Corneille Ewango: A hero of the Congo Basin forest

Vertaald door: Axel Saffran Nagekeken door: Frans Kellner

I don't speak English.

Ik spreek geen Engels.

I start speaking English, learning English, about a year ago.

Ik begon een jaar geleden Engels te spreken, Engels te leren.

I speak French and I grew up with French, so my English is Franglais.

Ik spreek Frans en groeide op met Frans, dus mijn Engels is Franglais.

I'm born in the Western Congo, in an area around here,

Ik ben geboren in West Kongo in dit gebied hier

and then went to university in Kisangani.

en ging naar de universiteit in Kisangani.

And after I finished, I went to this area, the Ituri Forest.

Na mijn studie ging ik naar dit gebied, het Ituri Woud.

But what I've been doing --

Maar wat ik gedaan heb --

when I was about 14, I grew in my uncle's house.

toen ik ongeveer 14 was, groeide ik op in mijn ooms huis.

And my father was a soldier,

Mijn vader was een soldaat,

and my uncle was a fisherman and also a poacher.

en mijn oom was visser en tevens stroper.

What I've been doing from 14 to 17 was,

Wat ik gedaan heb van mijn 14e tot mijn 17e,

I was assisting them collecting ivory tusk, meat

was het assisteren met het verzamelen van ivoor, vlees

and whatever they were killing, poaching, hunting in the forest,

en wat ze maar doodden, stroopten, jaagden in het bos,

bring it in the main city to get access to the market.

om het naar de markt in de stad te brengen.

But finally, I got myself involved.

Maar uiteindelijk raakte ik zelf betrokken.

Around 17 to 20 years, I became, myself, a poacher.

Rond mijn 17e tot mijn 20e werd ik zelf stroper.

And I wanted to do it, because -- I believed -- to continue my studies.

Ik wilde dat doen, omdat ik mijn studie wilde vervolgen.

I wanted to go to university, but my father was poor, my uncle even.

Ik wilde naar de universiteit, maar mijn vader was arm, zelfs mijn oom...

So, I did it.

Dus deed ik het.

And for three to four years, I went to university.

Drie tot vier jaar lang ging ik naar de universiteit.

For three times, I applied to biomedical science, to be a doctor.

Driemaal meldde ik me aan voor biomedische wetenschap, om dokter te worden.

I didn't succeed.

Ik werd niet toegelaten.

I was having my inscriptions, my admission to biology.

Ik werd wel toegelaten tot de studie biologie.

And I said, "No way, I'm not doing it.

Ik zei: Nee, dat doe ik niet.

My family's poor, my area don't have better health care.

Mijn familie is arm, mijn gebied heeft geen goede gezondheidszorg.

I want to be a doctor to serve them."

Ik wil dokter worden om ze te kunnen helpen.

Three times, that means three years, and I start getting old.

Drie keer, dat betekent drie jaar... en ik werd ouder.

I say, "Oh, no, I continue."

Ik zei: nee, ik ga door.

So, I did tropical ecology and plant botany.

Dus ik studeerde ecologie en tropische plantkunde.

When I finished, I went to the Ituri Forest for my internship.

Toen ik afstudeerde, ging ik naar het Ituriwoud voor mijn stage.

It's where I really getting passion with what I'm doing

Daar vond ik mijn passie voor wat ik

right up to now -- I'm standing in front of you --

tot op dit moment gedaan heb:

doing botany and wildlife conservation.

plantkunde en natuurbehoud.

That time the Ituri Forest was created as a forest reserve

Rond die tijd was het Ituriwoud een bosreservaat

with some animals and also plants.

met enkele dieren en de planten.

And the training center there was built

Het opleidingscentrum was opgebouwd

around the scientific Congolese staff

rond de Kongolese wetenschappelijke staf

and some American scientists also.

en ook enkele Amerikaanse wetenschappers.

