Billy Graham: Technology, faith and human shortcomings

Translator: Gohar Palyan Reviewer: Nareg Seferian

As a clergyman,

Որպես եկեղեցու ծառայող՝

you can imagine how

կարող եք պատկերացնել, թե ինչպես

out of place I feel.

եմ զգում՝ ինձանից հեռու միջավայրում:

I feel like a fish out of water,

Ես զգում եմ ինչպես ձուկը ջրից դուրս,

or maybe an owl out of the air.

կամ ինչպես բուն առանց երկնքի:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

I was preaching in San Jose some time ago,

Որոշ ժամանակ առաջ քարոզում էի Սան Հոսեյում,

and my friend Mark Kvamme,

և իմ ընկեր Մարկ Կվամմը,

who helped introduce me

ով օգնեց ինձ ծանոթանալ

to this conference,

այս կոնֆերանսին հետ

brought several CEOs

բերել էր Սիլիկոն Վելիի

and leaders

որոշ ընկերությունների մի քանի

of some of the companies here in the Silicon Valley

գլխավոր տնօրեններ և առաջնորդներ

to have breakfast with me, or I with them.

որ նախաճաշեն իմ հետ, կամ ես իրենց հետ:

And I was so stimulated.

Եւ ես այնպես քաջալերված էի զգում:

And had such -- it was an

Եւ ունեցա այնպիսի... այն մի

eye-opening experience

բացահայտման փորձառություն էր

to hear them talk about

տեսնել նրանց խոսելուց

the world that is yet to come

այն աշխարհի մասին, որ դեռ լինելու է

through technology

տեխնոլոգիայի

and science.

և գիտության միջոցով:

I know that we're near the end of this conference,

Ես գիտեմ, որ կոնֆերանսի ավարտը մոտ է

and some of you may be wondering

և ձեզնից ոմանք երևի մտածում են

why they have a speaker

թե ինչու խոսնակ կա

from the field of religion.

հոգևոր բնագավառից:

Richard can answer that,

Ռիչարդը կարող է պատասխանել,

because he made that decision.

քանի որ ինքն է այդ որոշումը կայացրել:

But some years ago I was on an elevator in Philadelphia,

Բայց մի քանի տարի առաջ ես Ֆիլադելֆիայում վերելակի մեջ էի

coming down.

ցած էր իջնում:

I was to address a conference

Ես պետք է ելույթ ունենայի մի կոնֆերանսում

at a hotel.

ինչ-որ մի հյուրանոցում:

And on that elevator a man said,

Եւ այդ վերելակում մի մարդ ասաց.

"I hear Billy Graham is staying in this hotel."

«Ես լսել եմ Բիլի Գրահամը այս հյուրանոցում է մնում:»

And another man looked in my direction and said,

Եւ մեկ այլ մարդ նայեց իմ ուղղությամբ և ասաց.

"Yes, there he is. He's on this elevator with us."

«Այո, ահա նա: Նա մեզ հետ է այս նույն վերելակում:»

And this man looked me up and down

Եւ այս մարդը չափեց ինձ վերից վար

for about 10 seconds,

մոտ մի տաս վայրկյան,

and he said, "My, what an anticlimax!"

և ասաց. «Վա՜յ, այս ինչ հիասթափութի՛ւն:»

(Laughter)

(Ծիծաղ)

I hope

Ես հույս ունեմ

that you won't feel that these few moments with me

որ դուք չեք մտածի թե այս մի քանի րոպեներն ինձ հետ

is not a -- is an anticlimax,

չեն... հիասթափութիւն չեն պատճառի

after all these tremendous

այս հիասքանչ

talks that you've heard,

ելույթներից հետո, որ դուք լսեցիք

and addresses, which I intend to listen to every one of them.

և ուղերձներ, որ նպատակ ունեմ լսել մեկ առ մեկ:

But I was

Բայց ես

on an airplane in the east some years ago,

մի քանի տարի առաջ արևելյան կողմերում ինքնաթիռով էի գնում

and the man sitting across the aisle from me

և մարդը, որ նստած էր միջանցքին մյուս կողմը

was the mayor of Charlotte, North Carolina.

Հյուսիսային Կարոլինա նահանգի Շարլոտ քաղաքի քաղաքպետն էր:

His name was John Belk. Some of you will probably know him.

Նրա անունը Ջոն Բելկ էր: Երևի թե ձեզնից ոմանք նրան ճանաչում են:

And there was a drunk man on there,

Եւ մի հարբած մարդ կար այնտեղ

and he got up out of his seat two or three times,

և նա իր նստած տեղից երկու-երեք անգամ ելավ,

and he was making everybody upset

ու բոլորին նեղություն էր պատճառում

by what he was trying to do.

իր պահվածքով,

And he was slapping the stewardess

և նա խփում էր ուղեկցորդուհուն

and pinching her as she went by,

ու կսմթում նրան՝ մոտով անցնելու պահին

and everybody was upset with him.

և բոլորը նեղսրտում էին իրենից:

And finally, John Belk said,

Ու վերջապես Ջոն Բելկն ասաց.

"Do you know who's sitting here?"

«Դու գիտե՞ս, թե ով է նստած այստեղ:»

And the man said, "No, who?"

Եւ այդ մարդն ասաց. «Չէ. իսկ ո՞վ է:»

He said, "It's Billy Graham,

Նա ասաց. «Բիլի Գրահամն է՝

the preacher."

քարոզիչը:»

He said, "You don't say!"

Մարդն ասաց. «Չէ՛, հա:»

And he turned to me, and he said, "Put her there!"

Եւ նա շրջվեց դեպի ինձ և ասաց. «Ձեռնվենք, ձեռնվենք:»

He said, "Your sermons have certainly helped me."

Նա ասաց. «Քո քարոզները հաստատ օգնել են ինձ:»

(Laughter)

(Ծիծաղ)

And I suppose that that's true

Ու ես ենթադրում եմ, որ դա ճշմարիտ է

with thousands of people.

