How Stress Drains Your Brain — and What To Do About It | Nicole Byers | TED

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

I came home from vacation recently, jet-lagged, tired,

နှောင့်နှေးတဲ့ ခရီးစဉ်တွေနဲ့ အိတ်တစ်အိတ် ပျောက်၊ ဂျီကျတဲ့ မူကြိုကျောင်းသားနဲ့

after delayed flights and a lost bag,

ကျွန်မနောက်က မလှမ်းချင့်လှမ်းချင် ခင်ပွန်းသည်နဲ့အတူ

with my cranky preschooler

ကိုယ်လက်ပင်ပန်းရင်း၊

and my husband trudging behind me,

မကြာသေးတဲ့ အားလပ်ရက်ခရီးကနေ အိမ်ပြန်လာတယ်၊

and I forgot the code to my front door.

အိမ်ရှေ့ တံခါးက ကုဒ်နံပါတ်ကို ကျွန်မ မေ့သွားတယ်။

We've lived in this house for seven years.

ဒီအိမ်မှာ ကျွန်မတို့နေတာ ခုနစ်နှစ်ရှိပြီ။

I'd put the code in the door hundreds of times before.

ဒီကုဒ်နံပါတ်ကို အရင်က အကြိမ်ရာနဲ့ချီ တံခါးမှာ ထည့်ခဲ့တာပါ။

And as I stood there, staring at the keypad, I thought,

အဲဒီမှာရပ်နေစဉ်၊ ခလုတ်ခုံကို စေ့စေ့ကြည့်ရင်း

"Oh boy, I'm finally losing my mind."

"အမလေး၊ နောက်ဆုံး ငါ ရူးသွားပြီ"လို့ တွေးမိတယ်။

Our brains have an incredible capacity to store memory,

ကျွန်မတို့ရဲ့ ဦးနှောက်တွေမှာ မှတ်ဉာဏ် သိုလှောင်ဖို့ အံ့မခန်း အစွမ်းရှိပေမဲ့၊

but not all of that information is accessible at once.

ဒီအချက်အလက်အားလုံးကို ချက်ချင်း မရရှိနိုင်ဘူး။

An article in “Scientific America[n]” estimates

"Scientific America[n]" ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်က လူ့ဦးနှောက်ဟာ

the human brain can store 2.5 million gigabytes of data.

ဒေတာ ဂစ်ဂါဘိုက် ၂.၅ သန်းကို သိုလှောင်နိုင်တယ်လို့ ခန့်မှန်းတယ်။

That's about 5,000 iPhones.

ဒါက အိုင်ဖုန်း အလုံး ၅,၀၀၀ လောက်ပါ။

But if you've ever forgotten a password before,

ဒါပေမဲ့ အရင်က စကားဝှက်ကို မေ့ဖူးရင်တော့၊

you know that memory is not always easy to access

မှတ်ဉာဏ်ဟာ စနစ်တစ်ခုတည်းမဟုတ်တဲ့အတွက် မှတ်ဉာဏ်ဆီ ရောက်ဖို့

because memory is not just one system.

အမြဲတမ်း မလွယ်တာကို သိကြပါတယ်။

Those different systems have limits,

ဒီစနစ်အမျိုးမျိုးမှာ အကန့်အသတ်တွေရှိပြီး

and a number of factors in our daily lives can impact our memory efficiency.

နေ့စဉ် ဘဝထဲက အကြောင်းခံ များစွာက မှတ်ဉာဏ်စွမ်းဆောင်ရည်ကို ထိခိုက်နိုင်တယ်။

There was a famous neuropsychology case study

လူနာ HM လို့ ရည်ညွှန်းတဲ့ လူနာရဲ့ နာမည်ကြီး

of a patient referred to as patient HM,

အာရုံကြောဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ ရောဂါ လေ့လာချက်တစ်ခုရှိခဲ့တယ်၊

who became like a real-life Ten-Second Tom

သူက ဝက်ရူးပြန်ရောဂါ တစ်ခုကို ကုသဖို့

after brain surgery to treat a seizure disorder.

