Behind the lies of Holocaust denial | Deborah Lipstadt

Tłumaczenie: Agnieszka Jaromin Korekta: Rysia Wand

I come to you today to speak of liars,

Jestem tu dzisiaj, żeby mówić o kłamcach,

lawsuits

pozwach sądowych

and laughter.

i śmiechu.

The first time I heard about Holocaust denial,

Kiedy pierwszy raz usłyszałam o kłamstwie oświęcimskim,

I laughed.

roześmiałam się.

Holocaust denial?

Negacja Holocaustu?

The Holocaust which has the dubious distinction

Holocaustu, posiadającego wątpliwe wyróżnienie

of being the best-documented genocide in the world?

najlepiej udokumentowanego ludobójstwa w historii?

Who could believe it didn't happen?

Kto może wierzyć, że nie miał on miejsca?

Think about it.

Pomyślcie o tym.

For deniers to be right,

Żeby osoby negujące Holocaust miały rację,

who would have to be wrong?

kto musiałby się mylić?

Well, first of all, the victims --

Po pierwsze ofiary,

the survivors who have told us their harrowing stories.

ocaleni, którzy opowiedzieli nam swoje wstrząsające historie.

Who else would have to be wrong?

Kto jeszcze musiałby się mylić?

The bystanders.

Świadkowie.

The people who lived in the myriads of towns and villages and cities

Mieszkańcy dziesiątków wsi i miast

on the Eastern front,

na froncie wschodnim,

who watched their neighbors be rounded up --

którzy patrzyli jak spędzano ich sąsiadów,

men, women, children, young, old --

mężczyzn, kobiety, dzieci, starych, młodych,

and be marched to the outskirts of the town

a później prowadzono na skraj miasta,

to be shot and left dead in ditches.

żeby ich rozstrzelać i wrzucić do rowów.

Or the Poles,

Albo Polacy

who lived in towns and villages around the death camps,

z miast i wsi otaczających obozy śmierci,

who watched day after day

którzy patrzyli dzień po dniu,

as the trains went in filled with people

jak pociągi przyjeżdżają pełne ludzi,

and came out empty.

a wyjeżdżają puste.

But above all, who would have to be wrong?

Ale przede wszystkim kto musiałby się mylić?

The perpetrators.

Sprawcy.

The people who say, "We did it.

Ludzie, którzy mówią: "Zrobiliśmy to".

I did it."

"Ja to zrobiłem".

Now, maybe they add a caveat.

Może dodają zastrzeżenie.

They say, "I didn't have a choice; I was forced to do it."

Mówią: "Nie miałem wyjścia, zmusili mnie do tego".

But nonetheless, they say, "I did it."

Niemniej mówią: "Zrobiłem to".

Think about it.

Pomyślcie o tym.

In not one war crimes trial since the end of World War II

Od zakończenia II wojny światowej w żadnym z procesów dotyczących zbrodni wojennych

has a perpetrator of any nationality ever said, "It didn't happen."

żaden sprawca żadnej narodowości nie powiedział: "To się nie wydarzyło".

Again, they may have said, "I was forced," but never that it didn't happen.

Czasem mówili: "Zmuszono mnie", ale nigdy, że to się nie wydarzyło.

Having thought that through,

Po przemyśleniu tego

I decided denial was not going to be on my agenda;

zdecydowałam, że nie będę zajmować się negacją,

I had bigger things to worry about, to write about, to research,

Miałam ważniejsze powody do zmartwień, pisania i badań

and I moved on.

i zajęłam się czymś innym.

Fast-forward a little over a decade,

Przenieśmy się o ponad dekadę później,

and two senior scholars --

kiedy dwaj starsi naukowcy,

two of the most prominent historians of the Holocaust --

dwaj najbardziej znaczący historycy Holocaustu,

approached me and said,

skontaktowali się ze mną

"Deborah, let's have coffee.

i zaprosili na kawę.

We have a research idea that we think is perfect for you."

