Dean Kamen: The emotion behind invention

Vertaald door: Gijs Molsbergen Nagekeken door: Christel Foncke

It's not about technology,

Het gaat niet om technologie.

it's about people and stories.

Het gaat om mensen en verhalen.

I could show you

Ik zou jullie

what recently was on television

een filmpje van hoge kwaliteit kunnen tonen

as a high quality video:

dat recent nog op televisie was

60 Minutes, many of you may have seen it.

in '60 Minutes'. Velen van jullie hebben het misschien al gezien.

And it was the now director of the entire piece

Het is de huidige directeur

of the veteran's administration --

van de Dienst voor Veteranen,

who, himself, had lost an arm 39 years ago

die zelf 39 jaar geleden een arm verloor

in Vietnam --

in Vietnam,

who was adamantly opposed to these crazy devices

die resoluut gekant was tegen die rare apparaten

that don't work.

die niet werken.

And it turns out that with 60 Minutes cameras rolling in the background,

Terwijl de camera's van 60 Minutes op de achtergrond draaien,

after he pretty much made his position clear on this --

maakt hij zijn standpunt hierover duidelijk --

he had his hook and he had his --

hij had zijn haak en hij had zijn ...

he wore this arm for less than two hours

Hij droeg de arm nog geen twee uur

and was able to pour himself a drink and got quite emotional over the fact

en hij kon al een glas voor zichzelf inschenken. Hij werd heel emotioneel

that, quote -- his quote --

en zei dat - en ik citeer zijn woorden -

it's the first time he's felt like he's had an arm in 39 years.

"het voelde alsof hij een arm had, voor het eerst in 39 jaar."

But that would sort of be jumping to the middle of the story,

Maar nu spring ik gelijk naar het midden van het verhaal.

and I'm not going to show you that polished video.

Ik ga jullie niet de opgepoetste versie van het filmpje tonen.

I'm going to, instead, in a minute or two,

In plaats daarvan toon ik zo meteen

show you an early, crude video

een onbewerkte video

because I think it's

omdat ik vind dat dat

a better way to tell a story.

een betere manier is om een verhaal te vertellen.

A few years ago I was visited by

Een paar jaar geleden kreeg ik bezoek

the guy that runs DARPA,

van de man achter DARPA.

the people that fund all the advanced technologies

Dit zijn de mensen die investeren in spitstechnologieën

that businesses and universities probably wouldn't take the risk of doing.

die voor bedrijven en universiteiten te veel risico inhouden.

They have a particular interest in ones that will help our soldiers.

Ze interesseren zich vooral voor die zaken die onze soldaten kunnen helpen.

I get this sort of unrequested -- by me anyway -- visit,

Ik krijg ongevraagd - tenminste voor mij - bezoek.

and sitting in my conference room is a very senior surgeon

In mijn vergaderzaal zit een heel ervaren chirurg

from the military

uit het leger

and the guy that runs DARPA.

en de man die DARPA leidt.

They proceed to tell me a story which comes down

Hun betoog gaat als volgt:

to basically the following. We have used such advanced technologies

we hebben nu zulke gevorderde technologieën

now and made them available

en we hebben ze beschikbaar gemaakt

in the most remote places that we put soldiers:

in de meest onbereikbare plaatsen waar onze soldaten zitten,

hills of Afghanistan, Iraq ...

de bergen in Afghanistan en Irak.

They were quite proud of the fact that

Ze waren er behoorlijk trots op dat,

you know, before the dust clears,

nog voor het stof is gaan liggen,

if some soldier has been hurt

ze een gewonde soldaat

they will have collected him or her, they will have brought him back,

kunnen vinden en repatriëren.

they will be getting world-class triage emergency care

Hij krijgt eerstehulp-verzorging van wereldklasse,

faster than you and I would be getting it if we were hurt

veel sneller dan wij zouden krijgen als we gewond zouden raken

in a car accident in a major city in the United States.

tijdens een auto-ongeluk in een grote stad in de VS.

