Billy Graham: Technology, faith and human shortcomings

Tłumaczenie: Bartłomiej Szóstak Korekta: Marek Kasiak

As a clergyman,

Będąc duchownym.

you can imagine how

można sobie wyobrazić

out of place I feel.

jak niestosownie się czuję.

I feel like a fish out of water,

Czuje się jak ryba pozbawiona wody

or maybe an owl out of the air.

lub może sowa powietrza.

(Laughter)

(Śmiech)

I was preaching in San Jose some time ago,

Jakiś czas temu wygłaszałem kazanie w San Jose

and my friend Mark Kvamme,

i mój przyjaciel, Mark Kvamme,

who helped introduce me

który wprowadził mnie

to this conference,

na tę konferencję,

brought several CEOs

przyprowadził kilku prezesów

and leaders

i przedstawicieli

of some of the companies here in the Silicon Valley

firm z Doliny Krzemowej,

to have breakfast with me, or I with them.

aby zjedli ze mną śniadanie, albo ja z nimi.

And I was so stimulated.

Byłem bardzo podniecony,

And had such -- it was an

I miałem takie -- było to

eye-opening experience

otwierające szeroko czy doświadczenie

to hear them talk about

by móc posłuchać co mają do powiedzenia

the world that is yet to come

o świecie, który ma nadejść

through technology

dzięki technologii

and science.

i nauce.

I know that we're near the end of this conference,

Wiem, że konferencja zbliża się do końca

and some of you may be wondering

i niektórzy z was zastanawiają się

why they have a speaker

dlaczego muszą słuchać mówcy

from the field of religion.

z dziedziny religii.

Richard can answer that,

Richard może odpowiedzieć na to pytanie,

because he made that decision.

bo to on podjął taką decyzję.

But some years ago I was on an elevator in Philadelphia,

Kilka lat temu jechałem windą na dół,

coming down.

w Filadelfii.

I was to address a conference

Miałem wziąć udział w konferencji

at a hotel.

w hotelu.

And on that elevator a man said,

I w tej windzie pewien człowiek powiedział:

"I hear Billy Graham is staying in this hotel."

"Słyszałem, że Billy Graham zatrzymał się w tym hotelu."

And another man looked in my direction and said,

A inny człowiek spojrzał w moim kierunku i powiedział:

"Yes, there he is. He's on this elevator with us."

"Tak, to on. Jest z nami w tej windzie."

And this man looked me up and down

I ten człowiek mierzył mnie od góry do dołu

for about 10 seconds,

przez 10 sekund

and he said, "My, what an anticlimax!"

i powiedział: "Ojej, ale rozczarowanie!"

(Laughter)

(Śmiech)

I hope

Mam nadzieję --

that you won't feel that these few moments with me

że nie potraktujecie tych kilku chwil ze mną

is not a -- is an anticlimax,

jako rozczarowania

after all these tremendous

po tych wspaniałych

talks that you've heard,

talks, których już wysłuchaliście,

and addresses, which I intend to listen to every one of them.

przemówień, których zamierzam wysłuchać wszystkich.

But I was

Kilka lat temu

on an airplane in the east some years ago,

byłem w samolocie na Wschodzie

and the man sitting across the aisle from me

i był pewien mężczyzna siedzący rzędzie obok,

was the mayor of Charlotte, North Carolina.

burmistrz Charlotte, Karolina Północna.

His name was John Belk. Some of you will probably know him.

Nazywał się John Belk. Niektórzy z was go prawdopodobnie znają.

And there was a drunk man on there,

Siedział tam również pewien pijany facet,

and he got up out of his seat two or three times,

który wstawał dwa czy trzy razy ze swojego miejsca

and he was making everybody upset

i wszystkich denerwował

by what he was trying to do.

tym co próbował zrobić,

And he was slapping the stewardess

klepał i podszczypywał

and pinching her as she went by,

przechodzące stewardessy,

and everybody was upset with him.

i wszyscy byli zdenerwowani.

And finally, John Belk said,

Aż w końcu John Belk powiedział,

"Do you know who's sitting here?"

"Wiesz kto tu siedzi?"

And the man said, "No, who?"

A ten mężczyzna odpowiedział: "Nie, kto?"

He said, "It's Billy Graham,

Odpowiedział: "To Billy Graham,

the preacher."

kaznodzieja."

He said, "You don't say!"

Mężczyzna odpowiedział: "Nie gadaj!"

And he turned to me, and he said, "Put her there!"

Obrócił się do mnie i powiedział: "Posadź ją tam!"

He said, "Your sermons have certainly helped me."

Powiedział: "Twoje kazania z pewnością mi pomogły."

(Laughter)

(Śmiech)

And I suppose that that's true

Przypuszczam, że odnosi się to

with thousands of people.

to tysięcy ludzi.