ဦးနှောက် ခွဲစိတ်မှုအပြီးမှာ လက်တွေ့ဘဝ Ten-Second Tom လို ဖြစ်လာခဲ့သူပါ။

In terms of his seizures, the surgery was a success.

ဝက်ရူးပြန်ရောဂါအရ ခွဲစိတ်ကုသမှုက အောင်မြင်ခဲ့ပါတယ်။

They were less severe and less frequent.

ရောဂါ ပြင်းထန်မှု ပိုနည်းပြီး ဖြစ်တာ ပိုနည်းသွားတယ်။

But after his surgery,

ဒါပေမဲ့ ခွဲစိတ်မှုအပြီးမှာ၊

HM became unable to consciously learn new things.

HM က အကြောင်းအရာ အသစ်တွေကို အသိရှိရှိ မသင်ယူနိုင်တော့ဘူး။

For example, he worked with the same neuropsychologist for years.

ဥပမာ၊ သူဟာ အာရုံကြောဇီဝကမ္မပညာရှင်နဲ့ နှစ်အတော်ကြာ အလုပ်လုပ်ခဲ့တယ်။

ပညာရှင်နဲ့ ဆုံတာကို ဘယ်တော့မှ မမှတ်မိဘူး၊

He never remembered meeting her,

he’d introduce himself each time.

သူကိုယ်တိုင် အကြိမ်တိုင်း မိတ်ဆက်ခဲ့တာပါ။

And he never remember doing the different tasks

မှတ်ဉာဏ်ကို စမ်းသပ်ဖို့ ပညာရှင် ယူလာလေ့ရှိတဲ့ မတူတဲ့

that she would bring to test his memory.

အလုပ်တွေကို လုပ်ခဲ့တာကို ဘယ်တော့မှ မမှတ်မိဘူး။

But here's the interesting part.

ဒါပေမဲ့ ဒီမှာစိတ်ဝင်စားစရာ အပိုင်းပါ။

His performance got better on some of those tasks over time.

ကြာလာတာနဲ့အမျှ ဒီအလုပ်တချို့မှာ သူ့ရဲ့လုပ်ဆောင်မှုက ပိုကောင်းလာတယ်။

He never remember doing them.

ဒါတွေကိုလုပ်ခဲ့တာကိုတော့ ဘယ်တော့မှ သူ မမှတ်မိဘူး။

He always thought he was doing them for the first time.

သူက ဒါတွေကို ပထမဆုံးအကြိမ် လုပ်နေတယ်လို့ အမြဲ ထင်ခဲ့တယ်။

But his brain had learned the procedures without him being aware.

ဒါပေမဲ့ သူ့ဦးနှောက်က သူ သတိမထားမိဘဲ၊ လုပ်ငန်းစဉ်တွေကို သင်ယူခဲ့တယ်။

We learned from patient HM and others like him

လူနာ HM နဲ့ သူ့လိုမျိုး တခြားသူတွေဆီကနေ

that there are different types of memory.

မှတ်ဉာဏ်အမျိုးမျိုးရှိတာကို သိလာရတယ်။

Some memories come to mind almost automatically.

အမှတ်ရစရာတချို့က အလိုအလျောက်နီးပါး စိတ်မှာပေါ်လာတယ်။

Like if you're walking through a garden and you smell the flowers

ရှင်က ဥယျာဉ်တစ်ခုကို ဖြတ်လျှောက်နေပြီး ရှင့်အဘွားက သူ့မီးဖိုချောင်

that your grandma used to keep on her kitchen table,

စားပွဲပေါ်မှာ ထားဖူးတဲ့ ပန်းတွေကို အနံ့ရတယ်၊

and all of a sudden, you're thinking of your favorite memory with your grandma.

ရုတ်တရက် ရှင့် အဘွားနဲ့အတူ အနှစ်သက်ဆုံး အမှတ်ရစရာကို သတိရမိသလိုပါပဲ။

But other memories take more brainpower and effort to recall.