So, the Okapi Faunal Reserve protects number --

Het Okapi Fauna Reservaat beschermt

I think that is the largest number of elephants

volgens mij het grootste aantal olifanten

we have right now in protected areas in Congo.

die we nu in beschermde gebieden hebben in Kongo.

It has also chimpanzees.

Er zijn ook chimpansees.

And it has been named Okapi Faunal Reserve

De naam Okapi Fauna Reservaat

because of this beautiful creature.

komt van dit mooie schepsel.

That is a forest giraffe.

Dit is een bosgiraf.

I think you guys know it quite well.

Ik denk dat jullie die wel kennen.

Here we have savanna giraffes,

Hier hebben we de savanne-giraf,

but through evolution we have this forest giraffe

maar door evolutie hebben we deze bosgiraf,

that lives only in Congo.

die alleen in Kongo leeft.

It has also some beautiful primates.

Ook zijn er enkele mooie primaten.

Thirteen species -- highest diversity we can find in one single area in Africa.

13 Soorten -- de grootste verscheidenheid in één gebied binnen Afrika.

And it has the Ituri Forest itself --

In het Ituriwoud zelf

about 1,300 species of plants, so far known.

zijn ongeveer 1300 plantensoorten, voor zover bekend.

I joined the Wildlife Conservation Society, working there, in 1995,

Ik ging in 1995 werken bij de Wildlife Conservation Society,

but I started working with them as a student in 1991.

maar begon in 1991 bij hen te werken als student.

I was appointed as a teaching assistant at my university

Ik werd aangesteld als onderwijsassistent op mijn universiteit

because I accomplished with honor.

omdat ik met lof geslaagd was.

But I didn't like the way -- the instruction I got was very poor.

Ik vond dit niks vanwege de matige begeleiding die ik kreeg.

And I wanted to be formed to a training center and a research center.

Ik wilde bij een opleidings- en onderzoekscentrum werken.

With the end of the dictatorship regime of Mobutu Sese Seko,

Met het einde van het dictatorschap van Mobutu Sese Seko,

that most of you know, life became very, very difficult.

die de meesten van jullie kennen, werd het leven erg moeilijk.

And the work we have been doing

Het werk dat we gedaan hadden

was completely difficult to do and to achieve it.

werd onmogelijk gemaakt.

When Kabila started his movement to liberate Congo,

Toen Kabila zijn beweging startte om Kongo te bevrijden,

so Mobutu soldiers started moving and retreated.

trokken Mobutu's soldaten zich terug,

So they started fleeing from the east to the west.

en trokken van het Oosten naar het Westen.

And the Okapi Faunal Reserve is there,

Het Okapi Fauna Reservaat is hier,

so there was a road from Goma, somewhere here,

en er was een weg van Goma, hier ergens,

and coming like this.

helemaal naar hier.

So they might go through, pass through the Okapi Faunal Reserve.

Dus ze konden wel eens door het Okapi Fauna Reservaat trekken.

Congo has five of the world's richest sites of protected area,

Kongo heeft vijf werelderfgoed-natuurgebieden

and the Okapi Faunal Reserve is one of them.

en Okapi Fauna Reservaat is daar een van.

So soldier was fleeing in the Okapi Faunal Reserve.

Dus soldaten vluchtten door het reservaat.

On their way, they looted everything.

Op hun weg plunderden ze alles.

Torture, wars -- oh, my God, you can't believe.

Martelingen, gevechten -- oh, mijn God, je gelooft het niet.

Every person was looking his way -- where to go, we don't know.

Iedereen probeerde te vluchten, maar waarheen?

And it was for us, the young, the first time really

Voor ons jongeren was het de eerste keer

we hear the language of war, of guns.

dat we de taal van oorlog, van geweren hoorden.

And even people who faced the rebellion of 1963,

Zelfs mensen die de rebellie van 1963 hadden meegemaakt,

after our independence, they didn't believe what was happening.

na de onafhankelijkheid, geloofden niet wat er gebeurde.

They were killing people. They were doing whatever they want

Ze vermoordden mensen, ze deden wat ze maar wilden

because they have power.

want ze hadden macht.

