Playing the Cape Breton fiddle | Natalie MacMaster

Vertaald door: Linda Alblas Nagekeken door: Els De Keyser

Natalie MacMaster: I'm going to just

Natalie MacMaster: Ik ga

quickly start out with

snel beginnen met

a little bit of music here. (Applause)

een beetje muziek. (Applaus)

(Music)

(Muziek)

(Applause)

(Applaus)

Thank you! (Applause)

Dankuwel! (Applaus)

I took my shoes off to dance,

Ik heb mijn schoenen uitgetrokken om te dansen,

but maybe I'll get at that later.

maar daar heb ik het later nog wel over.

Anyways, I... where to start?

Waar zal ik beginnen?

Well, I'm really excited

Ik kijk ernaar uit

to talk a bit about

om wat te zeggen over

my own upbringing in music

mijn eigen opvoeding in de muziek

and family and all of that,

en familie en dergelijke,

but I'm even more excited for you people

maar ik vind het nog leuker dat jullie

to hear about Donnell's amazing family

horen over Donnells geweldige familie

and maybe even a little bit about

en misschien wel een klein beetje

how we met,

over hoe we elkaar ontmoet hebben,

and all that sort of thing,

en al dat soort zaken.

but for those of you that may not

Voor degenen die niet

be familiar with my upbringing,

weten hoe en waar ik grootgebracht ben,

I'm from Cape Breton Island,

ik kom van het eiland Cape Breton,

Nova Scotia, eastern Canada,

Nova Scotia, het oosten van Canada.

which is a very, very musical island,

Dat is een erg muzikaal eiland.

and its origins come from Scotland

Het heeft zijn wortels in Schotland:

with the music and all the traditions,

de muziek, dle tradities,

the dancing, the language,

het dansen, de taal,

which unfortunately is dying out

die helaas aan het uitsterven is

in Cape Breton.

in Cape Breton.

The traditional language is Gaelic,

De traditionele taal is Gaelisch.

but a lot of the music came

Veel muziek kwam

from the Gaelic language,

uit de Gaelische taal,

and the dancing and the singing

het dansen, het zingen

and everything, and my bloodline

en alles. Mijn bloedlijn

is Scottish through and through,

is door en door Schots.

but my mother and father

Mijn moeder en mijn vader

are two very, very musical people.

zijn twee zeer muzikale mensen.

My mom taught me to dance

Mijn moeder heeft mij geleerd om te dansen

when I was five, and my dad

toen ik vijf was en mijn vader

taught me to play fiddle when I was nine.

heeft mij viool leren spelen toen ik negen was.

My uncle is a very well-known

Mijn oom is een erg bekende

Cape Breton fiddler.

fiddler uit Cape Breton.

His name's Buddy MacMaster,

Zijn naam is Buddy MacMaster.

and just a wonderful guy,

Het is gewoon een prachtige man.

and we have a great tradition at home

We hebben thuis een geweldige traditie

called square dancing,

genaamd 'vierkant dansen'.

and we had parties, great parties

We hadden feestjes, geweldige feestjes

at our house and the neighbors' houses,

bij ons thuis en bij de buren thuis.

and you talk about kitchen cèilidhs.

Dan heb je het over keuken-cèilidhs.

Well, cèilidh first of all is Gaelic for party,

Cèilidh is Gaelisch voor feest.

but kitchen party

Een keukenfeest

in Cape Breton is very common,

is in Cape Breton erg gewoon.