Mamy pomysł, który chyba jest dla ciebie idealny".

Intrigued and flattered that they came to me with an idea

Zaintrygowana i połechtana, że przyszli do mnie z pomysłem

and thought me worthy of it,

i uznali mnie za godną,

I asked, "What is it?"

zapytałam: "O co chodzi?".

And they said, "Holocaust denial."

A oni odpowiedzieli: "O kłamstwo oświęcimskie".

And for the second time, I laughed.

Po raz drugi się roześmiałam.

Holocaust denial?

Kłamstwo oświęcimskie?

The Flat Earth folks?

Płaskoziemcy?

The Elvis-is-alive people?

Ludzie wierzący, że Elvis żyje?

I should study them?

Mam ich badać?

And these two guys said,

A ci dwaj powiedzieli:

"Yeah, we're intrigued.

"Tak, jesteśmy zaintrygowani.

What are they about?

O co im chodzi?

What's their objective?

Jaki mają cel?

How do they manage to get people to believe what they say?"

Jak przekonują o tym innych?

So thinking, if they thought it was worthwhile,

Pomyślałam więc, że skoro uważają ten temat za warty zachodu,

I would take a momentary diversion --

skorzystam z tej chwilowej rozrywki,

maybe a year, maybe two, three, maybe even four --

może na rok, może na dwa, trzy lub nawet cztery,

in academic terms, that's momentary.

z akademickiego punktu widzenia to mgnienie oka.

(Laughter)

(Śmiech)

We work very slowly.

Pracujemy bardzo powoli.

(Laughter)

(Śmiech)

And I would look at them.

Miałam im się przyjrzeć.

So I did.

I to zrobiłam.

I did my research, and I came up with a number of things,

Przeprowadziłam badania i stwierdziłam kilka rzeczy,

two of which I'd like to share with you today.

z których dwiema chciałabym się z wami dziś podzielić.

One:

Po pierwsze:

deniers are wolves in sheep's clothing.

kłamcy oświęcimscy to wilki w owczej skórze.

They are the same: Nazis, neo-Nazis --

Naziści i neonaziści to to samo,

you can decide whether you want to put a "neo" there or not.

sami zdecydujcie, czy chcecie używać przedrostka "neo" czy nie.

But when I looked at them,

Ale kiedy na nich patrzyłam,

I didn't see any SS-like uniforms,

nie widziałam mundurów jak z SS,

swastika-like symbols on the wall,

symboli podobnych do swastyki na ścianach,

Sieg Heil salutes --

gestów Seig Heil,

none of that.

niczego podobnego.

What I found instead

Zamiast tego znalazłam

were people parading as respectable academics.

ludzi udających szanowanych naukowców.

What did they have?

Co takiego mieli?

They had an institute.

Mieli instytut.

An "Institute for Historical Review."

Institute for Historical Review.

They had a journal -- a slick journal --

Mieli czasopismo na błyszczącym papierze

a "Journal of Historical Review."

"Journal of Historical Review"

One filled with papers --

Czasopismo pełne artykułów

footnote-laden papers.

popartych przypisami.

And they had a new name.

Mieli też nową nazwę.

Not neo-Nazis,

Nie neonaziści,

not anti-Semites --

nie antysemici:

revisionists.

rewizjoniści.

They said, "We are revisionists.

Mówili: "Jesteśmy rewizjonistami.

We are out to do one thing:

Mamy jeden cel:

to revise mistakes in history."

zrewidować błędy historyczne".

But all you had to do was go one inch below the surface,

Ale wystarczyło zajrzeć tuż pod powierzchnię

and what did you find there?

i co można było znaleźć?

The same adulation of Hitler,

To samo uwielbienie dla Hitlera,

praise of the Third Reich,

pochwałę Trzeciej Rzeszy,

anti-Semitism, racism, prejudice.

antysemityzm, rasizm, uprzedzenia.

This is what intrigued me.

