How one tree grows 40 different kinds of fruit | Sam Van Aken

Translator: Sanda Aung Reviewer: Myo Aung

100 years ago,

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၁၀၀ တုန်းက

there were 2,000 varieties of peaches,

မက်မွန်သီး အမျိုးမျိုး ၂၀၀၀ ရှိခဲ့ကြပြီး၊

nearly 2,000 different varieties of plums

မက်မန်းသီး မျိုးစုံ ၂၀၀၀ ခန့်နဲ့

and almost 800 named varieties of apples growing in the United States.

အမည်အမျိုမျိုးရှိ ပန်းသီး ၈၀၀ နီးပါး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ ရှိခဲ့ကြပါတယ်။

Today, only a fraction of those remain,

ဒီနေ့ကျတော့ အဲဒါတွေထဲက အနည်းငယ်မျှသာ ကျန်ရစ်ခဲ့ကြပြီး

and what is left is threatened by industrialization of agriculture,

ကျန်ခဲ့တာတွေကလည်း လယ်ယာကို စက်မှုပုံစံ သွင်လာလို့ ခြိမ်းခြောက်ခံနေကြရတယ်၊

ရောဂါနှင့် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကလည်း အန္တရာယ်ပါ။

disease and climate change.

Those varieties that are threatened include the Blood Cling,

အဲဒီလို ပျောက်ဖို့ ခြိမ်းခြောက်ခံနေကြရတဲ့ အထဲမှာ Blood Cling ခေါ်

a red-flesh peach brought by Spanish missionaries to the Americas,

စပိန်သာသနာပြုများက အမေရိကကို ယူလာခဲ့ကြတဲ့ အနီရောင်အသားရှိတဲ့ မက်မွန်ပါတယ်၊

then cultivated by Native Americans for centuries;

အဲဒါကို အမေရိက တိုင်းရင်းသားတွေ ဓရာစုနှစ်ချီ စိုက်ပျိုးလာခဲ့ကြတယ်၊

an apricot that was brought by Chinese immigrants

တရုတ်ရွှေ့ပြောင်းလာခဲ့သူတွေ တရုတ်ဆီးသီးလည်း ပါခဲ့တယ်၊

who came to work on the Transcontinental Railroad;

တိုက်ကြီးကို ဖြတ်ပြီး ဆောက်လုပ်ခဲ့တဲ့ မီးရထားကို ဆောက်ဖို့ လာခဲ့ကြတာလေ။

and countless varieties of plums that originated in the Middle East

အရှေ့အလယ်က မူရင်းဖြစ်ခဲ့ပြီး အီတလီ၊ ပြင်သစ်နဲ့ ဂျာမန် ရွေ့ပြောင်းလာသူတွေ

and were then brought by Italian, French and German immigrants.

ယူလာခဲ့ကြတဲ့ မက်မန်းသီး မျိုးစုံလည်း အလားတူပါပဲ။

အဲဒီအမျိုးအစား တစ်ခုမှာမှ ဒီမှာပေါက်လေ့ကျ မဟုတ်ခဲ့ပါဘူး။

None of these varieties are indigenous.

In fact, almost all of our fruit trees were brought here,

တကယ်တော့ အသီးပင် အားလုံးနီးပါးကို အခြေားနေရာများမှ ဒီကို ယူဆောင်လာခဲ့ကြတာပါ။

including apples and peaches and cherries.

ပန်းသီး၊ မက်မွန်သီးနဲ့ချယ်ရီသီးတွေ အားလုံး အပါအဝင်ပါ။

အဲဒီလို စားစရာအသီးတွေကို ယူဆောင်လာမှုဟာ

So more than just food,

embedded within these fruit is our culture.

အဲဒီအသီးတွေနဲ့အတူ ယဉ်ကျေးမှုကိုလည်း ယူလာခဲ့ကြတာပါ။

၎င်းတို့ကို မက်မော စိုက်ပျိုးခဲ့ကြပြီး သိပ်ကို တန်ဖိုးထားခဲ့ကြလို့

It's the people who cared for and cultivated them,

who valued them so much that they brought them here with them

သူတို့နဲ့အတူ ဒီကို ယူဆောင်လာခဲ့ကြတာက

as a connection to their home,

သူတို့ရဲ့ ဇာတိနဲ့ ဆက်စပ်နေခဲ့လို့ပါ။

ဒါကြောင့်မို့လို့ ကျုပ်တို့ဟာ အဲဒါကို လက် ဆင့်ကမ်း ရရှိလျက် မျှဝေသုံးနိုင်ကြတာပါ။

and it's the way that they've passed them on and shared them.

In many ways, these fruit are our story.

ဒီအသီးတွေဟာ ကျုပ်တို့ရဲ့ ပုံပြင်တွေပါလို့ တောင် ပြောဆိုနိုင်ပါတယ်။

And I was fortunate enough to learn about it

ပြီးတော့ ကျနော်ဟာ ‘‘အသီးလေးဆယ် အပင်‘‘လို့ အမည်ပေးထားတဲ့

through an artwork that I created entitled the "Tree of 40 Fruit."