հազարավոր մարդկանց դեպքում:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

I know that as you have been peering into the future,

Ես գիտեմ, որ ինչպես դուք զննում եք ապագան,

and as we've heard some of it here tonight,

և քանի մենք որոշ բաներ դրանից լսեցինք այս երեկո,

I would like to live in that age

ես կուզեի ապրել այդ դարաշրջանում

and see what is going to be.

և տեսնել թե ինչ է տեղի ունենալու:

But I won't,

Բայց ես չեմ անի այն,

because I'm 80 years old. This is my eightieth year,

քանի որ 80 տարեկան եմ. սա իմ 80-րդ տարին է,

and I know that my time is brief.

և գիտեմ որ իմ ժամանակը մոտեցել է:

I have phlebitis at the moment, in both legs,

Ես երկու ոտքից էլ հիվանդ եմ

and that's the reason that I had to have a little help in getting up here,

և դրա համար է, որ ես օգնության կարքի ունեի այստեղ բարձրանալու համար,

because I have Parkinson's disease

քանի որ ես Փարկինսոնի հիվանդությունից տառապում եմ

in addition to that,

ի լրումն այդ ամենի,

and some other problems that I won't talk about.

և այլ խնդիրների, որոմց մասին չեմ խոսի:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

But this is not the first time

Բայց սա առաջին անգամը չէ

that we've had a technological revolution.

որ մենք տեխնոլոգիական հեղափոխություն ենք տեսել:

We've had others.

Մենք այլերն էլ ենք ունեցել:

And there's one that I want to talk about.

Ու կա մեկը, որի մասին ես ուզում եմ խոսել:

In one generation,

Մի սերունդի ընթացքում,

the nation of the people of Israel

Իսրայելի ժողովուրդն ապրեց

had a tremendous and dramatic change

ահռելի և էական փոփոխություն

that made them a great power in the Near East.

որ նրանց վերածեց Մերձավոր Արևելքում մի հզոր ուժի:

A man by the name of David

Մի մարդ՝ Դավիթ անունով,

came to the throne,

գահին նստեց,

and King David became one of the great leaders

և Դավիթ արքան դարձավ իր սերնդի

of his generation.

լավագույն առաջնորդներից:

He was a man of tremendous leadership.

Նա վիթխարի առաջնորդության մարդ էր:

He had the favor of God with him.

Նա Աստծո բարեհաճությունն ուներ:

He was a brilliant poet,

Նա հիանալի բանաստեղծ էր,

philosopher, writer, soldier --

փիլիսոփա, գրող, զինվոր,

with strategies in battle and conflict

պատերազմի և հակամարտության ռազմավարություններով

that people study even today.

որ մարդիկ դեռ այսօր էլ ուսումնասիրում են:

But about two centuries before David,

Բայց Դավիթից երկու դար առաջ

the Hittites

Խեթերը

had discovered the secret

բացահայտել էին երկաթի

of smelting and processing of iron,

ձուլելու և մշակելու գաղտնիքը,

and, slowly, that skill spread.

և այդ հմտությունը տարածվեց կամաց-կամաց:

But they wouldn't allow the Israelis

Բայց նրանք թույլ չէին տալիս, որ իսրայելացիները

to look into it, or to have any.

օգտվեին դրանից կամ ունենային այն:

But David changed all of that,

Բայց Դավիթն այդ բոլորը փոխեց

and he introduced the Iron Age

և նա ներմուծեց Երկաթյա Դարը

to Israel.

Իսրայելին:

And the Bible says that David laid up great stores of iron,

Ու Աստվածաշունչն ասում է, որ Դավիթը շատ երկաթ պահեստավորեց,

and which archaeologists have found,

և հնէաբաններ գտել են,

that in present-day Palestine,

այսօրվա Պաղեստինի տարածքում,

there are evidences of that generation.

որ հետքեր կան այդ սերնդից:

Now, instead of crude tools

Հիմա, անմշակ գործիքների փոխարեն՝

made of sticks and stones,

պատրաստված փայտից և քարից,

Israel now had iron plows,

Իսրայելն արդեն ունեցավ երկաթե գութաններ

and sickles, and hoes

և մանգաղներ ու թոխրեր,

and military weapons.

ու զինվորական միջոցներ:

And in the course of one generation,

Եւ մի իսկ սերնդի ընթացքում,

Israel was completely changed.

Իսրայելն ամբողջովին փոխվեց:

The introduction of iron, in some ways,

Երկաթի օգտագործումն ինչ-որ կերպ

had an impact

ազդեցություն ունեցավ

a little bit like the microchip

այնպես, ինչպես միկրոչիփն

has had on our generation.

ազդեց մեր սերնդի վրա:

And

Եւ

David found

Դավիթը գտավ

that there were many problems that technology could not solve.

որ կային շատ խնդիրներ, որ տեխնոլոգիան չէր կարող լուծել:

There were many problems still left.

Դեռ շատ խնդիրներ մնացին:

And they're still with us, and you haven't solved them,

Եւ դրանք դեռ մեր հետ են, և դուք դեռ չեք լուծել դրանք,

and I haven't heard anybody here speak to that.

և ես չեմ լսել որևէ մեկին, որ այդ մասին խոսեց այստեղ:

How do we solve these three problems

Ինչպե՞ս կլուծենք մենք այս երեք խնդիրները,

that I'd like to mention?

որոնց ես կուզեմ անդրադառնալ:

The first one that David saw

Առաջինը, որ Դավիթը նկատեց

was human evil.

մարդկային չարությունն էր:

Where does it come from?

Ո՞րտեղից է այն գալիս:

How do we solve it?

Ինչպե՞ս կարող ենք մենք այն լուծել:

Over again and again

Նորից ու նորից

in the Psalms,

Սաղմոսներում՝

which Gladstone said was the greatest book in the world,

որը Գլադսթոնն ասաց ամենահրաշալի գիրքն է աշխարհում,

David describes the evils of the human race.

Դավիթը նկարագրում է մարդկային դասի չարությունը:

And yet he says,

Բայց և այնպես նա ասում է.