To właśnie mnie zaintrygowało.

It was anti-Semitism, racism, prejudice, parading as rational discourse.

Antysemityzm, rasizm, uprzedzenia ukazywane jako racjonalny dyskurs.

The other thing I found --

Dowiedziałam się również...

many of us have been taught to think there are facts and there are opinions --

Wielu z nas nauczono myśleć, że istnieją fakty oraz opinie.

after studying deniers,

Po badaniach nad rewizjonizmem

I think differently.

myślę inaczej.

There are facts,

Istnieją fakty,

there are opinions,

istnieją opinie

and there are lies.

i istnieją kłamstwa.

And what deniers want to do is take their lies,

Celem rewizjonistów jest ukazanie kłamstw

dress them up as opinions --

przebranych za opinię...

maybe edgy opinions,

może skrajną opinię,

maybe sort of out-of-the-box opinions --

może nietypową opinię...

but then if they're opinions,

ale skoro są to opinie,

they should be part of the conversation.

należy je włączyć do debaty.

And then they encroach on the facts.

Wtedy naruszają teren faktów.

I published my work --

Opublikowałam swoje badania.

the book was published,

Wydana została książka

"Denying the Holocaust: The Growing Assault on Truth and Memory,"

"Denying the Holocaust: The Growing Assault on Truth and Memory",

it came out in many different countries,

wyszła w wielu krajach,

including here in Penguin UK,

także w Anglii, wydana przez Penguin UK,

and I was done with those folks and ready to move on.

i skończyłam z nimi, gotowa zająć się czymś innym.

Then came the letter from Penguin UK.

Wtedy przyszedł list od wydawnictwa Penguin UK.

And for the third time, I laughed ...

I po raz trzeci się roześmiałam...

mistakenly.

co było błędem.

I opened the letter,

Otworzyłam list

and it informed me that David Irving was bringing a libel suit against me

i dowiedziałam się, że David Irving

wniósł przeciw mnie pozew o zniesławienie

in the United Kingdom

w Wielkiej Brytanii

for calling him a Holocaust denier.

za nazwanie go kłamcą oświęcimskim.

David Irving suing me?

David Irving mnie pozywa?

Who was David Irving?

Kim jest David Irving?

David Irving was a writer of historical works,

David Irving jest pisarzem tworzącym prace historyczne,

most of them about World War II,

głównie dotyczące drugiej wojny światowej

and virtually all of those works took the position

i właściwie wszystkie te dzieła głoszą,

that the Nazis were really not so bad,

że naziści nie byli wcale tacy źli,

and the Allies were really not so good.

a alianci nie byli wcale tacy dobrzy.

And the Jews, whatever happened to them,

Zaś Żydzi, cokolwiek ich spotkało,

they sort of deserved it.

właściwie na to zasłużyli.

He knew the documents,

Znał dokumenty,

he knew the facts,

znał fakty,

but he somehow twisted them to get this opinion.

ale zniekształcił je jakoś, żeby dojść do takiej opinii.

He hadn't always been a Holocaust denier,

Nie zawsze był kłamcą oświęcimskim,

but in the late '80s,

ale pod koniec lat osiemdziesiątych

he embraced it with great vigor.

przyjął je z wielką żarliwością.

The reason I laughed also was this was a man

Powodem mojego śmiechu był fakt, że ten człowiek

who not only was a Holocaust denier,

nie tylko był kłamcą oświęcimskim,

but seemed quite proud of it.

ale też wydawał się z tego dumny.

Here was a man -- and I quote --

To człowiek, który powiedział,

who said, "I'm going to sink the battleship Auschwitz."

cytuję: "Zatopię okręt Auschwitz".

Here was a man

Był to człowiek,

who pointed to the number tattooed on a survivor's arm and said,

który wskazał na numer wytatuowany na ramieniu ocalonego i zapytał:

"How much money have you made

"Ile ci zapłacili,

from having that number tattooed on your arm?"

