Rev. Tom Honey: How could God have allowed the tsunami?

Vertaald door: Peter van Montfoort Nagekeken door: Pascal Lacroix

I am a vicar in the Church of England.

Ik ben predikant in de Church of England.

I've been a priest in the Church for 20 years.

Ik ben al twintig jaar priester in die kerk.

For most of that time, I've been struggling and grappling

Voor het grootste deel van die tijd heb ik geworsteld

with questions about the nature of God. Who is God?

met vragen over de aard van God. Wie is God?

And I'm very aware that when you say the word "God,"

Ik weet heel goed dat als je het woord God gebruikt

many people will turn off immediately.

de meeste mensen zich onmiddellijk afwenden.

And most people, both within and outside the organized church,

De meeste mensen, zowel binnen als buiten de georganiseerde kerk,

still have a picture of a celestial controller,

hebben nog een beeld van een hemelse bestuurder,

a rule maker, a policeman in the sky who orders everything,

een wetgever, een politieagent in de lucht die alles beveelt,

and causes everything to happen.

en oorzaak is van al dat gebeurt.

He will protect his own people,

Hij zal zijn eigen volk beschermen,

and answer the prayers of the faithful.

en de gebeden van gelovigen verhoren.

And in the worship of my church,

In de eredienst in mijn kerk

the most frequently used adjective about God is "almighty."

is "almachtige" het meest gebruikte adjectief voor God.

But I have a problem with that.

Maar ik heb daar moeite mee.

I have become more and more uncomfortable

Ik ben mij steeds ongemakkelijker gaan voelen

with this perception of God over the years.

met deze perceptie van God.

Do we really believe that God is the kind of male boss that we've been presenting

Geloven we echt dat God het soort mannelijke baas is die we voorgesteld hebben

in our worship and in our liturgies over all these years?

in onze verering en onze liturgieën gedurende al die jaren?

Of course, there have been thinkers

Natuurlijk, er zijn denkers geweest

who have suggested different ways of looking at God.

die andere manieren voorstellen om God te zien.

Exploring the feminine, nurturing side of divinity.

De vrouwelijke, koesterende kant van goddelijkheid verkennen.

Suggesting that God expresses Himself or Herself through powerlessness,

Suggereren dat God zichzelf kenbaar maakt door machteloosheid,

rather than power.

in plaats van macht.

Acknowledging that God is unknown and unknowable by definition.

Erkennen dat God per definitie onbekend en onkenbaar is.

Finding deep resonances with other religions and philosophies

Diepe weerklank vinden in andere religies en filosofieën

and ways of looking at life as part of what is a universal and global search for meaning.

en manieren om het leven te zien als deel van wat een universele en globale zoektocht naar zingeving is.

These ideas are well known in liberal academic circles,

Deze ideeën zijn welbekend in liberale academische kringen,

but clergy like myself have been reluctant to air them,

maar geestelijken zoals ikzelf zijn huiverig die te uiten,

for fear of creating tension and division in our church communities,

uit angst spanningen en verdeeldheid te creëren in kerkgemeenschappen;

for fear of upsetting the simple faith of more traditional believers.

uit angst het eenvoudige geloof van traditioneel gelovigen te verstoren.

I have chosen not to rock the boat.

Ik koos er voor geen onrust te zaaien.

Then, on December 26th last year, just two months ago,

Maar toen, op 26 december vorig jaar, nog maar twee maanden geleden,

that underwater earthquake triggered the tsunami.

veroorzaakte die aardbeving onderwater de tsunami.

And two weeks later, Sunday morning, 9th of January,

En twee weken later, op zondagmorgen 9 januari,

I found myself standing in front of my congregation --

vond ik mijzelf voor mijn congregatie staan --

intelligent, well meaning, mostly thoughtful Christian people --

intelligente, goedbedoelende, grotendeels bedachtzame christenen --

and I needed to express, on their behalf, our feelings and our questions.

en moest ik, namens hen, uitdrukking geven aan onze gevoelens en onze vragen.

I had my own personal responses, but I also have a public role,

Ik had mijn eigen persoonlijke antwoorden, maar ik heb ook een publieke rol,

and something needed to be said.

en er moest iets gezegd worden.

And this is what I said.

En dit is wat ik zei.