(Laughter)

(Śmiech)

I know that as you have been peering into the future,

Skoro już wybiegaliśmy dziś w przyszłość,

and as we've heard some of it here tonight,

i skoro usłyszeliśmy już o tym dzisiaj,

I would like to live in that age

chciałbym żyć w tamtych czasach

and see what is going to be.

i zobaczyć co się wydarzy.

But I won't,

Ale nie będę.

because I'm 80 years old. This is my eightieth year,

ponieważ mam 80 lat; to mój 80-ty rok,

and I know that my time is brief.

i wiem że pozostało mi. niewiele czasu

I have phlebitis at the moment, in both legs,

Mam zapalenie żył w obu nogach,

and that's the reason that I had to have a little help in getting up here,

i dlatego właśnie potrzebowałem trochę pomocy, żeby się tu dostać,

because I have Parkinson's disease

w dodatku mam

in addition to that,

Parkinsona

and some other problems that I won't talk about.

i jeszcze inne problemy, o których nie będę mówić.

(Laughter)

(Śmiech)

But this is not the first time

Ale nie jest to pierwszy raz

that we've had a technological revolution.

kiedy przechodzimy rewolucję technologiczną.

We've had others.

Były inne.

And there's one that I want to talk about.

Jest jedna, o której chciałbym pomówić.

In one generation,

W pewnym pokoleniu,

the nation of the people of Israel

lud Izraela

had a tremendous and dramatic change

przeszedł wielką i dramatyczną zmianę,

that made them a great power in the Near East.

dzięki której stali się wielką potęgą Bliskiego Wschodu.

A man by the name of David

Człowiek o imieniu Dawid

came to the throne,

zasiadł na tronie,

and King David became one of the great leaders

i król Dawid stał się jednym z wielkich przywódców

of his generation.

swego pokolenia.

He was a man of tremendous leadership.

Był człowiekiem niesamowitej władzy.

He had the favor of God with him.

Miał ze sobą przychylność Boga.

He was a brilliant poet,

Był świetnym poetą,

philosopher, writer, soldier --

filozofem, pisarzem, żołnierzem

with strategies in battle and conflict

ze strategiami wojny

that people study even today.

które są studiowane do dzisiaj.

But about two centuries before David,

Ale około dwóch wieków przed Dawidem,

the Hittites

Hetyci

had discovered the secret

odkryli sekret

of smelting and processing of iron,

wytapiania i przetwarzania żelaza,

and, slowly, that skill spread.

i powoli umiejętności te rozpowszechniły się.

But they wouldn't allow the Israelis

Ale nie pozwolili Izraelitom

to look into it, or to have any.

posiąść jakiejkolwiek wiedzy na ten temat.

But David changed all of that,

Wszystko zmienił Dawid,

and he introduced the Iron Age

zapoczątkował erę żelaza

to Israel.

w Izraelu.

And the Bible says that David laid up great stores of iron,

Według Biblii, Dawid zgromadził ogromne złoża żelaza,

and which archaeologists have found,

które zostały znalezione przez archeologów

that in present-day Palestine,

w dzisiejszej Palestynie,

there are evidences of that generation.

gdzie znajdują się dowody istnienia tamtej cywilizacji.

Now, instead of crude tools

Zamiast prymitywnych narzędzi

made of sticks and stones,

z patyków i kamieni,

Israel now had iron plows,

Izrael dysponował żelaznymi pługami,

and sickles, and hoes

sierpami i motykami,

and military weapons.

i bronią.

And in the course of one generation,

W czasie trwania jednej cywilizacji,

Israel was completely changed.

Izrael całkowicie się zmienił.

The introduction of iron, in some ways,

Wprowadzenie żelaza miało w pewnym sensie

had an impact

wpływ,

a little bit like the microchip

troche podobnie do mikro chipu,

has had on our generation.

na nasze pokolenie.

And

I

David found

Dawid zauważył,

that there were many problems that technology could not solve.

że jest wiele problemów, których technologia nie mogła rozwiązać.

There were many problems still left.

Wiele problemów zostało nierozwiązanych.

And they're still with us, and you haven't solved them,

I cały czas są z nami - nierozwiązane,

and I haven't heard anybody here speak to that.

Nie słyszałem tutaj dziś nikogo, kto by o tym wspomniał.

How do we solve these three problems

Jak rozwiązać te trzy problemy,

that I'd like to mention?

które chciałbym wymienić?

The first one that David saw

Pierwszym co zobaczył Dawid,

was human evil.

było ludzkie zło.

Where does it come from?

Skąd ono pochodzi?

How do we solve it?

Jak z nim walczymy?

Over again and again

Ciągle to samo

in the Psalms,

w Księdze Psalmów,

which Gladstone said was the greatest book in the world,

którą Gladstone uważa za najwspanialszą książkę na świecie

David describes the evils of the human race.