ဒါပေမဲ့ တခြားအမှတ်ရစရာတွေက ဦးနှောက် အစွမ်းနဲ့ အမှတ်ရဖို့ အားထုတ်မှု ပိုလိုတယ်။

Like trying to remember my new computer password.

ကျွန်မရဲ့ ကွန်ပျူတာ စကားဝှက်အသစ်ကို မှတ်မိဖို့ ကြိုးစားတာမျိုးပါ။

Because some memories take more brainpower and effort to recall,

ဘာလို့လဲဆိုတော့ အမှတ်ရစရာတချို့က ဦးနှောက် အစွမ်းနဲ့ အမှတ်ရဖို့ အားထုတ်မှု ပိုလိုတော့

they're also more prone to interference.

အနှောင့်အယှက် ပိုများလေ့ရှိတယ်။

You're at the grocery store,

ရှင်ဟာ ကုန်စုံဆိုင်မှာ ရှိနေပြီး

and you’re trying to remember 10 things that you need to pick up.

ကောက်ယူဖို့ လိုအပ်တဲ့ အရာ ၁၀ ခုကို မှတ်မိဖို့ ကြိုးစားနေတယ်။

ဒါပေမဲ့ ခြံထွက်ပစ္စည်းအပိုင်းမှာ အိမ်နီးချင်းနဲ့ ဆုံမိပြီး

But you run into your neighbor in the produce section,

and after a few minutes of chit chat, hearing about their new car,

ခဏ စကားစပြောတယ်၊ သူတို့ရဲ့ ကားအသစ် အကြောင်း ကြားပြီးတဲ့နောက်မှာ

you can only remember two of those 10 things.

ဒီအရာ ၁၀ ခုထဲက နှစ်ခုကိုပဲ မှတ်မိနိုင်တယ်။

Even though our memory storage is pretty impressive --

ကျွန်မတို့ရဲ့ မှတ်ဉာဏ် သိုလှောင် မှုက အတော် အထင်ကြီးလောက်ဆိုပေမဲ့၊

5,000 iPhones big --

အိုင်ဖုန်း အလုံး ၅,၀၀၀ လောက် ကြီးတာနော်၊

the short-term memory that you're using to keep track of your grocery list

ဈေးဝယ်စာရင်းကို မျက်ခြေမပြတ်ဖို့ အသုံးပြုနေတဲ့ ရေတို မှတ်ဉာဏ်က

is more like seven, plus or minus two, bits of information.

ခုနစ် အပေါင်း ဒါမှမဟုတ် အနုတ် အချက်အလက် အပိုင်းအစနဲ့ ပိုတူတယ်။

And it's really easy to throw that active short-term memory off track.

ဒီနိုးကြားတဲ့ ရေတိုမှတ်ဉာဏ်ကို လမ်းကြောင်း ကနေလွှဲဖယ်ဖို့က တကယ့်ကို လွယ်ပါတယ်။

The problem?

ပြဿနာက ဘာလဲ။

We live in a very distracting modern world.

ကျွန်မတို့ဟာ အလွန် အာရုံထွေပြားတဲ့ ခေတ်သစ် ကမ္ဘာတစ်ခုမှာ နေထိုင်ကြတာပါ။

You're at a meeting at work,

ရှင်က အလုပ်က အစည်းအဝေးမှာ ရှိနေပြီး

and you're trying to remember all the details of a project

ရှင် လုပ်နေတဲ့ စီမံချက်တစ်ခုရဲ့ အသေးစိတ်အားလုံးကို

that you're working on

အသင်းနဲ့ ဝေမျှနိုင်အောင်

so that you can share it with your team.