and basically somebody drops into the house,

Iemand loopt een huis binnen,

and no matter what house you go to

het maakt niet uit welk huis je binnenloopt

in Cape Breton, there's a fiddle there,

in Cape Breton, er is altijd een viool aanwezig,

guaranteed, and I'd say,

gegarandeerd. Ik zou zeggen,

well there's first of all more fiddlers

dat er meer violisten

per capita in Cape Breton than anywhere

per hoofd van de bevolking in Cape Breton zijn dan

in the world, so ten chances to one,

in de rest van de wereld. Tien kansen tegen één

the fellow who walked in the door

dat degene die net de deur binnen gevallen is,

could play it, so you'd have someone come

viool kan spelen. Dus je hebt iemand die

into the house, you'd invite them to play

naar je huis komt, je nodigt ze uit om een lied

a tune, and lo and behold

te spelen, en zie,

a little party would start up and somebody would dance,

een klein feestje begint en iemand begint met dansen,

and somebody would sing, and all that sort of thing,

iemand zingt enzovoort.

so it was a wonderful, wonderful way

Het was een prachtige manier

to grow up, and that is where

om op te groeien. Dat is waar

my beginnings in music come from:

mijn muzikale start vandaan komt:

my surroundings, my family,

mijn omgeving, mijn familie,

just my bloodline in itself, and, oh,

mijn bloedlijn zelf.

I've done lots of things with my music.

Ik heb veel dingen gedaan met mijn muziek.

I've recorded lots of CDs.

Ik heb vele cd's opgenomen.

I was nominated for a Grammy and

Ik was genomineerd voor een Grammy en

I've won some awards and stuff like that,

ik heb een aantal prijzen gewonnen en dergelijke,

so that's awesome,

dus dat is geweldig.

but the best part was meeting my husband,

Maar mijn man ontmoeten, was het beste van alles.

and I've actually known Donnell

Ik ken Donnell

for probably 12 years now, and

nu ongeveer 12 jaar.

I'm going to get into a little bit of, I guess,

Laat me nu een beetje vertellen

how music brought us together,

hoe muziek ons bij elkaar heeft gebracht.

but I'm going to introduce you

Ik zal jullie eerst voorstellen

right now to my new husband

aan mijn kersverse echtgenoot,

as of October 5,

sinds 5 oktober,

Donnell Leahy. (Applause)

Donnell Leahy. (Applaus)

(Applause)

(Applaus)

Donnell Leahy: Thank you. I'm kind of new to the TED

Donnel Leahy: Dankuwel. Dit is mijn eerste

experience and I'm glad to be here,

TED-ervaring. Ik ben blij om hier te zijn,

but I'm just trying to put it all together,

maar ik probeer het allemaal aan elkaar te knopen,

trying to figure all you people out, and I've

wie jullie zijn.

been here for a short while, and I'm starting

Ik ben hier nog maar kort, en ik begin

to understand a little bit better.

het een beetje beter te begrijpen.

So I asked Natalie, what do I do?

Dus ik vroeg Natalie: wat moet ik doen?

And she said, just talk about yourself.

Ze zei: praat gewoon over jezelf.

It's kind of boring, but I'll just tell you a little

Het is een beetje saai, maar ik ga jullie een

bit about my family. I'm one of 11 brothers

beetje over mijn familie vertellen. Ik ben één van 11

and sisters from Lakefield, Ontario,

broers en zussen en ik kom uit Lakefield, Ontario,

an hour and a half northeast of Toronto,

anderhalf uur rijden ten noordoosten van Toronto.

and we grew up on a farm.

We groeiden op op een boederij.

Mom and Dad raised beef cattle,

Ma en pa fokten rundvee.

and I'm the oldest boy.

Ik ben de oudste jongen.

There are four girls a little bit older than me.

Er zijn vier meisjes die een beetje ouder zijn dan ik.

We grew up without a television.

We groeiden op zonder televisie.

People find that strange,

Mensen vinden dat vreemd,

but I think it was a great blessing for us.

maar ik denk dat het een grote zegen voor ons was.

We had a television for a few years,

We hadden een paar jaar lang een televisie,

but of course we wasted so much time

maar we verspilden zoveel tijd

and the work wasn't getting done,

en het werk werd niet gedaan,

so out went the television.

dus de televisie ging weg.

We grew up playing—

We groeiden op met muziek spelen --

Mom's from Cape Breton, coincidentally.

ma komt toevallig uit Cape Breton.