Dawid opisuje zło ludzkiej rasy.

And yet he says,

Mówi:

"He restores my soul."

"Orzeźwia moją duszę".

Have you ever thought about what a contradiction we are?

Zastanawialiście się kiedyś jakim jesteśmy zaprzeczeniem?

On one hand, we can probe the deepest secrets of the universe

Z jednej strony możemy zgłębiać największe tajemnice wszechświata

and dramatically push back the frontiers of technology,

i radykalnie przesuwać granicę technologii,

as this conference vividly demonstrates.

co wyraźnie ukazuje ta konferencja.

We've seen under the sea,

Widzieliśmy co jest 5 km

three miles down,

pod wodą,

or galaxies hundreds of billions of years

lub galaktyki znajdujące się miliardy lat

out in the future.

przed nami

But on the other hand,

Z drugiej jednak strony,

something is wrong.

coś jest nie tak.

Our battleships,

Nasze statki wojenne,

our soldiers,

nasi żołnierze,

are on a frontier now,

są teraz na granicy

almost ready to go to war

prawie gotowi do walki

with Iraq.

z Irakiem.

Now, what causes this?

I gdzie jest tego przyczyna?

Why do we have these wars in every generation,

Czemu w każdym pokoleniu są wojny,

and in every part of the world?

w każdym miejscu na świecie?

And revolutions?

I rewolucje?

We can't get along with other people,

Nie możemy dogadać się z innymi ludźmi,

even in our own families.

nawet w naszych rodzinach.

We find ourselves in the paralyzing grip

Znajdujemy się w paraliżującym uścisku

of self-destructive habits we can't break.

samodestrukcyjnych nawyków, których nie potrafimy się pozbyć.

Racism and injustice and violence sweep our world,

Na świecie szerzą się rasizm, niesprawiedliwość i przemoc,

bringing a tragic harvest of heartache and death.

przynosząc tragiczny plon w postaci niepokoju i śmierci.

Even the most sophisticated among us

Nawet najbardziej wyrafinowani spośród nas

seem powerless to break this cycle.

są bezsilni by wyrwać się z tego kręgu.

I would like to see Oracle

Chciałbym widzieć wyrocznie

take up that,

jak próbuje.

or

Lub

some other

jakiegoś innego

technological geniuses work on this.

technologicznego geniusza.

How do we change man,

Jak zmienić człowieka

so that he doesn't lie and cheat,

tak by nie kłamał i oszukiwał,

and our newspapers are not filled with stories

żeby nasze gazety nie były pełne historii

of fraud in business or labor

oszustw w biznesie lub pracy

or athletics or wherever?

lub lekkoatletyce lub gdziekolwiek indziej?

The Bible says the problem is within us,

Według biblii problem tkwi w nas,

within our hearts and our souls.

w naszych sercach i w naszych duszach.

Our problem is that we are separated

Naszym problemem jest to, że jesteśmy oddzieleni

from our Creator,

od naszego Stwórcy,

which we call God,

którego nazywamy Bogiem,

and we need to have our souls restored,

i musimy orzeźwić nasze dusze,

something only God can do.

a to coś, co może zrobić tylko Bóg.

Jesus said, "For out of the heart

Jezus powiedział: "Z wnętrza bowiem, z serca ludzkiego

come evil thoughts:

pochodzą złe myśli:

murders, sexual immorality,

zabójstwa, nierząd,

theft, false testimonies,

kradzieże, kłamstwa,

slander."

oszczerstwa."

The British philosopher Bertrand Russell

Brytyjski filozof Bertrand Russell

was not a religious man,

nie był religijnym człowiekiem,

but he said, "It's in our hearts that the evil lies,

ale powiedział: "To w naszych sercach tkwi zło,

and it's from our hearts

i to z naszych serc

that it must be plucked out."

musi zostać wyrwane."

Albert Einstein --

Albert Einstein --

I was just talking to someone, when I was speaking at Princeton,

Rozmawiałem z kimś -- jak wykładałem na Princeton,

and I met

i spotkałem

Mr. Einstein.

Einsteina.

He didn't have a doctor's degree, because he said

Nie miał doktoratu, bo jak powiedział,

nobody was qualified to give him one.

nikt nie jest wykwalifikowany by mu doktorat nadać.

(Laughter)

(Śmiech)

But he made this statement.

Ale powiedział jeszcze jedną rzecz.

He said, "It's easier to denature plutonium

Mianowicie: "Łatwiej jest oczyścić pluton

than to denature the evil spirit of man."

niż oczyścić złego ducha człowieka".

And many of you, I'm sure,

Jestem pewien, że wielu z was

have thought about that

nad tym myślało

and puzzled over it.

i próbowało to rozwiązać.