That's the good news.

Dat is het goede nieuws.

The bad news is if they've collected this person

Het slechte nieuws is dat als die persoon gerepatrieerd is

and he or she is missing an arm or leg,

en hij of zij een arm of been mist

part of the face, it's probably not coming back.

of een deel van het gezicht, ze dat deel wellicht niet meer terugvinden.

So, they started giving me the statistics on how many of these kids had lost an arm.

Ze gaven mij de statistieken van hoeveel van deze soldaten een arm hadden verloren.

And then the surgeon pointed out, with a lot of anger,

De chirurg zei woedend:

he said, "Why is it? At the end of the Civil War,

"Waarom toch? Op het einde van de Amerikaanse burgeroorlog

they were shooting each other with muskets. If somebody lost an arm,

schoot men met musketten op elkaar. Als iemand een arm verloor,

we gave them a wooden stick with a hook on it.

kregen ze een houten stok met een haak erop.

Now we've got F18s and F22s,

Nu hebben we de F18 en F22.

and if somebody loses an arm,

Iemand die nu een arm verliest,

we give them a plastic stick with a hook on it."

krijgt een plastic stok met een haak erop."

And they basically said, "This is unacceptable,"

Zij zeiden eigenlijk tegen mij: "Dat is onacceptabel."

and then the punchline: "So, Dean,

De punchline was: "Dus, Dean,

we're here because you make medical stuff.

wij zijn hier omdat jij medische dingen maakt.

You're going to give us an arm."

Jij gaat ons een arm geven."

And I was waiting for the 500 pages of bureaucracy,

Ik verwachtte zo’n 500 formulieren aan papierwerk

paperwork and DODs.

en documenten van het Ministerie van Defensie.

No, the guy says,

"Nee", zei de chirurg.

"We're going to bring a guy into this conference room,

"Wij gaan iemand naar deze conferentiezaal meebrengen.

and wearing the arm you're going to give us,

Hij zal de arm dragen die jij gemaakt hebt

he or she is going to pick up a raisin or a grape

en hij of zij zal een rozijn of een druif oppakken

off this table.

van deze tafel.

If it's the grape, they won't break it."

Als het een druif is, maakt hij die niet kapot."

Great he needs efferent, afferent, haptic response sensors.

Ik dacht: geweldig, hij heeft efferente, afferente en haptische responssensoren nodig.

"If it's the raisin, they won't drop it."

"Als het de rozijn is, laat hij die niet vallen."

So he wants fine motor control: flex at the wrist,

Hij wilde dus ook fijnmotorische controle: flexie in de pols en

flex at the elbow, abduct and flex at the shoulder.

de elleboog, abductie en flexie in de schouder.

Either way they were going to eat it.

Wat het ook wordt, druif of rozijn, hij zal ze ook opeten.

"Oh, by the way Dean. It's going to fit on a 50th percentile female frame --

"Oh, en Dean", zeiden ze, "de arm moet passen op een doorsnee vrouwengestalte...

namely 32 inches from the long finger --

Dat is zo'n 80 centimeter vanaf de wijsvinger

and weigh less than nine pounds."

en hij gaat minder dan vier kilo wegen.

50th percentile female frame.

Een gemiddelde vrouwengestalte.

"And it's going to be completely self contained including all its power."

Alles moet erin zitten, ook de batterijen."

So, they finished that. And I, as you can tell,

Daar eindigden ze mee. En ik ben, zoals je ziet,

am a bashful guy.

een verlegen jongen.

I told them they're nuts.

Ik zei dat ze compleet gestoord waren.

(Laughter)

(Gelach)

They've been watching too much "Terminator."

Dat ze teveel naar ‘Terminator’ keken.

(Laughter)

(Gelach)

Then, the surgeon says to me,

Toen zei de chirurg tegen mij:

"Dean, you need to know

"Dean, je moet weten dat

more than two dozen of these kids have come back

meer dan 24 soldaten teruggekomen zijn zonder

bilateral."

armen."