"He restores my soul."

«Նա վերանորոգում է իմ հոգին:»

Have you ever thought about what a contradiction we are?

Երբևէ մտածե՞լ եք, թե ինչպիսի հակասություն ենք մենք:

On one hand, we can probe the deepest secrets of the universe

Մի կողմից, կարողանում ենք ներթափանցել տիեզերքի ամենախորը գաղտնիքները

and dramatically push back the frontiers of technology,

և էականորեն ընդլայնել տեխնոլոգիայի սահմանները՝

as this conference vividly demonstrates.

ինչն այս կոնֆերանսը ներկայացնում է պայծառորեն:

We've seen under the sea,

Մենք տեսել ենք ծովի խորքերը՝

three miles down,

երեք մղոն ցած

or galaxies hundreds of billions of years

կամ աստղերի բույլ՝ հարյուր միլիարդավոր տարիներ

out in the future.

դեպի ապագա:

But on the other hand,

Բայց մյուս կողմից

something is wrong.

ինչ որ բան այն չէ:

Our battleships,

Մեր ռազմական նավերը,

our soldiers,

մեր զինվորները

are on a frontier now,

սահմանագծում են հիմա

almost ready to go to war

գրեթե պատրաստ պատերազմի գնալու

with Iraq.

Իրաքին դեմ:

Now, what causes this?

Հիմա, ի՞նչն է սրա պատճառը:

Why do we have these wars in every generation,

Ինչո՞ւ ամեն սերունդ նման պատերազմներ է վարում,

and in every part of the world?

և այն էլ աշխարհի բոլոր կողմերում:

And revolutions?

Հապա հեղափոխություննե՞րը:

We can't get along with other people,

Մենք չենք կարողանում ուրիշ մարդկանց հետ հարմարվել,

even in our own families.

նույնիսկ մեր իսկ ընտանիքներում:

We find ourselves in the paralyzing grip

Մենք մեզ գտնում ենք անհաղթահարելի մի իրավիճակում.

of self-destructive habits we can't break.

ինքնաոչնչացնող սովորույթներով՝ որոնց մենք չենք կարող վերջ տալ:

Racism and injustice and violence sweep our world,

Ռասիզմը, անարդարությունը և բռնությունը տարածված են մեր աշխարհում՝

bringing a tragic harvest of heartache and death.

բերելով կսկիծի և մահվան ողբերգական մի հունձք:

Even the most sophisticated among us

Նույնիսկ մեր միջի ամենափորձառուները

seem powerless to break this cycle.

անզոր են թվում այս ընթացքը կոտորելու:

I would like to see Oracle

Ես կուզեի տեսնել «Oracle» ընկերությունը

take up that,

այդ ուղղությամբ աշխատել:

or

Կամ

some other

այլ

technological geniuses work on this.

տեխնոլոգիական հանճարեղներ դրա վրան աշխատել:

How do we change man,

Ինչպե՞ս ենք մենք փոխում մարդուն

so that he doesn't lie and cheat,

որ նա չստի և չխաբի

and our newspapers are not filled with stories

ու որ մեր թերթերը չլցվեն գործարարության

of fraud in business or labor

կամ աշխատանքի կամ սպորտի

or athletics or wherever?

կամ ուրիշ բանի մեջ խաբեության մասին հոդվածներով:

The Bible says the problem is within us,

Աստվածաշնչում նշված է, որ խնդիրը մեր մեջ է,

within our hearts and our souls.

մեր սրտերի և հոգիների մեջ:

Our problem is that we are separated

Մեր խնդիրն այն է, որ մենք հեռացած ենք

from our Creator,

մեր Արարիչից,

which we call God,

որին մենք անվանում ենք Աստված,

and we need to have our souls restored,

և մենք կարիք ունենք մեր հոգիները վերանորոգելու,

something only God can do.

մի բան, որ միայն Աստված կարող է անել:

Jesus said, "For out of the heart

Հիսուսն ասաց. «Սրտից են գալիս

come evil thoughts:

չար մտքերը՝

murders, sexual immorality,

սպանություններ, սեռական անբարոյականություն,

theft, false testimonies,

գողություն, սուտ վկայություններ,

slander."

զրպարտություն:»

The British philosopher Bertrand Russell

Բրիտանացի փիլիսոփա Բերթրանդ Ռասըլը

was not a religious man,

կրոնական մարդ չէր,

but he said, "It's in our hearts that the evil lies,

բայց նա ասաց. «Մեր սրտերում է, որ չարն է ապրում,

and it's from our hearts

և մեր սրտերից է,

that it must be plucked out."

որ այն պետք է դուրս շպրտվի:»

Albert Einstein --

Ալբերտ Էյնշտեյնը...

I was just talking to someone, when I was speaking at Princeton,

Մեկի հետ զրուցելու պահին էր, երբ ես Պրինսթոնում խոսում էի,

and I met

և ես տեսա

Mr. Einstein.

պարոն Էյնշտեյնին:

He didn't have a doctor's degree, because he said

Նա չուներ դոկտորական աստիճան, ինչպես նա ասաց, քանի որ

nobody was qualified to give him one.

ոչ մեկը որակավորված չէր, որ իրեն շնորհեր այն:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

But he made this statement.

Բայց նա այս կարծիքը հայտնեց:

He said, "It's easier to denature plutonium

Նա ասաց. «Ավելի հեշտ է պլատոնիումի բնական հատկությունները փոխել

than to denature the evil spirit of man."

քան թե մարդու չար ոգու հատկությունները փոխել:»

And many of you, I'm sure,

Եւ ես համոզված եմ, որ ձեզնից շատերը

have thought about that

մտածել են այդ մասին

and puzzled over it.

և տարակուսել:

You've seen people

Դուք տեսել եք մարդկանց՝

take beneficial technological advances,

վերցնելով նպաստավոր տեսնոլոգիական առավելություններ,

such as the Internet we've heard about tonight,

ինչպես օրինակ ինտերներտը, որի մասին լսեցինք այսօր,

and twist them into something corrupting.