Who have been doing that?

Wie deden dit?

Young children. Child soldiers.

Jonge kinderen. Kindsoldaten.

You can't ask him how old he is because he has guns.

Je kunt hem niet vragen hoe oud hij is, want hij heeft een geweer.

But I was from the west, working in the east.

Maar ik was uit het Westen, en werkte in het Oosten,

I even [at] that time was not speaking Swahili.

maar sprak destijds geen Swahili.

And when they came, they looted everything.

Toen ze kwamen plunderden ze alles.

You can't speak Lingala because Lingala was from Mobutu,

Lingala spreken was onmogelijk, want dat sprak Mobutu,

and everyone speaking Lingala is soldier.

en iedereen die het sprak was een soldaat.

And I was from the same area to him.

Ik kwam uit hetzelfde gebied als hij.

All my friends said, we are leaving because we are a target.

Al mijn vrienden zeiden: we vertrekken want we zijn doelwit.

But I'm not going to the east, because I don't know Swahili.

Maar ik wilde niet naar het Oosten want ik sprak geen Swahili.

I stay. If I go, I will be killed.

Ik bleef. Als ik ging werd ik vermoord.

I can't go back to my area -- it's more than 1,000 kilometers [away].

Ik kon ook niet terug naar mijn gebied -- meer dan 1000 km ver.

I stayed after they looted everything.

Ik bleef nadat ze alles hadden geplunderd.

We have been doing research on botany,

We hadden plantkundig onderzoek gedaan,

and we have a small herbarium of 4,500 sheets of plants.

en hadden een klein herbarium van 4500 vellen met planten.

We cut, we dry and we packed them,

We sneden, droogden en verpakten ze,

we mounted them on a folder.

plakten ze in een map.

Purpose: so that we start them for agriculture,

Zodoende konden we ze gebruiken voor landbouw,

for medicine, for whatever, and for science,

geneeskunde, wat dan ook -- en voor wetenschappelijk

for the study of the flora and the change of the forest.

onderzoek naar de flora en verandering van het bos.

That is people moving around, that's even Pygmies.

Dit zijn mensen die rondtrekken, hier zelfs Pygmeeën.

And this is a bright guy, hard-working person, and Pygmy.

Dit is een intelligente, hardwerkende jongen, een Pygmee.

I've been working with him about 10 years.

Ik heb zo'n tien jaar met hem gewerkt.

And with soldiers, they went to the forest for poaching elephants.

Hij moest met soldaten het bos in om olifanten te stropen.

Because he's Pygmy, he knows how to track elephants in the forest.

Omdat hij Pygmee is, weet hij hoe je een olifant opspoort in het bos.

He has been attacked by a leopard and they abandon him in the forest.

Hij werd aangevallen door een luipaard en ze hadden hem achtergelaten.

They came to told me, I have to save him.

Ze kwamen me vertellen dat ik hem moest redden.

And what I did, I gave him just antibiotics

Ik gaf hem enkel antibiotica die we

that we care for tuberculosis.

gebruiken tegen tuberculose.

And fortunately, I saved his life.

Gelukkig heb ik zo zijn leven gered.

And that was the language of the war.

Dat was de taal van de oorlog.

Everywhere there has been constant extraction of mineral,

Overal werd voortdurend naar mineralen gegraven,

killing animals, the logging timbers and so on.

werden dieren gedood, hout gekapt enzovoort.

And what of important things --

En het belangrijkste:

I think all of you here have a cell phone.

ik denk dat jullie allemaal een mobieltje hebben.

That mineral has killed a lot:

Dit mineraal heeft veel mensen vermoord --

five millions of Congolese have gone because of this

vijf miljoen Kongolezen stierven vanwege dit:

Colombo-Tantalite -- they call it Coltan --

Colombo-Tantalite, ze noemen het Coltan.

that they use it to make cell phones

Ze gebruiken het om mobieltjes te maken.

and it has been in that area, all over in Congo. Extraction,

In dit gebied en door heel Kongo werd het gevonden.

and good, big business of the war.