You've seen people

Widzieliście ludzi

take beneficial technological advances,

korzystających w osiągnięć technologii,

such as the Internet we've heard about tonight,

takich jak internet, o którym dzisiaj już słuchaliście,

and twist them into something corrupting.

i zmieniających je w coś niepokojącego.

You've seen brilliant people devise computer viruses

Widzieliście błyskotliwych ludzi wymyślających wirusy komputerowe

that bring down whole systems.

niszczące całe systemy.

The Oklahoma City bombing was simple technology,

Bombardowanie Oklahoma City było prostą technologią,

horribly used.

użytą w potworny sposób.

The problem is not technology.

Problemem nie jest technologia.

The problem is the person or persons using it.

Problemem jest człowiek lub ludzie ją używający.

King David said

Król Dawid Powiedział,

that he knew the depths of his own soul.

że znał głębie swej własnej duszy.

He couldn't free himself from personal problems

Nie mógł uwolnić się od problemów osobistych

and personal evils

i osobistego zła,

that included murder and adultery.

wliczając w to morderstwo i cudzołóstwo.

Yet King David sought God's forgiveness,

Jednak Król Dawid pragnął bożego przebaczenia

and said, "You can restore my soul."

i powiedział: "Możesz orzeźwić moją duszę"

You see, the Bible teaches

Zauważcie, że Biblia naucza,

that we're more than a body and a mind.

że jesteśmy czymś więcej niż ciało i umysł.

We are a soul.

Mamy duszę.

And there's something inside of us

Jest coś w środku nas

that is beyond our understanding.

co jest poza rozumowym zrozumieniem,

That's the part of us that yearns

To część nas tęskniąca

for God, or something more

za Bogiem, lub czymś więcej

than we find in technology.

niż to co znajdujemy w technologii.

Your soul is that part of you that

Dusza jest tą częścią was,

yearns for meaning in life,

która tęskni za znaczeniem w życiu,

and which seeks for something beyond this life.

i która szuka czegoś poza tym życiem.

It's the part of you that yearns, really, for God.

To część z was, która naprawdę tęskni za Bogiem.

I find [that] young people all over the world

Na całym świecie widzę ludzi

are searching for something.

poszukujących czegoś.

They don't know what it is. I speak at many universities,

Nie wiedzą co to jest. Przemawiam na wielu uniwersytetach

and I have many questions and answer periods, and

i mam wiele modułów na zadawanie pytań, i --

whether it's Cambridge, or Harvard,

czy jest to Cambridge czy Harvard

or Oxford --

lub Oxford --

I've spoken at all of those universities.

Przemawiałem na wszystkich tych uniwersytetach.

I'm going to Harvard in about three or four --

Wybieram się na Harvard za trzy lub cztery --

no, it's about two months from now --

nie, za około dwa miesiące od teraz,

to give a lecture.

by wygłosić wykład.

And I'll be asked the same questions that I was asked

I będę pytany o to samo o co byłem pytany

the last few times I've been there.

już kilkakrotnie, gdy tam byłem.

And it'll be on

I będzie to

these questions:

te kilka pytań:

where did I come from? Why am I here? Where am I going?

Skąd się wziąłem? Dlaczego tu jestem? Dokąd zmierzam?

What's life all about? Why am I here?

Co jest najważniejsze w życiu? Dlaczego tu jestem?

Even if you have no religious belief,

Nawet jeśli jesteście niewierzący,

there are times when you wonder that there's something else.

są pewne momenty kiedy myślicie, że jest coś jeszcze.

Thomas Edison also said,

Thomas Edison powiedział także:

"When you see everything that happens in the world of science,

Widząc wszystko co dzieje się w świecie nauki,

and in the working of the universe,

i w funkcjonowaniu wszechświata,

you cannot deny that there's a captain on the bridge."

nie można zaprzeczyć obecności kapitana na mostku:.

I remember once,

Pamiętam jak kiedyś

I sat beside Mrs. Gorbachev

siedziałem Pani Gorbaczow

at a White House dinner.

na kolacji w Białym Domu.

I went to Ambassador Dobrynin, whom I knew very well.

Udałem się do ambasadora Dobrynina, którego bardzo dobrze znałem,

And I'd been to Russia several times under the Communists,

byłem w Rosji kilka razy za rządów Komunistów,

and they'd given me marvelous freedom that I didn't expect.

i dostałem fenomenalnie dużo wolności, czego nie oczekiwałem.

And I knew Mr. Dobrynin very well,

Dobrynina znałem bardzo dobrze.

and I said,

i powiedziałem:

"I'm going to sit beside Mrs. Gorbachev tonight.

"Będę siedział przy Pani Gorbaczow.

What shall I talk to her about?"

O czym mam z nią rozmawiać?"

And he surprised me with the answer.

