My photographs bear witness | James Nachtwey

Tłumaczenie: Magda Rittenhouse Korekta: Kinga Skorupska

As someone who has spent his entire career trying to be invisible

Jako zawodowy fotograf, staram się zawsze być niewidoczny.

standing in front of an audience is a cross between

Stojąc przed tak wielką widownią,

an out-of-body experience and a deer caught in the headlights,

czuję się nieswojo.

so please forgive me for violating one of the TED commandments

Wybaczcie zatem, że złamię jedną z reguł TED

by relying on words on paper,

i będę czytał z kartki.

and I only hope I'm not struck by lightning bolts before I'm done.

Mam nadzieję, że w trakcie nie porazi mnie piorun.

I'd like to begin by talking about some of the ideas that motivated me

Na początek opowiem co sprawiło,

to become a documentary photographer.

że zostałem fotografem-dokumentalistą.

I was a student in the '60s, a time of social upheaval and questioning,

Byłem studentem w latach 60., podczas społecznych niepokojów,

and on a personal level, an awakening sense of idealism.

wątpliwości i budzenia się idealizmu.

The war in Vietnam was raging;

Toczyła się wojna w Wietnamie,

the Civil Rights Movement was under way;

rodził się Ruch Praw Obywatelskich.

and pictures had a powerful influence on me.

Zdjęcia miały na mnie ogromny wpływ.

Our political and military leaders were telling us one thing,

Nasi politycy i generałowie mówili jedno,

and photographers were telling us another.

fotografowie mówili zupełnie co innego.

I believed the photographers, and so did millions of other Americans.

Wierzyłem fotografom, podobnie jak miliony Amerykanów.

Their images fueled resistance to the war and to racism.

Ich zdjęcia podsycały opór wobec wojny i rasizmu.

They not only recorded history; they helped change the course of history.

Nie tylko rejestrowali historię, lecz pomagali ją zmieniać.

Their pictures became part of our collective consciousness

Ich zdjęcia stały się częścią zbiorowej świadomości.

and, as consciousness evolved into a shared sense of conscience,

Kiedy świadomość ta zaczęła kształtować nasze sumienia,

change became not only possible, but inevitable.

zmiany stały się nie tylko możliwe, ale nieuniknione.

I saw that the free flow of information represented by journalism,

Widziałem, że dzięki przepływowi dziennikarskich informacji,

specifically visual journalism, can bring into focus

zwłaszcza wizualnych, wyraźniej widać,

both the benefits and the cost of political policies.

jakie są konsekwencje politycznych decyzji.

It can give credit to sound decision-making, adding momentum to success.

Pozwalają docenić słuszne decyzje, nagłaśniać sukcesy.

In the face of poor political judgment or political inaction,

W obliczu decyzji błędnych lub politycznej inercji

it becomes a kind of intervention, assessing the damage

stają się interwencją, pomagają w ocenach szkód,

and asking us to reassess our behavior.

prowadzić do zmiany zachowania.

It puts a human face on issues

Nadają one ludzką twarz zjawiskom,

which from afar can appear abstract

które z daleka wydają się abstrakcyjne,

or ideological or monumental in their global impact.

które z globalnego punktu widzenia są tylko ideologią.

What happens at ground level, far from the halls of power,

To, co dzieje się z dala od ośrodków władzy,

happens to ordinary citizens one by one.

przydarza się zwykłym ludziom, każdemu z osobna.

And I understood that documentary photography

Miałem świadomość, że fotografia dokumentalna

has the ability to interpret events from their point of view.

jest w stanie postrzegać zdarzenia z ich perspektywy.

It gives a voice to those who otherwise would not have a voice.

Że daje głos tym, którzy inaczej głosu by nie mieli.

And as a reaction, it stimulates public opinion

Rezultatem jest ożywienie opinii publicznej,

and gives impetus to public debate,

inspirowanie debaty,

thereby preventing the interested parties

i nie dopuszczenie do tego,

from totally controlling the agenda, much as they would like to.

by któraś ze stron tę debatę zdominowała.

Coming of age in those days made real

Wchodząc w dorosłość w tym okresie zrozumiałem,

the concept that the free flow of information is absolutely vital

jak ważny jest swobodny przepływ informacji

for a free and dynamic society to function properly.

dla wolności i dynamiki zdrowego społeczeństwa.