Een lucratieve handel van de oorlog.

And what I did for the first war, after we have lost everything,

In de eerste oorlog, nadat we alles hadden verloren,

I have to save something, even myself, my life and life of the staff.

moest ik van alles redden, zelfs mezelf, mijn leven en de levens van mijn staf.

I buried some of our new vehicle engines, I buried it to save it.

Ik begroef de motor van onze nieuwe auto, om deze te redden.

And some of equipment went with them,

De uitrusting ging deels mee naar boven

on the top of the canopy, to save it.

op de boomtoppen, om het te redden.

He's not collecting plants, he's going to save our equipment

Hij verzamelt geen planten, hij gaat onze instrumenten redden

on the canopy.

in het bladerdak.

And with the material that's left --

Met het materiaal dat over was --

because they wanted to destroy it, to burn it,

omdat ze het wilden verwoesten, verbranden.

they didn't understand it, they didn't go to school --

Ze begrepen het niet, ze hadden geen opleiding.

I packed it.

Ik verpakte het.

And that is me, going to, hurrying to Uganda,

Dat ben ik die zich naar Oeganda haast.

to try to save that 4,000 material,

Ik trachtte 4.000 specimen te redden,

with people carrying them on the bikes, bicycles.

met mensen die ze per fiets vervoerden.

And after that, we succeeded.

We waren succesvol.

I housed that 4,000 material at the herbarium of Makerere University.

Ik bracht die 4.000 specimen onder in het herbarium van Makerere-universiteit.

And after the war, I have been able to bring it back home,

Na de oorlog was ik in staat het naar huis terug te brengen

so that we continue our studies.

zodat we onze studies konden voortzetten.

The second war came while we didn't expect it.

De tweede oorlog kwam onverwacht.

With friends, we had been sitting and watching match football,

Met vrienden zaten we voetbal te kijken

and having some good music with WorldSpace radio,

en goede muziek te luisteren op radio Worldspace,

when it started, I think.

toen het begon, denk ik.

So, it was so bad.

Het was zo erg.

We heard that now from the east again the war started,

We hoorden nu dat vanuit het Oosten de oorlog weer begon,

and it's going fast.

en het ging hard.

This time I think Kabila will go in place of, as he did with Mobutu.

Ik dacht: nu zal met Kabila hetzelfde gebeuren als hij met Mobutu deed.

And the reserve was a target to the rebels.

Het reservaat was doelwit van de rebellen.

Three different movements and two militia acting in the same area

Drie verschillende bewegingen en twee milities, in hetzelfde gebied,

and competing for natural resources.

vechtend om de natuurlijke bronnen.

And there was no way to work.

Werken was onmogelijk.

They destroy everything.

Ze verwoestten alles.

Poaching -- oh, no way.

Stropen -- ongelofelijk...

And that's the powerful men. We have to meet and to talk to them.

Dat zijn de machtige mannen waarmee we moesten praten.

What's the regulation of the reserve

Wat zijn de regels van het reservaat

and what is the regulation of the parks?

en de regels van de parken?

And they can't do what they are doing.

Wat ze deden kon niet.

So we went to meet them.

Dus gingen we met ze praten.

That is Coltan extraction, gold mining.

Dat is winning van Coltan en goudwinning.

So, we started talking with them,

Dus vertelden we ze

convincing them that we are in a protected area.

dat ze in een beschermd gebied waren.

There are regulations

Er is regelgeving

that it's prohibited to do logging, mining and poaching, specifically.

dat het verboden is hout te kappen, mijnbouw te plegen en te stropen.

But they said, "You guys,

Maar ze zeiden: "Mensen toch,

you think that soldiers who are dying are not important,

jullie denken dat soldaten die sterven

and your animals you are protecting are most important.

minder belangrijk zijn dan jullie dieren.

We don't think so.

Wij denken dat niet.

We have to do it, because to let our movement advance."