ကျနော်ကိုယ်တိုင် ဖန်တီးခဲ့တဲ့ အနုပညာ ကြောင့် ၎င်းတို့ကို အထူးပြု လေ့လာခဲ့သူပါ။

The Tree of 40 Fruit is a single tree

အသီးလေးဆယ် အပင် ဆိုပေမဲ့ အပင်က တပင်တည်းပါ၊

that grows 40 different varieties of stone fruit.

ဒါပေမဲ့ အမာစား အသီး အမျိုး ၄၀ ကို သီးနိုင်စွမ်း ရှိပါတယ်။

So that's peaches, plums, apricots, nectarines and cherries

အဲဒါကြောင့်မို့လို့ မက်မွန် မက်မန်း၊ တရုတ်ဆီးသီး၊ နက်တာရင်းနဲ့ ချယ်ရီသီးတွေ

တပင်တည်း အပေါ်မှာ သီးနိုင်ကြတာပါ။

all growing on one tree.

It's designed to be a normal-looking tree throughout the majority of the year,

အပင်ရဲ့ ဒီဇိုင်းက နှစ်ရဲ့ အများစုအချိန်မှာ ပုံမှန်မျိုးလိုဘဲ ထင်ရအောင် ပြုစုထားတယ်၊

until spring, when it blossoms in pink and white

နွေဦးအထိ၊ ပန်းရောင်နဲ့ အဖြူရောင် ပန်းတွေ မပွင့်ခင် အချိန်အထိပါ၊

and then in summer, bears a multitude of different fruit.

နွေရာသီရောက်တာနဲ့ များပြားပြီး မတူတဲ့ အသီးတွေ စသီးလာကြပါတော့တယ်။

I began the project for purely artistic reasons:

ဒီပရိုဂျက်ကို စစဉ်တုန်းက အနုပညာရှုထောင့် သက်သက်နဲ့ပါ-

I wanted to change the reality of the everyday,

နေ့စဉ်ဘဝရဲ့ အရှိတရားကို ပြောင်းလဲဖို့ စမ်းသပ်မှုပါ၊

and to be honest,

ရိုးရိုးသားသား ပြောရရင်၊

create this startling moment when people would see this tree

စိတ်ကူးက လူတွေက ဒီအပင်ကို မြင်ကြရတဲ့ အခါမှာ

blossom in all these different colors

ရောင်စုံ ပန်းတွေ ပွင့်လျက် ရှိနေတာကို

ပြီးတော့ ဒီလို မတူကွဲပြားတဲ့ အသီးမျိုးစုံ သီးနေတာ တွေ့ကြရမယ်။

and bear all of these different fruit.

ကျနော်ဟာ အသီး ၄၀ အပင်ကို အကိုင်းကို ဆက်ကူး ပေးတဲ့နည်းနဲ့ ဖန်တီးခဲ့တာပါ။

I created the Tree of 40 Fruit through the process of grafting.

I'll collect cuttings in winter, store them,

ကျနော်ဟာ ညှပ်ယူမယ့် အကိုင်းတွေကို ဆောင်းရာသီမှာ စုစည်းပြီး သိမ်းထားပါတယ်၊

and then graft them onto the ends of branches in spring.

နွေဦးတွင် အကိုင်းတွေရဲ့ အဆုံးပိုင်းမှာ ၎င်းတို့ကို ဆက်ကူးပေးတာပါ။

In fact, almost all fruit trees are grafted,

တကယ်တော့ အပင်တွေအားလုံးတို့ဟာ အကိုင်းဆက်ကူးထားတဲ့ ဟာတွေပါ၊

because the seed of a fruit tree is a genetic variant of the parent.

ဘာလို့လဲဆိုတော့ အပင်ရဲ့အစေ့ဟာ မိဘတွေရဲ့ မျိုးရိုးဗီဇ မူကွဲသဘောပါ။

So when we find a variety that we really like,

အဲဒါကြောင့် ကျုပ်တို့က သိပ်ကြိုက်တဲ့ အမျိုးအစားကို တွေ့တဲ့အခါမှာ၊

the way that we propagate it is by taking a cutting off of one tree

အဲဒါကို ပြန့်ပွားပေးတဲ့ နည်းက အပင်တပင်မှ ဖြတ်ယူလျက်

and putting it onto another --

နောက် တပင်ပေါ်မှာ ကူးဆက်ပေးခြင်းပါပဲ၊

which is kind of crazy to think

စဉ်းစားကြည့်ရင် ဘယ်လိုမှ မဖြစ်နိုင်စရာလို့ ထင်ရပေမဲ့၊

that every single Macintosh apple came from one tree

Macintosh apple တိုင်းဟာ အပင်တပင်တည်းဆီမှ လာတာပါ၊

that's been grafted over and over from generation to generation.

မျိုးဆက် တခုမှ နောက်တခုဆီကို ဆက်ကူးပေးလာခဲ့တဲ့ သဘောပါပဲ။

But it also means that fruit trees can't be preserved by seed.

ဒါပေမဲ့ သီးပင်တွေကို အစေ့များဖြင့် ထိန်းသိမ်းထားလို့ ရနိုင်တာလည်း မှန်ပါတယ်။

I've known about grafting as long as I can remember.