և խեղաթյուրել այն՝ վերածելով այլանդակ մի բանի:

You've seen brilliant people devise computer viruses

Դուք տեսել եք հրաշալի մարդկանց, որ համակարգչային վիրուսներ են ստեղծում

that bring down whole systems.

որոնք ամբողջ համակարգեր են ոչնչացնում:

The Oklahoma City bombing was simple technology,

Օկլահոմա քաղաքի ռմբակոծումը պարզ տեխնոլոգիա էր՝

horribly used.

սարսափելիորեն օգտագործված:

The problem is not technology.

Խնդիրը տեխնոլոգիան չէ:

The problem is the person or persons using it.

Խնդիրը այն մարդը կամ մարդիկ են, որ այն օգտագործում են:

King David said

Դավիթ արքան ասաց

that he knew the depths of his own soul.

որ նա գիտեր իր իսկ հոգու խորությունը:

He couldn't free himself from personal problems

Նա չկարողացավ ազատել իրեն անձնական խնդիրներից

and personal evils

և անձնական չարություններից

that included murder and adultery.

որոնք ներառում էին սպանությունն ու դավաճանությունը:

Yet King David sought God's forgiveness,

Այնուհանդերձ Դավիթ արքան հուսաց Աստծո ներողամտությանը,

and said, "You can restore my soul."

և ասաց. «Դու կարող ես վերանորոգել իմ հոգին:»

You see, the Bible teaches

Տեսնում եք, Աստվածաշունչը սովորեցնում է

that we're more than a body and a mind.

որ մենք ավելին ենք, քան միայն մարմին և միտք:

We are a soul.

Մենք հոգի ենք:

And there's something inside of us

Եւ ինչ-որ բան կա մեր մեջ

that is beyond our understanding.

որ գերազանցում է մեր ըմբռնմանը:

That's the part of us that yearns

Դա մեր այն մասն է, որ ձգտում է

for God, or something more

Աստծուն, կամ ավելիին

than we find in technology.

քան այն ինչ գտնում ենք տեխնոլոգիայում:

Your soul is that part of you that

Ձեր հոգին ձեր այն մասն է, որ

yearns for meaning in life,

ձգտում է կյանքում իմաստի

and which seeks for something beyond this life.

և որը փնտրում է ավելին քան կա այս կյանքում:

It's the part of you that yearns, really, for God.

Դա քո այն մասն է, որ իրականում ձգտում է Աստծուն:

I find [that] young people all over the world

Ես գտնում եմ որ երիտասարդ մարդիկ ամողջ աշխարհում

are searching for something.

ինչ-որ մի բան են փնտրում:

They don't know what it is. I speak at many universities,

Նրանք չգիտեն թե դա ինչ է: Ես շատ համալսարաններում եմ ելույթ ունենում,

and I have many questions and answer periods, and

և շատ հարց ու պատասխանի պահեր են լինում, և՝

whether it's Cambridge, or Harvard,

անկախ նրանից թե դա Քեմբրիջ է, կամ Հարվարդ

or Oxford --

կամ Օքսֆորդ...

I've spoken at all of those universities.

Ես այն բոլոր համալսարաններում ելույթներ եմ ունեցել:

I'm going to Harvard in about three or four --

Ես գնում եմ Հարվարդ մի երեք կամ չորս...

no, it's about two months from now --

չէ, մոտ մի երկու ամսից,

to give a lecture.

որ դասախոսություն տամ:

And I'll be asked the same questions that I was asked

Եւ ես կլսեմ այն նույն հարցերը, որ արդեն լսել եմ

the last few times I've been there.

այն վերջին մի քանի անգամները որ այնտեղ էի:

And it'll be on

Եւ այն կլինի

these questions:

այս մի քանի հարցերի շուրջ՝

where did I come from? Why am I here? Where am I going?

ես ո՞րտեղից եմ եկել, ինչո՞ւ եմ այստեղ, ո՞ւր եմ գնում,

What's life all about? Why am I here?

ո՞րն է կյանքի իմաստը, ինչո՞ւ եմ ես այստեղ:

Even if you have no religious belief,

Նույնիսկ եթե դուք կրոնական հավատք չունեք,

there are times when you wonder that there's something else.

երբեմն քեզ թվում է, թե ինչ որ բան էլ կա:

Thomas Edison also said,

Թոմաս Էդիսոնն էլ ասաց.

"When you see everything that happens in the world of science,

«Երբ դու տեսնում ես այն ամենը, որ տեղի է ունենում գիտական աշխարհում,

and in the working of the universe,

և տիեզերքի գործունեության մեջ,

you cannot deny that there's a captain on the bridge."

դուք չեք կարող ժխտել, որ ղեկին ինչ-որ մեկը կանգնած է:»

I remember once,

Հիշում եմ, որ մի անգամ

I sat beside Mrs. Gorbachev

ես նստել էի տիկին Գորբաչովի կողքին

at a White House dinner.

Սպիտակ Տանը՝ ընթրիքի ժամանակ:

I went to Ambassador Dobrynin, whom I knew very well.

Ես մոտեցա դեսպան Դոբրինինին, որին շատ լավ էի ճանաչում,

And I'd been to Russia several times under the Communists,

և ես Խորհրդային ժամանակ Ռուսաստանում էլ եղել էի մի քանի անգամ,

and they'd given me marvelous freedom that I didn't expect.

և նրանք ինձ շնորհել էին հրաշալի ազատություն, որ չէի ակնկալում:

And I knew Mr. Dobrynin very well,

Ու ես պարոն Դոբրինինին հետ շատ լավ ծանոթ էի,

and I said,

և ասացի.

"I'm going to sit beside Mrs. Gorbachev tonight.

«Ես տիկին Գորբաչովի կողքն եմ նստելու այս երեկո:

What shall I talk to her about?"

Ինչի՞ մասին խոսեմ նրա հետ:»

And he surprised me with the answer.