żebyś dał sobie wytatuować ten numer?".

Here was a man who said,

Był to człowiek, który powiedział:

"More people died in Senator Kennedy's car

"Więcej osób zginęło w samochodzie senatora Kennedy'ego

at Chappaquiddick

w Chappaquiddick

than died in gas chambers at Auschwitz."

niż w komorach gazowych w Auschwitz".

That's an American reference, but you can look it up.

To amerykańskie porównanie, ale możecie je sobie sprawdzić.

This was not a man who seemed at all ashamed or reticent

Najwyraźniej nie przejawiał wstydu ani powściągliwości

about being a Holocaust denier.

w byciu rewizjonistą.

Now, lots of my academic colleagues counseled me --

Wielu moich kolegów akademików radziło mi:

"Eh, Deborah, just ignore it."

"Ech, Deborah, po prostu to zignoruj".

When I explained you can't just ignore a libel suit,

Kiedy wyjaśniłam, że nie można

po prostu zignorować pozwu o zniesławienie,

they said, "Who's going to believe him anyway?"

powiedzieli: "Kto w ogóle mu uwierzy?".

But here was the problem:

Problem był następujący:

British law put the onus, put the burden of proof on me

według brytyjskiego prawa ciężar dowodu spoczywa na mnie,

to prove the truth of what I said,

muszę udowodnić, że mówię prawdę,

in contrast to as it would have been in the United States

w przeciwieństwie sytuacji w USA

and in many other countries:

i w wielu innych krajach,

on him to prove the falsehood.

gdzie to on musiałby udowodnić fałsz.

What did that mean?

Co to oznaczało?

That meant if I didn't fight,

Oznaczało to, że jeśli nie będę walczyć,

he would win by default.

on wygra automatycznie.

And if he won by default,

A jeśli wygra automatycznie,

he could then legitimately say,

będzie miał prawo powiedzieć:

"My David Irving version of the Holocaust is a legitimate version.

"Moja wersja Holocaustu, wersja Davida Irvinga jest uzasadniona.

Deborah Lipstadt was found to have libeled me

Mam wyrok, że Deborah Lipstadt

when she called me a Holocaust denier.

zniesławiła mnie, nazywając kłamcą oświęcimskim.

Ipso facto, I, David Irving, am not a Holocaust denier."

Ipso facto, ja, David Irving nie jestem kłamcą oświęcimskim".

And what is that version?

A jaka jest jego wersja?

There was no plan to murder the Jews,

Nie było planu wymordowania Żydów,

there were no gas chambers,

nie było komór gazowych,

there were no mass shootings,

nie było masowych rozstrzeliwań.

Hitler had nothing to do with any suffering that went on,

Hitler nie miał nic wspólnego z żadnym zaistniałym cierpieniem,

and the Jews have made this all up

a Żydzi wymyślili to wszystko,

to get money from Germany

żeby dostać pieniądze od Niemiec

and to get a state,

i żeby dostać państwo,

and they've done it with the aid and abettance of the Allies --

i zrobili to z pomocą i przy wsparciu aliantów

they've planted the documents and planted the evidence.

podłożyli dokumenty i dowody.

I couldn't let that stand

Nie mogłam na to pozwolić,

and ever face a survivor

bo nie mogłabym spojrzeć w oczy żadnemu ocalonemu

or a child of survivors.

ani dziecku ocalonych.

I couldn't let that stand

Nie mogłam do tego dopuścić

and consider myself a responsible historian.

i nadal uważać się za odpowiedzialnego historyka.

So we fought.

Więc walczyłam.

And for those of you who haven't seen "Denial,"

Tym, którzy nie widzieli "Kłamstwa",

spoiler alert:

zdradzę zakończenie:

we won.

wygraliśmy.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

The judge found David Irving

Sędzia uznał Davida Irvinga

to be a liar,

za kłamcę,

a racist,

rasistę,

an anti-Semite.

antysemitę.