ဆက်ကူးရတဲ့ အလုပ်ကို ကျနော် မှတ်မိတာ မွေးကတည်းကပဲ ဆိုပါစို့။

My great-grandfather made a living grafting peach orchards

ကျုပ် ဘေးဟာ မက်မွန်ခြံဖြင့် အသက်မွေးခဲ့သူပါ။

in Southeastern Pennsylvania.

အရှေ့တောင် Pennsylvania မှာ ဖြစ်ခဲ့တယ်။

And although I never met him,

ကျနော်ဟာ သူ့ကို ဘယ်တုန်းကမှ မတွေ့ခဲ့ပေမဲ့၊

any time anyone would mention his name,

တခါတလေမှာ သူ့အမည်ကို တယောက်ယောက် ပြောဆိုရင်တော့၊

they were quick to note

လူတွေအားလုံးက အဲဒါဟာ အပင်တွေကို

that he knew how to graft as if he had a magical or mystical capability.

ဘယ်လို ဆက်ကူးပေးရမှာကို သိခဲ့သူ ပြောဆိုကြပုံက မှော်ပညာကို တတ်သူလိုပါပဲ။

I decided on the number 40 for the Tree of 40 Fruit

ကျနော်က အသီး ၄၀ အပင်ကို ဆုံးဖြတ်ခဲ့တာက

because it's found throughout Western religion

အဲဒီဂဏန်းကို အနောက်တိုင်း ယဉ်ကျေးမှုထဲမှာ တွေ့ရတတ်လို့ရယ်၊

as not the quantifiable dozen and not the infinite

ရေလို့ရတဲ့ ဒါဇင်လည်း မဟုတ်၊ မရေ နိုင်တဲ့ ကြီးမားတဲ့ ဂဏန်းလည်း မဟုတ်၊

but a number that's beyond counting.

ဒါပေမဲ့ ရေတွက်နေကျ ဘောင်ကို ကျော်နေတဲ့ ဂဏန်းမို့လို့ပါ။

It's a bounty or a multitude.

ပြည့်စုံမှု တနည်း များပြားမှု သဘောကိုဆောင်ပါတယ်။

But the problem was that when I started,

ဒါပေမဲ့ စစချင်း ကျနော် ရင်ဆိုင်ရတဲ့ ပြဿနာက

I couldn't find 40 different varieties of these fruit,

၄၀ အထိကို မျိုးစုံလှတဲ့ သီးပင်တွေကို ရှာမတွေ့နိုင်ခဲ့ခြင်းပါ၊

and this is despite the fact that I live in New York state,

နယူးယောက်ပြည်နယ်ဟာ လွန်ခဲ့တဲ့ ရာစုထဲတွင်

ခုနက ပြောပြခဲ့တဲ့ အသီးတွေအားလုံးကို

which, a century ago,

was one of the leading producers of these fruit.

ထုတ်လုပ်ရာတွင် နာမည်အကြီးဆုံး ဖြစ်ခဲ့တာတောင် မတွေ့နိုင်ခဲ့ပါ။

So as they were tearing out research orchards

ကြုံကြိုက်လို့ သုတေသနခြံထဲက အပင်တွေကို ရှင်းနေတုန်း

and old, vintage orchards,

ရှေးဟောင်း၊ အသက်ကြီးရင့်လှတဲ့ ခြံကြီးထဲတွင်

I would collect branches off them

၎င်းတို့ရဲ့ အကိုင်းတွေကို စုစည်းရယူနိုင်ခဲ့လို့

and graft them onto trees in my nursery.

ကိုယ်ပိုင် ပျိုးပင်များထဲက အပင်တွေ ပေါ်မှာ ဆက်ကူးပေးနိုင်ခဲ့တယ်။

So this is what the Tree of 40 Fruit look like when they were first planted,

အသီး ၄၀ အပင်တွေကို ပထမဦးဆုံး စိုက်ပေးခဲ့စဉ် ဒီလိုပုံစံမျိုးပါ၊

and this is what they look like six years later.

ဒါကျတော့ ခြောက်နှစ်အကြာ တွေ့မြင်ရပုံပါ။

This is definitely not a sport of immediate gratification --

ဒါဟာ ချက်ချင်း ဆုတံဆိပ် ရယူနိုင်တဲ့ အားကစားမျိုး လုံးဝ မဟုတ်ပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

It takes a year to know if a graft has succeeded;

ကိုယ် ဆက်ကူးပေးလိုက်တာ အောင်မြင်သလား ဆိုတာကို သိရဖို့ တစ်နှစ်စောင့်ရပါတယ်။

it takes two to three years to know if it produces fruit;

ပြီးတော့ အသီးကော သီးပါမလား ဆိုတာကို သိရဖို့ နှစ်နှစ်သုံးနှစ် ကြာပါတယ်။

and it takes up to eight years to create just one of the trees.

ပြီးတော့ ဒီလို အပင်တပင်ကို ဖန်တီးဖို့ ရှစ်နှစ် အချိန်ပေးရပါတယ်။

Each of the varieties grafted to the Tree of 40 Fruit

ဆက်ကူး ဖန်တီးပေးလိုက်တဲ့ အသီး 40 အပင်တိုင်းဟာ

has a slightly different form and a slightly different color.