We moeten het doen om onze beweging vooruit te helpen."

I say, "No way, you are not going to do it here."

Ik zei: "Geen sprake van, dat doe je hier niet."

We started talking with them and I was negotiating.

We praatten met ze en ik was aan het onderhandelen.

Tried to protect our equipment, tried to protect our staff

Ik probeerde onze uitrusting te beschermen en onze staf,

and the villages of about 1,500 people.

en de dorpen met zo'n 1.500 mensen.

And we continued.

We gingen door.

But I was doing that, negotiating with them.

Maar terwijl ik met ze onderhandelde,

Sometimes we are having meeting

hadden we soms ontmoetingen

and they are talking with Jean-Pierre Bemba,

waarbij zij spraken met Jean-Pierre Bemba,

with Mbusa Nyamwisi, with Kabila, and I'm there.

met Mbusa Nyamwisi, met Kabila, waar ik bij zat.

Sometimes, they talk to my own language, that is, Lingala.

Soms spraken ze in mijn eigen taal, Lingala.

I hear it and what strategy they are doing, what they are planning.

Ik hoorde welke strategieën ze hadden, wat ze voorbereidden.

Sometimes, they are having a helicopter

Soms kwam een helikopter

to supply them with ammunition and so on.

om ze ammunitie te brengen en zo.

They used me to carry that, and I was doing counting,

Zij lieten mij dit dragen, en ik telde

what comes from where, and where, and where.

en hield bij waar alles vandaan kwam.

I had only this equipment -- my satellite phone, my computer

Ik had alleen maar een satelliettelefoon, mijn computer

and a plastic solar panel -- that I hide it in the forest.

en een plastic zonnepaneel, die ik verstopte in het bos.

And every time, daily, after we have meeting,

Elke dag, nadat we onze ontmoeting hadden,

what compromise we have, whatever,

welk compromis we ook hadden,

I go, I write a short email, send it.

ging ik een korte e-mail schrijven

I don't know how many people I had on my address.

en verstuurde hem naar alle mensen in mijn adresboek.

I sent the message: what is going about the progress of the war

Berichtte ze wat er gebeurde in de voortgang van de oorlog

and what they are planning to do.

en wat ze van plan waren.

They started suspecting that what we do on the morning,

Ze werden achterdochtig toen ze merkten dat wat er 's ochtends

and the afternoon, it's on the news, BBC, RFI.

besproken was, 's middags op het nieuws was -- BBC, RFI.

(Laughter)

(Gelach)

Something might be going on.

Iets klopte er niet.

And one day, we went for a meeting.

Op een dag troffen we elkaar.

(Applause)

(Applaus)

Sorry.

Sorry.

One day, we went to meet the Chief Commander.

Op een dag gingen we naar de hoofdcommandant.

He had the same iridium cell phone like me.

Hij had hetzelfde iridium mobieltje als ik.

And he asked me, "Do you know how to use this?"

Hij vroeg me: "Weet je hoe dit werkt?"

I said, "I have never seen it.

Ik zei: "Heb ik nooit gezien.

(Laughter)

(Gelach)

I don't know."

Ik weet het niet."

And I had mine on my pocket.

Ik had het mijne in mijn zak zitten.

So, it was a chance that they trusted me a lot.

Dus ik gokte erop dat ze me vertrouwden,

They didn't -- they was not looking on me.

en dat ze me niet zouden fouilleren.

So I was scared.

Dus ik was bang.

And when we finished the meeting, I went to return it in the forest.

Toen we klaar waren, ging ik het terugleggen in het bos.

And I was sending news, doing whatever,

Ik verstuurde het nieuws over, wat dan ook,

reporting daily to the U.N., to UNESCO, to our institution in New York,

dagelijks naar de V.N., UNESCO, ons instituut in New York

what have been going.

over wat er zich afspeelde.

And for that, they have been having big pressure to leave, to free the area.

Daardoor werden ze onder grote druk gezet om het gebied te verlaten.