The press is certainly a business, and in order to survive

Media to oczywiście biznes i jeśli chcą przeżyć,

it must be a successful business,

muszą być opłacalnym biznesem.

but the right balance must be found

Trzeba jednak znaleźć równowagę

between marketing considerations and journalistic responsibility.

między wymogami rynku a etyką dziennikarską.

Society's problems can't be solved until they're identified.

Problemy społeczne trzeba najpierw zdefiniować.

On a higher plane, the press is a service industry,

Praca w mediach to służba

and the service it provides is awareness.

która ma za zadanie budzić świadomość.

Every story does not have to sell something.

Nie wszystko służy temu, by coś sprzedać.

There's also a time to give.

Czasami chodzi o czas, który komuś poświęcamy.

That was a tradition I wanted to follow.

Były to bliskie mi tradycje.

Seeing the war created such incredibly high stakes for everyone involved

Oglądając wojnę utwierdziliśmy się w przekonaniu,

and that visual journalism could actually become a factor in conflict resolution --

że dziennikarze mogą odegrać rolę w rozwiązywaniu konfliktów.

I wanted to be a photographer in order to be a war photographer.

Chciałem zostać fotografem, żeby fotografować wojnę.

But I was driven by an inherent sense

Ale wierzyłem też głęboko,

that a picture that revealed the true face of war

że zdjęcia pokazujące prawdziwe oblicze wojny,

would almost by definition be an anti-war photograph.

będą z definicji zdjęciami anty-wojennymi.

I'd like to take you on a visual journey through some of the events

Chciałbym teraz pokazać,

and issues I've been involved in over the past 25 years.

czym zajmowałem się przez ostatnie 25 lat.

In 1981, I went to Northern Ireland.

W 1981 roku byłem w Irlandii Północnej.

10 IRA prisoners were in the process of starving themselves to death

10 więźniów IRA prowadziło głodówkę.

in protest against conditions in jail.

Protestowali przeciw warunkom w więzieniach.

The reaction on the streets was violent confrontation.

W odpowiedzi, na ulicach dochodziło do krwawych konfrontacji.

I saw that the front lines of contemporary wars

Zrozumiałem, że linie frontu współczesnych wojen

are not on isolated battlefields, but right where people live.

nie przebiegają na odległych polach bitwy, ale wśród cywilów.

During the early '80s, I spent a lot of time in Central America,

Na początku lat 80. często jeździłem do Ameryki Łacińskiej.

which was engulfed by civil wars

Toczyły się tam wojny domowe

that straddled the ideological divide of the Cold War.

będące następstwem podziałów i ideologii zimnej wojny.

In Guatemala, the central government --

W Gwatemali rząd centralny,

controlled by a oligarchy of European decent --

kontrolowany przez oligarchów europejskiego pochodzenia,

was waging a scorched Earth campaign against an indigenous rebellion,

stosuje wobec rdzennej ludności politykę spalonej ziemi.

and I saw an image that reflected the history of Latin America:

Ujrzałem obraz - symbol historii całej Ameryki Łacińskiej:

conquest through a combination of the Bible and the sword.

podbój prowadzony przy użyciu Biblii i miecza.

An anti-Sandinista guerrilla was mortally wounded

Anty-lewicowy partyzant został śmiertelnie ranny

as Commander Zero attacked a town in Southern Nicaragua.

podczas ataku Komendanta Zero na miasto w płd. Nikaragui.

A destroyed tank belonging to Somoza's national guard

Zniszczony czołg, należący do Gwardii Narodowej Somozy,

was left as a monument in a park in Managua,

pozostawiono jako pomnik w parku w Managui.

and was transformed by the energy and spirit of a child.

Uległ metamorfozie dzięki energii i duchowi dziecka.

At the same time, a civil war was taking place in El Salvador,

W tym samym czasie toczyła się wojna domowa w Salwadorze.

and again, the civilian population was caught up in the conflict.

Tam także w konflikt wciągnięto ludność cywilną.

I've been covering the Palestinian-Israeli conflict since 1981.

Od 1981 fotografuję konflikt izraelsko-palestyński.