Now, I cannot imagine --

Ik kan mij niet voorstellen --

I'm sorry, you may have a better

sorry, jullie hebben misschien meer

imagination than I do --

fantasie dan ik --

I can't imagine losing my arm,

maar ik kan mij niet voorstellen dat ik een arm zou verliezen

and typically at 22 years old.

en dat op 22-jarige leeftijd...

But compared to that, losing two?

En dan niet één arm, maar twee?

Seems like that would be an inconvenience.

Dat leek mij wel heel erg onhandig.

Anyway, I went home that night. I thought about it.

Maar goed, ik ging die nacht dus naar huis en dacht erover na.

I literally could not sleep

Ik kon letterlijk niet slapen

thinking about, "I wonder how you'd roll over

en vroeg mij af hoe je je kan omdraaien

with no shoulders."

zonder schouders.

So, I decided we've got to do this.

Ik besloot dit project aan te nemen.

And trust me, I've got a day job, I've got a lot of day jobs.

Geloof mij, ik heb al een dagtaak. Ik heb heel erg veel dagtaken.

Most of my day job keeps me busy

De meeste ervan houden mij al druk bezig

funding my fantasies like FIRST and water and power ....

met het werven van fondsen voor FIRST, water en energie...

And I've got a lot of day jobs.

Ik heb dus veel dagtaken.

But I figured I gotta do this.

Ik vond toch dat ik dit moest doen.

Did a little investigation,

Ik deed wat onderzoek,

went down to Washington, told them

ging naar Washington en vertelde defensie

I still think they're nuts but we're going to do it.

dat ik nog steeds vond dat ze gestoord waren, maar dat we het toch gingen doen.

And I told them I'd build them an arm.

Ik vertelde ze dat ik een arm gebouwd had

I told them it would probably take five years to get through the FDA,

en dat het waarschijnlijk vijf jaar zou duren voor het goedgekeurd werd

and probably 10 years to be reasonably functional.

en waarschijnlijk 10 jaar voordat hij goed werkte.

Look what it takes to make things like iPods.

Er komt al heel wat kijken om dingen als iPods te maken.

"Great," he said, "You got two years."

"Geweldig", zei hij. "Je krijgt twee jaar tijd."

(Laughter)

(Gelach)

I said, "I'll tell you what. I'll build you an arm

Ik zei: "Weet je wat. Ik maak een arm voor je

that's under nine pounds

die minder dan vier kilo weegt,

that has all that capability in one year.

met alle mogelijkheden, binnen een jaar.

It will take the other nine to make it functional and useful."

De andere negen jaar zijn om hem functioneel en bruikbaar te maken."

We sort of agreed to disagree.

We waren het erover eens dat we het oneens waren...

I went back and I started putting a team together,

Ik ging terug en begon een team samen te stellen

the best guys I could find with a passion to do this.

met de meest gepassioneerde kerels die ik kon vinden.

At the end of exactly one year

Precies na één jaar tijd

we had a device with 14 degrees of freedom,

hadden we een apparaat met 14 schalen van 'vrijheid',

all the sensors, all the microprocessors,

met alle sensoren, microprocessoren,

all the stuff inside.

alles zat erin.

I could show you it with a cosmesis on it

Ik zou het eindresultaat kunnen laten zien.

that's so real it's eerie, but then you wouldn't see

Het ziet er dan zo echt uit dat het eng is, maar dan zie je

all this cool stuff.

al die gave dingen niet.

I then thought it would be years

Ik dacht dat het nog jaren zou duren

before we'd be able to make it really, really useful.

voordat we hem echt goed bruikbaar konden maken.

