIDS epidemic in Uganda

że epidemia AIDS w Ugandzie

was very successfully reversed.

została z powodzeniem zatrzymana.

And so what we decided to do in the year 2000

W roku 2000 zdecydowaliśmy

is kind of put this together in a way

połączyć te elementy

by hiring in new categories of workers,

i zatrudniliśmy nowy rodzaj pracowników,

the first being violence interruptors.

przerywaczy przemocy.

And then we would put all of this into place

Potem wypróbowaliśmy to w okolicy,

in one neighborhood

Potem wypróbowaliśmy to w okolicy,

in what was the worst police district

która była wówczas

in the United States at the time.

najgorszym okręgiem policyjnym w USA.

So violence interruptors hired from the same group,

Przerywacze przemocy pochodzili z tej samej grupy,

credibility, trust, access,

chodzi o wiarygodność, zaufanie i dostęp

just like the health workers in Somalia,

podobnie jak sanitariusze w Somalii,

but designed for a different category,

ale należeli do innej kategorii,

and trained in persuasion,

wyszkoleni, by przekonywać,

cooling people down, buying time, reframing.

uspokajać, grać na zwłokę, zmieniać nastroje.

And then another category of worker,

Kolejna kategoria pracowników

the outreach workers, to keep people

to opiekunowie społeczni,

in a way on therapy for six to 24 months.

prowadzący terapię przez 6 do 24 miesięcy.

Just like T.B., but the object is behavior change.

Jak przy gruźlicy, ale tu chodzi o zmianę zachowań.

And then a bunch of community activities

A potem praca społeczna,

for changing norms.

zmieniająca normy.

Now our first experiment of this

Nasz pierwszy eksperyment

resulted in a 67-percent drop

przyniósł 67% spadek

in shootings and killings

liczby strzelanin i morderstw

in the West Garfield neighborhood of Chicago.

w dzielnicy West Garfield w Chicago.

(Applause)

(Oklaski)

And this was a beautiful thing

To było piękne

for the neighborhood itself,

dla samej dzielnicy,

first 50 or 60 days, then 90 days,

najpierw 50 czy 60, potem 90 dni.

and then there was unfortunately another shooting

W trakcie kolejnych 90 dni

in another 90 days,

zdarzyła się strzelanina,

and the moms were hanging out in the afternoon.

ale mamusie spotykały się popołudniami.

They were using parks they weren't using before.

Chodziły do parków, do których nie chodziły wcześniej.

The sun was out. Everybody was happy.

Słońce świeciło. Wszyscy szczęśliwi.

But of course, the funders said, "Wait a second,

Ale sponsorzy powiedzieli:

do it again."

"Zaraz, zrób to jeszcze raz".

And so we had to then, fortunately,

Zebraliśmy więc fundusze

get the funds to repeat this experience,

i powtórzyliśmy eksperyment.

and this is one of the next four neighborhoods

To kolejna dzielnica,

that had a 45-percent drop in shootings and killings.

gdzie liczba strzelanin i morderstw spadła o 45%.

And since that time, this has been replicated

Zostało to powtórzone już 20 razy.

20 times.

Zostało to powtórzone już 20 razy.

There have been independent evaluations

Niezależne oceny, wspierane

supported by the Justice Department

przez Departament Sprawiedliwości i CDC,

and by the CDC and performed by Johns Hopkins

przeprowadzone przez uniwersytet Johnsa Hopkinsa

that have shown 30-to-50-percent and 40-to-70-percent

pokazały 30% do 50% oraz 40% do 70% spadku

reductions in shootings and killings

liczby strzelanin i zabójstw

using this new method.

przy użyciu tej nowej metody.

In fact, there have been three independent

Przeprowadzono już trzy

evaluations of this now.

niezależne ewaluacje.

Now we've gotten a lot of attention as a result of this,

Zrobiło się wokół nas dużo szumu,

including being featured on

zostaliśmy nawet opisani

The New York Times' Sunday magazine cover story.

w niedzielnym wydaniu "The New York Times".

The Economist in 2009

"The Economist" w 2009 uznał,

said this is "the approach that will come to prominence."

że "to podejście zyska na znaczeniu"

And even a movie was made around our work.

Zrobiono nawet film o naszej pracy.

[The Interrupters]

"The Interrupters".

However, not so fast,

Ale nie tak szybko.

because a lot of people did not agree

Wielu ludziom nie podoba się

with this way of going about it.

nasz sposób działania.

We got a lot of criticism,

Jesteśmy krytykowani,

a lot of opposition,

budzimy sprzeciw

and a lot of opponents.

i mamy wielu przeciwników.

In other words, what do you mean, health problem?

Jak może to być problem zdrowotny?

What do you mean, epidemic?

Epidemia?

What do you mean, no bad guys?

Jak może nie być "tych złych"?

And there's whole industries designed

Istnieje cały przemysł

for managing bad people.

zajmujący się złymi ludźmi.

What do you mean, hiring people

Jak można zatrudniać

who have backgrounds?

ludzi z przeszłością?