ပုံစံအရ၊ အရောင်အရ တခုနဲ့တခု မတူ ကွဲပြားကြတယ်။

And I realized that by creating a timeline of when all these blossomed

ဒါနဲ့ ကျနော် နားလည်မိတာက ၎င်းတို့ရဲ့ ပန်းပွင့်ချိန်ကို အချိန်ကာလအရ

in relationship to each other,

ညှိကိုက်ပေးခြင်းဖြင့် အပင်တွေ

I can essentially shape or design how the tree appears during spring.

နွေဦးမှာ ဘယ်လိုပုံစံမျိုး တွေ့မြင်ရမှာကို စီစဉ်ဖန်တီးပေးနိုင်ပါတယ်။

And this is how they appear during summer.

ဒါက ၎င်းတို့ နွေရာသီမှာ တွေ့မြင်ရပုံပါ။

They produce fruit from June through September.

၎င်းတို့ဟာ အသီးတွေကို ဇွန်လကနေ စက်တင်ဘာလ အထိ သီးပေးကြတယ်။

First is cherries, then apricots,

ချယ်ရီသီးဖြင့် စလျက်၊ တရုတ်ဆီးသီး၊

Asian plums, nectarines and peaches,

အာရှ မက်မန်းသီး၊ နက်တာရင်းများနဲ့ မက်မွန်သီးတွေပါ၊

and I think I forgot one in there, somewhere ...

အဲဒီထဲက တခုခုကို ပြဖို့ မေ့သွားတယ် အထဲတနေရာမှာပါ...

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Although it's an artwork that exists outside of the gallery,

ဒါက အနုပညာလက်ရာ ဆိုပေမဲ့ ပြခန်းမလို လမ်းပေါ်မှာပါ၊

as the project continues,

ပရိုဂျက်ကို ဆက်လုပ်ကိုင်နေလို့

it's been conservation by way of the art world.

ဒီလို အနုပညာ အကြောင်းကို ကမ္ဘာပေါ်မှာ ဆွေးနွေးမှု ရှိပါတယ်။

As I've been asked to create these in different locations,

အလားတူ တခြားနေရာ အမျိုးမျိုးမှာပါ ဖန်တီးပေးရန် တောင်းဆိုကြပါတယ်။

what I'll do is I'll research varieties

စပြီးလုပ်မှာက အဲဒီဒေသထဲမှာ မူရင်းပေါက်ရောက်ခဲ့တာတွေ

that originated or were historically grown in that area,

သမိုင်းစဉ်အရ ပေါက်ခဲ့တာတွေကို စူးစမ်းလေ့လာကြည့်ပါမယ်၊

I'll source them locally and graft them to the tree

ကျနော်ကိုယ်တိုင် အဲဒါတွေကို ဒေသထဲမှာ ဆက်ကူးပေးသွားရင်း

so that it becomes an agricultural history of the area where they're located.

သူတို့ ဒေသရဲ့ လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး သမိုင်းလို ဖြစ်လာဖို့အတွက်ပါ။

And then the project got picked up online,

ဒါနဲ့ ဒီပရိုဂျက်ဟာ အွန်လိုင်း ပေါ်ကို ရောက်လာတယ်၊

which was horrifying and humbling.

အဲဒါဟာ ထိတ်လန့်စရာ ဖြစ်ခဲ့သလို အားကျစရာလည်း ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

The horrifying part was all of the tattoos that I saw

ထိတ်လန့်ခဲ့ရတဲ့ အပိုင်းက အသီး ၄၀ အပင် တွေကို ဆေးမင်ထိုးထားတဲ့

of images of the Tree of 40 Fruit.

လူတွေကြောင့်ပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

အဲဒါမြင်မိတော့ "လူတွေ ကိုယ်ခန္ဓာကိုယ်မှာ ဘာဖြစ်လို့ အဲဒါကို လုပ်ကြတာလဲ" မေးမိတယ်။

Which I was like, "Why would you do that to your body?"

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And the humbling part was all of the requests that I received

အားကျစရာ အပိုင်းက ကျနော် ရရှိခဲ့တဲ့ တောင်းဆိုချက် စာတွေပါ၊

from pastors, from rabbis and priests

သင်းအုပ်ဆရာတွေ၊ ဂျူးဓမ္မရာများနဲ့ ဘုန်းတော်ကြီးများတို့က

who asked to use the tree as a central part within their service.

သူတို့ရဲ့ ဘာသာရေး အခမ်းအနားရဲ့ ဟိုချက်အဖြစ် သုံးချင်ခဲ့ကြတယ်။

And then it became a meme --

အဲဒီလို မကြာမကြာ အမေးခံရတော့

and the answer to that question is "I hope not?"

"အဲဒီလို မမျှော်လင့်မိပါဘူး" လို့ ဖြေခဲ့ရတယ်။

[လက်ထပ်ပွဲကို အသီး ၄၀ ပင်နဲ့ စိတ်ကူးလို့ ရနိုင်မလား။]

[Is your marriage like the Tree of 40 Fruit?]