This is a moment from the beginning of the second intifada, in 2000,

To początek drugiej Intifady, w 2000 roku,

when it was still stones and Molotovs against an army.

gdy na armię padały jeszcze kamienie i koktajle Mołotowa.

In 2001, the uprising escalated into an armed conflict,

W 2001 roku doszło do eskalacji konfliktu.

and one of the major incidents was

Zniszczono między innymi

the destruction of the Palestinian refugee camp

obóz uchodźców palestyńskich

in the West Bank town of Jenin.

w mieście Dżenin na Zachodnim Brzegu.

Without the political will to find common ground,

Brak politycznej woli wypracowywania kompromisu

the continual friction of tactic and counter-tactic

prowadzi do wzajemnych napięć,

only creates suspicion and hatred and vengeance,

podejrzeń, nienawiści, odwetu.

and perpetuates the cycle of violence.

Tworzy się spirala przemocy.

In the '90s, after the breakup of the Soviet Union,

W latach 90., po rozpadzie Związku Radzieckiego,

Yugoslavia fractured along ethnic fault lines, and civil war broke out

w Jugosławii odżyły podziały etniczne i wybuchła wojna domowa

between Bosnia, Croatia and Serbia.

między Bośnią, Chorwacją i Serbią.

This is a scene of house-to-house fighting in Mostar,

Tak wyglądały walki w domach Mostaru,

neighbor against neighbor.

sąsiad przeciw sąsiadowi.

A bedroom, the place where people share intimacy,

Sypialnię, miejsce tak intymne,

where life itself is conceived, became a battlefield.

w którym poczyna się życie, zmieniono w pole bitwy.

Meczet w płn.Bośni, zniszczony przez serbską artylerię,

A mosque in northern Bosnia was destroyed by Serbian artillery

and was used as a makeshift morgue.

stał się prowizoryczną kostnicą.

Dead Serbian soldiers were collected after a battle

Ciała zabitych serbskich żołnierzy zebrane po bitwie

and used as barter for the return of prisoners

traktowano jako walutę: wymieniano na więźniów

or Bosnian soldiers killed in action.

lub zabitych bośniackich żołnierzy.

This was once a park.

Tu był kiedyś park.

The Bosnian soldier who guided me

Mój przewodnik, bośniacki żołnierz mówi,

told me that all of his friends were there now.

że spoczywają tam teraz wszyscy jego przyjaciele.

At the same time in South Africa,

W tym samym czasie, w RPA,

after Nelson Mandela had been released from prison,

po zwolnieniu Nelsona Mandeli z więzienia,

the black population commenced the final phase

czarna ludność rozpoczęła ostatnią fazę walki

of liberation from apartheid.

przeciw apartheidowi.

One of the things I had to learn as a journalist

Jako dziennikarz musiałem się nauczyć

was what to do with my anger.

radzić sobie z własnym gniewem.

I had to use it, channel its energy, turn it into something

Musiałem znaleźć dla niego jakieś ujście, wykorzystać,

that would clarify my vision, instead of clouding it.

by widzieć pewne rzeczy wyraźniej.

In Transkei, I witnessed a rite of passage into manhood, of the Xhosa tribe.

Oto plemię Xhosa w Transkei i rytuał wejścia w wiek męski.

Teenage boys lived in isolation, their bodies covered with white clay.

Na pustkowiu nastoletni chłopcy pokrywali ciała białą gliną.

After several weeks, they washed off the white

Po kilku tygodniach zmywali ją

and took on the full responsibilities of men.

i przyjmowali na siebie obowiązki mężczyzny.

It was a very old ritual that seemed symbolic

Ten stary rytuał zdawał się symbolizować

polityczne zmiany zachodzące w RPA.

of the political struggle that was changing the face of South Africa.

Children in Soweto playing on a trampoline.

Dzieci w Soweto bawiące się na trampolinach.

Elsewhere in Africa there was famine.

W innych częściach Afryki panował głód.

In Somalia, the central government collapsed and clan warfare broke out.

W Somalii upadł rząd centralny i wybuchły walki plemienne.

Farmers were driven off their land,

Farmerzy byli wypędzani ze swoich gospodarstw,

and crops and livestock were destroyed or stolen.

niszczono ich uprawy i hodowle.