Because there was no way --

Want het was onmogelijk

whatever they do, it's known the same time.

dat alles wat ze doen meteen bekend is.

During the first two rebellions, they killed all animals in the zoo.

Gedurende de eerste twee opstanden, doodden ze alle dieren in de dierentuin.

We have a zoo of 14 Okapis, and one of them was pregnant.

We hadden 14 Okapi's, waarvan er eentje zwanger was.

And during the war, after a week of heavy war, fighting in the area,

Na een week van hevige gevechten in het gebied,

we succeeded: we had the first Okapi.

hadden we succes -- we hadden de eerste Okapi.

This is the only trouser and shirt remind me of this.

Dit zijn de enige broek en shirt die ik had.

This is not local population, this is rebels.

Dit is geen plaatselijke bevolking, dit zijn rebellen.

They are now happy sending the news

Ze brachten hier verheugd het nieuws

that they have protected the Okapi with the war,

dat ze de Okapi beschermd hadden met de oorlog,

because we sent the news that they are killing

omdat wij het nieuws verspreidden dat ze overal

and poaching everywhere.

moordden en stroopten.

After a week, we celebrated the birthday of that Okapi,

Een week nadat we de geboorte van de Okapi vierden,

they killed an elephant, just 50 meters to the area

doodden ze een olifant, net 50 meter van de plek

where the zoo, where Okapi was born.

waar de Okapi was geboren in de dierentuin.

And I was mad.

Ik was woedend.

I oppose it -- that they are now going to dissect it,

Ik was er tegen dat ze hem zouden ontleden

until I do my report and then I see the Chief Commander.

voor ik mijn rapport klaar had en de Commandant had gesproken.

And I succeeded.

Dat lukte me.

The elephant just decayed and they just got the tusks.

De olifant rotte weg en zij kregen enkel de slagtanden.

What we are doing after that -- that was the situation of the war --

Na dit alles moesten we deze oorlogssituatie

we have to rebuild.

gaan herbouwen.

I had some money. I was paid 150 dollars.

Ik had wat geld -- 150 dollar salaris.

I devoted half of it to rebuild the herbarium,

Met de helft daarvan herbouwde ik het herbarium,

because we didn't have good infrastructure to start plants.

want we hadden geen goede infrastructuur voor plantstudie.

Wildlife Conservation Society more dealing with plants.

Wildlife Conservation Society is meer met planten bezig.

I started this with 70 dollars,

Ik startte dit met 70 dollar

and start fundraising money to where I've been going.

en begon met geld inzamelen waar ik maar heenging.

I had opportunity to go all over,

Ik had de kans om overal heen te gaan

where herbarium for my African material is.

waar er herbaria zijn voor mijn Afrikaanse materiaal.

And they supported me a bit, and I built this.

Ze steunden me een beetje en ik bouwde dit.

Now, it's doing work to train young Congolese.

Nu worden hier jonge Congolezen getraind.

And also, what one of the speciality we are doing,

Tevens is een van onze specialiteiten

my design is tracking the global warming effect on biodiversity,

het volgen van de effecten van opwarming op biodiversiteit,

and what the impacts of the Ituri Forest is playing to uptake carbon.

en welke rol het Ituriwoud speelt in het opnemen van koolstof.

This is one of the studies we are doing on a 40-hectare plot,

Dit is een van de studies die we doen op 40 hectare grond,

where we have tagged trees and lianas from one centimeters,

waar we bomen en lianen dikker dan 1 cm. hebben gemerkt

and we are tracking them.

en we volgen ze.

We have now data of about 15 years,

We hebben nu data over ongeveer 15 jaar,

to see how that forest is contributing to the carbon reductions.

die laten zien hoe het bos bijdraagt aan de koolstofreducties.

And that is -- I think it's difficult for me.

Dat is -- dit is erg moeilijk voor me.

This is a very embarrassing talk, I know.

Dit is een erg genante talk --

I don't know where to start, where to finish it.

Ik weet niet waar te beginnen en te eindigen.