It turned out, as I think you could see

Ik denk dat je wel kon zien

in Aimee's capabilities and attitudes,

aan de houding en mogelijkheden van Aimee [Mullins]

people with a desire to do something

dat mensen met de wil om iets te doen

are quite remarkable and nature is quite adaptable.

heel opmerkelijk zijn en dat de natuur zich goed kan aanpassen.

Anyway, with less than 10 hours of use,

Twee jongens probeerden de prothese gedurende tien uur uit.

two guys -- one that's bilateral.

Een van hen is tweezijdig verminkt.

He's literally, he's got no shoulder on one side,

Hij mist aan één kant zijn hele schouder

and he's high trans-humeral on the other.

en aan de andere kant de arm tot ver boven de elleboog.

And that's Chuck and Randy together,

De twee jongens samen, Chuck en Randy,

after 10 hours -- were playing in our office.

zitten tien uur te testen, te spelen in ons kantoor.

And we took some pretty cruddy home movies.

We namen er slechte video-opnames van op.

At the end of the one I'm going to show, it's only about a minute

Let op het einde van de video die ik ga tonen.

and a couple of seconds long,

Het duurt maar een minuut en een paar seconden.

Chuck does something that to this day I'm jealous of,

Chuck doet iets waar ik tot op vandaag jaloers op ben,

I can't do it.

want ik kan het niet.

He picks up a spoon, picks it up,

Hij pakt een lepel op,

scoops out some Shredded Wheat and milk,

schept wat cornflakes en melk op,

holds the spoon level

houdt de lepel in evenwicht

as he translates it, moving all these joints simultaneously,

terwijl hij hem, alle gewrichten tegelijk in beweging, naar zijn mond brengt,

to his mouth, and he doesn't drop any milk.

en morst geen druppel melk.

(Laughter)

(Gelach)

I cannot do that.

Ik kan dat dus niet...

(Laughter)

(Gelach)

His wife was standing behind me.

Zijn vrouw stond achter mij

She's standing behind me at the time

terwijl hij dat deed.

and she says, "Dean,

Ze zei: "Dean,

Chuck hasn't fed himself in 19 years.

Chuck heeft zichzelf in 19 jaar tijd niet zelf kunnen voeden.

So, you've got a choice:

Je hebt de keuze:

We keep the arm, or you keep Chuck."

wij houden de arm of jij houdt Chuck."

(Laughter) (Applause)

(Gelach) (Applaus)

So, can we see that?

Zien jullie dit?

This is Chuck showing simultaneous control

Dit is Chuck die simultane beweging

of all the joints.

van al zijn gewrichten laat zien.

He's punching our controls guy. The guy behind him

Hij slaat nu een van onze mannen. De man achter hem

is our engineer/surgeon,

is onze ingenieur.

which is a convenient guy to have around.

Handig om zo iemand rond te hebben lopen.

There's Randy, these guys are passing a rubber

Hier zie je Randy die een rubber balletje

little puck between them.

uitwisselt iemand anders.

And just as in the spirit of FIRST,

In dezelfde geest als FIRST:

gracious professionalism, they are quite proud of this,

groots professionalisme. Ze zijn er best trots op en

so they decide to share a drink.

ze besluiten wat te drinken.

This is a non-trivial thing to do, by the way.

Trouwens niet zomaar een gewone beweging.

Imagine doing that with a wooden stick and a hook on the end of it,

Stel je voor dat je dat moet doen met een houten stok met een haak erop

doing either of those.

of een van deze dingen.

Now Chuck is doing something quite extraordinary,

Nu doet Chuck iets heel bijzonders,

at least for my limited physical skill.

althans, iets wat ik fysiek niet kan.

And now he's going to do what DARPA asked me for.

Nu gaat hij doen wat DARPA mij vroeg te doen.

He's going to pick up a grape -- he didn't drop it,

Hij pakt de druif op -- laat hem niet vallen --

he didn't break it --

maakt hem niet kapot --

and he's going to eat it.

en eet hem op.

So, that's where we were

Daar stonden we

at the end of about 15 months.

na zo'n vijftien minuten.