Zaskoczył mnie odpowiedzią.

He said, "Talk to her about religion and philosophy.

Powiedział: "Porozmawiaj z nią o religii i filozofii.

That's what she's really interested in."

Tym naprawdę jest zainteresowana.

I was a little bit surprised, but that evening

Byłem trochę zaskoczony, ale tego wieczoru

that's what we talked about,

właśnie o tym rozmawialiśmy

and it was a stimulating conversation.

i była to inspirująca rozmowa,

And afterward, she said,

a na koniec powiedziała:

"You know, I'm an atheist,

"Wiesz, jestem ateistką,

but I know that there's something up there

ale wiem że jest nad nami

higher than we are."

coś wyższego.

The second problem

Drugim problemem jest to,

that King David realized he could not solve

że król Dawid zrozumiał, że nie rozwiąże

was the problem of human suffering.

problemu ludzkiego cierpienia.

Writing the oldest book in the world was Job,

Hiob pisał najstarszą książkę na świecie,

and he said,

powiedział:

"Man is born unto trouble as the sparks fly upward."

"To człowiek się rodzi, by jęczeć, jak iskra, by unieść się w górę".

Yes, to be sure, science has done much to push back

Tak, dla pewności, nauka zrobiła wiele by zredukować

certain types of human suffering.

pewne typy ludzkiego cierpienia.

But I'm --

Ale ja --

in a few months, I'll be 80 years of age.

za kilka miesięcy skończę 80 lat.

I admit that I'm very grateful

Muszę przyznać, że jestem wdzięczny

for all the medical advances

za wszystkie osiągnięcia medyczne,

that have kept me in relatively good health

które pozwoliły mi cieszyć się w miarę dobrym zdrowiem

all these years.

przez te wszystkie lata.

My doctors at the Mayo Clinic urged me

Moi lekarze z Kliniki Mayo odradzali

not to take this trip out here to this -- to be here.

mi wycieczkę tutaj.

I haven't given a talk in nearly four months.

Nie przemawiałem od prawie czterech miesięcy.

And when you speak as much as I do,

Jeśli mówi się tyle co ja,

three or four times a day,

trzy lub cztery razy dziennie,

you get rusty.

można trochę "zardzewieć".

That's the reason I'm using this podium

Dlatego korzystam z tego podestu

and using these notes.

i notatek.

Every time you ever hear me on the television or somewhere,

Zawsze gdy słyszycie mnie w telewizji lub gdziekolwiek indziej,

I'm ad-libbing.

Improwizuję.

I'm not reading. I never read an address.

Nie czytam. Nigdy nie czytam przemówień.

I never read a speech or a talk or a lecture.

Nigdy nie czytam mów, talk lub wykładów.

I talk ad lib.

Improwizuję.

But tonight, I've

Lecz dzisiejszego wieczoru

got some notes here so that if

przygotowałem trochę notatek, na wypadek

I begin to forget,

gdybym zaczął zapominać,

which I do sometimes,

co mi się czasem zdarza,

I've got something I can turn to.

i mam coś do czego mogę zajrzeć.

But even here among us,

Ale nawet tu, wśród nas,

most --

najbardziej --

in the most advanced society in the world,

w najbardziej rozwiniętej społeczności na świecie,

we have poverty.

mamy biedę.

We have families that self-destruct,

Mamy rodziny, które niszczą się od środka,

friends that betray us.

przyjaciół, którzy nas zdradzają.

Unbearable psychological pressures bear down on us.

Ciążą nam psychologiczne naciski nie do zniesienia.

I've never met a person in the world

Nigdy nie spotkałem człowieka,

that didn't have a problem

który by nie miał problemów

or a worry.

lub zmartwień.

Why do we suffer? It's an age-old question

Dlaczego cierpimy? To pytanie stare jak świat,

that we haven't answered.

na które jeszcze nie znaleźliśmy odpowiedzi.

Yet David again and again said

Dawid na okrągło mówił,

that he would turn to God.

że zwróci się do Boga.

He said, "The Lord is my shepherd."

Mówił: "Pan jest moim pasterzem".

The final problem that David knew he could not solve

Ostatnim problemem, którego Dawid wiedział że nie rozwiąże

was death.

była śmierć.

Many commentators have said that death

Wielu interpretatorów twierdziło, że śmierć

is the forbidden subject of our generation.

jest w naszej generacji tematem tabu.

Most people live as if

Wielu ludzi żyje tak, jakby

they're never going to die.

nigdy nie mieli umrzeć.

Technology projects the myth

Technologia stwarza mit

of control over our mortality.

kontroli nad życiem i śmiercią.

We see people on our screens.

Na ekranie widzimy ludzi.