Shortly after the tsunami I read a newspaper article

Kort na de tsunami las ik een krantenartikel

written by the Archbishop of Canterbury -- fine title --

geschreven door de Aartsbisschop van Canterbury -- mooie titel --

about the tragedy in Southern Asia.

over de tragedie in Zuid-Azië.

The essence of what he said was this:

De essentie van wat hij zei was dit:

the people most affected by the devastation and loss of life

de mensen die het hardst getroffen zijn door de verwoesting en verlies van levens

do not want intellectual theories about how God let this happen.

verlangen geen intellectuele theorieën over hoe God dit kon laten gebeuren.

He wrote, "If some religious genius did come up with an explanation

Hij schreef, "Als een religieus genie met een verklaring zou komen

of exactly why all these deaths made sense,

precies waarom al deze doden zin hadden,

would we feel happier, or safer, or more confident in God?"

zouden we ons dan gelukkiger voelen, of veiliger, meer vertrouwend op God?"

If the man in the photograph that appeared in the newspapers,

Als de man op de foto die in de kranten verscheen,

holding the hand of his dead child was standing in front of us now,

de hand van zijn dode kind vasthoudend, nu voor ons zou staan,

there are no words that we could say to him.

zouden er geen woorden zijn die we hem konden zeggen.

A verbal response would not be appropriate.

Een gesproken reactie zou misplaatst zijn.

The only appropriate response would be a compassionate silence

De enige toepasselijke reactie zou een begripvol zwijgen zijn

and some kind of practical help.

en bepaalde praktische hulp.

It isn't a time for explanation, or preaching, or theology;

Het is geen moment voor uitleg, of preken, of theologie;

it's a time for tears.

het is een moment voor tranen.

This is true. And yet here we are, my church in Oxford,

Dit is waar. En toch staan wij hier, mijn kerk in Oxford,

semi-detached from events that happened a long way away,

gedeeltelijk los van gebeurtenissen die ver weg plaatsvonden,

but with our faith bruised.

maar met ons geloof beschadigd.

And we want an explanation from God.

En we willen een verklaring van God.

We demand an explanation from God.

We eisen een verklaring van God.

Some have concluded that we can only believe in a God who shares our pain.

Sommigen concludeerden dat we alleen in een God kunnen geloven die ons leed deelt.

In some way, God must feel the anguish, and grief,

Op een bepaalde manier moet God ons lijden voelen, ons verdriet

and physical pain that we feel.

en de fysieke pijn die we voelen.

In some way the eternal God must be able to enter into the souls of human beings

Op een bepaalde manier moet de eeuwige God in staat zijn de zielen van menselijke wezens binnen te gaan

and experience the torment within.

en de kwelling daarin te ondergaan.

And if this is true, it must also be that God knows the joy and exaltation

En als dat zo is, moet het ook zo zijn dat God de vreugde en verrukking

of the human spirit, as well.

kent van de menselijke geest.

We want a God who can weep with those who weep,

We willen een God die kan huilen met hen die huilen,

and rejoice with those who rejoice.

en zich verheugt met hen die zich verheugen.

This seems to me both a deeply moving and a convincing re-statement

Dat lijkt mij zowel een diep aangrijpende als overtuigende herbevestiging

of Christian belief about God.

van christelijk geloof in God.

For hundreds of years, the prevailing orthodoxy, the accepted truth,

Voor honderden jaren was de gangbare orthodoxie, de aanvaarde waarheid

was that God the Father, the Creator, is unchanging

dat God de Vader, de Schepper, onveranderlijk is

and therefore by definition cannot feel pain or sadness.

en daarom per definitie geen pijn of droefheid kan voelen.

Now the unchanging God feels a bit cold and indifferent to me.

Nu komt mij die onveranderlijke God nogal koud en onverschillig voor.

And the devastating events of the 20th century

En de verschrikkelijke gebeurtenissen van de twintigste eeuw

have forced people to question the cold, unfeeling God.

hebben mensen gedwongen de koude, ongevoelige God ter discussie te stellen.

The slaughter of millions in the trenches and in the death camps

De slachting van miljoenen in loopgraven en in vernietigingskampen

have caused people to ask, "Where is God in all this?

hebben mensen doen vragen, waar is God in dit alles?

Who is God in all this?"

Wie is God in dit alles?