Mom and Natalie's mother

Ma en de moeder van Natalie

knew each other. We grew up playing,

kenden elkaar. We groeiden op met muziek spelen,

and used to dance together, right, yeah.

en we dansten samen, ja, natuurlijk.

(Laughter) We grew up playing a bunch of,

(Gelach) We groeiden op en

we played by ear and I think

we speelden op het gehoor. Ik denk

that's important for us because

dat dat belangrijk voor ons was omdat

we were not really exposed to a lot of

we niet blootgesteld werden aan veel

different styles of music.

verschillende muziekstijlen.

We learned to play the instruments,

We leerden de instrumenten te bespelen,

but we kind of had to come from within

maar het moest van binnen komen

or go from within, because we didn't

omdat we geen

watch television, we didn't listen to a lot of

televisie keken en niet veel naar de radio

radio. We went to church

luisterden. We gingen naar de kerk

and to school sometimes,

en soms naar school,

and farmed and played music,

we werkten op de boerderij en speelden muziek.

so we were able, I think,

Zo waren we in staat

at a very critical age to develop

om op een erg kritische leeftijd onze eigen

our own style, our own self,

stijl te ontwikkelen, ons eigen ik.

and my mother plays, my father plays,

Mijn moeder speelt, mijn vader speelt,

and the style that came

in de stijl die zijn oorsprong heeft

from the Ottawa Valley in Ontario,

in de Ottawavallei in Ontario.

we call it French-Canadian style

Wij noemen het de Frans-Canadese stijl

but it originated in logging camps.

maar het kwam oorspronkelijk uit de houthakkerskampen.

Years ago, hundreds of men would go

Jaren geleden gingen honderden mannen

up for the winter to the camps

gedurende de winter naar kampen

in Northern Ontario and in Quebec,

in het noorden van Ontario en in Quebec.

and they were all different cultures,

Ze kwamen uit verschillende culturen.

and the Irish, the French, Scottish,

De Ieren, de Fransen, de Schotten,

German, they'd all meet, and of course

de Duitsers, ze kwamen allemaal samen, en

at night, they'd play cards

's avonds gingen ze kaarten,

and step dance and play fiddles,

deden ze aan stepdansen en speelden ze viool.

and over the course of many years,

Na velen jaren

the Ottawa Valley fiddling kind of evolved

is de Ottawa Valley-vioolmuziek ontstaan,

and the Ottawa Valley step dancing

en ontstond het Ottawa Valley-stepdansen.

evolved, so that's, I kind of started out

Dat is hoe ik ongeveer begonnen ben

with that style and I quickly

met die stijl. Al snel

started doing my own thing,

begon ik mijn eigen ding te doen.

and then I met Natalie, and I was

Toen ontmoette ik Natalie, en ik kwam

exposed to the great Cape Breton fiddling.

in contact met de geweldige Cape Breton vioolmuziek.

That's how we met. (Laughter)

Zo leerden we elkaar kennen. (Gelach)

You tell them. (Laughter)

Vertel het hen. (Gelach)

NM: You want to or no? (Laughter)

NM: Wil je of niet? (Gelach)

Well I guess I have to now.

Ik denk dat ik nu wel moet.

Well, it's just so interesting that

Het is gewoon interessant dat

Donnell's upbringing was very similar

Donnells opvoeding erg lijkt

to mine, and I actually saw Donnell play

op mijn opvoeding. Ik heb Donnell zien

when I was about 12 years old,

spelen toen ik 12 jaar oud was.

and he and his family came to

Hij en zijn familie kwamen naar

Inverness, which is about 45 minutes

Inverness, dat ongeveer 45 minuten

from where I lived, and I was just

rijden is van waar ik woonde. Ik werd

blown away, like, it was just amazing,

overweldigd, het was gewoon geweldig.

and you'll find out why pretty soon here,

Je zult er snel genoeg achter komen,

but I couldn't believe the fiddling

maar ik kon niet geloven hoe goed zijn vioolspel was.