Starvation was being used as a weapon of mass destruction --

Głód stał się bronią masowego rażenia.

primitive but extremely effective.

Prymitywną, ale niezwykle skuteczną.

Hundreds of thousands of people were exterminated,

Setki tysięcy ludzi

slowly and painfully.

unicestwiono powoli i okrutnie.

The international community responded with massive humanitarian relief,

Wspólnota międzynarodowa organizowała pomoc humanitarną,

and hundreds of thousands of more lives were saved.

Uratowano setki tysięcy istnień ludzkich.

American troops were sent to protect the relief shipments,

Żołnierze USA chronili konwoje z pomocą,

but they were eventually drawn into the conflict,

ale w końcu zostali wciągnięci w konflikt.

and after the tragic battle in Mogadishu, they were withdrawn.

Po tragicznej bitwie w Mogadiszu, żołnierzy wycofano.

In southern Sudan, another civil war saw similar use of starvation

Podczas wojny domowej w południowym Sudanie,

as a means of genocide.

głód ponownie stał się narzędziem ludobójstwa.

Again, international NGOs, united under the umbrella of the U.N.,

Znów organizacje międzynarodowe przy ONZ

staged a massive relief operation and thousands of lives were saved.

zorganizowały wielką akcję pomocy, ratując tysiące ludzi.

I'm a witness, and I want my testimony to be honest and uncensored.

Jestem świadkiem. Chcę dawać świadectwo uczciwie i bez cenzury.

I also want it to be powerful and eloquent,

Chcę być elokwentny, docierać do ludzi.

and to do as much justice as possible

i chcę możliwie jak najwierniej

to the experience of the people I'm photographing.

oddawać doświadczenia tych, których fotografuję.

This man was in an NGO feeding center,

Ten człowiek był w jednym z punktów z żywnością.

being helped as much as he could be helped.

Udzielono mu wszelkiej możliwej pomocy.

He literally had nothing. He was a virtual skeleton,

Nie miał dosłownie nic. Był to zupełny szkielet,

yet he could still summon the courage and the will to move.

a mimo to miał dość odwagi i woli, by iść naprzód.

He had not given up, and if he didn't give up,

Jeśli on się nie poddał,

how could anyone in the outside world ever dream of losing hope?

czy ktokolwiek inny może stracić nadzieję?

In 1994, after three months of covering the South African election,

W 1994 r., przez trzy miesiące obsługiwałem wybory w RPA

I saw the inauguration of Nelson Mandela,

i inaugurację Nelsona Mandeli.

and it was the most uplifting thing I've ever seen.

Był to jeden z najpiękniejszych momentów w moim życiu.

It exemplified the best that humanity has to offer.

Ta chwila oddawała wszystko, co najlepsze w ludzkości.

The next day I left for Rwanda,

Następnego dnia wyjechałem do Ruandy.

and it was like taking the express elevator to hell.

Czułem się, jakbym zjeżdżał ekspresową windą do piekła.

This man had just been liberated from a Hutu death camp.

To człowiek wyzwolony z obozu śmierci Hutu.

He allowed me to photograph him for quite a long time,

Pozwolił mi długo robić zdjęcia,

and he even turned his face toward the light,

i nawet odwrócił twarz w stronę światła,

as if he wanted me to see him better.

żebym mógł go lepiej widzieć.

I think he knew what the scars on his face would say to the rest of the world.

Chyba wiedział, co jego blizny powiedzą światu.

This time, maybe confused or discouraged

Ale być może z powodu niepewności i rozczarowania

by the military disaster in Somalia,

po nieudanej interwencji w Somalii,

the international community remained silent,

tym razem świat pozostał obojętny.

and somewhere around 800,000 people were slaughtered

Zamordowano około 800 tys. ludzi.

by their own countrymen -- sometimes their own neighbors --

Oprawcami byli ich krajanie, często sąsiedzi,

using farm implements as weapons.

posługujący się narzędziami rolniczymi.

Perhaps because a lesson had been learned

Być może mało zdecydowana reakcja

by the weak response to the war in Bosnia

podczas wojny w Bośni

and the failure in Rwanda,

i porażka w Ruandzie były jakąś lekcją

when Serbia attacked Kosovo,

i sprawiły, że gdy Serbia zaatakowała Kosowo,

international action was taken much more decisively.