မှတ်မိဖို့ ကြိုးစားနေတယ်

But at the same time,

ဒါပေမဲ့ တစ်ချိန်တည်းမှာ

your brain is paying attention to what your colleagues are saying,

ရှင့်ရဲ့ ဦးနှောက်က လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တွေ ပြောနေတာတွေကို အာရုံစိုက်နေတယ်။

trying to ignore all the email alerts popping up on your computer,

ကွန်ပျူတာမှာ ပေါ်လာတဲ့ အီးမေးလ် အားလုံးကို လျစ်လျူရှုဖို့ ကြိုးစားရင်း၊

distracted by text messages from your family

မိသားစုဆီက ညစာအတွက် ဘာလဲလို့ မေးတဲ့

asking what's for dinner,

စာတွေကြောင့် အာရုံထွေပြားသွားတယ်၊

and wondering if they're going to take a break soon

နောက်ထပ် ကော်ဖီနည်းနည်း သောက်နိုင်တဲ့အတွက်

because you could really use some more coffee.

သူတို့ မကြာခင် ခဏနားတော့မလားလို့ တွေးနေတယ်။

Ignoring all those distractions and competing priorities

အာရုံပျံ့လွင့်မှုအားလုံးကို လျစ်လျူရှုတာ နဲ့ ဦးစားပေးတွေကို ပြိုင်နေတာက

takes up a lot of energy.

စွမ်းအင် အများကြီး ယူပါတယ်။

When our brains are juggling 400 things,

ဦးနှောက် တွေဟာ အရာ ၄၀၀ ကို ကိုင်တွယ်နေတဲ့အခါ၊

we're more likely to make a memory error,

မှတ်ဉာဏ် အမှားတစ်ခု လုပ်ဖို့ ပိုဖြစ်နိုင်ခြေရှိပါတယ်၊

like forgetting a colleague’s name in a meeting

ဥပမာ အစည်းအဝေးမှာ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်ရဲ့ အမည်ကို မေ့တာ၊

or missing a key part of your presentation,

တင်ပြချက်ရဲ့ အဓိက အပိုင်းတစ်ခု လွဲနေတာ၊

and then beating yourself up for the rest of the day

ဒီနောက် အမှားတ လုပ်မိတာအတွက် ကျန်တဲ့တစ်နေ့တာလုံး

for making that mistake.

ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် အပြစ်တင်တာမျိုးပါ။

Which brings us to another brain-draining habit

ဒါက မှတ်ဉာဏ်ကို ရှုပ်ထွေးစေနိုင်ပြီး သော့တွေ

that can mess up your memory

ထားခဲ့တဲ့နေရာကို မှတ်မိဖို့

and make it hard to remember where you left your keys:

ခက်ခဲစေတဲ့ ဦးနှောက် ပြုန်းတီးတဲ့ နောက်ထပ်အကျင့်ကို ဖြစ်စေတယ်၊

stress.

စိတ်ဖိစီးမှုပါ။

Doesn't have to be huge or major stressors, either.

ဒါက ဧရာမ ဒါမှမဟုတ် အဓိက ဖိစီးမှုတွေလည်းဖြစ်စရာမလိုဘူး။

All those day-to-day stresses, pressures and deadlines take up brain space, too,

နေ့စဉ် ဖိစီးမှုတွေ၊ ဖိအားတွေနဲ့ နောက်ဆုံး ရက် အားလုံးဟာ ဦးနှောက် နေရာကိုလည်း ယူပြီး

and force our brain to do a bunch of mental multitasking.

စိတ်အလုပ်ပေါင်းစုံလုပ်ဖို့ ဦးနှောက်ကို အတင်း ဖိအားပေးတယ်။

Last summer, I locked myself in a stairwell twice in the same week

ပြီးခဲ့တဲ့ နွေရာသီမှာ စိတ်အလုပ်ပေါင်းစုံ လုပ်ဖို့ ကြိုးစားနေတဲ့အတွက်

because I was trying to do this mental multitasking.