and Mom was there with me,

Mam was daar ook.

and she was saying —

Ze zei --

Donnell's mother came up on stage

Donnells moeder kwam op het podium

and danced with her children, and Mom

en danste met haar kinderen.

was saying, "That's Julie MacDonnell,

Mam zei: "Dat is Julie MacDonnell,

I used to dance with her when we

vroeger danste ik met haar toen we

were kids. Little did I think our children

klein waren. Ik had nooit gedacht dat onze kinderen

would be playing instruments, you know,

instrumenten zouden bespelen,

playing music, yeah."

muziek zouden maken."

Twelve years, er, 20 years later little did she think

Twaalf jaar later, eh, 20 jaar later had ze nooit gedacht

her kids would be getting married,

dat haar kinderen zouden gaan trouwen.

but anyway, so, then I got

Maar goed, toen kreeg ik

a phone call about, I dunno,

een telefoontje, zowat

seven years later. I was 19,

zeven jaar later. Ik was 19,

first or second year of college,

eerste of tweede jaar aan de universiteit,

and it was Donnell, and

en het was Donnell.

he said "Hi, you probably don't know me

Hij zei: "Hoi, je kent me waarschijnlijk niet

but my name is Donnell Leahy."

maar mijn naam is Donnell Leahy."

And I said, "I know you.

Ik zei: "Ik ken jou.

I have a tape of yours at home."

Ik heb een opname van jou thuis."

And he said, "Well, I'm in Truro,"

Hij zei: "Nou, ik ben in Truro,"

which is where I was,

waar ik was,

and he asked me out for supper.

en hij vroeg me uit eten.

That's it. (Laughter)

Dat is het verhaal. (Gelach)

(Applause)

(Applaus)

Then — Will I keep going? (Laughs)

Zo -- Zal ik verder gaan? (Gelach)

(Laughter)

(Gelach)

Then we dated for two years,

We waren twee jaar samen,

broke up for 10, got back together

gingen 10 jaar uit elkaar, werden weer een stelletje

and got married. (Laughter) (Applause)

en trouwden. (Gelach) (Applaus)

DL: So anyway, we're running out of time,

DL: Dus hoe dan ook, we hebben bijna geen tijd meer,

so I'll just get to it.

dus ik ga maar gewoon beginnen.

I'm going to play a piece of music for you.

Ik ga een klein beetje muziek voor jullie spelen.

It's actually a Scottish piece I've chosen.

Het is een Schots nummer dat ik heb gekozen.

I starts out with a slow air.

Het begint met een 'slow air'.

Airs were played in Europe

'Airs' werden in Europa gespeeld

at burials, as a body was carried out

bij begravingen, toen het lichaam naar buiten werd gedragen

from the wake site to the burial site,

van de plaats van opbaring naar de begraafplaats.

the procession was led by a piper

De stoet werd geleid door een doedelzakspeler

or a fiddle player.

of een violist.

I'll quickly play a short part of the air,

Ik zal een klein stukje van de 'air' spelen,

and then I'm going to get into

en dan ga ik een

kind of a crazy tune that is very difficult

stuk spelen dat erg moeilijk

to play when you're not warmed up,

is om te spelen als je niet opgewarmd bent.

so, if I mess it up, pretend you like it

Als ik de mist in ga, doe dan alsof je

anyway. It's called The Banks.

het toch mooi vindt. Het heet 'The Banks'.

(Tuning)

(Stemming)

(Laughter)

(Gelach)

(Music)

(Muziek)

(Applause)

(Applaus)

NM: Well, we're gonna play one

NM: Nu gaan we er eentje

together now. (Applause)

samen spelen. (Applaus)

We're laughing, like, because

We lachen, omdat

our styles are totally different,

onze stijlen totaal verschillend zijn,

as you can hear.

zoals je kunt horen.