Marilyn Monroe is just as beautiful on the screen

Marilyn Monroe na ekranie jest tak samo piękna

as she was in person,

jak była w rzeczywistości,

and our -- many young people think she's still alive.

i wielu ludzi myśli, że nadal żyje.

They don't know that she's dead.

Nie wiedzą, że umarła.

Or Clark Gable, or whoever it is.

Albo Clark Gable lub ktokolwiek inny.

The old stars, they come to life.

Stare gwiazdy powracają do życia.

And they're --

I są --

they're just as great on that screen as they were in person.

są wspaniałe na ekranie tak jak były w rzeczywistości.

But death is inevitable.

Lecz śmierć jest nieunikniona.

I spoke some time ago to

Jakiś czas temu przemaiwałem

a joint session of Congress, last year.

przed połączonymi Izbami Kongresu.

And we were meeting in that room,

Spotkaliśmy się w sali,

the statue room.

głównej --

About 300 of them were there.

było około 300 osób.

And I said, "There's one thing that we have in common in this room,

Powiedziałem: "Jest jedna rzecz, która nas wszystkich łączy,

all of us together, whether Republican or Democrat,

wszystkich, Republikanów czy Demokratów,

or whoever."

czy kogokolwiek:.

I said, "We're all going to die.

Powiedziałem: "Wszyscy kiedyś umrzemy".

And we have that in common with all these great men of the past

I to nas łączy ze wszystkimi wielkimi ludźmi z przeszłości,

that are staring down at us."

którzy teraz na nas patrzą z góry.

And it's often difficult for young people

Młodym ludziom bardzo często trudno

to understand that.

jest to zrozumieć.

It's difficult for them to understand that they're going to die.

Ciężko i pojąć, że kiedyś umrą.

As the ancient writer of Ecclesiastes wrote,

Jak napisał starożytny filozof Ecclesiastes,

he said, there's every activity under heaven.

każda rzecz ma swój czas, i każde przedsięwzięcie ma swój czas pod niebem.

There's a time to be born,

Jest czas narodzin,

and there's a time to die.

I czas śmierci.

I've stood at the deathbed

Byłem przy łożu śmierci

of several famous people,

kilku sławnych osób,

whom you would know.

których pewnie znacie.

I've talked to them.

Rozmawiałem z nimi.

I've seen them in those agonizing moments

Widziałem ich w chwili agonii,

when they were scared to death.

gdy byli przestraszeni na śmierć.

And yet, a few years earlier,

A jednak kilka lat wstecz,

death never crossed their mind.

śmierć im nawet nie przeszła przez myśl.

I talked to a woman this past week

W zeszłym tygodniu rozmawiałem z pewną kobietą,

whose father

której ojciec

was a famous doctor.

był sławnym lekarzem.

She said he never thought of God, never talked about God,

Powiedziała, że nigdy nie myślał o Bogu, nigdy nie mówił o Bogu,

didn't believe in God. He was an atheist.

nie wierzył w Boga. Był ateistą.

But she said,

Powiedziała również,

as he came to die,

że gdy umierał,

he sat up on the side of the bed one day,

usiadł pewnego dnia na skraju łóżka,

and he asked the nurse if he could see the chaplain.

i zapytał pielęgniarkę, czy mógłby zobaczyć się z kapelanem.

And he said, for the first time in his life

Pierwszy raz w życiu powiedział,

he'd thought about the inevitable,

że myśli o nieuniknionym,

and about God.

i o Bogu.

Was there a God?

Czy był tam Bóg?

A few years ago, a university student asked me,

Kilka lat temu, pewien student zapytał mnie,

"What is the greatest surprise in your life?"

"Jaka jest moja największa niespodzianka w życiu?"

And I said, "The greatest surprise in my life

Odpowiedziałem, że największą niespodzianką

is the brevity of life.

jest krótkość życia.

It passes so fast."

Tak szybka przemija.

But it does not need to have to be that way.

Ale wcale nie musi tak być.

Wernher von Braun,

Werner von Braun

in the aftermath of World War II concluded, quote:

po zakończeniu II Wojny Światowej, powiedział:

"science and religion are not antagonists.

Nauka i religia nie są przeciwnikami.

On the contrary, they're sisters."

Wręcz przeciwnie, są siostrami".

He put it on a personal basis.

Wyraził to jako coś osobistego.

I knew Dr. von Braun very well.

Dobrze znałem dr von Brauna.

And he said, "Speaking for myself,

Powiedział on: "Mówiąc za siebie,

I can only say that the grandeur of the cosmos

mogę tylko powiedzieć, że ogrom kosmosu

serves only to confirm

tylko potwierdza

a belief in the certainty of a creator."

wiarę w istnienie stwórcy".

He also said,

Powiedział również,

"In our search to know God,

że "w naszym dążeniu do poznania Boga,

I've come to believe that the life of Jesus Christ

doszedłem do wniosku, że to wokół życia Jezusa Chrystusa

should be the focus of our efforts and inspiration.

skupione powinny być nasze wysiłki i inspiracje.