(Applause)

(Applaus)

But, as I've learned from Richard,

Maar Richard leerde mij dat

the technology, the processors, the sensors, the motors,

de technologie, de processoren, de sensoren en motortjes

is not the story.

niet het verhaal zijn.

I hadn't dealt with this kind of problem

Ik had nog niet met dit probleem te maken gehad

or frankly, this whole segment

of eigenlijk met dit hele segment

of the medical world.

van de medische wereld.

I'll give you some astounding things that have happened

Ik zal wat voorbeelden geven van verbazingwekkende gebeurtenissen

as we started this.

toen we hiermee begonnen.

After we were pretty much convinced we had a good design,

Nadat we redelijk overtuigd waren dat we een goed ontwerp hadden,

and we'd have to make all the standard engineering trade-offs you always make --

moesten we de gebruikelijke technische afwegingen en toegevingen doen.

you can always get three out of four of anything you want;

Meestal krijg je drie vierde gedaan van wat je eigenlijk wilt bereiken:

the weight, the size, the cost, the functionality --

het gewicht, de grootte, de kosten en de functionaliteit.

I put a bunch of guys in my plane

Ik stopte enkele kerels in mijn vliegtuig

and I said, "We're flying down to Walter Reed, and we're going talk to these kids,

en zei: "We vliegen naar Walter Reed [medisch centrum] en praten met deze jongens,

because frankly it doesn't matter whether we like this arm.

want het maakt niet uit of we deze arm leuk vinden

It doesn't matter whether the

het maakt niet uit of het ministerie

Department of Defense likes this arm."

van defensie de arm leuk vindt."

When I told them that they weren't entirely enthusiastic,

Toen ik dat zei, waren ze niet bepaald enthousiast.

but I told them, "It really doesn't matter what their opinion is.

Maar ik zei: “Het maakt niet zoveel uit wat de mening van anderen is.

There is only one opinion that matters,

Er is maar één mening die ertoe doet,

the kids that are either going to use it or not."

namelijk van diegenen die dit al dan niet gaan gebruiken."

I told a bunch of my engineers, "Look we're going to walk into Walter Reed,

Ik zei tegen mijn ingenieurs: "We bezoeken Walter Reed

and you're going to see people, lots of them,

en dan ga je heel veel mensen zien

missing major body parts.

die een lichaamsdeel missen.

They're probably going to be angry, depressed, frustrated.

Waarschijnlijk zijn ze boos, depressief, gefrustreerd.

We're probably going to have to give them support, encouragement.

We moeten hen waarschijnlijk aanmoedigen en ondersteunen.

But we've got to extract from them

We moeten van hen genoeg

enough information to make sure we're doing the right thing."

informatie krijgen om zeker te zijn dat we op goede weg zijn."

We walked into Walter Reed and I could not have been more wrong.

We liepen Walter Reed binnen en ik zat er helemaal naast.

We did see a bunch of people,

We zagen wel veel mensen,

a lot of them missing a lot of body parts,

die lichaamsdelen misten,

and parts they had left were burned;

andere delen verbrand,

half a face gone, an ear burned off.

halve gezichten die weg waren, afgebrande oren...

They were sitting at a table. They were brought together for us.

Ze zaten aan een tafel, bij elkaar gebracht voor ons.

And we started asking them all questions.

Wij begonnen allemaal vragen te stellen.

"Look," I'd say to them, "We're not quite as good as nature yet.

Ik zei: "Wij zijn nog niet zo goed als de natuurlijke variant.

I could give you fine motor control,

Ik kan jullie fijnmotorische controle geven

or I could let you curl 40 pounds;

of zorgen dat je 18 kilo kan dragen.

I probably can't do both.

Waarschijnlijk kan ik niet voor beide zorgen.

I can give you fast control

Ik kan zorgen voor snelheid

with low reduction ratios in these gears,

met weinig krachtverlies

or I can give you power;

of ik kan je gewoon kracht geven.