တစ်ပတ်တည်းမှာပဲ လှေကားခွင်မှာ နှစ်ကြိမ် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ပိတ်မိနေခဲ့တယ်။

I was packing up at the end of the day,

နေ့အဆုံးမှာ ကျွန်မဟာ ထုပ်ပိုးနေပြီး၊

and at the same time,

တစ်ချိန်တည်းမှာ

I was thinking about phone calls I needed to make tomorrow,

စဉ်းစားနေတာကမနက်ဖြန် ခေါ်ဖို့လိုတဲ့ ဖုန်းခေါ်ဆိုမှုတွေ၊

and ideas for a project that I was working on

ကျွန်မ လုပ်နေတဲ့ စီမံချက်တစ်ခုအတွက် စိတ်ကူးတွေနဲ့

and what I was going to make for supper that night

အဲဒီညမှာ ညစာစားဖို့ ဘာချက်ရမလဲ၊

and whether I should pick up my daughter before or after I get groceries.

စားစရာ မဝယ်ခင် ဒါမှမဟုတ် ဝယ်ပြီးနောက်မှာ သမီးကို ကြိုရမလားဆိုတာပါ။

And I left my keys in my office.

ပြီးတော့ သော့တွေကို ရုံးခန်းထဲမှာ ထားခဲ့တယ်။

Twice in the same week.

ဒီအပတ်မှာပဲ နှစ်ကြိမ်ပါ။

Apparently, door locks aren't my thing.

သိသာတာက တံခါး သော့တွေဟာ ကျွန်မ အကြိုက်မဟုတ်တာပါ။

An article from Queen's University estimates we have 6,200 thoughts each day.

Queen's University ဆောင်းပါးက လူတွေမှာ နေ့စဉ် အတွေး ၆၂၀၀ ရှိတယ်လို့ ခန့်မှန်းတယ်။

That's a lot of potential for distractions.

ဒါက အာရုံပျံ့လွင့်မှုတွေအတွက် အလားအလာ အများကြီးပါ။

အာရုံပြောင်းတွေ၊ အလုပ်စုံ လုပ်တာမျိုးတွေနဲ့ နှောင့်ယှက်ခံရတဲ့အခါ၊

There was a study at the University of California

that found when we're interrupted, like with distractions or multitasking,

ပိုမြန်မြန် အလုပ်လုပ်ရင်း ထေမိဖို့ ကြိုးစားကြတယ်လို့ တွေ့ရှိခဲ့တဲ့

we try to compensate by working faster.

ကယ်လီဖိုးနီးယား တက္ကသိုလ်က လေ့လာမှုတစ်ခုရှိတယ်။

But this makes us feel more stressed.

ဒါပေမဲ့ ဒါက ကျွန်မတို့ကို ပိုစိတ်ဖိစီးစေတယ်။

And as you can imagine, it's not very efficient.

စိတ်ကူးကြည့်နိုင်သလိုပဲ၊ ဒါက သိပ် မထိရောက်ဘူး။

We've all been in situations where we feel a bit stressed out

အားလုံးဟာ နည်းနည်း စိတ်ဖိစီးနေပြီး ဘယ်တော့မှ မကုန်နိုင်တဲ့

and overwhelmed by our never-ending to do lists.

စာရင်းတွေနဲ့ ဖိစီးနေတဲ့ အခြေအနေတွေမှာ ရှိခဲ့ဖူးတယ်။

Between emails and phone calls and Zoom meetings and project deadlines,

အီးမေးလ်၊ ဖုန်းခေါ် ဆိုမှု၊ Zoom အစည်းအဝေး နဲ့ ပရောဂျက် နောက်ဆုံးရက်တွေကြားမှာ

we’re coming home from work feeling tired, and our brains are burnt out.

ကျွန်မတို့ဟာ မောပန်းတဲ့ အလုပ်ကနေ အိမ်ကို ပြန်လာပြီး၊ ဦးနှောက်တွေက ကုန်ခမ်းနေတာပါ။

There was an article published in the journal “Science of Learning”

"Science of Learning" စာစောင်မှာ ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်က

that showed stress not only impacts our memory retrieval,

ပြသတာက ဖိစီးမှုဟာ မှတ်ဉာဏ် ပြန်ထုတ်မှုအပေါ် သက်ရောက်တော့

so it's hard to remember that door code when you need it,

လိုအပ်တဲ့အခါ၊ တံခါး စကားဝှက်ကို သတိရဖို့ ခက်ရုံမက၊

stress also makes it hard for our brains to problem-solve

ပြဿနာဖြေရှင်းဖို့နဲ့ ဖန်တီးတတ်တဲ့ ဖြေရှင်းနည်းတွေကို

and think of creative solutions,

စဉ်းစားဖို့လည်း ဦးနှောက်ကို ခက်ခဲစေပါတယ်၊

like how I'm going to get into my house when I can't remember my door code.