świat zareagował bardziej zdecydowanie.

NATO forces went in, and the Serbian army withdrew.

Wkroczyły siły NATO i armia serbska wycofała się.

Ethnic Albanians had been murdered,

Mordowano etnicznych Albańczyków.

their farms destroyed and a huge number of people forcibly deported.

Niszczono ich farmy, wielu ludzi deportowano.

They were received in refugee camps

Znaleźli się w obozach uchodźców

set up by NGOs in Albania and Macedonia.

organizacji pozarządowych w Albanii i Macedonii.

The imprint of a man who had been burned inside his own home.

To ślad po człowieku, którego spalono w jego własnym domu.

The image reminded me of a cave painting,

Obraz ten przypomina mi malowidła w jaskiniach.

and echoed how primitive we still are in so many ways.

Pod wieloma względami nadal jesteśmy bardzo prymitywni.

Between 1995 and '96, I covered the first two wars

W latach 1995-96 w Groznym w Czeczenii

in Chechnya from inside Grozny.

byłem fotoreporterem dwóch wojen.

This is a Chechen rebel on the front line against the Russian army.

Czeczeński rebeliant walczy przeciw rosyjskiej armii.

The Russians bombarded Grozny constantly for weeks,

Rosjanie bombardowali Grozny bez przerwy całymi tygodniami,

killing mainly the civilians who were still trapped inside.

zabijając wielu cywili, którzy nie mogli uciec.

I found a boy from the local orphanage

Spotkałem chłopca z sierocińca,

wandering around the front line.

który błąkał się wokół linii frontu.

My work has evolved from being concerned mainly with war

Kiedyś robiąc zdjęcia skupiałem się przede wszystkim na wojnie;

to a focus on critical social issues as well.

z czasem coraz bardziej na kwestiach społecznych.

After the fall of Ceausescu, I went to Romania

Po upadku Czauszesku, pojechałem do Rumunii.

and discovered a kind of gulag of children,

Odkryłem coś w rodzaju gułagu dla dzieci.

where thousands of orphans were being kept in medieval conditions.

Tysiące sierot trzymano w średniowiecznych warunkach.

Ceausescu had imposed a quota

Czauszesku narzucił każdej rodzinie

on the number of children to be produced by each family,

ilość posiadanych dzieci

thereby making women's bodies an instrument of state economic policy.

czyniąc ciało kobiet narzędziem polityki gospodarczej.

Children who couldn't be supported by their families

Najbiedniejszym rodzinom odbierano dzieci

were raised in government orphanages.

i odsyłano je do rządowych sierocińców.

Children with birth defects were labeled incurables,

Dzieci z wrodzonymi wadami uważano za nieuleczalne

and confined for life to inhuman conditions.

i skazywano na egzystencję w nieludzkich warunkach.

As reports began to surface, again international aid went in.

Po nagłośnieniu znów pojawiła się międzynarodowa pomoc.

Going deeper into the legacy of the Eastern European regimes,

Próbując zrozumieć spuściznę po reżimach w Europie Wschodniej,

I worked for several months on a story about the effects of industrial pollution,

przez kilka miesięcy zajmowałem się skażeniem przemysłowym,

where there had been no regard for the environment

gdzie nie oglądano się na środowisko

or the health of either workers or the general population.

ani zdrowie robotników i całej społeczności.

An aluminum factory in Czechoslovakia

Fabryka aluminium w Czechosłowacji

was filled with carcinogenic smoke and dust,

pełna była rakotwórczego dymu i kurzu.

and four out of five workers came down with cancer.

Czterech na pięciu robotników chorowało na raka.

After the fall of Suharto in Indonesia,

Po upadku Suharto w Indonezji,

I began to explore conditions of poverty

zajmowałem się biedą w kraju,

in a country that was on its way towards modernization.

który właśnie się modernizował.

I spent a good deal of time with a man

Spędziłem sporo czasu z mężczyzną,

who lived with his family on a railway embankment

który wraz z rodziną mieszkał na nasypie kolejowym.

and had lost an arm and a leg in a train accident.