Եւ նրա պատասխանն ինձ զարմացրեց:

He said, "Talk to her about religion and philosophy.

Նա ասաց. «Խոսի՛ր նրա հետ կրոնի և փիլիսոփայության մասին:

That's what she's really interested in."

Դա հենց այն է, ինչ նրան իսկապես հետաքրքրում է:»

I was a little bit surprised, but that evening

Ես մի քիչ զարմացած էի, բայց այդ երեկո

that's what we talked about,

մենք խոսեցինք այդ մասին,

and it was a stimulating conversation.

և այն խրախուսող խոսակցություն էր,

And afterward, she said,

և հետո նա ասաց.

"You know, I'm an atheist,

«Դուք գիտեք, ես աթեիստ եմ,

but I know that there's something up there

բայց ես գիտեմ, որ վերևում ինչ-որ մի բան կա

higher than we are."

մեզնից ավելի բարձր:»

The second problem

Երկրորդ խնդիրը

that King David realized he could not solve

որ Դավիթ արքան գիտակցեց, որ չի կարող լուծել

was the problem of human suffering.

մարդկային տառապանքի խնդիրն էր:

Writing the oldest book in the world was Job,

Ամենահին գիրքը գրողը Հոբն էր,

and he said,

և նա ասաց.

"Man is born unto trouble as the sparks fly upward."

«Մարդը ծնվել է տաժանքի համար, ինչպես կայծեր դեպի վեր են թռչում:»

Yes, to be sure, science has done much to push back

Այո, իսկապես, գիտությունը շատ է օգնել թեթևացնելու

certain types of human suffering.

մարդկային տառապանքի որոշ տեսակներ:

But I'm --

Բայց ես...

in a few months, I'll be 80 years of age.

մի քանի ամսից կլինեմ 80 տարեկան:

I admit that I'm very grateful

Ես խոստովանում եմ, որ շատ երախտապարտ եմ

for all the medical advances

բոլոր բժշկական առաջդիմությունների համար

that have kept me in relatively good health

որ ինձ բավականին լավ առողջական վիճակում են պահել

all these years.

այս բոլոր տարիների ընթացքում:

My doctors at the Mayo Clinic urged me

Իմ բժիշկները Մայո Կլինիկայում ինձ զգուշացնում էին

not to take this trip out here to this -- to be here.

ճամփորդությամբ դուրս չգալ սրա... չլինել այստեղ:

I haven't given a talk in nearly four months.

Գրեթե չորս ամիս է ինչ որևէ ելույթ չեմ ունեցել:

And when you speak as much as I do,

Եւ երբ դուք խոսում եք այնքան ինչքան ես,

three or four times a day,

երեք կամ չորս անգամ օրական,

you get rusty.

սկսում եք փչանալ:

That's the reason I'm using this podium

Դրա համար էլ ես այս բեմի վրա եմ

and using these notes.

և օգտագործում եմ այս գրառումները:

Every time you ever hear me on the television or somewhere,

Ամեն անգամ, երբ դուք լսում եք ինձ հեռուստատեսությամբ կամ այլուր,

I'm ad-libbing.

ես տեղվույն, ինքնաբերաբար եմ խոսում:

I'm not reading. I never read an address.

Ես չեմ կարդում: Ես երբեք ուղերձներ չեմ կարդում:

I never read a speech or a talk or a lecture.

Ես երբեք չեմ կարդում ելույթ կամ խոսք կամ դասախոսություն:

I talk ad lib.

Ես խոսում եմ տեղվույն, ինքնաբերաբար:

But tonight, I've

Բայց այս երեկո

got some notes here so that if

ես որոշ գրառումներ ունեմ իմ հետ, որ եթե

I begin to forget,

սկսեմ մոռանալ՝

which I do sometimes,

որ երբեմն պատահում է,

I've got something I can turn to.

ունենամ ինչ-որ մի հուշող բան:

But even here among us,

Բայց նույնիսկ այստեղ մեր մեջ,

most --

ամեն...

in the most advanced society in the world,

աշխարհում ամենաառաջակարգ հասարակության մեջ,

we have poverty.

մենք չքավորություն ենք տեսնում:

We have families that self-destruct,

Կան ընտանիքներ, որ ինքնաոչնչացմամբ են զբաղվում,

friends that betray us.

ընկերներ, որ մեզ դավաճանում են:

Unbearable psychological pressures bear down on us.

Անտանելի հոգեբանական ճնշումները թափվում են մեր վրա:

I've never met a person in the world

Ես այս աշխարհում երբեք չեմ հանդիպել մի մարդու,

that didn't have a problem

որ խնդիր չունենար

or a worry.

կամ մտահոգություն:

Why do we suffer? It's an age-old question

Ինչո՞ւ ենք մենք տառապում: Սա մի շատ հին հարց է

that we haven't answered.

որ մենք դեռ չենք պատասխանել:

Yet David again and again said

Սակայն Դավիթը նորից ու նորից ասաց

that he would turn to God.

որ նա կդառնա Աստծուն:

He said, "The Lord is my shepherd."

Նա ասաց. «Տերն է իմ հովիվը:»

The final problem that David knew he could not solve

Վերջնական խնդիրը, որ Դավիթը գիտեր որ չէր կարող լուծել

was death.

մահն էր:

Many commentators have said that death

Շատ մեկնաբաններ ասել են, թե մահը

is the forbidden subject of our generation.

մեր սերնդի արգելված թեման է:

Most people live as if

Շատ մարդիկ ապրում են այնպես թե կարծես

they're never going to die.

նրանք երբեք էլ չեն մեռնելու:

Technology projects the myth

Տեխնոլոգիան առաջ է բերում այն առասպելը

of control over our mortality.

որ մենք կառավարում ենք մեր մահացությունը:

We see people on our screens.

Մենք տեսնում ենք մարդկանց մեր էկրանների վրա:

Marilyn Monroe is just as beautiful on the screen

Մերիլին Մոնրոն էկրանի վրա այնքան գեղեցիկ է ինչքան

as she was in person,

նա դեմ առ դեմ էր,

and our -- many young people think she's still alive.