His view of history was tendentious,

Jego postrzeganie historii było tendencyjne,

he lied, he distorted --

kłamał, zniekształcał,

and most importantly,

a co najważniejsze,

he did it deliberately.

robił to celowo.

We showed a pattern, in over 25 different major instances.

Wykazaliśmy istnienie wzorca w ponad 25 ważnych przypadkach.

Not small things -- many of us in this audience write books,

Nie były to małe rzeczy.

Wiele osób na sali pisuje książki,

are writing books;

jest w trakcie pisania,

we always make mistakes, that's why we're glad to have second editions:

zawsze popełniamy błędy, dlatego cieszą nas drugie wydania:

correct the mistakes.

poprawa błędów.

(Laughter)

(Śmiech)

But these always moved in the same direction:

Ale tu kierunek był zawsze jednakowy:

blame the Jews,

obwinianie Żydów,

exonerate the Nazis.

oczyszczanie nazistów.

But how did we win?

Jak wygraliśmy?

What we did is follow his footnotes back to his sources.

Prześledziliśmy jego przypisy z powrotem do źródeł.

And what did we find?

I co odkryliśmy?

Not in most cases,

Nie tylko w większości przypadków,

and not in the preponderance of cases,

nie tylko w przeważającej większości,

but in every single instance where he made some reference to the Holocaust,

ale w każdym miejscu, gdzie odwoływał się w jakikolwiek sposób do Holocaustu,

that his supposed evidence was distorted,

jego tak zwane dowody były zniekształcone,

half-truth,

stanowiły półprawdy,

date-changed,

fałszywe dane,

sequence-changed,

fałszywa kolejność,

someone put at a meeting who wasn't there.

umieszczanie na spotkaniu kogoś, kogo tam nie było.

In other words, he didn't have the evidence.

Mówiąc inaczej: nie miał dowodów.

His evidence didn't prove it.

Jego dowody tego nie potwierdzały.

We didn't prove what happened.

Nie dowiedliśmy tego, co się stało.

We proved that what he said happened --

Dowiedliśmy, że to, co stało się według niego

and by extension, all deniers, because he either quotes them

i według wszystkich rewizjonistów, bo albo ich cytował

or they get their arguments from him --

albo to oni czerpali od niego argumenty,

is not true.

nie jest prawdą.

What they claim --

Cokolwiek twierdzą,

they don't have the evidence to prove it.

nie mają na to dowodów.

So why is my story more than just the story

Więc czemu moja historia jest czymś więcej niż historią

of a quirky, long, six-year, difficult lawsuit,

dziwacznego, długiego, sześcioletniego procesu,

an American professor being dragged into a courtroom

amerykańskiej profesor ciąganej po sądach

by a man that the court declared in its judgment

przez człowieka, którego sąd uznał w swoim orzeczeniu

was a neo-Nazi polemicist?

za neonazistowskiego polemistę?

What message does it have?

Jakie ma przesłanie?

I think in the context of the question of truth,

Wydaje mi się, że w kontekście pytania o prawdę

it has a very significant message.

to przesłanie jest bardzo istotne.

Because today,

Ponieważ dzisiaj,

as we well know,

jak dobrze wiemy,

truth and facts are under assault.

prawda i fakty są atakowane.

Social media, for all the gifts it has given us,

Media społecznościowe, pomimo wszystkich swoich zalet,

has also allowed the difference between facts -- established facts --

doprowadziły również do tego, że różnica między stwierdzonymi faktami,

and lies

a kłamstwami

to be flattened.

zmalała.

Third of all:

Po trzecie:

extremism.

ekstremizm.

You may not see Ku Klux Klan robes,

Może nie widać strojów Ku Klux Klanu,

you may not see burning crosses,

może nie widać płonących krzyży,

you may not even hear outright white supremacist language.

może nie słychać otwartego mówienia o supremacji białej rasy.

It may go by names: "alt-right," "National Front" -- pick your names.