And so, you know, Donnell and I

Zoals je weet, zijn Donnell en ik

are actually in the process of

samen bezig met

writing new pieces of music together

het schrijven van nieuwe stukken muziek

that we can play,

die we kunnen spelen,

but we don't have any of those ready.

maar die hebben we nog niet klaar.

We just started yesterday. (Laughter)

We zijn gisteren pas begonnen. (Gelach)

So we're gonna play something together anyway.

Maar we gaan toch wat samen spelen.

DL: With one minute.

DL: Een minuutje.

NM: With one minute.

NM: Een minuutje.

(Audience reaction)

(Reactie uit het publiek)

DL: You start. NM: No, you have to start,

DL: Jij begint. NM: Nee, jij begint

because you've got to do your thing.

omdat jij je eigen ding moet doen.

(Music)

(Muziek)

NM: I'm not tuned. Hold on.

NM: Ik ben niet gestemd. Wacht even.

(Tuning)

(Stemming)

NM: I feel like I'm in the duck or

NM: Het voelt alsof ik nu in de eend- of

the bird pose right now. (Laughter)

vogelpositie ben. (Gelach)

(Music)

(Muziek)

(Audience claps along)

(Publiek klapt mee)

(Applause)

(Applaus)

Announcer: Great news,

Aankondiger: Goed nieuws,

they're running late downstairs.

ze lopen wat achter beneden.

We've got another 10 minutes.

We hebben 10 minuten extra.

(Applause)

(Applaus)

NM: Okay. Sure.

NM: Oké. Natuurlijk.

All right, okay.

Oké.

Let's get her going. (Applause)

Laten we nog wat spelen. (Applaus)

(Tuning)

(Stemming)

DL: What do you want to play?

DL: Wat wil je spelen?

NM: Well, um...

NL: Nou, eh...

(Music) (Laughter)

(Muziek) (Gelach)

NM: Uh, sure.

NM: Eh, natuurlijk.

DL: How fast?

DL: Hoe snel?

NM: Not too fast.

NM: Niet te snel.

(Music)

(Muziek)

(Audience claps along)

(Publiek klapt mee)

(Cheering)

(Gejuich)

(Audience claps along)

(Publiek klapt mee)

(Music)

(Muziek)

(Applause)

(Applaus)

DL: We're going to play a tune

DL: We gaan een nummer spelen

and Natalie's going to accompany me on the piano.

en Natalie gaat me begeleiden op de piano.

The Cape Breton piano playing

Pianospel uit Cape Breton

is just awesome. It's very rhythmic

is gewoon geweldig. Het is erg ritmisch,

and, you'll see it.

je zult het zien.

My mom plays piano, and she learned

Mijn moeder speelt piano. Ze leerde

to play before they had a piano at home

piano spelen voordat ze thuis een piano hadden

in Cape Breton. Before Mom's family had

in Cape Breton. Voordat de familie van mijn moeder

a piano in Cape Breton, she learned to play

een piano had in Cape Breton, leerde ze de

the rhythms on a piece of board,

ritmes spelen op een stuk hout.

and the fiddlers would all congregate

De violisten kwamen allemaal samen

to play on the cold winter's evenings

om op een koude avond in de winter te spelen.

and Mom would be banging on this board,

Ma bonsde op het stuk hout,

so when they bought a piano,

dus toen ze een piano kochten,

they bought it in Toronto and had it taken

namen ze die mee naar Toronto,

by train and brought in on a horse,

in de trein. Ze brachten hem naar huis

a horse and sleigh to the house.

met paard en wagen.

It became the only piano in the region,

Het was de enige piano in de regio.

and Mom said she could basically play

Ma zei dat ze piano kon spelen

as soon as the piano arrived,

zodra de piano aangekomen was.

she could play it because she had learned

Ze kon hem bespelen omdat ze al die ritmes

all these rhythms. Anyway, we found

had geleerd. Hoe dan ook, afgelopen jaar

the piano last year and were able to

vonden we de piano en we konden hem

bring it back home. We purchased it.

mee naar huis nemen. We hebben hem gekocht.