And the answer was, "God is in this with us,

En het antwoord was, "God is hierin met ons,

or God doesn't deserve our allegiance anymore."

of God is onze trouw niet langer waard."

If God is a bystander, observing but not involved,

Als God een toeschouwer is, waarnemend maar niet betrokken,

then God may well exist, but we don't want to know about Him.

dan kan God wel bestaan, maar willen we niets van hem weten.

Many Jews and Christians now feel like this, I know.

Ik weet dat veel joden en christenen er nu zo over denken.

And I am among them.

En ik behoor daar ook toe.

So we have a suffering God --

Dus hebben we een lijdende God.

a God who is intimately connected with this world and with every living soul.

Een God, innig verbonden met deze wereld en met iedere levende ziel.

I very much relate to this idea of God.

Dit idee van God hang ik heel sterk aan.

But it isn't enough. I need to ask some more questions,

Maar het is niet genoeg. Ik moet nog wat vragen stellen,

and I hope they are questions that you will want to ask, as well,

en ik hoop dat dit vragen zijn die u ook wilt stellen,

some of you.

sommigen van u.

Over the last few weeks I have been struck by the number of times

Tijdens de laatste paar weken is mij opgevallen hoe vaak

that words in our worship have felt a bit inappropriate, a bit dodgy.

woorden in onze verering nogal ongepast leken, nogal netelig.

We have a pram service on Tuesday mornings for mums and their pre-school children.

We hebben een kinderdienst dinsdagsochtends voor moeders en hun kleuters.

And last week we sang with the children one of their favorite songs,

En vorige week zongen we met de kinderen één van hun favoriete liederen,

"The Wise Man Built His House Upon the Rock."

"De wijze mens bouwde zijn huis op de rots."

Perhaps some of you know it. Some of the words go like this:

Misschien kennen sommigen van u het. Sommige woorden luiden:

"The foolish man built his house upon the sand /

"De dwaze mens bouwde zijn huis op het zand/

And the floods came up / And the house on the sand went crash."

En de vloed kwam op / En het huis op het zand stortte in."

Then in the same week, at a funeral,

Daarna, in dezelfde week, op een begrafenis,

we sang the familiar hymn "We Plow the Fields and Scatter,"

zongen we de bekende psalm "We ploegen de akkers en zaaien",

a very English hymn.

een zeer Engelse psalm.

In the second verse comes the line, "The wind and waves obey Him."

In het tweede couplet komt de regel, "De wind en golven gehoorzamen hem."

Do they? I don't feel we can sing that song again in church,

Is dat zo? Ik geloof niet dat we dat nog kunnen zingen in de kerk,

after what's happened.

na al wat gebeurde.

So the first big question is about control.

Dus de eerste grote vraag is over bestuur.

Does God have a plan for each of us? Is God in control?

Heeft God een plan voor ieder van ons? Bestuurt God?

Does God order each moment? Does the wind and the waves obey Him?

Beveelt God ieder moment? Gehoorzamen de wind en de golven hem?

From time to time,

Soms hoort men christenen

one hears Christians telling the story of how God organized things for them,

vertellen over hoe God dingen voor ze georganiseerd heeft,

so that everything worked out all right --

zodat alles weer in orde kwam.

some difficulty overcome, some illness cured, some trouble averted,

Een probleem overwonnen, een ziekte genezen, een onheil afgewend,

a parking space found at a crucial time.

parkeerruimte gevonden op een cruciaal moment.

I can remember someone saying this to me,

Ik herinner me dat iemand me dit vertelde,

with her eyes shining with enthusiasm at this wonderful confirmation of her faith

met haar ogen stralend van enthousiasme over deze wonderbare bevestiging van haar geloof

and the goodness of God.

en de goedheid van God.

But if God can or will do these things --

Maar als God deze dingen kan of zal doen --

intervene to change the flow of events --

ingrijpen in het verloop van gebeurtenissen --

then surely he could have stopped the tsunami.

dan kon hij zeker de tsunami tegengehouden hebben.

Do we have a local God who can do little things like parking spaces,

Hebben we een plaatselijke God die kleine dingen als een parkeerplek kan doen,

but not big things like 500 mile-per-hour waves?

maar geen grote dingen zoals golven van 500 mijl per uur?