When I was thinking to come here,

Toen ik me hierop voorbereidde,

what best title I wanted to say to my talk, I didn't find this.

kon ik geen goede titel bedenken voor mijn talk.

But now I think that I would have titled it, "The Language of Guns."

Maar nu denk ik dat ik het zou noemen: "De taal van geweren".

Where are you people?

Waar zijn jullie allemaal?

Now we are talking about reconstitution, rebuild Africa.

We praten nu over het herbouwen van Afrika.

But is gun industries a tool to rebuild, or is it a game?

Maar is de wapenindustrie een middel voor heropbouw, of een spelletje?

I think we see the war like a game --

Ik geloof dat we oorlog als een spelletje zien --

like soccer, football.

zoals voetbal.

Everybody is happy, but see what it's doing,

Iedereen is blij, maar kijk wat het aanricht,

see what is going in Darfur.

kijkt wat er gebeurt in Darfur.

Now we say, oh, my God.

Nu zeggen we: O, mijn God.

See what the wars in Rwanda.

Kijk naar de oorlog in Rwanda.

That's because of the language of guns.

Veroorzaakt door de taal van geweren.

I don't think that someone may blame Google,

Ik denk niet dat iemand Google kan beschuldigen,

because it's doing the right things,

want ze doen het juiste,

even if people like Al-Qaeda are using Google

zelfs als mensen van Al-Qaida Google gebruiken

to connect between them.

om elkaar te spreken.

But it's serving millions for the best.

Maar het verleent een enorme dienst aan miljoenen.

But what is doing with gun industries?

Maar wat doet de wapenindustrie?

Thank you.

Dank je wel.

(Applause)

(Applaus)

Chris Anderson: Thank you, thank you.

Chris Anderson: Dank je. Dank je.

Just wait over there.

Wacht hier even.

It's an amazing story.

Het is een verbazingwekkend verhaal.

I suspect a lot of people here have the same question I have.

Ik vermoed dat een hoop mensen hier met dezelfde vraag zitten als ik.

How can we help you?

Hoe kunnen we je helpen?

Corneille Ewango: That's really embarrassing questions.

Corneille Ewango: Dat is een heel genante vraag.

I think that now I feel nervous.

Ik ben nu heel nerveus.

And I think, helping us, people are acting sometimes by ignorance.

Ik denk dat mensen soms handelen vanuit onwetendheid.

I did it myself.

Ik heb het zelf gedaan.

If I know when I was young,

Als ik geweten had, toen ik jong was,

that [by] killing an elephant, I'm destroying biodiversity,

dat door olifanten te doden, ik biodiversiteit vernietigde,

I would not have done it.

dan had ik het niet gedaan.

Many, many of you have seen the talents of Africans,

Velen van jullie hebben de talenten van Afrikanen gezien,

but there are few who are going to school.

maar weinigen gaan naar school.

Many are dying because of all those kind of pandemics,

Velen sterven door al die pandemieën: HIV, malaria,

HIV, malaria, poverty, not going to school.

armoede en gaan niet naar school.

What you can assist us, it's by building capacities.

Hoe je ons kunt helpen, is door capaciteiten te bouwen.

How many have got opportunity like me

Hoevelen hebben kansen zoals ik die had,

to go to U.S., do a master's?

om in de V.S. een masters te behalen.

And go -- now, I'm in the Netherlands to do a Ph.D.

Nu ben ik in Nederland om te promoveren.

But many of them are just here, because they don't have money.

Velen ontbreekt het gewoon aan geld.

And they can't go even to university.

Zij kunnen niet eens naar de universiteit.

They can't even attain the bachelor's degree.

Ze kunnen niet eens een bachelorgraad behalen.

Building capacities for the young generation

Capaciteiten bouwen voor jonge mensen,

is going to make a better generation

zal een betere generatie bouwen

and a better future tomorrow for Africa.

en een betere toekomst voor Afrika.

CA: Thank you, thank you.

CA: Dank je, dank je.

(Applause)

(Applaus)