It had gone through, like,

Hij is gebruikt door

five or six families,

vijf of zes families.

and it was just a big thing for us,

Dit was gewoon erg belangrijk voor ons.

and we found actually an old picture

We vonden een oude foto

of somebody and their family years ago.

van een persoon en zijn familie jaren geleden.

Anyway, I'm blabbering on here.

Hoe dan ook, ik blijf maar doorbabbelen.

NM: No, I want you to tell them about Leahy.

NM: Nee, Ik wil dat je hen vertelt over Leahy.

DL: What about Leahy? (Laughter)

DL: Wat is er met Leahy? (Gelach)

NM: Just tell them what—

NM: Vertel ze gewoon wat --

DL: She wants me to talk about—

DL: Ze wil dat ik vertel over --

We have a band named Leahy.

We hadden een band genaamd Leahy.

There's 11 siblings. We, um—

We waren met 11 broers en zussen. We, eh --

What will I tell them? (Laughter)

Wat zal ik ze vertellen (Gelach)

We opened—

We begonnen --

NM: No surgeries.

NM: Geen operaties.

DL: No surgeries, oh yeah.

DL: Geen operaties, oh ja.

We had a great opportunity.

We kregen een geweldige kans.

We opened for Shania Twain for two years on her international tour.

We speelden twee jaar lang in het voorprogramma van Shania Twain.

It was a big thing for us, and now

Die internationale tournee was erg belangrijk voor ons.

all my sisters are off having babies

Al mijn zussen krijgen nu kinderen

and the boys are all getting married, so we're

en de jongens gaan allemaal trouwen, dus we

staying close to home for, I guess,

blijven dicht bij huis, denk ik,

another couple of weeks.

voor een aantal weken.

What can I say? I don't know what to say,

Wat moet ik zeggen? Ik weet niet wat ik moet zeggen,

Natalie. We, uh... (Laughter)

Natalie. Wij, eh...(Gelach)

(Laughter)

(Gelach)

NM: Is this what marriage is about?

NM: Is dit waar het huwelijk over gaat?

(Applause)

(Applaus)

I like it. (Applause)

Ik vind het leuk. (Applaus)

(Laughter)

(Gelach)

DL: Oh yeah, okay,

DL: Oh ja, oke,

in my family we had seven girls, four boys,

in mijn familie hadden we zeven meisjes, vier jongens,

we had two fiddles and one piano,

we hadden twee violen en één piano,

and of course we were all fighting to play

en natuurlijk ruzieden we allemaal over wie er

on the instruments, so dad and mom

op de instrumenten mocht spelen, dus pa en ma

set a rule that you couldn't kick anyone

hadden de regel geïntroduceerd dat we niemand het

off the instrument. You had to wait

instrument af mochten pakken. Je moest wachten

until they were finished, so of course,

totdat ze klaar waren. Wat deden we dus?

what we would do is we'd get on the piano

We gingen achter de piano zitten

and you wouldn't even get off to eat,

en je ging er niet eens af om te eten

because you wouldn't want to give it up

omdat je je plekje niet op wilde geven

to your brother or sister, and they'd wait

aan je broer of zus. Zij moesten

and wait and wait, and it'd be midnight

wachten en wachten. Om middernacht

and you'd be still sitting there on the piano,

zat je nog steeds achter de piano,

but it was their way to get us to practice.

maar het was hun manier om ons aan het oefenen te krijgen.

Will we play a tune?

Zullen we een nummer spelen?

NM: It worked. DL: It worked.

NM: Het werkte. DL: Het werkte.

Sorry, I hate to carry on...

Sorry, ik heb er een hekel aan om door te gaan...

So this is our last number, and we'll feature Nat on piano.

Dus dit is ons laatste nummer en Nat zal op de piano spelen.

Okay, play in, how about A?

Oke, val in, wat denk je van een A?

(Music)

(Muziek)

(Applause)

(Applaus)