တံခါး ကုဒ်နံပါတ်ကို မမှတ်မိတဲ့အခါ၊ အိမ်ထဲ ဘယ်လိုဝင်ရမလဲဆိုတာမျိုးပေါ့။

We know all those day-to-day stresses, pressures

ဒီနေ့စဉ် ဖိစီးမှုတွေ၊ ဖိအားတွေနဲ့ နောက်ဆုံးရက်တွေ အားလုံးက

and deadlines can mess up our memory.

မှတ်ဉာဏ်ကို ရှုပ်ထွေးစေနိုင်တာကို ကျွန်မတို့ သိကြတယ်။

But what about bigger stresses,

ဒါပေမဲ့ နှစ်ပေါင်းများစွာ ကပ်ရောဂါ၊

like the uncertainty and change of living through a multi-year pandemic,

ငွေကြေး ဖိအား၊ မိသားစု ဖိစီးမှုတို့ကနေ ရှင်သန်တာရဲ့ မရေရာမှုနဲ့ ပြောင်းလဲမှုလို

financial pressure, family stress?

ပိုကြီးမားတဲ့ ဖိစီးမှုတွေကကော။

These stresses drain brain resources, too,

ဒီဖိစီးမှုတွေက ဦးနှောက် အရင်းအမြစ်တွေကိုလည်း ပြုန်းတီးစေပြီး

making us more likely to make mistakes

ကျွန်မတို့ကို အမှားတွေ ပိုလုပ်မိနိုင်စေကာ

and making it harder to remember the things we need to remember.

သတိရဖို့ လိုတာတွေကို မှတ်မိဖို့ ပိုခက်ခဲစေပါတယ်။

So memory errors are normal,

ဒီတော့ မှတ်ဉာဏ် အမှားတွေဟာ သာမန်ပါ၊

especially when you’re tired, overworked

အထူးသဖြင့် မောပန်းနေတဲ့အခါ၊ အလုပ်ပိနေတဲ့ ဒါမှမဟုတ်

or stressed out.

စိတ်ဖိစီးနေတဲ့အခါပါ။

That's great to know,

ဒါကို သိရတာ ကောင်းပါတယ်၊

but I still need to get into my house at the end of my vacation.

ဒါပေမဲ့ အားလပ်ရက် အဆုံးမှာ ကျွန်မ အိမ်ထဲဝင်ဖို့ လိုသေးတယ်။

How do we boost our memory in these situations

ဒီအခြေအနေတွေမှာ မှတ်ဉာဏ်ကို ဘယ်လို တိုးမြှင့်ပြီး

and recharge those brain cells?

ဒီဦးနှောက်ဆဲလ်တွေကို ဘယ်လို အားပြန်ဖြည့်လဲ။

It's tempting to try and just think harder,

ကြိုးစားပြီး ပိုအကြိတ်အနယ် တွေးချင်စိတ်ပေါက်ကြတယ်၊

but that doesn't always work.

ဒါပေမဲ့ ဒါက အမြဲတမ်း အလုပ်မဖြစ်ပါဘူး။

Have you ever been trying to think of the name of a movie or an actor,

ရုပ်ရှင် ဒါမှမဟုတ် သရုပ်ဆောင်တစ်ယောက်ရဲ့ နာမည်ကို စဉ်းစားဖို့ ကြိုးစားဖူးလား၊

and it's right on the tip of your tongue, but you can't quite remember it?