The reality of this life and His resurrection

Prawdziwość jego życia i zmartwychwstania

is the hope of mankind."

jest nadzieją ludzkości".

I've done a lot of speaking in Germany

Dużo przemawiałem w Niemczech

and in France, and in different parts of the world --

i we Francji oraz w innych częściach świata --

105 countries it's been my privilege to speak in.

miałem zaszczyt przemawiać w 105 krajach.

And I was invited one day to visit

Pewnego razu zostałem zaproszony

Chancellor Adenauer,

przez Kanclerza Adenauera,

who was looked upon as sort of the founder of modern Germany,

który po wojnie uważany był za założyciela

since the war.

nowoczesnych Niemiec

And he once -- and he said to me,

I pewnego razu -- powiedział mi,

he said, "Young man." He said,

powiedział: "Młody człowieku,

"Do you believe in the resurrection of Jesus Christ?"

czy wierzysz w zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa?"

And I said, "Sir, I do."

Odpowiedziałem: "Tak, proszę pana."

He said, "So do I."

A on na to: "Ja również."

He said, "When I leave office,

Powiedział: "Gdy opuszczę urząd,

I'm going to spend my time writing a book

zamierzam poświęcić swój czas na pisanie książki,

on why Jesus Christ rose again,

o tym, dlaczego Jezus Chrystus powstał z martwych

and why it's so important to believe that."

i dlaczego ważne jest by w to wierzyć."

In one of his plays,

W jednej ze swoich sztuk,

Alexander Solzhenitsyn

Aleksander Sołżenicyn

depicts a man dying,

opisuje umierającego człowieka,

who says to those gathered around his bed,

który tak oto mówi do ludzi zebranych wokół swego łoża:

"The moment when it's terrible to feel regret

Najgorsza chwilą by odczuwać żal

is when one is dying."

to wtedy, gdy ktoś umiera."

How should one live in order not to feel regret when one is dying?

Jak można żyć, by nie odczuwać żalu, gdy ktoś umiera?

Blaise Pascal

Blaise Pascal

asked exactly that question

zadał dokładnie to samo pytanie

in seventeenth-century France.

we Francji, w XVII wieku.

Pascal has been called the architect

Pascal zwany jest architektem

of modern civilization.

nowoczesnej cywilizacji.

He was a brilliant scientist

Był błyskotliwym naukowcem

at the frontiers of mathematics,

w zakresie matematyki,

even as a teenager.

już jako nastolatek.

He is viewed by many as the founder of the probability theory,

Przez wielu uważany jest za twórcę teorii prawdopodibieństwa

and a creator of the first model of a computer.

i pierwszego modelu komputera.

And of course, you are all familiar with

Oczywiście wszyscy znamy

the computer language named for him.

nazwany po nim język programowania.

Pascal explored in depth our human dilemmas

Pascal dogłębnie zbadał problemy ludzkości:

of evil, suffering and death.

zło, cierpienie i śmierć.

He was astounded

Był zdumiony

at the phenomenon we've been considering:

tym samym fenomenem, o którym dyskutowaliśmy:

that people can achieve extraordinary heights

że ludzie mogą wiele osiągnąć

in science, the arts and human enterprise,

w nauce, sztuce, ludzkich działaniach,

yet they also are full of anger, hypocrisy

a nadal są pełni złości, hipokryzji

and have -- and self-hatreds.

i mają -- nienawiść do samego siebie.

Pascal saw us as a remarkable mixture

Pascal widział ludzi jako niesamowitą mieszankę

of genius and self-delusion.

geniuszu i samooszukiwania się.

On November 23,

23 listopada

1654,

1654 roku,

Pascal had a profound religious experience.

Pascal doznał głębokiego doznania religijnego.

He wrote in his journal these words:

Zapisał w swym dzienniku następujące słowa:

"I submit myself,

"Całkowicie

absolutely,

oddaję się

to Jesus Christ, my redeemer."

Jezusowi Chrystusowi, mojemu Zbawicielowi."

A French historian said,

Dwieście lat później,

two centuries later,

francuski historyk powiedział:

"Seldom has so mighty an intellect

"Rzadko tak potężny umysł

submitted with such humility

oddaje się s pokorą

to the authority of Jesus Christ."

Jezusowi Chrystusowi"

Pascal came to believe not only the love and the grace of God

Pascal uważał, że nie tylko boża miłość i łaska

could bring us back into harmony,

może przywrócić nam harmonię,

but he believed

ale uważał,

that his own sins and failures could be forgiven,

że jego własne grzechy i porażki mogą zostać wybaczone,

and that when he died he would go to a place called heaven.

tak że po śmierci będzie mógł udać się do miejsca zwanego niebem.