That's just not acceptable to intelligent Christians,

Dat is gewoon niet acceptabel voor intelligente christenen,

and we must acknowledge it.

en dat moeten we erkennen.

Either God is responsible for the tsunami,

Of God is verantwoordelijk voor de tsunami

or God is not in control.

of God bestuurt niet alles.

After the tragedy, survival stories began to emerge.

Na de tragedie kwamen de overlevingsverhalen.

You probably heard some of them:

Waarschijnlijk heeft u enkelen gehoord.

the man who surfed the wave,

De man, die op een golf surfde.

the teenage girl who recognized the danger

Het tienermeisje, dat het gevaar inzag

because she had just been learning about tsunamis at school.

omdat ze net over tsunami's geleerd had op school.

Then there was the congregation who had left their usual church building on the shore

En dan was er de congregatie, die hun gebruikelijke kerkgebouw op het strand verlieten

to hold a service in the hills.

om een dienst in de heuvels te houden.

The preacher delivered an extra long sermon,

De predikant gaf een extra lange preek,

so that they were still out of harm's way when the wave struck.

zodat ze nog buiten gevaar waren toen de golven toesloegen.

Afterwards someone said that God must have been looking after them.

Nadien zei iemand dat God voor ze gezorgd moest hebben.

So the next question is about partiality.

Dus gaat de volgende vraag over partijdigheid.

Can we earn God's favor by worshipping Him or believing in Him?

Kunnen we Gods gunst verdienen door hem te vereren of in hem te geloven?

Does God demand loyalty, like any medieval tyrant?

Eist God loyaliteit, net als iedere middeleeuwse tiran?

A God who looks after His own, so that Christians are OK,

Een God past op zijn eigen mensen, zodat christenen OK zijn,

while everyone else perishes?

terwijl ieder ander omkomt?

A cosmic us and them, and a God who is guilty of the worst kind of favoritism?

Een kosmisch wij en zij, en een God die schuldig is aan de slechtste vorm van voortrekkerij?

That would be appalling,

Dat zou afschuwelijk zijn,

and that would be the point at which I would hand in my membership.

en dat zou het punt zijn waarop ik mijn lidmaatschap opzeg.

Such a God would be morally inferior to the highest ideals of humanity.

Een dergelijke God zou moreel inferieur zijn aan de hoogste menselijke idealen.

So who is God, if not the great puppet-master or the tribal protector?

Dus wie is God, als hij niet de touwtjes in handen heeft, of zijn stam beschermt?

Perhaps God allows or permits terrible things to happen,

Misschien laat God verschrikkelijke dingen gebeuren,

so that heroism and compassion can be shown.

zodat heldhaftigheid en compassie getoond kan worden.

Perhaps God is testing us: testing our charity, or our faith.

Misschien test God ons: test hij onze naastenliefde, of ons geloof.

Perhaps there is a great, cosmic plan that allows for horrible suffering

Misschien is er een groot, kosmisch plan dat verschrikkelijk lijden toestaat

so that everything will work out OK in the end.

zodat tenslotte alles in orde zal komen.

Perhaps, but these ideas are all just variations on God controlling everything,

Misschien, maar deze ideeën zijn slechts variaties op een alles besturende God.

the supreme commander toying with expendable units in a great campaign.

De opperbevelhebber, die speelt met vervangbare eenheden in een grote campagne.

We are still left with a God who can do the tsunami and allow Auschwitz.

We blijven nog steeds zitten met een God die een tsunami kan doen en Auschwitz toestaat.

In his great novel, "The Brothers Karamazov," Dostoevsky gives these words to Ivan,

In zijn beroemde roman "De gebroeders Karamazov" geeft Dostojewsky Ivan deze woorden,

addressed to his naive and devout younger brother, Alyosha:

gericht aan zijn naïeve en vrome jongere broer, Alyosha:

"If the sufferings of children go to make up the sum of sufferings

"Als het lijden van kinderen deel uitmaakt van de som van het lijden

which is necessary for the purchase of truth,

die nodig is voor het verwerven van waarheid,

then I say beforehand that the entire truth is not worth such a price.

dan zeg ik bij voorbaat dat de hele waarheid zo'n prijs niet waard is.

We cannot afford to pay so much for admission.

We kunnen ons zoveel niet permitteren voor toelating.