ဒါက လျှာဖျားလေးပေါ်မှာပဲဆိုပေမဲ့၊ ဒါကို လုံးဝ မမှတ်မိနိုင်ဘူးလား။

And then four hours later, you're driving home from work

နောက် လေးနာရီကြာတော့ အလုပ်ကနေ အိမ်ကို ကားမောင်းနေပြီး

and that name comes to you out of the blue?

ဒီနာမည်က မမျှော်မလင့်ဘဲ ရှင်တို့ဆီ ရောက်လာလား။

Yeah, me too.

ဟုတ်ပါတယ်၊ ကျွန်မရောပါ။

Totally normal.

ဒါက လုံးဝ သာမန်ပါ။

When it comes to our memory,

မှတ်ဉာဏ်နဲ့ ပတ်သက်လာရင်

thinking harder doesn't always work.

ပိုအကြိတ်အနယ် တွေးနေတာက အမြဲတမ်း အလုပ်မဖြစ်ဘူး။

Because of a process of competitive inhibition

ဒါက ဦးနှောက်ထဲက နျူရွန်းတွေရဲ့ ယှဉ်ပြိုင်တဲ့ အဟန့်အတား

of the neurons in your brain.

လုပ်ငန်းစဉ်ဖြစ်နေလို့ပါ။

Basically, when you try to think too hard about one super specific piece of memory,

အခြေခံအနေနဲ့ နာမည် ဒါမှမဟုတ် ကုဒ်လို မှတ်ဉာဏ်ရဲ့ သီးခြား အပိုင်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး

like a name or a code,

အကြိတ်အနယ် စဉ်းစားဖို့ ကြိုးစားတဲ့အခါ၊

the brain cells in that part of your brain get overloaded and blocked.

ဦးနှောက် အပိုင်းထဲက ဦးနှောက်ဆဲလ်တွေဟာ ဝန်ပိပြီး ပိတ်ဆို့သွားတယ်။

They need time to recharge.

ပြန်အားဖြည့်ဖို့ အချိန်လို တယ်။

That’s why, four hours later, that memory comes back to you.

ဒါကြောင့် လေးနာရီကြာပြီးနောက်မှာ ဒီမှတ်ဉာဏ်က ပြန်ရောက်လာတာပါ။

It's still there, still in your memory storage,

ဒါက မှတ်ဉာဏ် သိုလှောင်ရုံထဲမှာ ရှိနေတုန်းပါ။

just the access route has been exhausted and needs time to reset.

ဝင်ရောက်တဲ့ လမ်းကြောင်းပဲ မောပန်းသွားပြီး ပြန်ထုတ်ဖို့ အချိန် လိုနေတုန်းပါ။

Plus, remember how stress makes our brains less efficient?

ဒါ့အပြင် ဖိစီးမှုက ဦးနှောက်ကို ထိရောက်မှု လျော့နည်းစေပုံကို သတိရပါ။

When we're worried about making mistakes,

အမှားတွေ လုပ်တာကို စိုးရိမ်တဲ့အခါ၊

we're more likely to make more mistakes.

အမှားတွေ ပိုလုပ်ဖို့ ဖြစ်နိုင်ခြေပိုများပါတယ်။

Do this instead:

ဒီအစား ဒါကိုလုပ်ပါ။

if you’re feeling more forgetful than usual,

ပုံမှန်ထက် ပိုမေ့တတ်တယ်လို့ ခံစားနေရတယ်၊

or your brain feels stuck

ဒါမှမဟုတ် ဦးနှောက်က အကျပ်ရိုက်ပြီး

and you can't seem to find the memory you need,

လိုအပ်တဲ့ မှတ်ဉာဏ်ကို ရှာမတွေ့နိုင်ရင်၊

it might be a sign that your brain needs a reset.