Może mieć nazwy: "alt right", "Front Narodowy" - wybierzcie sobie.

But underneath, it's that same extremism that I found in Holocaust denial

Ale pod spodem jest ten sam ekstremizm, który znalazłam w kłamstwie oświęcimskim

parading as rational discourse.

przebrany za racjonalny dyskurs.

We live in an age where truth is on the defensive.

Żyjemy w czasach, kiedy prawda jest na pozycji obronnej.

I'm reminded of a New Yorker cartoon.

Przypomina mi się komiks z "New Yorkera".

A quiz show recently appeared in "The New Yorker"

Widać nowy teleturniej,

where the host of the quiz show is saying to one of the contestants,

w którym prowadzący mówi do jednej z uczestniczek:

"Yes, ma'am, you had the right answer.

"Tak, podała pani prawidłową odpowiedź.

But your opponent yelled more loudly than you did,

Ale pani oponent krzyczał głośniej niż pani,

so he gets the point."

więc to on otrzymuje punkt".

What can we do?

Co możemy zrobić?

First of all,

Po pierwsze,

we cannot be beguiled by rational appearances.

nie możemy pozwolić się oszukać pozorom racjonalności.

We've got to look underneath,

Musimy patrzeć pod powierzchnię,

and we will find there the extremism.

a znajdziemy tam ekstremizm.

Second of all,

Po drugie,

we must understand that truth is not relative.

musimy zrozumieć, że prawda nie jest względna.

Number three,

Po trzecie,

we must go on the offensive,

musimy przejść do ataku

not the defensive.

zamiast się bronić.

When someone makes an outrageous claim,

Kiedy ktoś wygłasza skandaliczną opinię,

even though they may hold one of the highest offices in the land,

nawet jeśli piastuje jeden z najwyższych urzędów w kraju,

if not the world --

jeśli nie na świecie...

we must say to them,

musimy go zapytać:

"Where's the proof?

"Gdzie jest dowód?

Where's the evidence?"

Gdzie jest potwierdzenie?".

We must hold their feet to the fire.

Musimy wywierać nacisk.

We must not treat it as if their lies are the same as the facts.

Nie możemy się zachowywać, jakby ich kłamstwa były tożsame z faktami.

And as I said earlier, truth is not relative.

Jak już mówiłam: prawda nie jest względna.

Many of us have grown up in the world of the academy

Wielu z nas dorastało w świecie akademickim,

and enlightened liberal thought,

świecie światłej liberalnej myśli,

where we're taught everything is open to debate.

gdzie uczono nas, że wszystko podlega dyskusji.

But that's not the case.

Ale nie tutaj.

There are certain things that are true.

Istnieją pewne rzeczy, które są prawdziwe.

There are indisputable facts --

Istnieją bezsprzeczne fakty,

objective truths.

prawdy obiektywne.

Galileo taught it to us centuries ago.

Galileusz uczył nas tego wieki temu.

Even after being forced to recant by the Vatican

Nawet kiedy Watykan zmusił go do odwołania twierdzenia,

that the Earth moved around the Sun,

że Ziemia krąży wokół Słońca,

he came out,

wystąpił i co podobno powiedział?

and what is he reported to have said?

"And yet, it still moves."

"A jednak się kręci"

The Earth is not flat.

Ziemia nie jest płaska.

The climate is changing.

Klimat się zmienia.

Elvis is not alive.

Elvis nie żyje.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

And most importantly,

A co najważniejsze,

truth and fact are under assault.

prawda i fakty są atakowane.

The job ahead of us,

Praca przed nami,

the task ahead of us,

zadanie przed nami,

the challenge ahead of us

zmiana przed nami

is great.

są ogromne.

The time to fight is short.

Czasu na walkę jest niewiele.

We must act now.

Musimy działać teraz.

Later will be too late.

Później będzie za późno.

Thank you very much.

Bardzo dziękuję.

(Applause)

(Brawa)