I can't give you both.

Ik kan ze niet allebei geven."

And we were trying to get them to all help us

Wij probeerden ze allemaal te overhalen om ons te helpen

know what to give them.

erachter te komen wat ze graag wilden.

Not only were they enthusiastic, they kept thinking

Ze waren niet alleen enthousiast, maar hielden vooral in gedachte

they're there to help us.

dat ze er waren om ons te helpen.

"Well, would it help if I ..."

"Zou het helpen als..."

"Guys, and woman,

"Jongens en meisjes,

you've given enough.

jullie hebben genoeg gegeven.

We're here to help you. We need data. We need to know

Wij zijn hier om jullie te helpen. We willen weten

what you need."

wat jullie nodig hebben."

After a half an hour, maybe, there was one guy at the far end of the table

Na een half uur merkte ik een man op aan het einde van de tafel.

who wasn't saying much.

Hij zei niet veel.

You could see he was missing an arm.

Je kon zien dat hij een arm miste.

He was leaning on his other arm.

Hij leunde op de andere.

I called down to the end, "Hey, you haven't said much.

Ik riep naar hem: "Hé, jij hebt niet veel gezegd.

If we needed this or this, what would you want?"

Wat wil jij precies?"

And he said, "You know,

Hij zei: "Weet je,

I'm the lucky guy at this table.

ik ben de geluksvogel aan deze tafel.

I lost my right arm,

Ik verloor mijn rechterarm

but I'm a lefty."

maar ben linkshandig."

(Laughter)

(Gelach)

So, he wouldn't say much.

Dus hij zei niet veel.

He had a great spirit, like all the rest of them had great spirits.

Maar hij was heel gemotiveerd, net zoals alle anderen.

And he made a few comments.

Hij gaf wat suggesties.

And then the meeting ended. We said goodbye to all these guys.

Toen eindigde de bijeenkomst. We namen afscheid.

And that guy pushed himself back from the table ...

Diezelfde jongen duwt zich weg van de tafel ...

he has no legs.

hij had geen benen.

So, we left.

Wij vertrokken

And I was thinking,

en ik dacht:

"We didn't give them support and encouragement;

"We hebben ze niet aangemoedigd en ondersteund;

they gave it to us.

dat deden zij bij ons.

They're not finished giving yet."

Ze zijn nog steeds aan het geven."

It was astounding.

Ik was echt verbaasd.

So, we went back.

We keerden terug

And I started working harder, faster.

en ik ging harder en sneller werken.

Then we went out to Brooke Army Medical Center.

Toen gingen we naar het Brook Army Medical Center.

And we saw lots of these kids, lots of them.

We zagen daar heel veel van dit soort jongens.

And it was astounding

Het was echt verbazingwekkend

how positive they are.

hoe positief zij waren.

So, we went back,

Weer keerden we terug.

and we've been working harder yet.

We werkten nog harder.

We're in clinical trials,

We zijn nu bezig met klinische testen

we've got five of them on people.

bij vijf mensen.

We're screaming along.

Dus zo waren we bezig.

And I get a call and we go back

Toen kreeg ik een telefoontje en we gingen terug

to Washington.

naar Washington

We go back to Walter Reed,

en toen terug naar Walter Reed.

and a kid, literally,

Een jongen was, letterlijk,

20 some-odd days before that

zo'n twintig dagen ervoor

was blown up.

opgeblazen.

And they shipped him to Germany

Hij werd verscheept naar Duitsland.

and 24 hours later they shipped him from Germany

24 uur daarna werd hij verscheept van Duitsland

to Walter Reed.

naar Walter Reed.

And he was there,

Hij was daar

and they said we needed to come.

en ze zeiden dat we moesten komen.

And I went down

Ik ging erheen.

and they rolled him into a room.

Ze brachten hem naar binnen

He's got no legs.

zonder benen,

He's got no arms.

zonder armen.