It is not God that I do not accept.

Het is niet God die ik niet aanvaard.

I merely, most respectfully, return Him the ticket."

Ik moet enkel, met respect, hem het toegangsbewijs retourneren."

Or perhaps God set the whole universe going at the beginning

Of misschien zette God het hele universum in het begin in beweging

and then relinquished control forever,

en zag daarna voor altijd af van controle,

so that natural processes could occur, and evolution run its course.

zodat natuurlijke processen konden gebeuren, en evolutie kon plaatsvinden.

This seems more acceptable,

Dit lijkt meer acceptabel,

but it still leaves God with the ultimate moral responsibility.

maar laat nog steeds de ultieme morele verantwoording bij God.

Is God a cold, unfeeling spectator?

Is God een koude, ongevoelige toeschouwer?

Or a powerless lover, watching with infinite compassion

Of een machteloze vriend die met oneindig medelijden toeziet

things God is unable to control or change?

op dingen die God niet besturen of veranderen kan?

Is God intimately involved in our suffering,

Is God innig betrokken met ons lijden,

so that He feels it in His own being?

zodat hij het in zijn eigen wezen voelt?

If we believe something like this, we must let go of the puppet-master completely,

Als we in zoiets geloven, moeten we het idee de grote bestuurder laten varen,

take our leave of the almighty controller, abandon traditional models.

afscheid nemen van de almachtige heerser, traditionele modellen verlaten.

We must think again about God.

We moeten opnieuw over God denken.

Maybe God doesn't do things at all.

Misschien doet God helemaal niets.

Maybe God isn't an agent like all of us are agents.

Misschien is God niet een handelend persoon, zoals wij handelende personen zijn.

Early religious thought conceived God as a sort of superhuman person,

Vroege religieuze denkers beschouwden God als een bovenmenselijk wezen,

doing things all over the place.

dat overal en nergen dingen deed.

Beating up the Egyptians, drowning them in the Red Sea, wasting cities, getting angry.

De Egyptenaren verslaan, ze in de Rode Zee verdrinken, steden vernietigen, kwaad worden.

The people knew their God by His mighty acts.

De mensen kenden hun God door zijn machtige daden.

But what if God doesn't act? What if God doesn't do things at all?

Maar wat als God niets doet? Wat als God helemaal niets doet?

What if God is in things?

Wat als God in dingen is?

The loving soul of the universe.

De liefhebbende ziel van het universum.

An in-dwelling compassionate presence, underpinning and sustaining all things.

Een inwonende en betrokken aanwezigheid, alle dingen ondersteunend en voedend.

What if God is in things?

Wat als God in dingen is?

In the infinitely complex network of relationships and connections that make up life.

In het oneindig complexe netwerk van relaties en verbindingen die leven vormen.

In the natural cycle of life and death,

In de natuurlijke cyclus van leven en dood,

the creation and destruction that must happen continuously.

het scheppen en vernietigen dat eindeloos moet doorgaan.

In the process of evolution.

In het proces van evolutie.

In the incredible intricacy and magnificence of the natural world.

In de ongelovelijke ingewikkeldheid en grootsheid van de natuur.

In the collective unconscious, the soul of the human race.

In het collectieve onderbewustzijn, de ziel van het menselijk ras.

In you, in me, mind and body and spirit.

In u, in mij; hersens, lichaam en geest.

In the tsunami, in the victims. In the depth of things.

In de tsunami, in de slachtoffers. In het diepst van dingen.

In presence and in absence. In simplicity and complexity.

In aanwezigheid en afwezigheid. In eenvoud en complexiteit.

In change and development and growth.

In verandering en ontwikkeling en groei.

How does this in-ness, this innerness, this interiority of God work?

Hoe werkt dat in-zijn, die innerlijkheid, dat inwendig zijn van God?

It's hard to conceive, and begs more questions.

Het is moeilijk voor te stellen, en roept meer vragen op.

Is God just another name for the universe,

Is God slechts een andere naam voor het universum,

with no independent existence at all?

met helemaal geen onafhankelijk bestaan?

I don't know.

Ik weet het niet.

To what extent can we ascribe personality to God?

In hoeverre kunnen we God persoonlijkheid toeschrijven?

I don't know.

Ik weet het niet.

In the end, we have to say, "I don't know."