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Like all good memes,

ဒါပေမဲ့ အဲဒီလို ကျော်ဇော်မှုကြောင့်

this has led to an interview on NPR's "Weekend Edition,"

NPR ရဲ့ "Weekend Edition" မှာ အင်တာဗျူး လုပ်ခံခဲ့ရပါတယ်၊

and as a college professor, I thought I peaked --

ကောလိပ်ပါမောက္ခ တဦးအနေနဲ့ ဒါဟာ ကိုယ့်အောင်မြင်မှုရဲ့

like, that was the pinnacle of my career --

အထွပ်အထိပ်ဘဲလို့ စဉ်းစားမိခဲ့တယ်--

but you never know who's listening to NPR.

ဒါပေမဲ့ NPR ကို ဘယ်သူတွေ နားထောင်ခဲ့မှန်း ဘယ်သိနိုင်ပါမလဲ။

And several weeks after the NPR interview,

NPR အင်တာဗျူး နောက်ပိုင်း ရက်သတ္တပါတ် အနည်းငယ် အကြာတွင်၊

I received an email from the Department of Defense.

ကျနော့်ဟာ ကာကွယ်ရေးဦးစီးဌာနထံမှ အီးမေးလ် ဝင်လာပါတယ်။

The Defense Advanced Research Project Administration invited me

ကာကွယ်ရေး အဆင့်မြင့် သုတေသန ပရိုဂျက် ဌာနက ကျနော့်ကို ဖိတ်ကြားခဲ့ပါတယ်။

to come talk about innovation and creativity,

ကျနော်ရဲ့ ဆန်းသစ်တီထွင်မှုတွေ အကြောင်းကို ဆွေးနွေးရန် အတွက်တဲ့၊

and it's a conversation that quickly shifted to a discussion of food security.

အဲဒီ ဆွေးနွေးမှုဟာ ခဏလေးအတွင်းမှာကို အစာ ရေစာ လုံခြုံမှု ဆွေးနွေးပွဲ ဖြစ်လာတယ်။

You see, our national security is dependent upon our food security.

ကျုပ်တို့ရဲ့ အမျိုးသားလုံခြုံမှုဟာ အစားအစာ လုံခြုံမှုအပေါ်မှာ မူတည်နေပါတယ်။

အခုတော့ ကျုပ်တို့ ကောက်စပါး တစ်ခုချင်းစီ ကိုသာ အဓိကထား စိုက်ပျိုးနေကြတော့

Now that we've created these monocultures

that only grow a few varieties of each crop,

ကောက်စပါး တစ်ခုထဲက အမျိုးအစား အချို့ကိုသာ စိုက်ပျိုးနေကြပါတယ်။

if something happens to just one of those varieties,

တကယ်လိုများ အဲဒီ ကောက်စပါးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တခုခု ဖြစ်လာခဲ့ရင်ကော၊

it can have a dramatic impact upon our food supply.

ကျုပ်တို့ရဲ့ စားနပ်ရိက္ခါဆိုင်ရာ ပြဿနာကို အကြီးအကျယ် ထိခိုက်စေနိုင်ပါတယ်။

And the key to maintaining our food security

ကျုပ်တို့ စားနပ်ရိက္ခာ လုံခြုံမှုကို ထိန်းသိမ်းထားဖို့ သော့ချက်က

is preserving our biodiversity.

ကျုပ်တို့ရဲ့ မတူကွဲပြားတဲ့ ဇီဝမျိုးစုံကို ထိန်းသိမ်း ထားရန်ပါပဲ။

100 years ago, this was done by everybody that had a garden

လွန်ခဲ့တဲ့ ရာစုတုန်းက အဲဒါကို လူတိုင်းက သူတို့ရဲ့ ခြံထဲမှာ

or a small stand of trees in their backyard,

အိမ်နောက်ဘက်ရှိ သိပ်မများလှတဲ့ အပင်များရဲ့ အကူအညီဖြင့်

and grew varieties that were passed down through their family.

အသီးအနှံအမျိုးမျိုးကို မိသားစု အဆက်ဆက် စိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်ခဲ့ကြတယ်။

These are plums from just one Tree of 40 Fruit in one week in August.

ဒါက အသီး ၄၀ တပင်တည်းထံမှ ဩဂုတ်လရဲ့ တစ်ပတ်မှာ ရရှိခဲ့တဲ့ မက်မန်းသီးပါ။

Several years into the project,

ပရိုဂျက်ကို နှစ်များစွာကြာ လုပ်လာခဲ့ရာ

I was told that I have one of the largest collections of these fruit

အရှေ့အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အတွင်းမှာ

in the Eastern United States,

ဒီအသီးများရဲ့ အကြီးမားဆုံး စုစည်းထားမှုဟာ

which, as an artist, is absolutely terrifying.

ကျနော့်ဆီမှာ ရှိနေတာ သိလာရတော့ မယံနိုင်အောင် ထိတ်လန့်ခဲ့ရပါတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

တကယ်တော့၊ ကျနော့်ဆီမှာ ရှိတာတွေဟာ ဘာတွေမှန်း မသိခဲ့လို့ပါ။

But in many ways, I didn't know what I had.