He's got a small residual limb on one side.

Een kleine stomp aan één kant,

Half of his face is gone,

de helft van zijn gezicht is weg,

but they said his vision is coming back.

maar ze zeiden dat zijn zicht terugkwam.

He had one good eye.

Hij had één goed oog

His name is Brandon Marrocco.

Zijn naam was Brandon Marrocco.

And he said,

Hij zei:

"I need your arms,

"Ik heb jullie armen nodig,

but I need two of them."

maar dan twee."

"You'll get them."

"Je krijgt ze", zei ik.

This kid was from Staten Island.

Deze jongen kwam uit Staten Island

And he said, "I had a truck,

en hij zei: “Ik had een truck

before I went over there,

voordat ik daarheen ging.

and it had a stick.

Er zat een schakelsysteem op.

You think I'll be able to drive it?"

Denk je dat ik daar nog in kan rijden?"

"Sure."

"Natuurlijk", zei ik.

And I turned around and went, "How are we going to do this?"

Ik draaide mij om en dacht: "Hoe gaan we dit doen?"

(Laughter)

(Gelach)

Anyway, he was just like all the rest of them.

Hij was net zoals alle anderen.

He doesn't really want a lot.

Hij wilde niet zo heel veel.

He wants to help. He told me that

Hij wilde hulp. Hij vertelde mij dat

he wanted to go back

hij terug wilde gaan

to help his buddies.

om kameraden te helpen.

So, I was on my way out here.

Ik was naar hier onderweg

I was asked to stop at Texas.

en werd gevraagd te stoppen in Texas.

There were 3,500 people,

Daar waren 3500 mensen

the Veteran's Administration,

van de Veteranendienst van de

U.S. ... just 3,500 at this huge event

VS... Zo'n 3500 mensen waren er

to help the families

om families

of all the kids --

van al die jongens te helpen.

some that have died, some that are

Sommigen overleden, sommigen

like Brandon --

zoals Brandon.

and they wanted me to speak.

Ze wilden dat ik ging spreken.

I said, "What am I going to say?

Ik zei: "Waarover dan?

This is not a happy thing. Look, if this happens to you,

Dit is geen leuk iets. Kijk, als dit je overkomt,

I can give you ... This stuff is

dan kan ik je... deze dingen geven...

still not as good at the original equipment."

maar dat is nog lang niet zo goed als het ‘origineel’."

"You need to come."

"Je moet komen", zeiden ze.

So, I went.

Dus ging ik.

And, as I think you get the point,

Ik denk dat je hem al voelt aankomen.

there were a lot people there recovering.

Er waren veel mensen aanwezig die aan het revalideren waren.

Some further along than others.

Sommigen al langer dan anderen.

But universally, these people that had been through this

Maar over het algemeen waren deze mensen door

had astounding attitudes,

vreselijke tijden gegaan

and just the fact that people care

en alleen al het feit dat mensen om hen geven,

makes a huge difference to them.

is voor hen al van grote betekenis.

I'll shut up, except one message

Ik zal er niets over zeggen maar

or concern I have.

ik maak mij wel zorgen.

I don't think anybody does it intentionally,

Ik denk niet dat mensen het bewust doen,

but there were people there literally talking about,

maar mensen hadden het letterlijk over

"Well, how much will they get?"

hoeveel ze zouden krijgen.

You know, this country is involved as we've all heard,

Zoals je weet, zit dit land momenteel

in this great healthcare debate.

in een groot debat over de zorg.

"Who is entitled to what?

Wie krijgt wat?

Who is entitled to how much?

Wie krijgt hoeveel ervan?

Who is going to pay for it?"

Wie gaat ervoor betalen?

Those are tough questions.

Dat zijn moeilijke vragen.

I don't have an answer to that. Not everybody

Daar heb ik geen antwoord op. Bijna niemand

can be entitled to everything simply because you were born here.

heeft het voorrecht om alles te krijgen, simpelweg omdat je hier geboren bent.