W wypadku kolejowym stracił rękę i nogę.

When the story was published, unsolicited donations poured in.

Po publikacji tych zdjęć przyszły spontaniczne darowizny.

A trust fund was established,

Stworzono fundusz,

and the family now lives in a house in the countryside

dzięki któremu ta rodzina ma teraz dom

and all their basic necessities are taken care of.

i jest w stanie się utrzymać.

It was a story that wasn't trying to sell anything.

Ten reportaż nie próbował niczego sprzedawać.

Journalism had provided a channel

Dziennikarstwo dostarczyło jednak ujścia

for people's natural sense of generosity, and the readers responded.

dla ludzkiej szczodrości, czytelnicy zareagowali.

I met a band of homeless children who'd come to Jakarta from the countryside,

W Dżakarcie spotkałem bezdomne wiejskie dzieci

and ended up living in a train station.

które mieszkały na dworcu kolejowym.

By the age of 12 or 14, they'd become beggars and drug addicts.

Miały po 12-14 lat. Żebrały, wpadały w narkomanię.

The rural poor had become the urban poor,

Ubodzy wieśniacy w mieście nadal byli biedakami,

and in the process, they'd become invisible.

tyle że niewidocznymi dla otoczenia.

These heroin addicts in detox in Pakistan

To uzależnieni od heroiny na odwyku w Pakistanie.

reminded me of figures in a play by Beckett:

Skojarzyli mi się z bohaterami dramatu Becketta:

isolated, waiting in the dark, but drawn to the light.

samotni, czekają w ciemności, ale tęsknią za światłem.

Agent Orange was a defoliant used during the Vietnam War

Agent Orange to defoliant używany w Wietnamie,

to deny cover to the Vietcong and the North Vietnamese army.

by pozbawić kryjówki partyzantów i żołnierzy Północy.

The active ingredient was dioxin, an extremely toxic chemical

Aktywnym składnikiem była silnie toksyczna dioksyna,

that was sprayed in vast quantities,

spryskiwana w wielkich ilościach.

and whose effects passed through the genes to the next generation.

Jej efekty przeszły genetycznie na następne pokolenie.

In 2000, I began documenting global health issues,

W 2000 roku zacząłem się zajmować kwestiami

concentrating first on AIDS in Africa.

zdrowia na świecie, zwłaszcza AIDS w Afryce.

I tried to tell the story through the work of caregivers.

Opowiadałem historię z punktu widzenia niosących pomoc.

I thought it was important to emphasize that people were being helped,

Zależało mi by podkreślić, że ludzie otrzymują pomoc

whether by international NGOs or by local grassroots organizations.

od organizacji międzynarodowych lub lokalnych.

So many children have been orphaned by the epidemic

Tyle dzieci zostało osieroconych w wyniku tej epidemii.

that grandmothers have taken the place of parents,

Tu babcia, która przejęła rolę rodziców.

and a lot of children had been born with HIV.

Wiele dzieci rodzi się z HIV.

A hospital in Zambia.

Szpital w Zambii.

I began documenting the close connection

Zacząłem dokumentować bliską zależność

between HIV/AIDS and tuberculosis.

między HIV/AIDS a gruźlicą.

This is an MSF hospital in Cambodia.

To szpital Lekarzy Bez Granic (MSF) w Kambodży.

My pictures can play a supporting role to the work of NGOs

Fotografiami wspieram pracę organizacji pozarządowych,

by shedding light on the critical social problems they're trying to deal with.

nagłaśniając problemy społeczne, którymi się zajmują.

I went to Congo with MSF,

Pojechałem z MSF do Konga.

and contributed to a book and an exhibition

Owocem były książka i wystawa

that focused attention on a forgotten war

poświęcone zapomnianej wojnie,

in which millions of people have died,

w której zginęły miliony ludzi.

and exposure to disease without treatment is used as a weapon.

Ryzyko nieuleczalnej choroby było w tej wojnie orężem.

A malnourished child being measured

Niedożywione dziecko jest mierzone

as part of the supplemental feeding program.

w klinice oferującej żywność.

In the fall of 2004 I went to Darfur.

Jesienią 2004 roku pojechałem do Darfuru.