և մեր... շատ երիտասարդներ դեռ կարծում են, որ նա ողջ է:

They don't know that she's dead.

Նրանք չգիտեն, որ նա մահացել է:

Or Clark Gable, or whoever it is.

Կամ էլ Քլարկ Գեյբըլը, կամ էլ ով որ լինի:

The old stars, they come to life.

Հին աստղերը: Նրանք կենդանանում են:

And they're --

Եւ նրանք...

they're just as great on that screen as they were in person.

նրանք նույնքան հրաշալի են այդ էկրանի վրա, ինչպես որ էին դեմ առ դեմ:

But death is inevitable.

Բայց մահն անխուսափելի է:

I spoke some time ago to

Ես որոշ ժամանակ առաջ խոսեցի

a joint session of Congress, last year.

Կոնգրեսի միասնական նիստի ժամանակ, անցյալ տարի:

And we were meeting in that room,

Ու մենք հանդիպում էինք այդ սենյակում

the statue room.

արձանների սենյակում...

About 300 of them were there.

նրանցից մոտ երեք հարյուրն էին այնտեղ:

And I said, "There's one thing that we have in common in this room,

Եւ ես ասացի. «Այս սենյակում մի ընդհանուր բան ունենք մենք,

all of us together, whether Republican or Democrat,

բոլորս այստեղ, լինենք Հանրապետական կամ Դեմոկրատ

or whoever."

կամ էլ ինչ էլ որ լինի:»

I said, "We're all going to die.

Ես ասացի. «Մենք բոլորս մահանալու ենք:»

And we have that in common with all these great men of the past

Ու մենք այդ ընդհանրությունն ունենք անցյալի այս բոլոր մեծ մարդկանց հետ

that are staring down at us."

որոնց հայացքները դեպի մեզ են նետված:

And it's often difficult for young people

Եւ հաճախ շատ դժվար է երիտասարդ մարդկանց համար

to understand that.

հասկանալ այն:

It's difficult for them to understand that they're going to die.

Դժվար է նրանց համար հասկանալ, որ նրանք պիտի մահանան:

As the ancient writer of Ecclesiastes wrote,

Ինչպես Ժողովողին Գրքի հին գրողը գրեց,

he said, there's every activity under heaven.

նա ասում էր, երկնքի տակ ամեն գործողություն էլ կա:

There's a time to be born,

Ծնվելու ժամանակն էլ կա,

and there's a time to die.

մահվան ժամանակն էլ կա:

I've stood at the deathbed

Ես կանգնել եմ մահվան սնարին

of several famous people,

բազում հայտնի մարդկանց

whom you would know.

ում դուք կճանաչեիք:

I've talked to them.

Ես խոսել եմ նրանց հետ:

I've seen them in those agonizing moments

Ես տեսել եմ նրանց այդ հոգեվարքի պահերին

when they were scared to death.

երբ նրանք մեռնելու չափ վախեցած են եղել:

And yet, a few years earlier,

Բայց և այնպես, դրանից մի քանի տարի առաջ,

death never crossed their mind.

մահը երբեք չէր անցել նրանց մտքով:

I talked to a woman this past week

Ես խոսեցի մի կնոջ հետ անցյալ շաբաթ

whose father

ում հայրը

was a famous doctor.

նշանավոր բժիշկ էր:

She said he never thought of God, never talked about God,

Պատմեց, որ նա երբեք չէր մտածել Աստծո մասին, երբեք չի խոսել Աստծո մասին,

didn't believe in God. He was an atheist.

չի հավատացել Աստծուն: Նա աթեիստ էր:

But she said,

Բայց նա ասաց,

as he came to die,

երբ նրա մահվան ժամանակն եկավ,

he sat up on the side of the bed one day,

մի օր նա նստեց մահճակալի եզրին,

and he asked the nurse if he could see the chaplain.

և նա հարցրեց բուժքրոջը եթե կարելի է տեսնել քահանային:

And he said, for the first time in his life

Եւ ասաց որ կյանքում առաջին անգամ

he'd thought about the inevitable,

նա մտածել էր անխուսափելիին մասին,

and about God.

և Աստծո մասին:

Was there a God?

Աստված կա՞, արդյոք:

A few years ago, a university student asked me,

Մի քանի տարի առաջ, մի ուսանող հարցրեց ինձ.

"What is the greatest surprise in your life?"

«Ի՞նչն է ձեր կյանքի ամենամեծ անակնկալը:»

And I said, "The greatest surprise in my life

Եւ ես ասացի, իմ կյանքի ամենամեծ անակնկնալը

is the brevity of life.

կյանքի կարճությունն է:

It passes so fast."

Այն այնքան արագ է անցնում:

But it does not need to have to be that way.

Բայց պարտադիր չի, որ այն այդպես լինի:

Wernher von Braun,

Վերներ ֆոն Բրաունը,

in the aftermath of World War II concluded, quote:

Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմից հետո եզրակացրեց, մեջբերում եմ.

"science and religion are not antagonists.

«Գիտությունը և կրոնը չեն հակադրվում:

On the contrary, they're sisters."

Ընդ հակառակը, նրանք քույրեր են:»

He put it on a personal basis.

Նա սա անձնական փորձի հիման վրա էր ասում:

I knew Dr. von Braun very well.

Ես շատ լավ գիտեի դոկտոր ֆոն Բրաունին:

And he said, "Speaking for myself,

Եւ նա ասաց. «Խոսելով իմ կողմից՝

I can only say that the grandeur of the cosmos

ես միայն կարող եմ ասել, որ տիեզերքի վեհությունը

serves only to confirm

միայն ծառայում է հաստատել

a belief in the certainty of a creator."

որոշակի արարչի գոյության հավատը:»

He also said,

Նա նաև ասաց.

"In our search to know God,

«Աստծուն ճանաչելու մեր փնտրտուքների մեջ,

I've come to believe that the life of Jesus Christ

ես եկել եմ այն եզրակացության, որ Հիսուս Քրիստոսի կյանքը

should be the focus of our efforts and inspiration.