ဦးနှောက်က ပြန်ချိန်ဖို့လိုတယ်ဆိုတဲ့ လက္ခဏာတစ်ခု ဖြစ်နိုင်တယ်။

Can’t remember a code or a password, standing at your door like me,

ကျွန်မလို တံခါးနားမှာ ရပ်ရင်း ကုဒ် ဒါမှမဟုတ် စကားဝှက်ကို မမှတ်မိနိုင်ဘူးလား၊

and you can think of every four-digit code you know,

လိုအပ်တဲ့ ကုဒ်နံပါတ်လွဲလို့ ကိုယ်သိတဲ့ ဂဏန်းလေးလုံး

except the one you need?

ကုဒ်တိုင်းကို စဉ်းစားနိုင်ပါတယ်။

Think about something else for a few minutes.

တခြားအရာတစ်ခုခုကို ခဏလောက် စဉ်းစားကြည့်ပါ။

Anything else.

အခြားဘာဖြစ်ဖြစ်ပါ။

Chat with the store clerk at the grocery store about the weather

ငွေပေးချေတဲ့ စက်ကို ငေးကြည့်တာ၊ ဘဏ် ကုဒ်နံပါတ်ကို မှတ်မိဖို့

instead of staring at the debit machine,

ကြိုးစားတာအစား၊ ကုန်စုံဆိုင်က စာရေးနဲ့

trying to remember your bank code,

မိုးလေဝသအကြောင်း စကားစမြည်ပြောပါ၊

or pull out your phone and scroll social media for a few minutes.

ဒါမဟုတ် ဖုန်းထုတ်ပြီး လူမှုမီဒီယာတွေကို မိနစ်အနည်းငယ် ကြည့်ပါ။

This works because instead of exhausting the brain cells

ဒါက အလုပ်ဖြစ်တာက ဒီမှတ်ဉာဏ်ကို ရှာတွေ့ဖို့ လိုအပ်တဲ့

you need to find that memory,

ဦးနှောက်ဆဲလ်တွေကို နွမ်းနယ်စေမယ့်အစား၊

you activate other parts of your brain,

ဦးနှောက်ရဲ့ တခြား အပိုင်းတွေကို လှုပ်ရှားစေပြီး

giving those memory centers a chance to recharge and reset.

ဒီမှတ်ဉာဏ် ဗဟိုတွေကို ပြန်အားဖြည့်ပြီး ပြန်ချိန်ဖို့ အခွင့်အလမ်းပေးတာကြောင့်ပါ။

Making more mistakes than normal at work,

အလုပ်ခွင်မှာ သာမန်ထက် အမှားတွေ ပိုလုပ်တာ၊

you can’t seem to send an email without a typo

စာလုံးမှားမပါဘဲ အီးမေးလ်ပို့ မရဘူးလို့ ထင်ရတာ၊

or you’re stumbling over your words in a meeting ...

အစည်းအဝေးမှာ စကားထစ်နေတာ...

get up and take a real break.

ထပြီး ခဏ အနားယူပါ။

Go for a walk around your office

ရုံးပတ်လည်မှာ လမ်းလျှောက်ထွက်ပါ၊

or do something fun for a few minutes.

ဒါမှမဟုတ် ခဏလောက် ပျော်စရာတစ်ခုခု လုပ်ပါ။

These micro breaks refresh your mental resources

ဒီအသေးစား အနားယူတာတွေက စိတ်ပိုင်း အရင်းအမြစ်တွေကို လန်းဆန်းစေပြီး

and give your brain back the energy and focus it needs

ဦးနှောက်ကို စွမ်းအင် ပြန်ပေးကာ အချက်အလက် ရှာဖွေဖို့

to find that information.

လိုအပ်တာကို အာရုံစိုက်စေတယ်။

Memory errors aren't a sign you're losing your mind.

မှတ်ဉာဏ် အမှားတွေဟာ ရူးနေပြီဆိုတဲ့ လက္ခဏာ မဟုတ်ပါဘူး။

They might be a sign your brain needs a little break and a reset.

ဒါတွေက ဦးနှောက်က ခဏ အနားယူပြီး ပြန်ချိန် ဖို့လိုတယ်ဆိုတဲ့ လက္ခဏာတစ်ခုဖြစ်လောက်တယ်။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။