My business friends said,

Znajomi biznesmeni stwierdzili:

"Gary, you're being criticized tremendously.

"Gary, strasznie cię krytykują.

You must be doing something right."

Chyba robisz coś dobrego".

(Laughter)

(Śmiech)

My musician friends added the word "dude."

Znajomi muzycy dodali jeszcze "stary".

So anyway, additionally,

Problem przemocy wciąż pozostawał,

there was still this problem,

Problem przemocy wciąż pozostawał,

and we were getting highly criticized as well

ale krytykowano nas również za to,

for not dealing with all of these other problems.

że nie zajmujemy się innymi problemami.

Yet we were able to manage malaria

Jednak poradziliśmy sobie z malarią,

and reduce HIV and reduce diarrheal diseases

zredukowaliśmy HIV i biegunki

in places with awful economies

w regionach z koszmarną gospodarką

without healing the economy.

bez jej uzdrawiania.

So what's actually happened is,

Mimo, że ciągle istnieje opór,

although there is still some opposition,

Mimo, że ciągle istnieje opór,

the movement is clearly growing.

nasz ruch wyraźnie rośnie.

Many of the major cities in the U.S.,

Wiele największych miast USA,

including New York City and Baltimore

w tym Nowy Jork, Baltimore

and Kansas City,

oraz Kansas

their health departments are running this now.

włączyły to w swoje departamenty zdrowia.

Chicago and New Orleans, the health departments

Podobnie dużą role odgrywają

are having a very large role in this.

wydziały zdrowia w Chicago i Nowym Orleanie.

This is being embraced more by law enforcement

Jest to lepiej przyjmowane przez siły policyjne

than it had been years ago.

niż jeszcze kilka lat temu.

Trauma centers and hospitals

Centra urazowe i szpitale

are doing their part in stepping up.

również nas wspomagają.

And the U.S. Conference of Mayors

Konferencja Burmistrzów USA

has endorsed not only the approach

poparła nie tylko podejście,

but the specific model.

ale i konkretny model.

Where there's really been uptake even faster

Strategia przyjęła się jeszcze szybciej

is in the international environment,

na gruncie międzynarodowym.

where there's a 55-percent drop

55% spadek zaobserwowano

in the first neighborhood in Puerto Rico,

w pierwszej dzielnicy Puerto Rico,

where interruptions are just beginning in Honduras,

akcje przerywania zaczęto właśnie w Hondurasie.

where the strategy has been applied in Kenya

Tę strategię zastosowano w Kenii

for the recent elections,

podczas ostatnich wyborów,

and where there have been 500 interruptions in Iraq.

było też 500 akcji przerywania w Iraku.

So violence is responding as a disease

Przemoc ustępuje jak choroba,

even as it behaves as a disease.

nawet gdy zachowuje się jak choroba.

So the theory, in a way,

Udana terapia potwierdziła teorię.

is kind of being validated by the treatment.

Udana terapia potwierdziła teorię.

And recently, the Institute of Medicine

Niedawno Instytut Medycyny

came out with a workshop report

zaprezentował raport,

which went through some of the data,

który zawiera dane,

including the neuroscience,

w tym dane neurologiczne,

on how this problem is really transmitted.

pokazujące, jak ten problem się rozprzestrzenia.

So I think this is good news,

To dobra wiadomość,

because it allows us an opportunity

bo daje nam możliwość

to come out of the Middle Ages,

wyjścia ze średniowiecza,

which is where I feel this field has been.

gdzie według mnie znajdowała się ta dziedzina.

It gives us an opportunity to consider the possibility

Pozwala nam rozważyć możliwość,

of replacing some of these prisons

by zamienić część więzień

with playgrounds or parks,

na place zabaw i parki,

and to consider the possibility

rozważyć możliwość przekształcenia

of converting our neighborhoods into neighborhoods,

naszych dzielnic w prawdziwe dzielnice

and to allow there to be a new strategy,

i istnienia nowej strategii,

a new set of methods, a new set of workers:

metod i pracowników,

science, in a way, replacing morality.

gdzie nauka zastępuje moralność.

And moving away from emotions

Pozostawienie za sobą emocji

is the most important part of the solution

jest najważniejszą częścią rozwiązania,

to science as a more important part of the solution.

by nauka mogła być ważną jego częścią.

So I didn't mean to come up with this at all.

Nie zamierzałem tego wymyślać.

It was a matter of,

Właściwie chciałem odpocząć,

I wanted actually a break,

Właściwie chciałem odpocząć.

and we looked at maps, we looked at graphs,

Spojrzeliśmy na mapy i wykresy,

we asked some questions

zadaliśmy pytania

and tried some tools

i spróbowaliśmy narzędzi,

that actually have been used many times before

które były używane już wcześniej

for other things.

do innych celów.

For myself, I tried to get away from

Ja sam próbowałem odejść

infectious diseases,

od chorób zakaźnych,

and I didn't.

ale nie zrobiłem tego.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Oklaski)