պետք ե լինի մեր ջանքերի և ոգեշնչման կենտրոնը:

The reality of this life and His resurrection

Այս կյանքի իրականությունը և նրա հարությունը

is the hope of mankind."

հույսն է մարդկանց:»

I've done a lot of speaking in Germany

Ես բազմաթիվ անգամ ելույթ եմ ունեցել Գերմանիայում

and in France, and in different parts of the world --

և Ֆրանսիայում, և աշխարհի տարբեր երկրներում...

105 countries it's been my privilege to speak in.

ես պատիվն եմ ունեցել խոսելու 105 երկրներում:

And I was invited one day to visit

Եւ մի օր ես հրավիրված էի այցելելու

Chancellor Adenauer,

կանցլեր Ադենաուըրին

who was looked upon as sort of the founder of modern Germany,

ով համարվում էր արդի Գերմանիայի հիմնադիրը՝

since the war.

պատերազմից հետո:

And he once -- and he said to me,

Ու նա մի անգամ... և նա ինձ ասաց,

he said, "Young man." He said,

նա ասաց. «Երիտասարդ, -- նա ասաց,

"Do you believe in the resurrection of Jesus Christ?"

դու հավատո՞ւմ ես Հիսուս Քրիստոսի հարությանը:»

And I said, "Sir, I do."

Եւ ես ասացի. «Հավատում եմ, պարոն:»

He said, "So do I."

Նա ասաց. «Ես նույնպես:»

He said, "When I leave office,

Նա ասաց. «Երբ ես արդեն պաշտոնիցս անցած լինեմ,

I'm going to spend my time writing a book

ես գիրք գրելով եմ ժամանակս անցկացնելու,

on why Jesus Christ rose again,

թե ինչու Հիսուս Քրիստոսը հարություն առավ,

and why it's so important to believe that."

և ինչու դրան հավատալը այդքան կարևոր է:»

In one of his plays,

Իր ներկայացումներից մեկում,

Alexander Solzhenitsyn

Ալեքսանդր Սոլժոնիցինը

depicts a man dying,

նկարագրում է մի մեռնող մարդու,

who says to those gathered around his bed,

ով ասում է իր մահճի շուրջ հավաքվածներին.

"The moment when it's terrible to feel regret

«Պահը, երբ սարսափելի է ափսոսալ

is when one is dying."

այն է, երբ մարդ մահանում է:»

How should one live in order not to feel regret when one is dying?

Ինչպե՞ս պետք է ապրի մարդը, որ մահվան պահին չափսոսա:

Blaise Pascal

Բլեզ Պասկալը

asked exactly that question

հարցրել է հենց այդ հարցը

in seventeenth-century France.

17-րդ դարի Ֆրանսիայում:

Pascal has been called the architect

Պասկալը համարվել է ճարտարապետը

of modern civilization.

ժամանակակից քաղաքակրթության:

He was a brilliant scientist

Նա հրաշալի գիտնական էր

at the frontiers of mathematics,

մաթեմատիկայի առաջխաղացման շարքին,

even as a teenager.

նույնիսկ դեռ պատանի տարիքում:

He is viewed by many as the founder of the probability theory,

Նա շատերի կողմից գնահատվել է որպես հավանականության տեսության հիմնադիր

and a creator of the first model of a computer.

և համակարգչի առաջին տիպի ստեղծողը:

And of course, you are all familiar with

Եւ իհարկե դուք բոլորդ ծանոթ եք

the computer language named for him.

համակարգչային լեզվին, որ կոչում են նրա անունով:

Pascal explored in depth our human dilemmas

Պասկալը խորությամբ ուսումնասիրել է մեր մարդկային երկընտրանքները

of evil, suffering and death.

չարության, տառապանքի և մահվան շուրջ:

He was astounded

Նա ապշել էր

at the phenomenon we've been considering:

այդ երևույթի վրա, որ մենք ի նկատի ունենք.

that people can achieve extraordinary heights

որ մարդիկ կարող են հասնել անսովոր բարձունքների

in science, the arts and human enterprise,

գիտության, արվեստների և մարդկային նախաձեռնության ոլորտներում,

yet they also are full of anger, hypocrisy

սակայն նրանք նաև լի են զայրույթով, կեղծավորությամբ

and have -- and self-hatreds.

և ունեն... և սեփական անձի ատելությամբ:

Pascal saw us as a remarkable mixture

Պասկալը մեզ տեսավ որպես ուշագրավ խառնուրդ

of genius and self-delusion.

հանճարեղության և ինքնախաբեության:

On November 23,

1654-ի

1654,

նոյեմբերի 23-ին,

Pascal had a profound religious experience.

Պասկալը խորիմաստ կրոնական ապրում ունեցավ:

He wrote in his journal these words:

Նա իր օրագրում հետևյալ բառերը գրեց.

"I submit myself,

«Ես իմ անձը հանձնում եմ

absolutely,

բացարձակապես

to Jesus Christ, my redeemer."

Հիսուս Քրիստոսին, իմ Փրկարարին:»

A French historian said,

Մի ֆրանսիացի պատմաբան ասել է,

two centuries later,

երկու դար անց.

"Seldom has so mighty an intellect

«Հազվադեպ է, որ այսպիսի հզոր ուղեղ

submitted with such humility

նման հեզությամբ հանձնվի

to the authority of Jesus Christ."

Հիսուս Քրիստոսի իշխանությանը:»

Pascal came to believe not only the love and the grace of God

Պասկալին վիճակված էր հավատալ ոչ միայն որ Աստծո սերը և գթասրտությունը

could bring us back into harmony,

կարող է մեզ ներդաշնակության բերել դարձյալ,

but he believed

բայց նա հավատաց

that his own sins and failures could be forgiven,

որ անձամբ իր մեղքերը և ձախորդություններն էլ կարող են ներվել,

and that when he died he would go to a place called heaven.