It's not possible. It would be nice

Dat kan niet. Het zou mooi zijn,

but let's be realistic.

maar dat is niet realistisch

They were tough questions. There's polarized groups down there.

Lastige vragen dus. De meningen zijn verdeeld.

I don't know the answers.

Ik weet de antwoorden niet.

There are other questions that are tough.

Er zijn ook andere moeilijke vragen:

"Should we be there?

"Moeten we wel daar zijn?

How do we get out?

Hoe komen we er vandaan?

What do we need to do?" There's very polarized

Wat moeten we doen?". Er zijn veel ook verschillende

answers to that question too,

antwoorden op die vraag

and I don't have any answers to that.

en ik heb die antwoorden niet.

Those are political questions, economic questions,

Dat zijn politieke vragen. Economische vragen.

strategic questions.

Strategische vragen.

I don't have the answer. But let me give you a simple

Ik heb het antwoord niet. Maar laat mij even een simpel

concern or maybe statement, then.

punt van bekommernis of een statement maken.

It is an easy answer.

Het antwoord is eenvoudig.

I know what these kids deserve

Ik weet wat deze mensen verdienen

on the healthcare side.

op het gebied van verzorging.

I was talking to one of them,

Ik sprak met een van hen.

and he was really liking this arm --

Hij vond de arm echt fantastisch

it's way, way, way better than a plastic

die veel, en dan ook echt veel beter is dan een plastic

stick with a hook on it --

stok met een haak erop --

but there's nobody in this room that would rather have that

maar er is niemand in deze kamer die dat liever heeft

than the one you got.

dan de arm die je nu hebt.

But I was saying to him, "You know,

Ik zei tegen hem: "Weet je,

the first airplane

het eerste vliegtuig ooit

went 100 feet in 1903.

vloog op 30 meter hoogte in 1903

Wilbur and Orville.

Wilbur en Orville.

But you know what? It wouldn't have made an old pigeon jealous.

Maar weet je wat? Het zou een oude duif niet jaloers maken.

But now we got Eagles out there,

Maar nu hebben we Eagles

F15s, even that Bald Eagle.

F15s en de Bald Eagle.

I've never seen a bird flying around at Mach 2.

Ik heb nog nooit een vogel zien vliegen aan Mach 2

I think eventually we'll make these things extraordinary."

Ik denk dat wat wij maken, uiteindelijk uitzonderlijk zal zijn."

And I said to that kid,

Ik zei tegen hem:

"I'll stop when your buddies

"Ik stop ermee als jouw kameraden

are envious of your Luke arm

jaloers zijn op jouw Luke-arm

because of what it can do, and how it does it.

door wat hij kan doen en hoe hij dat doet.

And we'll keep working. And I'm not going to stop working

We blijven eraan werken. Ik stop niet met werken

until we do that."

tot we zover zijn."

And I think this country

Ik denk dat we in dit land

ought to continue its great debate,

het grote debat moeten blijven voeren,

whining and complaining, "I'm entitled." "You're a victim."

veel zeuren en klagen over: "Ik heb recht op ...", "Jij bent een slachtoffer"

And whining and complaining about what our foreign policy ought to be.

en zeuren en klagen over hoe ons buitenlands beleid zou moeten zijn.

But while we have the luxury of whining and complaining about

Maar terwijl we de luxe hebben om te zeuren en te klagen over

who's paying for what and how much we get,

wie wat betaalt en hoeveel wij zelf krijgen,

the people that are out there

zijn er daar mensen

giving us that great privilege of whining and complaining,

die ons het privilege geven om te kunnen klagen en zeuren.

I know what they deserve:

Ik weet wat zij verdienen:

everything humanly possible.

alles wat menselijkerwijs mogelijk is.

And we ought to give it to them.

Dat moeten we hun ook geven.

(Applause)

(Applaus)