He experienced it in a way that went beyond

Doświadczył tego w sposób wykraczający poza

scientific observation and reason.

granice poznania naukowego.

It was he who penned the well-known words,

To on napisał dobrze znane słowa:

"The heart has its reasons,

"Serce ma swoje racje,

which reason knows not of."

których rozum nie zna."

Equally well known is Pascal's Wager.

Równie dobrze znana jest Gra Pascala.

Essentially, he said this: "if you bet on God,

W zasadzie to powiedział: "Jeśli stawiasz na Boga

and open yourself to his love,

i otwierasz swoje serce na Jego miłość,

you lose nothing, even if you're wrong.

nic nie tracisz nawet jeśli nie będziesz maił racji.

But if instead you bet that there is no God,

Ale jeśli zamiast tego, postawisz na to, że Boga nie ma,

then you can lose it all, in this life and the life to come."

wtedy możesz stracić wszystko, w tym i w przyszłym życiu."

For Pascal, scientific knowledge

Wiedza naukowa dla Pascala

paled beside the knowledge of God.

bledła przy wiedzy o Bogu.

The knowledge of God was far beyond

Wiedza o Bogu była poza

anything that ever crossed his mind.

wszystkim, co kiedykolwiek przyszło mu na myśl.

He was ready to face him

Był gotów przed nim stanąć,

when he died at the age of 39.

gdy umarł w wieku 39 lat.

King David lived to be 70,

Król Dawid dożył 70 lat --

a long time in his era.

bardzo długo jak na jego czasy.

Yet he too had to face death,

Również on musiał stanąć w obliczu śmierci

and he wrote these words:

i napisał te słowa:

"even though I walk through the valley of the shadow of death,

"Chociażbym chodził ciemną doliną,

I will fear no evil,

zła się nie ulęknę,

for you are with me."

bo Ty jesteś ze mną."

This was David's answer to three dilemmas

To była odpowiedź Dawida na problem

of evil, suffering and death.

zła, cierpienia i śmierci.

It can be yours, as well,

Może być też wasza,

as you seek the living God

jeśli szukacie żyjącego Boga

and allow him to fill your life

i pozwolicie Mu wypełnić wasze życie

and give you hope for the future.

i dać wam nadzieję na przyszłość.

When I was 17 years of age,

Kiedy miałem 17 lat,

I was born and reared on a farm in North Carolina.

urodziłem się i wychowałem na farmie w Północnej Karolinie.

I milked cows every morning, and I had to milk the same cows every evening

Codziennie rano doiłem krowy, i te same krowy musiałem doić każdego wieczora,

when I came home from school.

gdy wracałem ze szkoły.

And there were 20 of them that I had --

Było 20 krów, które musiałem --

that I was responsible for,

za które byłem odpowiedzialny.

and I worked on the farm

Pracowałem na farmie

and tried to keep up with my studies.

i starałem się nadążać ze studiami.

I didn't make good grades in high school.

Nie miałem dobrych ocen w liceum.

I didn't make them in college, until

Nie miałem ich również w collegu, dopóki

something happened in my heart.

coś nie stało się z moim sercem.

One day, I was faced face-to-face

Pewnego dnia, stanąłem twarzą w twarz

with Christ.

z Chrystusem.

He said, "I am the way, the truth and the life."

Powiedział: "Ja jestem Drogą, Prawdą i Życiem."

Can you imagine that? "I am the truth.

Możecie to sobie wyobrazić? "Ja jestem Prawdą.

I'm the embodiment of all truth."

Jestem uosobieniem całej prawdy."

He was a liar.

Kłamał.

Or he was insane.

Albo był niespełna rozumu.

Or he was what he claimed to be.

Albo był tym, czym twierdził, że jest.

Which was he?

Czym był?

I had to make that decision.

Ja musiałem podjąć tę decyzję.

I couldn't prove it.

Nie mogłem tego dowieść.

I couldn't take it to a laboratory

Nie mogłem tego zabrać do laboratorium

and experiment with it.

i zbadać.

But by faith I said, I believe him,

Pełen wiary powiedziałem, wierzę Mu,

and he came into my heart

i zagościł w moim sercu,

and changed my life.

i zmienił moje życie.

And now I'm ready,

Teraz jestem gotów,

when I hear that call,

kiedy zostanę wezwany

to go into the presence of God.

by udać się do Boga.

Thank you, and God bless all of you.

Dziękuję i niech Bóg wam wszystkim błogosławi.

(Applause)

(Oklaski)

Thank you for the privilege. It was great.

Dziękuję za ten zaszczyt. Było wspaniale.

Richard Wurman: You did it.

Richard Wurman: Udało ci się.

Thanks.

Dzięki [niewyraźne].

(Applause)

(Oklaski)