և որ, երբ նա մահանա, կգնա դրախտ կոչված մի տեղ:

He experienced it in a way that went beyond

Նա զգաց դա այնպես, որ գերազանցում էր

scientific observation and reason.

գիտական ուսումնասիրությունը և ողջամտությունը:

It was he who penned the well-known words,

Հենց նա էր, որ գրել է հայտնի բառերը.

"The heart has its reasons,

«Սիրտն իր պատճառներն ունի

which reason knows not of."

որոնց ողջամտությունը չի ճանաչում:»

Equally well known is Pascal's Wager.

Հավասարապես լավ է ճանաչված Պասկալի Գրավը:

Essentially, he said this: "if you bet on God,

Ըստ էության, նա ասաց. «Եթե դուք գրավի գաք Աստծո վրա,

and open yourself to his love,

և բացեք ձեզ նրա սիրո առջև,

you lose nothing, even if you're wrong.

դուք ոչինչ չեք կորցնի նույնիսկ եթե սխալ լինեք:

But if instead you bet that there is no God,

Բայց եթե դրա փոխարեն դուք գրավի գաք թե Աստված չկա,

then you can lose it all, in this life and the life to come."

ապա դուք կարող եք այն ամբողջովին կորցնել, այս կյանքում և գալիք կյանքում:»

For Pascal, scientific knowledge

Ըստ Պասկալի, գիտական իմացությունը

paled beside the knowledge of God.

աղոտանում էր Աստծո ճանաչելուն առաջ:

The knowledge of God was far beyond

Աստծո ճանաչելն շատ ավելի խորն էր գնում

anything that ever crossed his mind.

ցանկացած բանից որ երբևէ անցած լիներ նրա մտքով:

He was ready to face him

Նա պատրաստ էր տեսնել նրան՝ Աստծուն,

when he died at the age of 39.

երբ նա մահացավ 39 տարեկանում:

King David lived to be 70,

Դավիթ արքան ապրեց մինչև 70 տարեկան...

a long time in his era.

մեծ տարիք, իր ժամանակաշրջանի համար:

Yet he too had to face death,

Ամեն դեպքում նա էլ պետք է ենթարկվեր մահվան,

and he wrote these words:

ու նա գրեց այս բառերը.

"even though I walk through the valley of the shadow of death,

«Նույնիսկ եթե մահվան շուքի ձորով քայլեմ,

I will fear no evil,

ես չեմ վախենա ոչ մի չարից,

for you are with me."

քանզի դու ինձ հետ ես:»

This was David's answer to three dilemmas

Սա էր Դավիթի պատասխանը երեք երկընտրանքներին՝

of evil, suffering and death.

չարին, տառապանքին և մահվան:

It can be yours, as well,

Այն կարող է նաև լինել ձերը,

as you seek the living God

հենց որ դուք փնտրեք կենդանի Աստծուն

and allow him to fill your life

և թույլ տաք որ նա լցնի ձեր կյանքը

and give you hope for the future.

և տա ձեզ հույս ապագայի համար:

When I was 17 years of age,

Երբ ես 17 տարեկան էի,

I was born and reared on a farm in North Carolina.

ես ծնվել և մեծացել եմ Հյուսիսային Կարոլինա նահանգում՝ մի ագարակում:

I milked cows every morning, and I had to milk the same cows every evening

Ես ամեն առավոտ կով էի կթում, և ես ստիպված էի կթել այդ նույն կովերին ամեն երեկո

when I came home from school.

երբ ես գալիս էի դպրոցից տուն,

And there were 20 of them that I had --

և ես ունեի քսան հատ...

that I was responsible for,

որոնք իմ պատասխանատվության տակ էին,

and I worked on the farm

և ես աշխատում էի ագարակում

and tried to keep up with my studies.

և աշխատում էի դասերս էլ հասցնել:

I didn't make good grades in high school.

Ես լավ թվանշաններ չունեի ավագ դասարաններում:

I didn't make them in college, until

Ոչ էլ համալսարանում, մինչև որ

something happened in my heart.

մի բան պատահեց իմ սրտում:

One day, I was faced face-to-face

Մի օր ես դեմ առ դեմ հանդիպեցի

with Christ.

Քրիստոսին:

He said, "I am the way, the truth and the life."

Նա ասաց. «Ես եմ ճանապարհը, ճշմարտությունը և կյանքը:»

Can you imagine that? "I am the truth.

Կարո՞ղ եք պատկերացնել: «Ես եմ ճշմարտությունը:

I'm the embodiment of all truth."

Ես եմ մարմնացումն ամբողջ ճշմարտության:»

He was a liar.

Նա ստախոս էր:

Or he was insane.

Կամ խենթ էր:

Or he was what he claimed to be.

Կամ էլ նա այն էր, ինչ ներկայացնում էր իրեն:

Which was he?

Ո՞րն էր նա:

I had to make that decision.

Ես պետք է այդ որոշումը կայացնեի:

I couldn't prove it.

Ես չէի կարող ապացուցել այն:

I couldn't take it to a laboratory

Ես չէի կարող այն լաբորատորիա տանել

and experiment with it.

և փորձերով զբաղվել դրա հետ:

But by faith I said, I believe him,

Բայց հավատքով ես ասացի, ես հավատում եմ իրեն,

and he came into my heart

և նա մտավ իմ սիրտը

and changed my life.

ու փոխեց իմ կյանքը:

And now I'm ready,

Եւ հիմա ես պատրաստ եմ,

when I hear that call,

երբ լսում եմ այդ կանչը,

to go into the presence of God.

գնալ Աստծու ներկայության:

Thank you, and God bless all of you.

Շնորհակալություն, և Աստված օրհնի բոլորիդ:

(Applause)

(Ծափահարություն)

Thank you for the privilege. It was great.

Շնորհակալություն այս պատվի համար: Հրաշալի էր:

Richard Wurman: You did it.

Ռիչարդ Վուրման: Դու դա արեցիր:

Thanks.

Շնորհակալություն:

(Applause)

(Ծափահարություն)