I discovered that the majority of the varieties I had

ကျနော်ထံက အသီးအမျိုးအစား အများစုတို့ဟာ

ဘိုးစဉ်ဘောင်စဉ် အမျိုးအစား ဖြစ်ကြမှန်း သိလာရတယ်၊

were heirloom varieties,

so those that were grown before 1945,

၁၉၄၅ ခုနှစ် မတိုင်မီ စိုက်ပျိုးခဲ့ကြတဲ့ ဟာတွေပါ၊

which is seen as the dawn of the industrialization of agriculture.

စိုက်ပျိုးမှုထဲ စက်မှုလုပ်ငန်းက လွှမ်းမိုး တော့တဲ့ အာရုဏ်ဦး အချိန်ကပါ။

Several of the varieties dated back thousands and thousands of years.

မျိုးကွဲ တော်တော်များများဆိုရင် နှစ်ပေါင်း ထောင်နဲ့ချီ ကြာနေခဲ့ကြပါပြီ။

And finding out how rare they were,

အဲဒါတွေ အဲဒီလောက်ထိ ရှားပါးကြတာကို သိလာရတဲ့ နောက်မှာ

ကျနော်ဟာ ၎င်းတို့ကို ထိန်းသိမ်းထားရေး ကိစ္စကိုပဲ တချိန်လုံး စဉ်းစားလာတော့တယ်၊

I became obsessed with trying to preserve them,

အဲဒါအတွက် အနုပညာက မောင်းနှင်အား ဖြစ်လာပါတယ်။

and the vehicle for this became art.

I would go into old, vintage orchards before they were torn out

ကျနော်ဟာ ရှေးဟောင်းခြံတွေကို ဖျက်ဆီး မပစ်ခင် အရောက်သွားပြီး

and I would save the bowl or the trunk section

အကိုင်ကြီး ဒါမှမဟုတ် ပင်စည်အပိုင်းကို ဆက်ကူးလို့ ရနိုင်သေးတာကို

that possessed the original graft union.

ကယ်ယူဖို့ ကြိုးစားခဲ့တယ်။

I started doing pressings of flowers and the leaves

ကျနော်ဟာ ပန်းတွေန့ အရွက်တွေကို ဖိသိပ်သိမ်းမှုကို စတင်ခဲ့တယ်

to create herbarium specimens.

အပင်မျိုးစိတ်တွေကို ဖန်တီးဖို့ပါ။

I started to sequence the DNA.

ကျနော်ဟာ DNA အစီအစဉ်ကို စတင်ခဲ့တယ်။

But ultimately, I set out to preserve the story

ဒါပေမဲ့ နောက်ဆုံးမှာတော့ ဒီလို ကြေးနီပြား စာတန်းဖြင့်

through these copper-plate etchings and letterpress descriptions.

ရေးသးဖေါ်ပြချက်များဖြင့် အဆုံးသတ်လာခဲ့တယ်။

To tell the story of the George IV peach,

George IV မက်မွန်ရဲ့ ဇာတ်လမ်းကို ပြောပြရန်၊

တချိန်တုန်းက နယူးယောက် စီးတီး အဆောက် အအုံ နှစ်ခု အကြားမှာ အမြစ်တွယ်ရပ်နေခဲ့ပြီး

which took root between two buildings in New York City --

someone walks by, tastes it,

တချို့က ဘေးမှ လျှောက်သွားခဲ့ကြတယ်၊ တချို့က မြည်းစမ်းခဲ့ကြတယ်၊

it becomes a major commercial variety in the 19th century

အဲဒါဟာ 19 ရာစုအတွင်း အရောင်းရဆုံး အမျိုးအစား ဖြစ်လာခဲ့တယ်၊

because it tastes just that good.

၎င်းရဲ့ အရသာက သိပ်ကို ကောင်းလွန်ခဲ့လို့ပါ။

Then all but vanishes,

အဲဒီနောက်မှာ အားလုံး ပျောက်ကွယ်သွားခဲ့တယ်၊

because it doesn't ship well

သင်္ဘောနဲ့ တင်ပို့ရာတွင် အဆင်မပြေလို့၊

and it doesn't conform to modern agriculture.

ခေတ်မီစိုက်ပျိုးရေးနည်းနဲ့ အံဝင်ခွင်မကျလို့ပါ။

But I realize that as a story, it needs to be told.

ဒါပေမဲ့ အဲဒီအကြောင်းကို ပုံပြင်အဖြစ် လူတွေကို ပြောပြသင့်တာ ကျနော် သိနားလည်တယ်။

And in the telling of that story,

အဲဒီလို ပုံပြင်ကို ပြောပြရာတွင်

it has to include the experience of being able to touch,

အဲဒါကို ထိတွေ့ စမ်းကြည့်မှုဆိုတဲ့ အတွေ့အကြုံ၊

အနံ့ခံကြည့်ဖို့နဲ့ အဲဒီအမျိုးအစားတွေကို စားသုံးမှုလည်း ပါရပါမယ်။

to smell and to taste those varieties.

So I set out to create an orchard

အဲဒီလိုနည်းဖြင့် ကျနော်ဟာ ခြံကို ဖန်တီးရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်၊

to make these fruit available to the public,

အဲဒီအသီးတွေကို အများပြည်သူတို့ မြည်းစမ်းကြည့်နိုင်ဖို့

and have the aim of placing them in the highest density of people

စိတ်ကူးကြည့်လို့ ရနိုင်မယ့်အထဲက လူတွေ အများဆုံး

that I could possibly find.