This time I was on assignment for a magazine,

Tym razem było to zlecenie z czasopisma,

but again worked closely with MSF.

ale nadal współpracowałem z MSF.

The international community still hasn't found a way

Wspólnota międzynarodowa ciągle nie umie

to create the pressure necessary to stop this genocide.

wywrzeć presji i powstrzymać tego ludobójstwa.

An MSF hospital in a camp for displaced people.

Szpital MSF w obozie dla uchodźców.

I've been working on a long project on crime and punishment in America.

Od lat pracuję nad problemem zbrodni i kary w USA.

This is a scene from New Orleans.

To scena z Nowego Orleanu.

A prisoner on a chain gang in Alabama

Więzień w Alabamie. Za karę został przykuty

was punished by being handcuffed to a post in the midday sun.

do metalowej belki w skwarze południa.

This experience raised a lot of questions,

Pojawia się tu wiele pytań,

among them questions about race and equality

dotyczących rasy i równości,

and for whom in our country opportunities and options are available.

szans i możliwości w naszym kraju.

In the yard of a chain gang in Alabama.

W tym więzieniu w Alabamie.

I didn't see either of the planes hit,

Nie widziałem uderzeń samolotów.

and when I glanced out my window, I saw the first tower burning,

Przez okno zobaczyłem, że płonie pierwsza wieża.

and I thought it might have been an accident.

Myślałem, że to wypadek.

A few minutes later when I looked again

Gdy po chwili wyjrzałem ponownie,

and saw the second tower burning, I knew we were at war.

zobaczyłem, jak płonie druga. Zrozumiałem, że to wojna.

In the midst of the wreckage at Ground Zero, I had a realization.

Widok rumowiska przy Strefie Zero coś mi uświadomił.

I'd been photographing in the Islamic world since 1981 --

Od 1981 roku fotografowałem świat islamski.

not only in the Middle East, but also in Africa, Asia and Europe.

Na Bliskim Wschodzie, w Afryce, w Azji, w Europie.

At the time I was photographing in these different places,

Sądziłem, że w tych odległych zakątkach

I thought I was covering separate stories,

zajmuję się odrębnymi problemami.

but on 9/11 history crystallized, and I understood

11 września zrozumiałem, że tak naprawdę

I'd actually been covering a single story for more than 20 years,

od 20 lat zajmuję się jedną i tą samą historią

and the attack on New York was its latest manifestation.

i że atak na Nowy Jork to jej najnowszy rozdział.

The central commercial district of Kabul, Afghanistan

To centrum handlowe Kabulu, w Afganistanie,

at the end of the civil war,

pod koniec wojny domowej,

shortly before the city fell to the Taliban.

wkrótce miasto przejmą Talibowie.

Land mine victims being helped

Ofiary min w centrum rehabilitacji

at the Red Cross rehab center being run by Alberto Cairo.

Czerwonego Krzyża. Prowadzi je Alberto Cairo.

A boy who lost a leg to a leftover mine.

Chłopiec, który stracił nogę na minie.

I'd witnessed immense suffering in the Islamic world

Byłem świadkiem ogromnego cierpienia w świecie islamskim:

from political oppression, civil war, foreign invasions, poverty, famine.

z powodu politycznej opresji, wojen domowych, inwazji, biedy, głodu.

I understood that in its suffering,

Pogrążony w cierpieniu świat islamski

the Islamic world had been crying out. Why weren't we listening?

krzyczał do nas. Dlaczego nie słuchaliśmy?

A Taliban fighter shot during a battle

Bojownik talibów zastrzelony podczas bitwy,

as the Northern Alliance entered the city of Kunduz.

w której Sojusz Północny zajął miasto Kunduz.

When war with Iraq was imminent,

Tuż przed rozpoczęciem wojny w Iraku było jasne,

I realized the American troops would be very well covered,

że wielu korespondentów będzie towarzyszyć amerykańskim żołnierzom.

so I decided to cover the invasion from inside Baghdad.

Ja zdecydowałem się fotografować inwazję z Bagdadu.

A marketplace was hit by a mortar shell

Targ ostrzelano z moździerzy.

that killed several members of a single family.

W ataku zginęło kilku członków tej samej rodziny.