Uitendelijk moeten we toegeven, "Ik weet het niet."

If we knew, God would not be God.

Als we het zouden weten, zou God geen God zijn.

To have faith in this God

Geloof in deze God te hebben

would be more like trusting an essential benevolence in the universe,

zou meer lijken op vertrouwen in een noodzakelijke welwillendheid in het universum,

and less like believing a system of doctrinal statements.

en minder op geloof in een systeem van doctrinaire stellingen.

Isn't it ironic that Christians who claim to believe

Is het niet ironisch dat christenen die beweren te geloven

in an infinite, unknowable being

in een oneindig, onkenbaar wezen,

then tie God down in closed systems and rigid doctrines?

daarna God vastleggen in gesloten systemen en rigide doctrines?

How could one practice such a faith?

Hoe kan iemand zo'n geloof beoefenen?

By seeking the God within. By cultivating my own inwardness.

Door God binnenin te zoeken. Door mijn eigen innerlijkheid te cultiveren.

In silence, in meditation, in my inner space, in the me that remains

In stilte, in meditatie, in mijn innerlijke ruimte, in de ik die overblijft

when I gently put aside my passing emotions and ideas and preoccupations.

als ik mijn voorbijgaande gevoelens en ideeën en verlangens voorzichtig terzijde stel.

In awareness of the inner conversation.

In bewust zijn van de innerlijke conversatie.

And how would we live such a faith? How would I live such a faith?

En hoe zouden we zo'n geloof beleven? Hoe zou ik zo'n geloof beleven?

By seeking intimate connection with your inwardness.

Door intiem contact met uw innerlijk te zoeken.

The kind of relationships when deep speaks to deep.

Het soort verwantschap waar diep met diep spreekt.

If God is in all people, then there is a meeting place

Als God in alle mensen is, dan is er een ontmoetingsplaats

where my relationship with you becomes a three-way encounter.

waar mijn verwantschap met u een drievoudig ontmoeten wordt.

There is an Indian greeting, which I'm sure some of you know:

Er bestaat een Indiaanse groet, die sommigen van u zeker kennen:

"Namaste," accompanied by a respectful bow,

"Namaste," gepaard met een respectvolle buiging,

which, roughly translated means,

hetgeen losjes vertaald betekent

"That which is of God in me greets that which of God is in you."

"Dat wat van God is in mij, groet dat wat van God is in jou."

Namaste.

Namaste.

And how would one deepen such a faith?

En hoe zou men zo'n geloof verdiepen?

By seeking the inwardness which is in all things.

Door de innerlijkheid te zoeken die in alle dingen is.

In music and poetry, in the natural world of beauty

In muziek en poëzie, in de natuurlijke wereld van schoonheid

and in the small ordinary things of life,

in de kleine gewone dingen van het leven,

there is a deep, indwelling presence that makes them extraordinary.

is een diepe, inwonende aanwezigheid die ze buitengewoon maakt.

It needs a profound attentiveness and a patient waiting,

Het vereist een diepe oplettendheid en een geduldig wachten.

a contemplative attitude and a generosity and openness

Een beschouwende houding en ruimhartigheid en openheid

to those whose experience is different from my own.

naar degenen wiens ervaring verschilt van de onze.

When I stood up to speak to my people about God and the tsunami,

Toen ik opstond om mijn mensen toe te spreken over God en de tsunami,

I had no answers to offer them.

had ik ze geen antwoorden te bieden.

No neat packages of faith, with Bible references to prove them.

Geen nette bundels geloof, met Bijbelteksten om ze te bewijzen.

Only doubts and questioning and uncertainty.

Alleen twijfels en vragen en onzekerheid.

I had some suggestions to make --

Ik had wat suggesties te bieden --

possible new ways of thinking about God.

mogelijke nieuwe wegen om over God te denken.

Ways that might allow us to go on, down a new and uncharted road.

Wegen die ons in staat zouden stellen door te gaan, op een nieuwe onbekende weg.

But in the end, the only thing I could say for sure was, "I don't know,"

Maar tenslotte was het enige dat ik met zekerheid kon zeggen, "Ik weet het niet",

and that just might be the most profoundly religious statement of all.

en dat zou wel eens de diepste religieuze bewering van alles kunnen zijn.

Thank you.

Dank u.