လည်ပတ်ကြတဲ့ နေရာမှာ ထားပေးရမယ်။

Naturally, I started looking for an acre of land in New York City --

နယူးယောက်စီးတီး ထဲက မြေတစ်ဧက လောက်ရှိမယ့် နေရာကို ရှာကြည့်နေခဲ့တယ်၊

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

which, in retrospect, seemed, like, rather ambitious,

လက်တွေ့တွင် လုံးဝမဖြစ်နိုင်တဲ့ ရဲဝံ့လှတဲ့ စိတ်ကူးဖြစ်နေလို့

and probably the reason why nobody was returning my phone calls or emails --

ကျနော့်ဖုန်း ဒါမှမဟုတ် အီးမေးလ်ကို ဖြေကြားလာသူ တစ်ဦးမှ မရှိခဲ့ပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

until eventually, four years later, I heard back from Governors Island.

လွန်ခဲ့တဲ့ လေးနှစ်တုန်းက Governors Island ထံမှ ပြန်ကြားလာတဲ့ အထိပါပဲ။

So Governors Island is a former naval base

Governors Island ဟာ ရေတပ်အခြေစိုက်စခန်းပါ၊

2000 ခုနှစ်နယူးယောက်စီးတီးထံ ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်တွင် ပြန်အပ်နှံလိုက်တယ်။

that was given to the City of New York in 2000.

အဲဒီကျွန်းဟာ အခုတော့ ဘာမှမရှိ သဘာဝပကတိ အတိုင်းရှိနေကာ

And it opened up all of this land

just a five-minute ferry ride from New York.

ဖယ်ရီနဲ့ဆို နယူးယောက်မြို့နဲ့ ငါးမိနစ် ခရီးမျှပါ။

And they invited me to create a project that we're calling the "Open Orchard"

သူတို့ကနေပြီး "Open Orchard" ဆိုတဲ့ ပရိုဂျက်ကို ဖန်တီးရန် အဆိုပြုလာတာပါ။

that will bring back fruit varieties

အဲဒီကျွန်းပေါ်မှာ တချိန်တုန်းက နယူးယောက်တွင်

that haven't been grown in New York for over a century.

ရာစုနှစ်ချီကြာ သီးခဲ့ကြတဲ့ အသီးတွေကို ပြန်ယူဆောင်ပေးမှာပါ။

Currently in progress,

လောလောဆယ်တွင် ရုပ်လုံးဖေါ်နေဆဲဖြစ်တဲ့

The Open Orchard will be 50 multigrafted trees

အဲဒီ Open Orchard တွင် ဆက်ကူးထားတဲ့ အပင် ၅၀ ရှိကြလျက်

that possess 200 heirloom and antique fruit varieties.

ရှေးဟောင်း အမွေအနှစ် အသီး အမျိုးအစား ၂၀၀ ပါဝင်ကြပါမယ်။

So these are varieties that originated or were historically grown in the region.

ဒီဒေသထဲက မူရင်းဖြစ်ခဲ့ပြီး သမိုင်းစဉ်အရ ပေါက်ခဲ့ကြတဲ့ အမျိုးအစားတွေပါ။

Varieties like the Early Strawberry apple,

Early Strawberry ပန်းသီးလို အမျိုးအစားပါ။

which originated on 13th Street and Third Avenue.

၁၃ လမ်းနဲ့ Third Avenue မှ မူရင်းအပင်ပါ။

Since a fruit tree can't be preserved by seed,

သီးပင်ကို အစေ့ဖြင့် ထိန်းသိမ်းထား မရနိုင်လို့

Open Orchard ဟာ ရှင်သန်နေတဲ့ မျိုးရိုးဗီဇဘဏ်နဲ့တူပါမယ်၊

The Open Orchard will act like a living gene bank,

တနည်းအားဖြင့် အဲဒီအသီးတွေရဲ့ မှတ်တမ်းတိုက်နဲ့ တူပါတယ်။

or an archive of these fruit.

Like the Tree of 40 Fruit,

အသီး ၄၀ အပင်လိုပဲ

ဒါဟာလည်း စမ်းသပ်တဲ့ သဘောပါပဲ။

it will be experiential;

it will also be symbolic.

ပြီးတော့ ထင်ရှားတဲ့ သင်္ကေတလည်း ဖြစ်ပါလိမ့်မည်။

Most importantly, it's going to invite people to participate in conservation

အရေးအကြီးဆုံး အချက်က လူတွေကို အစားအစာကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်မှုထဲ

လက်တွဲပါဝင်လာစေလျက် ပိုပြီး လေ့လာသင်ယူလာစေမှာပါ။

and to learn more about their food.

Through the Tree of 40 Fruit,

အသီး ၄၀ အပင်ကို အကြောင်းပြုပြီး

I've received thousands and thousands of emails from people,

ကျနော်ဟာ လူတွေ ထောင်ချီတို့ထံမှနေပြီး အီးမေးလ်တွေ ရရှိခဲ့ရာ

asking basic questions about "How do you plant a tree?"