A day after American forces entered Baghdad,

W dzień po zajęciu Bagdadu przez Amerykanów,

a company of Marines began rounding up bank robbers

grupa Marines zatrzymuje złodziei banków.

and were cheered on by the crowds --

Tłum reaguje entuzjastycznie.

a hopeful moment that was short lived.

Ale nadzieja trwa krótko.

For the first time in years,

Po raz pierwszy od wielu lat

Shi'ites were allowed to make the pilgrimage

Szyitom pozwolono odbyć pielgrzymkę

to Karbala to observe Ashura,

do Karbala z okazji święta Aszura.

and I was amazed by the sheer number of people

Byłem pod wrażeniem ogromnej liczby ludzi

and how fervently they practiced their religion.

i ich wielkiego zaangażowania religijnego.

A group of men march through the streets cutting themselves with knives.

Pochód mężczyzn dokonujących samo-okaleczenia nożami.

It was obvious that the Shi'ites were a force to be reckoned with,

Było jasne, że z Szyitami należy się liczyć,

and we would do well to understand them and learn how to deal with them.

że powinniśmy ich poznać i zrozumieć.

Last year I spent several months documenting our wounded troops,

W zeszłym roku dokumentowałem losy rannych żołnierzy

from the battlefield in Iraq all the way home.

z pól bitwy w Iraku aż do powrotu do kraju.

This is a helicopter medic giving CPR

Ratownik w helikopterze udziela pierwszej pomocy

to a soldier who had been shot in the head.

żołnierzowi postrzelonemu w głowę.

Military medicine has become so efficient

Medycyna wojskowa poczyniła tak wielkie postępy,

that the percentage of troops who survive after being wounded

że odsetek rannych żołnierzy, którym udaje się przeżyć,

is much higher in this war than in any other war in our history.

jest dziś znacznie większy niż podczas poprzednich wojen.

The signature weapon of the war is the IED,

Najczęściej używaną bronią jest domowej roboty bomba,

and the signature wound is severe leg damage.

która powoduje poważne obrażenia nóg.

After enduring extreme pain and trauma,

Po porcji ogromnego bólu i traumy,

the wounded face a grueling physical

poszkodowani muszą stawić czoła fizycznym

and psychological struggle in rehab.

i psychologicznym trudom rehabilitacji.

The spirit they displayed was absolutely remarkable.

Wykazują niespotykany hart ducha.

I tried to imagine myself in their place,

Próbowałem wyobrazić sobie siebie na ich miejscu

and I was totally humbled by their courage and determination

i chylę czoła wobec ich odwagi i samozaparcia

in the face of such catastrophic loss.

wobec tak katastroficznych strat.

Good people had been put in a very bad situation for questionable results.

Dobrych ludzi postawiono w złej sytuacji, dla wątpliwych celów.

One day in rehab someone, started talking about surfing

Któryś z rekonwalescentów wspomniał o surfingu.

and all these guys who'd never surfed before said, "Hey, let's go."

Faceci, którzy nigdy tego przedtem nie robili,

ochoczo poszli surfować.

And they went surfing.

Photographers go to the extreme edges of human experience

Fotografowie pokazują ekstremalne ludzkie doświadczenia

to show people what's going on.

aby uświadomić widzom, co się dzieje.

Sometimes they put their lives on the line,

Bywa, że narażają własne życie,

because they believe your opinions and your influence matter.

bo wierzą, że wasza opinia jest ważna.

They aim their pictures at your best instincts,

Obrazami odwołują się do tego, co w nas najlepsze:

generosity, a sense of right and wrong,

szczodrości, poczucia przyzwoitości,

the ability and the willingness to identify with others,

empatii, chęci identyfikacji z innymi,

the refusal to accept the unacceptable.

niezgody na akceptowanie zła.

My TED wish:

Moje życzenie TED:

there's a vital story that needs to be told,

Jest ważna historia, którą trzeba opowiedzieć.

and I wish for TED to help me gain access to it

Chcę, by TED pomógł mi w zbieraniu materiału,

and then to help me come up with innovative and exciting ways

który potem w oryginalny i interesujący sposób przekażę,

to use news photography in the digital era.

wykorzystując fotografię cyfrową.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)