အဓိကအကျဆုံး "အပင်တစ်ပင်ကို စိုက်ဖို့ ခင်ဗျားဘယ်လို စတင်ပါသလဲ" မေးကြပါတယ်။

With less than three percent of the population

စိုက်ပျိုးရေး လုပ်ငန်းနဲ့ တိုက်ရိုက် ဆက်စပ်နေတဲ့ လူဦးရေ

having any direct tie to agriculture,

သုံးရာခိုင်နှုန်းတောင် မရှိဘူးဆိုတော့၊

the Open Orchard is going to invite people

ကျုပ်တို့ရဲ့ Open Orchard ကနေပြီး

to come take part in public programming and to take part in workshops,

အများပြည်သူဆိုင်ရာ အစီအစဉ်များထဲနဲ့ အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲများထဲ ပါဝင်ကြရန်၊

to learn how to graft, to grow, to prune and to harvest a tree;

သစ်ပင်ကို စိုက်ရပုံ၊ ဆက်ကူးပေးရပုံနဲ့ ကြီးပြင်းအောင် လုပ်ပေးရပုံကို လေ့လာကြရန်၊

to take part in fresh eating and blossom tours;

လတ်ဆတ်တဲ့ အသီးတွေကို စားကြည့်တာ၊ ပန်းပွင့်မှု ခရီးစဉ်များထဲတွင်

to work with local chefs to learn how to use these fruit

ဒေသခံ စားဖိုးမှူးများနဲ့ လက်တွဲလျက် အဲဒီအသီးများ အသုံးပြုပုံကို လေ့လာရင်း

and to recreate centuries-old dishes

ရာစုနှစ်ချီ ဟင်းလျာများကို ဖန်တီးကြည့်ရန်

that many of these varieties were grown specifically for.

လက်ရှိ အသီးတွေ အဲဒီဟင်းလျာများထဲ သုံးပုံကို လေ့လာကြည့်ဖို့ပါ။

Extending beyond the physical site of the orchard,

ကျုပ်တို့ခြံရဲ့ ရုပ်ပိုင်းဘောကို ကျော်ပြီး ချက်ပြုတ်ရေး စာအုပ်ကိုပါ

it will be a cookbook that compiles all of those recipes.

ထုတ်ဝေဖို့ ရှိနေနရာ ချက်ပြုတ်နည်းတွေ အားလုံး ပါဝင်ကြပါမယ်။

It will be a field guide

၎င်းဟာ ကွင်းဆင်းလေ့လာရေး လမ်းညွှန်လည်း ဖြစ်ပါမယ်၊

that talks about the characteristics and traits of those fruit,

အဲဒီအသီး​များရဲ့ ဝိသေသလက္ခဏာများနဲ့ ပင်ကိုထူးခြားချက်များ၊

their origin and their story.

၎င်းတို့ရဲ့ မူလဇာတိနဲ့ သမိုင်းလည်း ပါရှိပါဦးမယ်။

Growing up on a farm, I thought I understood agriculture,

စိုက်ပျိုးရင်း ကြီးပြင်းလာခဲ့လို့ စိုက်ပျိုးရေးကို နားလည်တယ်လို့ ထင်ခဲ့တယ်၊

and I didn't want anything to do with it.

အဲဒါနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဆက်လုပ်စရာ ဘာမှ မရှိဘူးလို့ ထင်မှတ်ခဲ့တယ်။

So I became an artist --

အဲဒါနဲ့ ကျနော်ဟာ အနုပညာရှင်တစ်ဦးဖြစ်လာခဲ့တယ်--

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

But I have to admit that it's something within my own DNA.

ဒါပေမဲ့ ဒါဟာ ကျနော်ကိုယ်တိုင်ရဲ့ DNA နဲ့ တနည်းနည်းနဲ့ ဆက်စပ်နေပုံရပါတယ်။

And I don't think that I'm the only one.

ပြီးတော့ ဒီကိစ္စဲထဲမှာ ကျနော် တယောက်တည်း မဟုတ်ဘူးလို့ ထင်ပါတယ်။

100 years ago, we were all much more closely tied to the culture,

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် 100 တုန်းက ကျုပ်တို့အားလုံးဟာ ကျုပ်တို့ အစားအစာရဲ့

the cultivation and the story of our food,

ယဉ်ကျေးမှု၊ စိုက်ပျိုးမှုနဲ့ သမိုင်းစဉ်နဲ့ နီးကပ်စွာ ဆက်စပ်နေခဲ့ကြပါတယ်။

and we've been separated from that.

အခုတော့ ကျုပ်တို့ဟာ အဲဒါတွေထံမှ ခွဲခွာခံခဲ့ကြရတယ်။

The Open Orchard creates the opportunity

Open Orchard ဟာ ကျုပ်တို့ မသိကြတော့တဲ့

not just to reconnect to this unknown past,

အတိတ်နဲ့ ပြန်ဆက်သွယ်ဖို့ အခွင့်ကောင်းဖြစ်သလို

but a way for us to consider what the future of our food could be.

ကျုပ်တို့ အစားအစာရဲ့ အနာဂတ် ဘယ်လို ဖြစ် သင့်လဲ ပြန်စဉ်းစားဖို့ နည်းလမ်းလဲ ဖြစ်တယ်။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)